Nahibalo Ka Ba?

Unsa ang mga katungod ug responsabilidad sa panganayng anak nga lalaki?

▪ Sukad pa sa kapanahonan sa mga patriarka, ang mga alagad sa Diyos naghatag ug linaing mga katungod sa panganayng anak nga lalaki. Sa pagkamatay sa amahan, ang kamagulangang anak nga lalaki mao na ang mahimong ulo sa pamilya. Siya na ang mag-atiman sa pamilya ug may awtoridad sa mga membrong nagpuyo niana nga panimalay. Ang panganay maoy mohawas sa pamilya atubangan sa Diyos. Bisan tuod ang tanang anak nga lalaki makadawat ug panulondon, ang panganay maoy makadawat sa pangunang panulondon. Kon itandi sa gidaghanon sa mapanunod sa ubang mga anak, doble ang madawat sa panganay.

Sa mga adlaw sa mga patriarka, ang kamagulangang anak nga lalaki mahimong mawad-an sa katungod sa pagkapanganay. Pananglitan, gibaligya ni Esau ang iyang katungod ngadto sa iyang manghod nga lalaki. (Genesis 25:30-34) Gibalhin ni Jacob ang katungod sa iyang panganay nga si Ruben ngadto kang Jose. Si Ruben nawad-an sa maong katungod kay siya nakahimog imoral nga buhat. (1 Cronicas 5:1) Apan, ubos sa Moisesnong Balaod, angayng tahoron sa amahan ang katungod sa iyang panganayng anak. Ang tawo nga daghag asawa dili makabalhin sa maong katungod gikan sa unang anak sa usa ka asawa ngadto sa unang anak sa laing asawa tungod lang kay mas pinangga niya ang maong asawa.​—⁠Deuteronomio 21:15-17.

Nganong ang mga eskriba ug Pariseo nagsul-ob ug “kahita nga sudlanag kasulatan”?

▪ Gisaway ni Jesus ang iyang mga magsusupak, ang mga eskriba ug Pariseo, tungod kay ilang gipadak-an ang “mga kahita nga sudlanag kasulatan nga ilang ginasul-ob ingong panalipod.” (Mateo 23:​2, 5) Ang mga membro sa maong relihiyosong grupo naghigot diha sa ilang agtang ug gamay, itom, kuwadrado o rektanggulong mga kahita nga gama sa panit. Sila maghigot usab niana sa sulod nga bahin sa ilang bukton nga duol sa kasingkasing. Ang maong mga kahita gisudlan ug mga teksto sa Kasulatan. Nabatasan ang pagsul-ob sa maong mga kahita, nga nailhang mga pilakterya, tungod sa ilang literal nga interpretasyon sa sugo sa Diyos ngadto sa mga Israelitas nga nag-ingon: “Kining mga pulonga nga akong gisugo kanimo niining adlawa kinahanglan nga maanaa sa imong kasingkasing . . . Ug ihigot mo kini ingong usa ka timaan diha sa imong kamot” ug ingong “bugkos sa agtang sa taliwala sa imong mga mata.” (Deuteronomio 6:6-8) Wala mahibaloi kon kanus-a nagsugod ang pagsul-ob ug mga pilakterya, apan ang kadaghanang eskolar nagtuo nga kini maoy sa ikatulo o ikaduhang siglo B.C.E.

Gisaway ni Jesus kini nga batasan tungod sa duha ka rason. Una, ang mga eskriba ug Pariseo nagpadako sa ilang mga pilakterya aron makaingon ang mga tawo nga sila diyosnon kaayo. Ikaduha, sila sayop nga nag-isip sa maong mga kahita ingong mga anting-anting nga manalipod kanila. Ang phylakterion, nga Gregong pulong niini nga mga kahita, gihubad nga “kampo,” “kuta,” o “panalipod,” sumala sa pagkagamit niini diha sa sekular nga mga basahon.