GIGUTOM na ang mga turista. Human manuroy sa makasaysayanhong mga dapit sa siyudad sa Betlehem, gusto nilang motilaw ug pagkaon nga komon dinhi. Ang usa nila nakakitag restawran nga dunay falafel—garbansos, kamatis, sibuyas, ug ubang utan nga giparisag pita bread. Human makameryenda, lagsik na silang nagpadayon sa ilang tour.

Wala mahibalo ang mga bisita nga ang pagkaon nila sa simpleng pita bread mao ang labing makasaysayanhong bahin sa ilang tour. Ang ngalang Betlehem nagkahulogang “Balay sa Tinapay,” ug linibo ka tuig nang nagluto dinhi ug tinapay. (Ruth 1:22; 2:14) Ang pita bread maoy usa sa mga tinapay nga komon sa Betlehem.

Duolag upat ka libo ka tuig kanhi, dili ra layo sa habagatan sa Betlehem, ang asawa ni Abraham nga si Sara naglutog “tinapay” aron pakan-on ang tulo ka wala damhang bisita. (Genesis 18:6) Ang “pinong harina” nga gigamit ni Sara lagmit gama sa sebada o emmer nga trigo. Kinahanglang magdali si Sara sa pagmasag harina ug tingali giluto niya kini diha sa init nga mga bato.—1 Hari 19:6.

Gipakita niini nga asoy nga ang pamilya ni Abraham mismo maoy nag-andam ug nagluto sa ilang tinapay. Kay magbalhinbalhin man silag puyo, lagmit si Sara ug ang iyang mga sulugoon wala maglutog tinapay sa pugon nga sagad gigamit sa iyang lugar, ang Ur. Sanglit migamit siyag pinong harina gikan sa ordinaryong lugas, hago gyod ni kay galingon kini sa demanong galingan ug dayon lubkon aron mapino.

Upat ka siglo sa ulahi, ang Moisesnong Balaod nagsugo nga ang demanong galingan dili angayng kuhaon ingong garantiya sa utang, sanglit dinhi nabuhi ang pamilya. (Deuteronomio 24:6) Giisip sa Diyos nga hinungdanon ang demanong galingan kay kon wala kini, ang pamilya dili makahimog tinapay kada adlaw.—Tan-awa ang kahong “ Adlaw-Adlawng Paggaling ug Pagluto sa Kapanahonan sa Bibliya.”

Ginatos ka beses gihisgotan sa Bibliya ang tinapay, ug ang mga magsusulat sa Bibliya sagad naghisgot sa tinapay ingong katumbas sa kalan-on. Gipakita ni Jesus nga kadtong nag-alagad sa Diyos masaligong makaampo: “Ihatag kanamo karong adlawa ang among tinapay alang niining adlawa.” (Mateo 6:11) Ang “tinapay” dinhi nagtumong sa kalan-on mismo. Busa gipakita ni Jesus nga makasalig ta sa Diyos sa pagtagana sa atong inadlawng pagkaon.—Salmo 37:25.

Apan duna pay mas importante kay sa tinapay, o pagkaon. “Ang tawo mabuhi, dili sa tinapay lamang, kondili sa matag pulong nga magagula sa baba ni Jehova,” matod ni Jesus. (Mateo 4:4) Ang iyang gitumong maoy sa dihang ang mga Israelinhon nagdepende lamang sa kon unsay gitagana sa Diyos kanila. Nagsugod kini wala madugay human sila mibiya sa Ehipto. Mga usa ka bulan na ang milabay sukad sila nakasulod sa Desyerto sa Sinai, ug diyutay na lang ang ilang pagkaon. Kay nahadlok nga basig mamatay sila sa kagutom sa kamingawan, sila nagbagulbol: “Nangaon kami [ug] tinapay hangtod sa pagkatagbaw” didto sa Ehipto.—Exodo 16:1-3.

Seguradong lami ang tinapay sa Ehipto. Sa panahon ni Moises, ang hanas nga mga panadero naglutog klase-klaseng tinapay ug keyk para sa mga Ehiptohanon. Apan giseguro ni Jehova nga di mahutdag tinapay ang iyang katawhan. “Ania, ako  magapaulan ug tinapay alang kaninyo gikan sa langit,” siya misaad. Tuod man, kining tinapay nga gikan sa langit mitungha pagkakadlawon, “nipis ug sihagon nga butang” nga samag yamog o niyebe. ‘Unsa man ni?’ nangutana ang mga Israelinhon pagkakita niini sa unang higayon. ‘Ang tinapay nga gihatag ni Jehova kaninyo ingong pagkaon,’ mitubag si Moises. Gitawag nila kinig mana, * ug kini nagsustenir nila sa misunod nga 40 ka tuig.—Exodo 16:4, 13-15, 31.

Sa primero, nahingangha ang mga Israelinhon sa milagrosong mana. Ang lasa niini samag “lagpad nga tinapay nga may dugos,” ug dunay igong gidaghanon para sa tanan. (Exodo 16:18) Pero paglabay sa panahon, gihidlaw sila sa klase-klaseng pagkaon sa Ehipto. “Wala nay laing nakita sa among mga mata kondili ang mana,” sila mibagulbol. (Numeros 11:6) Sa ulahi sila nangasuko: Kami “giluod na niining dulumtanang tinapay.” (Numeros 21:5) Ang “tinapay gikan sa langit” nahimo nang way lami ug makaluod para nila.—Salmo 105:40.

Tin-aw nga sama sa ubang butang, ang tinapay dali rang mabalewala. Apan ang Bibliya naghisgot ug espesyal kaayong klase sa tinapay nga dili angayng balewalaon. Kini nga tinapay, nga gitandi ni Jesus sa mana nga gisalikway sa ingratong mga Israelinhon, makahatag ug way kataposang benepisyo.

“Ako mao ang tinapay sa kinabuhi,” matod ni Jesus sa iyang mga mamiminaw. “Ang inyong mga katigulangan nangaon sa mana didto sa kamingawan ug bisan pa niana nangamatay. Mao kini ang tinapay nga nanaog gikan sa langit, aron nga si bisan kinsa makakaon niini ug dili mamatay. Ako mao ang buhing tinapay nga nanaog gikan sa langit; kon may mokaon niini nga tinapay siya mabuhi hangtod sa  kahangtoran; ug, sa pagkatinuod, ang tinapay nga akong ihatag mao ang akong unod alang sa kinabuhi sa kalibotan.”—Juan 6:48-51.

Daghang mamiminaw ang naglibog kon unsay gipasabot ni Jesus sa “tinapay” ug “unod.” Apan haom kaayo ang ilustrasyon. Ang literal nga tinapay maoy inadlawng pagkaon sa mga Hudiyo, maingon nga ang mana nagsustenir sa mga Israelinhon sulod sa 40 ka tuig sa kamingawan. Bisag gasa sa Diyos ang mana, kini wala maghatag ug kinabuhing dayon. Apan ang halad ni Jesus nagtanyag mismo niana nga ganti sa tanang may pagtuo kaniya. Siya gayod “ang tinapay sa kinabuhi.”

Lagmit kon ikaw gutmon, mokaon kag tinapay. Tingali magpasalamat sab ka sa Diyos sa imong ‘tinapay nianang adlawa.’ (Mateo 6:11) Makaapresyar tag lamiang pagkaon, pero hinaot di nato kalimtan ang bili sa “tinapay sa kinabuhi,” si Jesu-Kristo.

Unsaon nato pagpakita nga di ta parehas sa ingratong mga Israelinhon nga way pagpabili sa bililhong tinapay? “Kon kamo nahigugma kanako, pagasundon ninyo ang akong mga sugo,” ingon ni Jesus. (Juan 14:15) Kon padayon tang motuman sa mga sugo ni Jesus, may paglaom ta nga malipayong makakaon ug tinapay hangtod sa hangtod.—Deuteronomio 12:7.