1, 2. (a) Met sia tongeni káé seni án Kition me néún kewe 300 soufiu likiitú? (Ppii ewe sasing lepoputáán ei lesen.) (b) Lón Lukas 21:19, pwata a fókkun lamot likiitú?

 ANCHANGEI ewe maun mi watte me ápekkus mi fis lefilen ekkewe soufiun Israel fán emmwenien Soukapwúng Kition me chón koputer kewe. Lón unusen ewe pwinin Kition me néún kana soufiu ra chei ekkewe chón Mitian me chiener kewe úkúkún 20 mwail! Ewe Paipel a erenikich met a fis mwirin. A apasa: “Iwe, Kition me ekewe ülüpükü mwän mi eti ra tori ewe chanpupu Jortan o pwerela pekilan. Ra malülü, nge ra chök tapweriir.” Nge resaamwo winneni ena maun, me a chúen wor 15,000 soufiu repwe maun ngeni. Ren fite fite ier, chón koputer kana ra nemenemengaw ngeniir, ina popun a lamot resap fangetá. Iwe, Kition me néún kewe soufiu ra sópweló le chei chón koputer kana me okkufuroló!​—Souk. 7:22; 8:4, 10, 28.

² Kich sia pwal fiti eú maun mi áweires me ápekkus. Satan, an ei fénúfan, me pwisin ach apwangapwangen tipis, ra kapachelong lein chón oputakich. Ekkóch me leich sia fen fiffiu ngeni ekkena chón oput ren fite fite ier. Nge pokiten án Jiowa álillis, sia fen win fán chómmóng. Iwe nge, esaamwo much ach maun. Fán  ekkóch neman sia meefi mélúlú lón ach fiti ena maun. Are neman sia pekkus le wikkitiwiti sópwólóón ei ótót mi ngaw. Jesus a erá pwe epwe wor chómmóng sóssót me minen eriáfféú mi fókkun áweires lón ekkeei ránin lesópwólóón. Nge a pwal erá pwe ika sipwe likiitú, sia tongeni win. (Álleani Lukas 21:19.) Met weween likiitú? Met epwe álisikich pwe sipwe likiitú? Met sia tongeni káé seni iir kewe mi likiitú? Ifa usun ach likiitú are ‘tipeppos epwe chöchöla lon föförüch meinisin’?​—Jas. 1:4.

3. Met weween likiitú?

³ Lón ewe Paipel, likiitú ese chék wewe ngeni ach sipwe engiló fán mettóch mi áweires. A pwal kapachelong ach ekiek are memmeef usun ekkewe sóssót mi torikich. Likiitú a álisikich ach sipwe pwora, tuppwél, me mosonottam. Eú puk a erá pwe likiitú ina eú napanap mi álisikich pwe epwe núkúchar ach ápilúkúlúk me sisap fangetá atun sia nóm fán sóssót. A pwal álisikich ach sipwe úppós me sisap mwékút pwal mwo nge atun sia nóm fán watteen sóssót. Me a atufichikich ach sipwe fókkun okkufu ekkena sóssót me nefótófót wóón met sia achocho ngeni, nge esap ekkewe riáfféú sia kúna.

4. Pwata sia tongeni erá pwe likiitú a lóngólóng wóón tong?

⁴ Tong a amwékútúkich ach sipwe likiitú. (Álleani 1 Korint 13:4, 7.) Ifa usun? Tong ngeni Jiowa a amwékútúkich ach sipwe likiitú ngeni mettóch meinisin a mutatá. (Luk. 22:41, 42) Ach tongei pwiich kewe a álisikich le likiitú ngeni ar apwangapwangen tipis. (1 Pet. 4:8) Ach tongei pwúlúwach a álisikich le likiitú fán ekkewe “osukosuk” mi tori pwal mwo nge ekkewe pwúpwúlú mi pwapwa, me a pwal álisikich le apéchékkúlaló ach ririin pwúpwúlú.​—1 Kor. 7:28.

5. Pwata Jiowa i ewe emén epwe tongeni álisikich lap seni meinisin le likiitú?

⁵ Tingorei Jiowa epwe fang ngonuk péchékkúl. Jiowa Kot, “i popun ach likitü me ach küna pöchökülen letipach.” (Rom 15:5) I chék ewe emén mi unusen weweiti ach kewe osukosuk, memmeef, me nónnómuch. Iwe i a fókkun silei met mi lamot ngenikich pwe sipwe likiitú. Ewe Paipel a apasa: “A föri mochenin ir meinisin mi niuokusiti i, a rong ar siö o amanaueer.” (Kölf. 145:19) Nge ifa usun Kot epwe pélúweni ach tingorei an epwe apéchékkúlakich pwe sipwe likiitú?

6. Ifa usun Jiowa a tongeni “föri efoch alen towu” seni ach kewe sóssót?

⁶ Lupwen sia tingorei Jiowa an epwe álisikich le likiitú, i a pwon pwe “epwe föri efoch alen towu.” (Álleani 1 Korint 10:13.) Ifa usun a kan féri ena? Fán ekkóch, a amóeló ewe sóssót. Nge lap ngeni, a fang ngenikich péchékkúl pwe sipwe tongeni likiitú fiti “mosonotam” me “pwapwa.” (Kol. 1:11, 12) Pokiten Jiowa a fókkun silei pwe mi chék aúkúk tufichin inisich, ekiekich, me meefiach, i esap fókkun mut ngeni ekkewe sóssót ar repwe kon áweires pwe sisap tongeni akkamwéchú ach tuppwél ngeni.

7. Áweweei ika pwata a lamot mwéngé lón pekin lúkú ren ach sipwe likiitú.

⁷ Apéchékkúla óm lúkú ren ekkewe mwéngé lón pekin lúkú. Pwata a mmen aúchea ekkewe mwéngé lón pekin lúkú? Áwewe chék: Ika emén epwe téékaatá eú chuuk mi fókkun tettekia, a lamot pwe iteiten rán epwe áni úkúkún mwéngéén úlúngát are rúáánú rán. Pwal ina chék usun ren mwéngé lón pekin lúkú, a lamot ngenikich watteen mwéngéén lúkú pwe sipwe tongeni likiitú me tikeri met sia achocho ngeni. Sipwe tinikken le awora fansoun le pwisin káé me fiti ach kewe mwich. Ekkena mettóch repwe  álisikich le akkamwéchú péchékkúlen ach lúkú.​—Joh. 6:27.

8, 9. (a) Me ren Hiop 2:4, 5, met a kapachelong atun sia kúna sóssót? (b) Lupwen ka kúna sóssót, met kopwe sótun anchangei?

⁸ Chechchemeni lamoten óm tuppwél ngeni Kot. Lupwen a torikich sóssót, a pwal wor met mi kapachelong me lúkún ach meefi riáfféú. Sia pwal kúna sóssótun ach tuppwél ngeni Kot. Minne sia féri atun sia kúna sóssót a pwáraatá ekiekich ika Jiowa i ewe Sounemenemen unuselapen láng me fénúfan mi enlet. Ifa usun? Satan, i chón oputa Kot me ú ngeni an nemenem, a esiita Jiowa ren an erá pwe aramas ra chék fel ngeni ren an efeiéchúúr. Satan a erá: “Eman aramas epwe fangala meinisin mine a eäni fän iten manauan.” Mwirin, iei met a ereni Kot usun Hiop: “Nge iei kopwe aitiela poum o atapa chün me fitukan, mürin epwe fokun amamäsinuk.” (Hiop 2:4, 5) Mwirin ena fansoun, Satan a siwili ekiekin? Ese fókkun siwil! Fite fite ier mwirin ena, lupwen a kóturutiw seni láng, i a chúen chék tittipimwáál ngeni néún Kot kewe chón angang mi tuppwél. (Pwär. 12:10) Tori ikenái Satan a chúen erá pwe aramas ra fel ngeni Kot ren chék ar repwe angei pwisin feiéchúr. A fókkun mochen sipwe kul seni án Kot pwúúng le nemenem me úkútiw le angang ngeni.

⁹ Atun ka meefi riáfféú lupwen ka kúna sóssót, anchangei ei mettóch. A wor chón nennengonuk. Wóón eú pekin, Satan me ekkewe chónláng mi ngaw. Ra kakkatol ika met kopwe féri me erá pwe kopwele fangetá. Nge wóón ewe eú pekin, Jiowa, ach we King Jesus Kraist, ekkewe mi kepit ra fen manaw lón láng, me fite ngeréú chónláng. Iir ra pwal kúna óm riáfféú, nge iir ra ekkemweirok! Ra pwapwa le kúna pwe ka tufichin likiitú me akkamwéchú óm tuppwél ngeni Jiowa. Mwirin ka rong án Jiowa erenuk: “Nei, kopwe tipachem o apwapwai lelukei, pwe üpwe tongeni pälüeni ätewe mi aitengauaei.”​—SalF. 27:11.

10. Ifa usun kopwe áppirú Jesus le nefótófót wóón ekkewe feiéch kopwe angei pokiten óm likiitú?

¹⁰ Nefotofot wóón ekkewe feiéch. Anchangei pwe itá ka sái. Nge atun óm na sái mi lamot kopwe pwer lón eú pwaang mi ttam. A mmen kirochoroch lón ena pwaang. Nge ka silei pwe ika kopwe fetál fetál tori lesópwólóón ena pwaang kopwe kúnasefáli saram. Manawen aramas a pwal tongeni ina usun. Neman kopwe kúna watteen riáfféú me ka tongeni meefi pwe kopwele kokoló lón óm kewe osukosuk. Pwal mwo Jesus a tongeni meefi ena lón manawan. Lupwen a eitiwetá wóón ewe iráán ninni, ekkewe aramas ra ásáwa me i a fókkun metek. Ese mwáál ina ewe fansoun mi kon áweires seni meinisin lón manawan! Met a álisi an epwe likiitú? Ewe Paipel a apasa pwe a nefótófót wóón “ewe pwapwa mi nom mwan.” (Ipru 12:2, 3) Jesus a nefótófót wóón ekkewe feiéch epwe kúna ren an likiitú, nge ewe a kon lamot, an álisatá pinilóón iten Kot we me letelóón an we pwúúng le nemenem. I a silei pwe ewe riáfféú a nóm lón epwe muchúló nge ewe feiéch epwe angei lón láng epwe nóm tori feilfeiló chék. Ikenái, neman kopwe meefi pwe ekkewe riáfféú ka kúkkúna ra kon chou me ámmetek, nge kopwe chechchemeni pwe resap nómottam.

11. Pwata a lamot sipwe káé usun pwóróusen iir kewe mi likiitú?

¹¹ Sise ákkáláemén lón ach likiitú. Ewe aposel Petrus a pesei ekkewe Chón Kraist ar repwe likiitú ngeni ekkewe chómmóng sóssót seni Satan. A erá: “I ewe oupwe ü ngeni, oupwe nüküchar lon ämi lükülük, pun oua silei pwe pwiimi kewe souläng won unusen fanüfan ra nonom lon ewe chök sokun riaföü.” (1 Pet. 5:9) Pwóróusen iir kewe  mi likiitú, ra áiti ngenikich ifa usun sipwe akkamwéchú ach tuppwél, alúkúlúkú ngenikich pwe kich mi tongeni sópwéch, me áchema ngenikich pwe sipwe kúna feiéch ika sia tuppwél. (Jas. 5:11) Iei sipwele ppii pwóróusen ekkóch me leir. ^[1]

12. Met sia káé seni ekkewe kerop mi nóm lón Eten?

¹² Ekkewe kerop. Iir chónláng mi watte wiser. Mwirin án Atam me Efa tipis, Jiowa a ewisa ngeni ekkóch me lein ekkewe kerop eú mineféén angang wóón fénúfan. A fókkun sókkóló seni ar angang lón láng. Ar leenien áppirú a tongeni áiti ngenikich ifa usun sipwe likiitú lupwen sia eáni eú angang mi weires. Ewe Paipel a apasa pwe Jiowa a onómu ekkena kerop “ötiuen ewe tanipi Eten, pwal efoch ketilas mi pulopulen ekkei o märäkul, pwe repwe mamasa ewe al a ale ngeni ewe irän manau.” ^[2] (Ken. 3:24) Ewe Paipel ese fósun án ekkewe kerop ngúnúngúnúngaw are meefi pwe iir mi kon aúchea seni ewe mineféén angang ra eáni. Rese chipwangeló are fangetá, nge ra fen likiitú le féri ar we angang tori an a wesiló, ese mwáál atun ewe Noter 1,600 ier mwirin ena!

13. Ifa usun Hiop a tongeni likiitú fán ewe riáfféú a nóm lón?

¹³ Ewe mwán mi tuppwél Hiop. Fán ekkóch neman ka meefi metekin letipom ren án emén chiechiom are chón óm famili apasa ngonuk och mettóch mi eletipengaw. Are neman a uruk eú semmwen mi chou, are ka letipeta ren málóón emén attongeom. Ese lifilifil met, nge kopwe tongeni kúna oururun letipom seni pwóróusen Hiop. (Hiop 1:18, 19; 2:7, 9; 19:1-3) Hiop ese silei ika pwata a chék akkatapw ekkewe riáfféú mi tori, iwe nge ese fangetá. Met a álisi an epwe likiitú? An tongei Jiowa me niwokkus le eletipengawa, ina ewe ákkáeúin mettóch a álisi le likiitú. (Hiop 1:1) I a mochen apwapwaai Kot lón fansoun kinamwe me fansoun weires. Pwal och, Jiowa a álisi Hiop le kúna pwe i mi manaman ren an ereni usun ekkewe mettóch mi amwarar a féri. Ina met a alapaaló án Hiop lúkúlúk pwe Jiowa epwe amóeló an kewe riáfféú lón ewe fansoun mi fich me ren. (Hiop 42:1, 2) Iwe ina met a fis. Jiowa a amóeló án Hiop riáfféú me “aliwinisefäli wöün. Iwe, a ngeni Hiop fän ruu mine a eäni me mwan.” Iwe, Hiop a manaw tori an a “chinlap o ieritam.”​—Hiop 42:10, 17.

14. Me ren 2 Korint 1:6, ifa usun án Paulus likiitú a álisi ekkewe ekkóch?

¹⁴ Ewe aposel Paulus. Aramas ra ú ngonuk are fen eriáfféwúmwááluk? En emén mwán mi ásimaw are chónemmwen mi wisen sáifetál mi meefi pwe a kon chou ngonuk wisom kewe? Ika ina, iwe pwóróusen Paulus a tongeni álisuk. A chómmóng riáfféúmwáál Paulus a kúna, me fansoun meinisin a kan  lólileniesini chón lón ekkewe mwichefel. (2 Kor. 11:23-29) Nge Paulus ese fókkun fangetá, me an leenien áppirú a apéchékkúla ekkewe ekkóch. (Álleani 2 Korint 1:6.) Iwe óm likiitú a pwal tongeni apéchékkúla ekkewe ekkóch ar repwe likiitú.

15, 16. (a) Ifa usun likiitú “epwe chöchöla” lón meinisin féfférúch? (b) Ikkefa ekkóch atun ach likiitú “epwe chöchöla” lón féfférúch?

¹⁵ Fán án Jiowa emmwen, ewe chón káé James a makkeei: “Iwe, ämi tipeppos [“likiitú,” NW] epwe chöchöla lon föförümi meinisin, pwe oupwe mirit o unusöchüla, nge ousap osun och mettoch lon manauemi.” (Jas. 1:4) Ifa usun likiitú “epwe chöchöla” lón meinisin féfférúch? Lupwen sia kúna sóssót, neman sipwe meefi pwe a lamot sipwe alapaaló ach mosonottam, pwári kilisou, are tong. Atun sia likiitú fán sóssót, sia alapaaló ach pwáraatá ekkena napanap, iwe ach féri ena epwe ámúrinnééló napanapach kewe napanapen Chón Kraist.

¹⁶ Pokiten likiitú a tongeni ámúrinnékicholó Chón Kraist, iwe sise mochen sipwe atai án Jiowa allúk fán iten chék ach sipwe ngaseló seni ewe sóssót. Áwewe chék, ika ka weires ren óm eáni ekiek mi limengaw, kosap mut ngeni an epwe nemenukoló! Tingorei Jiowa an epwe álisuk pwe kopwe urusawu ena ekiek. Mi wor emén lón óm famili a kan ú ngonuk? Kosap fangetá! Kopwe tipeppós le sópweló óm angang ngeni Jiowa. Pún mwirilóón, epwe péchékkúleló óm lúkúlúk wóón Jiowa. Chechchemeni ei: A lamot sipwe likiitú pwe sipwe nónnóm fán án Kot chen.​—Rom 5:3-5; Jas. 1:12.

17, 18. (a) Eáni eú kapas áwewe usun lamoten ach sipwe likiitú tori lesópwólóón. (b) Met sia tongeni lúkúlúkú atun sia feffetál ngeni ewe sópwólóón?

¹⁷ A lamot sipwe likiitú tori lesópwólóón, nge sisap chék fangetá me esopw. Anchangei efóch sip mi kokoló lemataw. Ren án ekkewe aramas wóón ewe sip repwe kúna manaw a lamot repwe ammún tori fénú. Nge ika emén a chék fangetá atun a kerán poputá le ammún, iwe epwe kokotiw. Pwal ina chék usun ren ewe emén mi fangetá me mwen chék an epwele tikeri fénú, i epwe pwal kokotiw. Ika sia mochen kúna manaw lón ewe ótót sefé a lamot sipwe sópweló ach likiitú. Sipwe eáni ekiekin ewe aposel Paulus, ewe a apasa: “Sisap fangetá.”​—2 Kor. 4:1, 16, NW.

¹⁸ Kich sia pwal usun Paulus, sia unusen lúkúlúk pwe Jiowa epwe álisikich ach sipwe likiitú tori lesópwólóón. Paulus a apasa: “Sia fokun pwora ren ewe mi echenikich! Pun üa fokun lükü pwe esap fokun wor och mi tongeni aimwükich seni an we chen: sap mäla are manau, sap chon läng are ekewe anün rochopwak, sap mettochun ikenai are mettochun mürin are och manaman, esap pwal ekewe mettochun pekitä are ekewe mettochun pekitiu, esap fokun wor och lein förian kewe meinisin epwe tongeni aimwüfesenikich seni än Kot we chen mi torikich lon Kraist Jesus ach Samol.” (Rom 8:37-39) Pwúngún pwe fán ekkóch sipwe meefi mélúlú, nge sipwe áppirú Kition me néún kewe soufiu. Iir ra mélúlú nge rese fangetá. Ra chék likiitú le ‘tapweri’ chón koputer kewe!​—Souk. 8:4.