Mwet ngeni masouan

Mwet ngeni tettelin menlapen masouan

LESEN 3

Ifa Usun Kopwe Tongeni Túmúnú Letipom?

Ifa Usun Kopwe Tongeni Túmúnú Letipom?

“Kopwe fokun tümwünü lelukom lap seni om tümwünü och pisek aüchea.”​—SALF. 4:23.

KÉL 52 Tümünü Letipom

MINNE SIPWELE KÁÉ *

1-3. (a) Pwata Jiowa a tongei Salomon, me met sókkun feiéch Salomon a angei? (b) Menni kapas eis sipwe pélúweni lón ei lesen?

SALOMON a wiliti kingen Israel lupwen a chúen alúwél. Lepoputáán an nemenem, Jiowa a pwá ngeni lón eú ttan me erá: “Met ka mochen ngang üpwe fang ngonuk.” Salomon a erá: “Ngang eman mi chök ier kükün, üsap sile nemenem. . . . Iei mine kopwe fang ngeniei ngang noum chon angang eu leluk mi mirit, pwe üpwe tongeni nemeni noum aramas.” (1 King 3:5-10) Mwa met me múrinnéén an na tingor an epwe eáni “eu leluk mi mirit”! Sisap ruk pwata Jiowa a tongei Salomon! (2 Sam. 12:24) Ach we Kot a fókkun pwapwa ren met Salomon a erá, iwe a ngeni Salomon “eu leluk mi mirit o tipachem.”​—1 King 3:12.

2 Lupwen Salomon a tuppwél ngeni Kot, a kúna chómmóng feiéch. A eáni ewe wis mi echipwér an epwe aúetá eú imwenfel “fän iten ewe Samol mi Lapalap, ewe Koten Israel.” (1 King 8:20) A iteféúló ren ewe tipachem Kot a liffang ngeni. Me minne a erá lupwen a nóm fán emmwenien án Kot we manaman mi fel, a mak lón úlúngát puk lón ewe Paipel. Ewe puken Än Salomon Fos ina eú me leir.

3 Ekkeei kapas ‘letip’ are ‘leluk’ ra mak arapakkan fán 70 lón ewe puken Än Salomon Fos. Áwewe chék, Än Salomon Fos 4:23 a erá: “Kopwe fokun tümwünü lelukom lap seni om tümwünü och pisek aüchea.” Met weween ewe kapas “lelukom” lón ena wokisin? Sipwe ppii pélúwen ena kapas eis lón ei lesen. Sipwe pwal ekieki pélúwen pwal ekkeei ruu kapas eis: Ifa usun Satan a sótun angawaló letipach? Ifa usun sipwe tongeni túmúnú letipach? A lamot sipwe weweiti pélúwen ekkena kapas eis ren ach sipwe tuttuppwél ngeni Kot.

MET WEWEEN ‘LELUK’?

4-5. (a) Met weween ewe kapas ‘leluk’ lón ewe Paipel? (b) Pwata ewe kapas áwewe usun péchékkúlen inisich a tongeni weneiti napanapach me lón?

4 Lón Än Salomon Fos 4:23, ewe kapas “lelukom” a wewe ngeni napanapach me lón. (Kölf. 51:6, NW, ftn.) Weween pwe ewe kapas ‘lelukach’ are letipach a weneiti ekiekich kewe lemonomon, meefien letipach, me mochenich kewe. A wesewesen weneiti ika kich met sókkun aramas me lón, nge esap chék met aramas repwe ekieki usun kich ren chék kúnaen meser.

5 Sia tongeni káé eú lesen usun aúchean napanapach me lón ren ach ekieki nónnómun péchékkúlen inisich. Áeúin, ren án leutuch epwe péchékkúl, a lamot sipwe mwéngé met mi vitamin, me a lamot sipwe kan taiso iteitan. Pwal ina chék usun, ren an epwe péchékkúl ach lúkú me ach riri ngeni Kot, a lamot ach sipwe mwémmwéngé ekkewe mwéngé lón pekin lúkú me anganga ach lúkú Jiowa iteitan. Ach féri ena a wewe ngeni ach sipwe apwénúetá met sia káé me pwal fós ngeni aramas usun ach lúkú. (Rom 10:8-10; Jas. 2:26) Oruuan, sia tongeni nikin péchékkúl me lúkún, nge ren enletin a úrikich semmwen mi chou me lón. Pwal ina usun, sia tongeni ekieki pwe ach lúkú a péchékkúl pokiten sia fiffiti kókkótun ach fel iteitan, nge a tongeni wor mochen mi ngaw mi kan mámmááriló lón letipach. (1 Kor. 10:12; Jas. 1:14, 15) A lamot sipwe chechchemeni pwe Satan a mochen etipetipakich ren an ekiek. Nge met epwe féri ren an epwe apwénúetá ena? Me met sia tongeni féri pwe sipwe túmúnúkich?

USUN ÁN SATAN SÓTUN ANGAWA LETIPACH

6. Met Satan a achocho ngeni, me ifa usun a sótun apwénúetá ena?

6 Satan a mochen ach sipwe usun chék i, ren an ú ngeni Kot, oputa án Jiowa kewe allúk, me ekieki chék pwisin i. Nge a nóm rech ewe tufich le pwisin nemeni ach ekiek me féffér. Iwe, Satan a sótun ewilikich ren an féri ekkóch mettóch. Áwewe chék, a rongekicheló ren chókkewe a fen etipetipereló. (1 Joh. 5:19) A mochen ach sipwe chiechi ngeniir, inaamwo ika sia silei pwe chiechi mi ngaw epwe “angauala” ekiekich me féfférúch. (1 Kor. 15:33) Satan a sópwéch lón an etipetipa King Salomon lón ena sókkun. A pwúlúweni chómmóng fefin mi fel ngeni kot chofona, nge ló, ló, ló, ra etipetipa me “akunala lelukan” seni Jiowa.​—1 King 11:3.

Ifa usun ka tongeni túmúnú letipom seni etipetipaen án Satan ekiek? (Ppii parakraf 7) *

7. Met Satan a pwal áeá le achéwú an ekiek, me pwata a lamot ach sipwe túmúnúéch?

7 Satan a áeá kachito me TV an epwe achéwú an ekiek. A silei pwe tutulap a apwapwa ngenikich nge mi pwal tongeni siwili ach ekiek, memmeef, me féffér. Jesus a alamota ena sókkun asukul ren an áeá tutulap. Áwewe chék ren an kewe kapas áwewe usun ewe re Samaria me ewe nau mi ló seni imwan we me asolapaaló álemwirian. (Mat. 13:34; Luk. 10:29-37; 15:11-32) Iwe nge, chókkewe mi tipetipeló ren án Satan ekiek, ra tongeni áeá tutulap le angawakicheló. A lamot ach sipwe eáni ekiek mi itepék me rúúepek. A wor ekkóch kachito me TV ra tongeni apwapwa me pwal asukulakich, nge rese angawa ekiekich. Nge mi lamot sipwe pwal túmúnúéch. Lupwen sia filatá met sipwe eáni minen apwapwa, sipwe eisinikich, ‘Ei kachito are prokram wóón TV a áiti ngeniei pwe mi éch ai upwe apwénúetá mochenin futuk?’ (Kal. 5:19-21; Ef. 2:1-3) Met itá kopwe féri ika ka mirititi pwe och mettóch a apéchékkúla án Satan ekiek? Kopwe ttiisonuk usun chék óm ttiisonuk eú semmwen mi tter!

8. Ifa usun sam me in ra tongeni álisi néúr kewe ar repwe túmúnú letiper?

8 Ámi kana sam me in, a wor wisemi mi kkóló aúchean le túmúnú néúmi kewe seni met Satan a sótun angawa ngeni letiper. Ese mwáál oua achocho úkúkún ámi tongeni le túmúnú néúmi kewe seni sókkun samau. Oua túmúnú limelimen imwemi kewe, me péútaaló ekkewe mettóch epwe tongeni esemwenikemi me néúmi kewe. Pwal ina chék usun, a lamot oupwe túmúnú néúmi kewe seni ekkewe sókkun kachito, prokram wóón TV, video game, me website mi tongeni etipetiper ren án Satan ekiek. Jiowa a ngenikemi ámi pwúúng le túmúnú péchékkúler lón pekin lúkú. (SalF. 1:8; Ef. 6:1, 4) Iwe, ousap pireir le féri allúkún lón ámi we famili mi lóngólóng wóón Paipel. Ereni néúmi kewe kúkkún met ra tongeni katol me met rese tongeni katol, me álisiir le weweiti popun ekkena allúk. (Mat. 5:37) Nge lupwen ra ekis wattetá, áiti ngeniir ar repwe pwisin esilla met mi pwúng me met mi mwáál me ren án Jiowa kewe allúk. (Ipru 5:14) Pwal chechchemeni pwe epwe chómmóng met néúmi kewe repwe káé seni minne oua apasa, nge epwe fen kon lap met repwe káé seni ámi féffér.​—Tut. 6:6, 7; Rom 2:21.

9. Ifa eú ekiek Satan a kan apéchékkúla, nge pwata a efeiengaw?

9 Satan a pwal sótun angawa letipach ren an achocho le efisi ach sipwe lúkúlúk wóón tipachemen aramas nge esap Jiowa. (Kol. 2:8) Áwewe chék, ekieki eú ekkewe ekiek Satan a apéchékkúla, ina ach akkomwa lón manawach ach awéúúkicheló. Ese lifilifil ika emén mi wéúéch are ese wéúéch, nge a tongeni eáni ena sókkun ekiek. Iwe ika ina, ra atolonger lón feiengaw. Pwata? Pwe eli repwe fókkun nefótófót wóón ar akkangei moni inaamwo ika a angawaló péchékkúlen inisiir, ririin ar famili, me pwal mwo nge ar chiechi ngeni Kot. (1 Tim. 6:10) Sia kilisou ngeni Semach we mi tong lón láng ren an álisikich le eáni ekiek pwúng usun moni.​—SalAf. 7:12; Luk. 12:15.

IFA USUN SIA TONGENI TÚMÚNÚ LETIPACH?

Usun chék ekkewe chón mmas me chón mmasa asamen ttit me lóóm, sipwe mammasafichi me mwittir túmúnúkich pwe ekiek mi ngaw ete tolong lón letipach (Ppii parakraf 10-11) *

10-11. (a) Met a lamot sipwe féri pwe sipwe tongeni túmúnúkich? (b) Met ekkewe chón mmas ra kan féri lón fansoun lóóm, me ifa usun mwelien letipach a tongeni usun chék emén chón mmas?

10 Ren ach sipwe sópwéch lón ach túmúnú letipach, a lamot sipwe esilla met mi efeiengaw me mwittir féri met sipwe kúna túmún ren. Ewe kapas “tümwünü” lón Än Salomon Fos 4:23, a áchema ngenikich usun án emén chón mmas angang. Lón fansoun King Salomon, ekkewe chón mmas ra kan útá wóón tittin ar kewe telinimw me éúréúra chón lón ika ra kúna och mettóch mi efeiengaw epwele war. Ach ekieki ena a álisikich le weweiti met sipwe féri pwe sipwe eppeti án Satan sótun angawaló ekiekich.

11 Lón fansoun lóóm, ekkewe chón mmas ra kan angangfengen me ekkewe chón mmasa asamen tittin ewe telinimw. (2 Sam. 18:24-26, Kapasen God) Ra angangfengen le túmúnú ewe telinimw ren ar allúkú pwe ekkewe asam repwe kesipeló ika chón oputer kewe ra kkaneto. (Ne. 7:1-3) Mwelien letipach mi káit me ren Paipel * a tongeni eáni angangen emén chón mmas pún a éúréúrakich ika Satan a sótun tolong lón letipach, weween ren an etipetipa ekiekich, meefiach, me ach mochen. Lupwen mwelien letipach a éúréúrakich usun och mettóch mi efeiengaw, a lamot sipwe aúseling ngeni me esipaaló ewe asam lón kapas áwewe ren ach féri met mi lamot pwe sipwe ttiisenikich ewe feiengaw.

12-13. Eli met sipwe tipetipeló le féri, nge met wisach?

12 Ekieki usun eú alen ach sipwe tongeni túmúnú pwisinkich pwe site tipetipeló ren ekiekin Satan. Jiowa a fen áiti ngenikich pwe ‘esap pwüng pwe sokopaten föförün lisowu ika mocheisou ika tipemong epwe fen mwo nge fis ika föü lefilach.’ (Ef. 5:3) Nge met sipwe féri ika chienach kewe chón angang are chón sukul ra poputá le fós usun féfférún lisowumwáál? Sia silei pwe mi lamot ach sipwe “likitala ach turunufas me mochenian fanüfan.” (Tit. 2:12) Neman ewe chón mmas lón kapas áwewe, ina mwelien letipach, epwe éúréúrakich. (Rom 2:15) Iwe sipwe aúseling ngeni? Are sipwe fen mochen aúseling ngeni chienach kewe are katol ekkewe sasing ra eppii ngenikich? Fen ina ewe atun mi lamot sipwe esipaaló ekkewe asam lón kapas áwewe ren ach siwili met sia pwóróusfengen wóón are fen fetál seniir.

13 A lamot ngenikich pwora ren ach sipwe ú ngeni án chienach kewe sótun etipetipakich le ekieki are féri met mi ngaw. Nge sia tongeni lúkúlúk pwe Jiowa a kúna ach achocho, me epwe ngenikich péchékkúl me tipachem pwe sipwe tongeni ú ngeni án Satan ekiek. (2 Kron. 16:9; Ais. 40:29; Jas. 1:5) Nge, ifa usun sipwe tongeni sópweló le féri wisach le túmúnú letipach?

MAMMASA

14-15. (a) Met a lamot sipwe suuki letipach ngeni, me ifa usun sia tongeni féri ena? (b) Ifa usun Än Salomon Fos 4:20-22 a álisikich le unusen feiéch seni ach álleaan Paipel? (Pwal ppii ewe pwóór “ Usun Ach Sipwe Ekilon.”)

14 Ren ach sipwe túmúnú letipach, sisap chék esipa seni minne mi ngaw, nge sipwe pwal suuki ngeni minne mi éch. Ekiekisefáli ewe kapas áwewe usun eú telinimw mi ttit. Emén chón mmasa ewe asam epwe esipaaló asamen ewe telinimw pwe epwe eppeti chón oputer ar resap tolong, nge lón ekkóch atun a pwal suuki ekkewe asam ngeni chókkewe mi uwoulóng mwéngé me pwal ekkóch mettóch mi lamot. Ika ekkewe asam ra chék kesipeffóch, iwe chón ena telinimw repwe máló ren nafangawen mwéngé. Pwal ina chék usun, mi lamot ach sipwe kan suuki letipach ngeni án Kot ekiek pwe epwe anapanapa ekiekich.

15 A masou ewe Paipel ren án Jiowa ekiek, iwe iteitan sia álleani, sia mut ngeni án Jiowa ekiek epwe anapanapa ekiekich, meefiach, me féfférúch. Met sipwe féri pwe sipwe unusen feiéch seni ach álleaan Paipel? A fókkun lamot ach sipwe iótek. Emén fefin Chón Kraist a erá: “Me mwen ai upwe álleani ewe Paipel, ua iótek ngeni Jiowa me tingorei an epwe álisiei le ‘küna ekewe mettoch mi amwarar’ lón an we Kapas.” (Kölf. 119:18) A pwal lamot ach sipwe ekilonei minne sia álleani. Lupwen sia iótek, állea, me ekilon, sia tongeni ‘amwöchü lon lelukach’ án Kot we Kapas me alapaaló ach aúcheani án Jiowa ekiek.​—Álleani Än Salomon Fos 4:20-22; Kölf. 119:97.

16. Ifa usun chómmóng ra kúna feiéch seni ar katol JW Broadcasting?

16 Pwal eú mettóch sia tongeni féri pwe sipwe mut ngeni án Kot ekiek an epwe anapanapakich, ina ach katol met ekkewe a wor wóón JW Broadcasting®. Iei alon eú pwúpwúlú: “Ekkewe prokram mi katowu iteiten maram ina pélúwen ám kewe iótek! Ra apéchékkúlakem lupwen aua letipechou are tipitipingaw. Aua kan ettiki lón imwem ekkewe kél mi katowu lón ekkena prokram. Aua ettiki atun aua kuk, elimelim, are pwal mwo nge atun ám chék ún tea.” Ekkena prokram ra álisikich le túmúnú letipach. Ra áiti ngenikich ifa usun sia tongeni eáni án Jiowa ekiek me ttiisenikich etipetipaen án Satan ekiek.

17-18. (a) Met a kan fis lupwen sia apwénúetá minne Jiowa a áiti ngenikich usun met a mak lón 1 King 8:61? (b) Met sia tongeni káé seni King Hiskia? (c) Met sia tongeni ióteki, usun chék masouen án Tafit we iótek lón Kölfel 139:23, 24?

17 A péchékkúleló ach lúkú iteiten sia kúna feiéchún ach féri minne mi pwúng. (Jas. 1:2, 3) Sia pwapwa pokiten Jiowa a pwapwa rech me a kér ngenikich néún, me a lapóló ach mochen apwapwaai. (SalF. 27:11) Iteiten sia kúna och sóssót, a suuki ngenikich ach sipwe tongeni pwáraatá pwe sia unusen tipeppós le angang ngeni Semach we mi tong. (Kölf. 119:113) Sia pwáraatá pwe sia tongei Jiowa ren unusen letipach, me sia unusen tipeppós le álleasochisi an kewe allúk me féri letipan.​—Álleani 1 King 8:61.

18 Itá sipwe kan mwáálliló fán ekkóch? Ewer, pún sise unuséch. Nge ika sia mwáálliló, sipwe chechchemeni pwóróusen King Hiskia. A wor atun a mwáálliló. Nge a aier me sópweló le angang ngeni Jiowa ‘seni unusen letipan.’ (Ais. 38:3-6; 2 Kron. 29:1, 2; 32:25, 26) Iwe, sipwe ttiisenikich án Satan achocho le etipetipakich ren an ekiek. Sipwe ióteki ach sipwe eáni “eu leluk mi mirit.” (1 King 3:9; álleani Kölfel 139:23, 24.) Sia tongeni tuttuppwél ngeni Jiowa ika sia túmúnú letipach lap seni meinisin.

KÉL 32 Kopwe Üppos, Kosap Mwökütüküt!

^ par. 5 Itá sipwe tuppwél ngeni Jiowa, are sipwe mut ngeni Satan an epwe atowauakicheló seni? Pélúwen ena kapas eis ese lóngólóng wóón úkúkún weiresin ekkewe sóssót sipwe kúna, nge a fen lóngólóng wóón úkúkún ach achocho le túmúnú letipach. Met weween ewe kapas ‘leluk’ are ‘letip’? Ifa usun Satan a sótun angawa letipach? Me ifa usun sia tongeni túmúnú? Ei lesen epwe pélúweni ekkena kapas eis mi lamot.

^ par. 11 ÁWEWEEN KAPAS: Jiowa a ngenikich ach tufichin etittina pwisin ekiekich, meefiach, me féfférúch, me apwúngaló ika mi pwúng are mi mwáál. Ewe Paipel a eita ngeni ena tufich, mwelien letip. (Rom 2:15; 9:1) Lupwen mwelien letipach a káit me ren Paipel, minne a ámmeef ngenikich usun échún are ngawen ach ekiek, féffér, are fós, a lóngólóng wóón án Jiowa kewe allúk mi mak lón Paipel.

^ par. 56 ÁWEWEEN SASING: Emén Chón Kraist mwán a katol TV nge a fichiló wóón féfférún sikepwach. A lamot epwe filatá met epwele féri.

^ par. 58 ÁWEWEEN SASING: Emén chón mmas lóóm a kúna met mi efeiengaw lúkún ewe telinimw. A kékkéló ren ekkewe chón mmasa ewe asam, iwe ra mwittir esipaaló asamen ewe telinimw me lokkeer me lón.