1. Pwata Paulus a fókkun pwapwa lupwen a rongorong pwóróusen ekkewe Chón Kraist lón Korint?

 LÓN ewe ier 55, ewe aposel Paulus a rongorong pwe chón ewe mwichefelin Korint ra kan áninifengen. A tonger usun án emén sam tongei néún kewe, ina popun a mak ngeniir taropwe ren an epwe áwener. (1 Kor. 1:11; 4:15) Paulus a pwal tingorei chienan we Titus an epwe chuuri ena mwichefel, mwirin itá repwe chufengen lón Troas pwe epwe repotei ngeni Paulus met a fis. Mwirin fitu maram, Paulus a witiwiti Titus lón Troas me a fókkun mochen silei pwóróusen ewe mwichefelin Korint. A chúen lólileniesiniir. Iwe Paulus a meefi lichippúng pún Titus ese war, mwirin a sái ngeni Masetonia. Iwe mwirin och fansoun, a fókkun pwapwa lupwen ra chufengen me Titus me ikena ie. Titus a apwóróusa pwe chón ewe mwichefelin Korint ra álleasochisi án Paulus kewe kapasen fén me ra wesewesen mochen kúna i. Lupwen Paulus a rongorong ena mettóch, a ‘lapalap an pwapwa.’​—2 Kor. 2:12, 13; 7:5-9.

2. (a) Met Paulus a makkeei ngeni ekkewe chón Korint usun lúkú me pwapwa? (b) Ikkefa ekkewe kapas eis sipwe pélúweni?

² Ekiseló mwirin ena, Paulus a makkeei néún we arúúachéén taropwe ngeni ekkewe chón Korint. A ereniir: “Esap pwe am aupwe nemeni ami luku; sia chok etikemi le angang pwe oupwe pwapwa, pun oua fen uta nukuchar lon ami luku.” (2 Kor. 1:24, TF) Met weween alón Paulus kana? Me met ekkewe elter lón mwichefel repwe káé seni minne Paulus a apasa?

3. (a) Met weween án Paulus apasa: “oua fen uta nukuchar lon ami luku”? (b) Ifa usun ekkewe elter ikenái ra áppirú Paulus?

³ Paulus a kapas usun ruu napanap mi lamot Chón Kraist repwe eáni: lúkú me pwapwa. A akkomw fós usun lúkú me a makkeei: “Esap pwe am aupwe  nemeni ami luku, . . . pun oua fen uta nukuchar lon ami luku.” Ren ekkeei kapas, Paulus a pwáraatá pwe chón ewe mwichefelin Korint ra tuppwél lón ar angang ngeni Jiowa pokiten pwisin ar lúkú Kot, nge esap pokiten i are pwal emén aramas. A fókkun silei pwe ra wesewesen tongei Kot me ra mochen féri minne mi pwúng. Iwe, ese pwal lamot ngeni Paulus an epwe nemeni ar lúkú me ese pwal mochen féri ena. (2 Kor. 2:3) Ikenái, ekkewe elter ra áppirú Paulus me ra pwal lúkú pwe pwiir kewe Chón Kraist ra lúkú Kot me mochen angang ngeni fán letip wenechar. (2 Tes. 3:4) Rese isetiw allúk mi tichik ngeni ewe mwichefel, nge ra chék álisiir ar repwe féri ekkewe kefil mi lóngólóng wóón án Paipel kewe kapasen emmwen me emmwenien án Jiowa we mwicheich. Ekkewe elter ikenái ra pwal áppirú Paulus, iir rese nemenem wóón án pwiir kewe Chón Kraist lúkú.​—1 Pet. 5:2, 3.

4. (a) Met weween án Paulus erá: “Sia chok etikemi le angang pwe oupwe pwapwa”? (b) Ifa usun ekkewe elter ikenái ra áppirú Paulus?

⁴ Paulus a pwal apasa: “Sia chok etikemi le angang pwe oupwe pwapwa.” Ié keei chienan le angang? Ikkena iir ekkewe ra eti le angang weires pwe repwe álisi ekkewe chón Korint. Pwata sia silei? Pún lón chék pwal néún Paulus na taropwe ngeni chón Korint, a fós usun rúúemén me leir lupwen a erá “äm me Silas me Timoty aia afalafala leimi” pwóróusen Jesus. (2 Kor. 1:19) Pwal och, iteiten án Paulus fós usun chienan kewe “chon angang” lón néún kewe taropwe, a weneiti chienan kewe mi angang weires lón ewe angangen afalafal, áwewe chék ren Apolos, Akwila, Prisila, Timoty, Titus, me pwal ekkóch. (Rom 16:3, 21; 1 Kor. 3:6-9; 2 Kor. 8:23) Ina minne, ren án Paulus apasa: “Sia chok etikemi le angang pwe oupwe pwapwa,” a alúkúlúkú ekkewe chón Korint pwe i me chienan kewe chón angang ra achocho úkúkún ar tufich le álisiir lón ar angang ngeni Kot ren pwapwa. Pwal ina chék usun ekkewe Chón Kraist elter ikenái. Ra fókkun achocho le álisi pwiir kewe ar repwe “angang ngeni ewe Samol mi Lapalap fän pwapwa.”​—Kölf. 100:2; Fil. 1:25.

5. Ifa ewe kapas eis ekkóch pwiich ra ketiw ar repwe pélúweni? Atun sia pwóróusfengen wóón minne ra apasa, met kopwe ekieki?

⁵ Kukkuto chék, ekkóch pwiich mi tinikken seni sókkópaten fénú ra ketiw ar repwe pélúweni ei kapas eis, “Met sókkun kapas me féffér emén elter a eáni mi álisatá óm pwapwa?” Iei, sipwele pwóróusfengen wóón met ra apasa. Atun sia pwóróus wóón, ekieki usun met ekkewe elter ra fen apasa are féri nge mi alapaaló óm pwapwa. Ka pwal tongeni ekieki ifa usun kopwe pwal álisatá pwapwaan ewe mwichefel. *

6, 7. (a) Ifa usun ekkewe elter repwe tongeni áppirú Jesus, Paulus, me pwal ekkóch néún Kot chón angang? (b) Met popun pwiich kewe ra pwapwa lupwen sia chechchemeni iter?

⁶ Chómmóng pwiich kewe ra erá pwe ra meefi pwapwa lupwen ekkewe elter ra áfánniir. Ekkewe elter ra tongeni féri ei mettóch ren ar áppirú Tafit, Elihu, me Jesus. (Álleani 2 Samuel 9:6; Hiop 33:1; Lukas 19:5, TF.) Néún Jiowa keei chón angang ra pwáraatá pwe ra áfánni ekkóch ren ar pani iter. Paulus a pwal silei lamoten an epwe chechchemeni me pani iten pwiin kewe Chón Kraist. Lesópwólóón eché me lein néún kewe taropwe, a eiteita iten lap seni 25 pwiich kewe. Emén me leir Persis. Paulus  a erá: “Ai kapong ngeni fefinei mi achengicheng Persis.”​—Rom 16:3-15.

⁷ A mmen weires ngeni ekkóch elter ar repwe chechchemeni iten aramas. Nge lupwen emén elter a achocho le chechchemeni, iwe, pwiich kewe ra meefi pwe ra aúchea me ren. (Eks. 33:17) Pwiich kewe ra pwal pwapwa lupwen ekkewe elter ra kér ngeniir iter lupwen repwe uwawu meefier atun ewe káéén Leenien Mas are lón pwal ekkóch mwich.​—Apépé ngeni Johannes 10:3.

8. Lón menni napanap Paulus a áppirú Jiowa me Jesus wóón?

⁸ Paulus a pwal pwáraatá an áfánni ekkewe ekkóch ren an apúnger. Pwal ina met ekkewe elter ra tongeni féri pwe repwe álisatá pwapwaan pwiich kewe. Lupwen Paulus a mak ngeni ekkewe chón Korint, a ereniir pwe a fókkun pwapwa rer. A erá: “Üa fokun sikäsinikemi.” (2 Kor. 7:4) Ese mwáál a chúng letipen chón ena mwichefel ren meefien Paulus na. Paulus a pwal apúnga chón ekkewe ekkóch mwichefel ren ar féffér múrinné. (Rom 1:8; Fil. 1:3-5; 1 Tes. 1:8) Mwirin án Paulus kapong ngeni Persis lón néún we taropwe ngeni ewe mwichefelin Rom, Paulus a pwal erá: “Neminewe mi fokun angang weires fän iten ach Samol.” (Rom 16:12) A ifa me péchékkúletáán letipen Persis ren ekkena kapas! Lupwen Paulus a apúnga ekkewe ekkóch, a áppirú Jiowa me Jesus.​—Álleani Markus 1:9-11; Johannes 1:47; Pwär. 2:2, 13, 19.

9. Pwata a lapóló án chón ewe mwichefel pwapwa lupwen ra apúngafengeniir?

⁹ Ekkewe elter ikenái ra pwal kúna lamoten ar ereni pwiir kewe pwe ra aúcheaniir. (SalF. 3:27; 15:23) Iteiten án emén elter apúnga pwiin kewe Chón Kraist, a pwáraatá pwe a tonger me áfánni minne ra féri. A lamot ngeni chón ewe mwichefel ar repwe rongorong ekkewe kapas mi apéchékkúl seni ekkewe elter. Emén pwiich fin Kraist, lap seni 50 ierin, a erá pwe lap ngeni fansoun meinisin ese mwo nge rongorong án emén lón an we leenien angang epwe apúnga. Aramas rese kan áfánni ekkewe ekkóch, ra fen akkuffengen. Ina minne, lupwen emén elter a kilisou ngeni ena fin Kraist ren och mettóch a féri fán iten ewe mwichefel, iwe, a fókkun pwapwa. A erá: “A ámmeef ngeniei pwe Semei we lón láng a tongei ei.” Emén mwán Chón Kraist mi pwisin túmúnú rúúemén néún kúkkún, a apwóróusa án emén elter ereni úkúkún an aúcheani minne a féri. Minne ena elter a apasa a fókkun apéchékkúla an epwe sópweló an angang ngeni Kot ren úkúkún an tongeni. Pwúngún pwe lupwen emén elter a apúnga pwiin kewe seni letipan, a álisiir le sópweló ar angang ngeni Kot ren pwapwa, “nge resap malülü.”​—Ais. 40:31.

10, 11. (a) Ifa usun ekkewe elter ra tongeni áppirú Nehemia? (b) Ifa usun emén elter a tongeni apéchékkúla án pwiin kewe Chón Kraist lúkú lupwen a chuuriir?

¹⁰ Ifa usun ekkewe elter ra pwal tongeni pwáraatá ar tong ngeni pwiir kewe me álisiir le angang ngeni Kot fán pwapwa? Ren ar mwittir álisi chókkewe mi osupwangen kapasen apéchékkúl. (Álleani Föför 20:28.) Lupwen ra féri ena, ra áppirú néún Kot kewe chón angang mi tuppwél lóóm. Áwewe chék, ewe Paipel a fósun án Nehemia kúna pwe ekkóch pwiin kewe chón Jus ra letipechou, iwe, a mwittir apéchékkúler. (Ne. 4:14) Ina met ekkewe elter ikenái ra pwal mochen féri. Lupwen pwiir kewe ra meefi letipechou, ra achocho le apéchékkúler. Repwe chuuriir lón imwer ika mi tufich me ngeniir kapasen apéchékkúl. (Rom 1:11) Ifa usun ekkewe elter repwe féri ei mettóch?

 ¹¹ A lamot ewe elter epwe akkomw ekiekifichi usun chókkewe a mochen apéchékkúla me mwen an epwe chuuriir. Áwewe chék, a tongeni pwisin eisini: ‘Met sókkun osukosuk ei aramas a nóm fan? Met ua tongeni ereni pwe epwe péchékkúletá? Menni wokisin are pwóróus lón Paipel epwe tongeni apéchékkúla?’ Ika ewe elter a akkomw ekieki usun pwiin we me mwen an epwe chuuri, iwe, a tongeni apasa ekkewe mettóch epwe wesewesen apéchékkúla eménna, lap seni an epwe chék fósun ekkewe mettóch mi lamot kisikis. Atun an a chuuriir, ewe elter epwe mut ngeniir ar repwe uwawu meefier me aúselingéch minne ra apasa. (Jas. 1:19) Iei alón emén pwiich fin Kraist: “A fókkun aururuei ika emén elter a wesewesen aúselingéch ngeni meefiei.”​—Luk. 8:18.

12. Ié kewe lón ewe mwichefel a lamot ngeniir kapasen apéchékkúl, pwata?

¹² Ié kewe a lamot ekkewe elter repwe apéchékkúler? Paulus a ereni ekkewe elter ar repwe túmúnú “unusen chon ewe mwichefel.” Pwúngún, a lamot ngeni meinisin chón ewe mwichefel ar repwe pwal angei kapasen apéchékkúl, pwal mwo nge ekkewe chón afalafal me pioneer mi fen tuppwél lón ar angang ngeni Kot ren fite ier. Pwata a lamot ekkewe elter repwe apéchékkúler? Pún inaamwo ika mi péchékkúl ar lúkú Kot, nge fán ekkóch ra meefi pwe rese tongeni chúen likiitú pokiten ekkewe osukosuk a fis seni ei fénúfan mi ngaw. Ren ach sipwe áwewe wóón ewe popun a chúen lamot ngeniir álillis inaamwo ika a péchékkúl ar lúkú Kot, sipwe nengeni met a fis ngeni Tafit.

13. (a) Ineet atun Ispi-penop a ekiekin nieló Tafit? (b) Ifa usun Apisai a álisi Tafit lón ewe atun a fókkun osupwangen álillis?

¹³ Ekiseló mwirin án ewe alúwél Tafit a kepit an epwe king, a fiu ngeni emén mwán itan Koliat seni ewe einangen Refa, iir mi mwánemmong. Tafit a pwora me a nieló ena mwánemmong. (1 Sam. 17:4, 48-51;  1 Kron. 20:5, 8) Fite ier ra ló, atun chón Filistia ra maunfengen me chón Israel, Tafit a pwal fiu ngeni Ispi-penop, pwal i seni ena einangen mwánemmong. (2 Sam. 21:16) Lón ei atun, chippú chék Ispi-penop epwe nieló Tafit. Pwata? Esap pokiten án Tafit ese chúen pwora. Nge Paipel a erá pwe “Tafit a popuetä malülü.” Lupwen Ispi-penop a esilla pwe Tafit a apwangapwang, iwe, a ekieki pwe ina ewe atun epwele nieló Tafit. Nge, mwittir chék, “Apisai nöün Seruia we mwän a feito pwe epwe alisi Tafit. Iwe, a fiu ngeni ewe re Filistia o niela.” (2 Sam. 21:15-17) Chippú chék Tafit epwele máló! Ese mwáál a fókkun kilisou ngeni Apisai ren an túmúnúéchú me mwittir álisi lupwen epwele feiengaw. Met sia tongeni káé seni ei pwóróus?

14. (a) Met epwe tongeni álisikich le akkamwéchú ach tuppwél fán ekkewe osukosuk mi weires? (b) Ifa usun ekkewe elter ra tongeni álisikich ach sipwe péchékkúlsefál me pwapwasefál? Apwóróusa eú pwóróus.

¹⁴ Néún Jiowa kewe aramas ra akkachocho le angang ngeni Kot, inaamwo ika Satan me ekkewe ekkóch ra áweiresiir. Ekkóch leich sia kúna ekkewe esin osukosuk mi kon weires. Nge sia unusen lúkúlúk wóón Jiowa, me eáni ewe péchékkúl pwe sipwe tuppwél fán ach kewe osukosuk, usun chék Tafit a eáni ewe sókkun péchékkúl pwe epwe akkufu Koliat. Nge fán ekkóch sia meefi apwangapwang me ese chúen wor ach péchékkúl le fiffiu ngeni án Satan ei fénúfan. Lón ekkeei fansoun, a kon mecheres ngenikich ach sipwe letipengaw ren ach kewe osukosuk, ekkewe sia fen likiitú fan atun sia meefi péchékkúl. Nge eli emén elter a esilla meefiach, iwe, a álisikich lón ewe atun sia fókkun osupwangen álillis. Iwe, sia péchékkúlsefál me sia tongeni sópweló ach angang ngeni Kot fán pwapwa. Chómmóng me leich sia fen kúna ei esin álillis. Emén fin Kraist pioneer, lap seni 60 ierin, a erá: “A wor eú fansoun, ua meefi pwe use péchékkúl, me ewe angangen afalafal a amélúlúei. Emén elter a kúna pwe ua apwangapwang, iwe, a fós ngeniei. Aua fósfengen wóón eú pwóróus seni Paipel. Ua apwénúetá an kewe kapasen fén, iwe, ua feiéch seni.” A pwal apasa: “A ifa me watteen án ewe elter tong ren an esilla pwe ua apwangapwang, iwe, a álisiei!” Sia fókkun feiéch pwe ra nóm rech ekkewe elter mi tongekich me mmólnetá le álisikich, usun chék Apisai a chék mmólnetá le álisi Tafit.

15, 16. (a) Met popun pwiin Paulus kewe Chón Kraist ra fókkun tongei i? (b) Pwata sia tongei néúch kewe elter?

¹⁵ Ekkewe elter ra fókkun angang weires. Fán ekkóch eli a weires ngeniir ar repwe kinamwe le annut pokiten ra lólileniesini pwiir kewe, ra tongeni neló lukenipwin pwe repwe álisiir are iótek fán iter. (2 Kor. 11:27, 28) Nge ekkewe elter ra pwapwa le féri wiser usun chék Paulus. Iei met a makkeei ngeni ekkewe chón Korint: “Üpwe pwapwa le fangala meinisin met mi wor rei, pwal püsin manauei, pwe üpwe alisikemi.” (2 Kor. 12:15) Pokiten Paulus a tongei pwiin kewe, a “fangala” manawan, are áeá unusen an péchékkúl pwe epwe apéchékkúler. (Álleani 2 Korint 2:4; Filipi 2:17; 1 Tes. 2:8) Ina popun, ekkewe Chón Kraist ra fókkun tongei Paulus!​—Föf. 20:31-38.

¹⁶ Sia pwal tongei néúch kewe elter me sia kilisou pwe Jiowa a néúnéú iir ar repwe túmúnúkich. Sia pwapwa lupwen ra áfánni emén me emén leich me chuurikich pwe repwe apéchékkúlakich. Sia pwal kilisou pwe ra chék mmólnetá le álisikich lón ekkewe fansoun sia meefi pwe ese chúen ki ngenikich ach kewe osukosuk. Enlet, ekkena sókkun elter, ra wesewesen angangfengen fán ásengesin ach pwapwa.