1, 2. Met ewe Mwúún Kot epwe féri, me pwata sia tongeni lúkúlúk pwe ena Mwú epwe war?

 WÓÓN ewe chúúk mi kkan ngeni Kapernaum, lepoputáán ewe ier 31, Jesus Kraist a áiti ngeni néún kewe chón káé ar repwe iótek: “Mwum epwe war.” (Mat. 6:10) Ikenái, chómmóng ra tipemwaramwar ika ena Mwú epwe wesewesen war. Iwe nge, sia lúkúlúk pwe Kot epwe pélúweni ach iótek usun warotoon an we Mwú.

² Jiowa epwe áeá án we Mwú le etipeeúfengeni an we famili lón láng me fénúfan. Minne a tipeni epwe pwénútá. (Ais. 55:10, 11) Jiowa a fen wiliti King lón ach ei fansoun! Ekkewe mettóch mi amwarar ra fis lón ekkewe 100 ier ra ló ra ánnetatá pwúngún ena! Kot a fen féfféri chómmóng mettóch mi amwarar fán iten néún kewe fite million chón angang. (Sek. 14:9; Pwär. 15:3) Iwe nge, án Jiowa wiliti King ese léllé ngeni warotoon an we Mwú, ewe mettóch Jesus a áiti ngenikich ach sipwe iótek usun. Ifa sókkofesenin ekkeei ruu mettóch me ifa usun ra kkúú manawach?

3. (a) Ineet Jesus a poputá le nemenem usun emén King, nge ia? (b) Ifa usun kopwe ánnetatá pwe án Kot we Mwú a poputá le nemenem lón 1914? (Ppii ewe footnote.)

³ Órun 20 ier me mwen ewe ier 1900, néún Kot kewe chón angang  ra poputá le weweiti án Taniel we oesini mi mak 2,500 ier lóóm, iei met a apasa: “Lon fansoun mwün ekewe king, ewe Koten läng epwe aüetä eu mwü esap tongeni tala.” (Tan. 2:44) Ren fite fite ier ekkewe Chón Káé Paipel ra afalafala pwe ewe ier 1914 epwe kkóló lamotan. Iei met emén soumak a makkeei usun meefien chómmóng aramas lón ena fansoun, a erá: “Lón 1914 chón fénúfan ra fókkun ápilúkúlúkéch usun mwachkkan.” Iwe nge, ekiseló mwirin ena ekkewe oesini lón Paipel ra pwénúetá lupwen ewe Áeúin Maunen Fénúfan a poputá. Iwe mwirin, fisitáán lengita, chechchechin fénú, málapalap me pwénúetáán pwal ekkewe ekkóch oesini lón Paipel, ra ánnetatá pwe Jesus Kraist a poputá le nemenem lón láng usun emén King lón án Kot we Mwú lón 1914. * Ren án Jiowa seikaatá Néún we usun ewe Messaia, ach we King, Jiowa a wiliti King lón pwal eú itiitin.

4. Met ewe mineféén King a akkomw féri, me met a féri mwirin?

⁴ Ewe áeúin mettóch ewe mineféén King, Kot a seikaatá, a féri, a maunei Satan ewe ákkáeúin Chón oputa Seman we. Jesus me néún kewe chónláng ra oturatiw seni láng ewe Tefil me néún kewe chónláng mi ngaw. Iwe ei mettóch a atoto watteen pwapwa lón láng nge a atoto watteen feiengaw ngeni fénúfan. (Álleani Pwärätä 12:7-9, 12.) Mwirin, ewe King a kuliiti chókkewe mi nóm fán nemenian wóón fénúfan pwe epwe elimeliméchúúr, asukuler me akkótaéchúúr pwe repwe féri letipen Kot. Sipwe nengeni ifa usun ar álleasochisi án Jesus keei emmwen, a eú leenien áppirú ngenikich ikenái.

5. Ifa ewe angangen elimelim a fis lefilen 1914 me lepoputáán 1919?

⁵ Mwirin án ewe King elimeliméchú láng seni án Satan me néún kewe chónláng etipetip mi ngaw, Jiowa a ewisa an epwe etittina me elimeliméchú néún kewe chón angang wóón fénúfan. Ewe soufós Malakai a fós usun ei angangen elimelim lón pekin lúkú. (Mal. 3:1-3) Uruwo a pwáraatá pwe ei mettóch a fis lefilen ewe ier 1914 me lepoputáán ewe ier 1919. * Ren ach sipwe wiliti chón án Jiowa we famili wóón unuselapen láng me fénúfan, mi lamot sipwe limeliméch, are pin. (1 Pet. 1:15, 16) A lamot ach fel ngeni epwe liméch, esap wor limengawan seni án ei fénúfan lamalam chofona are politics.

6. Ifa usun a kawor ewe mwéngé lón pekin lúkú, me pwata a lamot?

⁶ Mwirin Jesus a áeá an manamanen king le seikaatá ewe “chon angang mi allükülük o tipachem.” Ei chón angang epwe wisen amwéngééni ekkewe ra kapachelong lón ewe “eu chök mwichen sip,” mi nóm fán án Jesus túmún. (Mat. 24:45-47; Joh. 10:16) Seni ewe ier 1919, eú kúkkún mwichen pwiich kewe mwán mi kepit ra tuppwél le apwénúetá wiser mi lamot le amwéngééni “nöün [Jesus] kewe chon angang.” Ewe watteen mwéngé lón pekin lúkú a awora, a álisikich le péchékkúleló lón ach lúkú. A pwal etipeppósakich pwe sipwe akkamwéchú ach limeliméch lón ach fel ngeni Kot, ach féffér, ach ekiek me inisich. Ei mwéngé lón pekin lúkú a pwal asukulakich me atufichikich ach sipwe unusen fiti ewe angang mi fókkun lamot a fiffis wóón fénúfan ikenái. Ka kan alamota ekkeei mwéngé Kot a awora?

7. Ifa ewe angang mi lamot Jesus a poputááni lupwen a nóm wóón fénúfan, me ei angang epwe sópwósópwóló tori ineet?

⁷ Lupwen Jesus a poputááni an angangen afalafal wóón fénúfan, a erá: “Üpwe fokun afalafala ewe Pworausen Manau usun Mwün  Kot lon pwal ekoch telinimw, pun iei popun Kot a tinieito.” (Luk. 4:43) Lón úkúkún úlúngát esopw ier, ewe angangen afalafal ina ewe angang Jesus a akkomwa lón manawan. A ereni néún kewe chón káé, “Oupwe feila o afalafala ei kapas, ‘Ewe Mwün Läng a arapoto.’” (Mat. 10:7) Mwirin án Jesus manawsefál, a oesini pwe ekkewe chón tapweló mwirin repwe esilefetálei ei pwóróus wóón “unusen fanüfan.” (Föf. 1:8) A pwon ngeniir pwe epwe pwisin álisiir lón ei angang mi lamot tori lón ach ei fansoun.​—Mat. 28:19, 20.

8. Ifa usun ewe King a amwékútú néún kewe chón angang wóón fénúfan le afalafal?

⁸ Lón ewe ier 1919, a pwal watteeló weween ewe “Pworausen Manau usun ewe Mwün Kot.” (Mat. 24:14) Ewe King a nemenem lón láng, me a ionifengeni wóón fénúfan eú kúkkún mwichen néún chón angang mi fen limeliméchúló. Ra mwasangasang le apwénúetá án Jesus éúréúr ngeniir: Afalafala wóón unusen fénúfan ewe kapas allim pwe Mwúún Kot a fen poputá le nemenem! (Föf. 10:42) Áwewe chék, arapakkan 20,000 chón álisatá ena Mwú seni sókkópaten fénú ra mwichfengen lón eú mwichelap lón Cedar Point, Ohio, U.S.A. lón September 1922. Anchangei mwasangasanger atun pwiich we Rutherford a eáni ewe afalafal itelapan “Ewe Mwú” me erá: “Nengeni, ewe King a nemenem! Ámi, néún kewe chón esilesil ngeni aramas. Ina minne, esilefeili, esilefeili, esilefeili ewe King me an we mwú.” Ruu ngeréú chón fiti ena mwichelap ra etiwa ewe wis ren ar fiti ewe “Ránin Afalafal,” ewe rán mi kkóló aúchean. Ekkóch leir ra mwo nge ló afalafal ngeni ekkewe aramas 45 mwail towauer seni ewe leenien mwichelap. Emén pwiich a erá: “Use tongeni ménúki ewe kapasen pesepes usun esilefeiliin ewe Mwú me tinikkenin ekkewe chón fiti!” A pwal ina usun meefien chómmóng.

9, 10. (a) Ikkefa ekkewe sukul ra asukulakich fán iten ewe angangen afalafal? (b) Ifa usun ka fen pwisin kúna álillis seni ekkeei minen káit?

⁹ Lón 1922, a wor lap seni 17,000 chón afalafal usun ewe Mwú lón 58 fénú wóón fénúfan. Iwe nge, a lamot ar repwe angei káit. Lón fansoun ekkewe aposel, ewe King mi filitá a ngeni néún kewe chón káé emmwen mi ffatéch ren met repwe afalafala, ia repwe afalafal ie me ifa usun repwe afalafal. (Mat. 10:5-7; Luk. 9:1-6; 10:1-11) Iwe, pwal ina chék usun ikenái, Jesus a féri pwe meinisin chón afalafal repwe angei káit me ekkewe minen álillis mi lamot pwe repwe lipwákéchúló. (2 Tim. 3:17) Jesus a áeá ewe mwichefelin Chón Kraist le asukula néún kewe chón angang fán iten ewe angangen afalafal. Eú minen káit ngeniir, ina ewe Sukulen Angangen Chón Kraist, ewe a fis lón lap seni 111,000 mwichefel wóón unusen fénúfan. Ei sukul a fen álisi lap seni fisu million chón afalafal ar repwe lipwákéch me asukula aramas lón ewe napanap epwe álisi “sokun aramas ese lifilifil.”​—Álleani 1 Korint 9:20-23.

¹⁰ Me lúkún ewe Sukulen Angangen Chón  Kraist, a pwal wor ekkewe sukulen Paipel repwe asukula ekkewe mwán mi ásimaw, pioneer, pwiich kewe mwán mi lipich, Chón Kraist mi pwúpwúlú, chón ekkewe Kúmiin Chón Túmúnú Keangen Ofesilap me pwúlúwer, ekkewe chónemmwen mi wisen sáifetál me pwúlúwer, me ekkewe misineri. * Iei met chón eú class lón ewe Sukulen Paipel fán Iten Chón Kraist mi Pwúpwúlú ra apasa ren ar kilisou usun ewe sukul: “Ewe káit mi kkóló aua angei, a alóllóólaaló ám tong ngeni Jiowa me elipwákéchúkem le álisi ekkewe ekkóch.”

11. Ifa usun ekkewe chón afalafal ra tongeni likiitú fán án Satan achocho le eppeti ar angang?

¹¹ Satan, ewe chón koput, a kúna watteelóón ei angangen afalafal me asukul mi fiffis. A mochen aúkatiw ei angang me a áeá sókkópaten alen an epwe pinei chéúlóón Pwóróusen ewe Mwú me eppeti ekkewe chón afalafala. Nge esap tongeni sópwéch met Satan a féri. Jiowa a fen seikaatá Néún we pwe epwe “fakkun tekia seni mu meinisin, are nemenem, are manaman, are samol.” (Ef. 1:20-22, Testament Mi Fö) Jesus a áeá an manamanen King pwe epwe túmúnú me emmweni néún kewe chón káé pwe letipen Seman we epwe pwénúetá. * A sópwósópwóló ewe angangen afalafala ewe kapas allim me fite million mi letip wenechar ra akkangei káit pwe repwe fel ngeni Jiowa. A ifa me aúchean ach sipwe fiti ei angang mi amwarar!

12. Apwóróusa ekkóch siwil lón kókkótun ach we mwicheich seni ewe atun Jesus a poputá le nemenem.

¹² Seni ewe atun Jesus a poputá nemenem lón 1914, i a amúrinnéló kókkótun néún Jiowa kewe chón angang pwe repwe féri letipen Seman we. (Álleani Aisea 60:17.) Lón 1919, lón eú me eú mwichefel emén chón emmweni ewe angangen afalafal a seikitá pwe epwe wisen emmweni. Lón 1927, a kkótóló ewe kókkótun angangen afalafal imw me imw epwe fis iteiten Ráninfel. Lón 1931, ekkewe chón álisatá angangen ewe Mwúún Kot ra angei iter we Chón Pwáraatá Jiowa me a amwékútúúr ar repwe tinikkeniló lón ar angang. (Ais. 43:10-12) Poputá seni ewe ier 1938, ese chúen wor úttút wóón chókkewe repwe wisen emmweni ekkewe mwichefel, nge ra seikaatá chókkewe mi eáni ekkewe napanap mi fich me ren ewe Paipel. Lón 1972, esap chúen emén chék chónemmwen epwe wisen túmúnú ewe mwichefel nge a siwil ngeni eú kúmiin chónemmwen. Ra pesei meinisin pwiich kewe mwán mi fich ar repwe eáni ewe wis chónemmwen are chónálillisin mwichefel pwe repwe álillis le túmúnú ewe mwichefel. (1 Pet. 5:2) Lón 1976, a kkótóló pwe ewe Mwichen Soupwúngúpwúng epwe wor wonu kúmi lón pwe repwe túmúnú angangen ewe  Mwú wóón unusen fénúfan. Jesus a sópweló le akkótaéchú néún kewe chón káé ar repwe féri ar angang lón ewe napanap epwe apwapwaai Kot.

13. Ifa usun minne ewe King Jesus a fen féri lón ekkewe 100 ier a nemenem, a kkúú manawom?

¹³ Ekieki met ewe Messaia, ach we King, a fen féri lón ekkewe 100 ier a fen nemenem. A fen elimeliméchú eú mwichen aramas fán ásengesin iten Jiowa we. A fen emmweni ewe angangen afalafala ewe kapas allim usun ewe Mwú lón 239 fénú me a asukula fite million aramas ar repwe fel ngeni Jiowa. A fen etipeeúfengeni lap seni fisu million néún Kot chón angang mi tuppwél, me emén me emén leir a fangóló manawan pwe epwe féri letipen Seman we. (Kölf. 110:3) Enlet, a fókkun amwarar án Jiowa kewe angang me ren ewe Mwúún Messaia. Nge ekiseló chék epwe pwal fis chómmóng mettóch mi ámmeseik!

14. (a) Met sia kan tingorei Kot lupwen sia iótek: “Mwum epwe war”? (b) Ifa ach we lesenin ier fán iten 2014, me pwata a fókkun fich?

¹⁴ Inaamwo ika Jiowa a fen seikaatá Néún we, Jesus Kraist, an epwe Kingen ewe Mwúún Messaia lón ewe 1914, nge esaamwo unusen pélú met sia iótek usun: “Mwum epwe war.” (Mat. 6:10) A fen oesini lón Paipel pwe Jesus epwe ‘nemenem won chon oputan.’ (Kölf. 110:2) Ekkewe mwúún aramas fán an Satan nemenem ra chúen ú ngeni án Kot we Mwú. Lupwen sia iótek pwe an we Mwú epwe war, sia tingorei Kot pwe ewe Messaia, ach we King, me chókkewe mi eti le nemenem repwe amóeló meinisin án aramas kewe nemenem me nieló ekkewe aramas wóón fénúfan mi ú ngeni an we Mwú. Ar féri ena epwe apwénúetá alon Taniel 2:44 pwe ena Mwúún Kot “epwe ataela o arosala ekewe lusun mwü.” Epwe amóeló ekkewe mwú mi oputa án Kot we Mwú. (Pwär. 6:1, 2; 13:1-18; 19:11-21) Ekiseló chék epwe fis ena mettóch. A fókkun fich ewe lesenin ier fán iten 2014 a feito seni Mateus 6:10: Amwo Mwúúm epwe war. A fen 100 ier seni ewe atun Jesus a poputá le nemenem lón láng.

15, 16. (a) Ikkefa ekkewe mettóch mi amwarar repwe fis lón án Jesus Nemenem Úkúkún Engeréú Ier? (b) Met Jesus epwe féri lesópwólóón an nemenem usun ewe Messaia, ach King? Met weween ena ngeni minne Jiowa a tipeni fán iten férian kewe meinisin?

¹⁵ Mwirin án ewe King nieló ekkewe chón oputa Kot, epwe oturalong Satan me néún kewe chónláng mi ngaw lón eú pwang mi alóllóól úkúkún engeréú ier. (Pwär. 20:1-3) Lón ena atun esap chúen wor etipetip mi ngaw, ewe Mwú epwe apwénúetá ekkewe feiéch seni án Jesus we asorun méén kepich me amóeló pwúnúngawen án Atam we tipis. Ewe King epwe amanawasefáli fite fite million aramas mi fen annut lón máló me epwe akkóta eú watteen kókkótun asukul epwe asukuler usun Jiowa. (Pwär. 20:12, 13) Unusen fénúfan epwe wiliti eú paratis usun ewe tánipiin Eten. Meinisin aramas mi tuppwél repwe unuséchúló.

¹⁶ Lesópwólóón án Kraist Nemenem Úkúkún Engeréú Ier, angangen ewe Mwúún Messaia epwele fen pwénútá. Iwe, Jesus epwe eliwini ngeni Seman we nemenemen ewe Mwú. (Álleani 1 Korint 15:24-28.) Esap chúen lamot an epwe wor chón affér lefilen Jiowa me néún kewe wóón fénúfan. Meinisin néún Kot lón láng me fénúfan repwe eú famili mi tipeeú fán emmwenien Semer we lón láng.

17. Met sia tipeppós le féri fán iten án Kot we Mwú?

¹⁷ Ekkewe mettóch mi amwarar ra fis lón ekkewe 100 ier án Kot Mwú a nemenem, a pwáraatá pwe Jiowa a chúen nennemeni mettóch meinisin me minne a tipeni wóón fénúfan epwe wesewesen pwénútá. Amwo sipwe akkamwéchú ach tuppwél ngeni me esile ngeni aramas usun ewe King me án we Mwú. Sia féri ei fán ach unusen lúkúlúk pwe ekiseló chék Jiowa epwe pélúweni minne sia kan ikkiótek usun: “Mwum epwe war”!