Eski “Ansyen Testaman” I Ankor Itil?

AN 1786, en dokter Franse ti fer sorti en liv entitile Traité d’anatomie et de physiologie (En liv ki koz lo lekor imen ek Fizyolozi). I’n ganny vwar konman sa liv pli egzakt lo sistenm nervez imen pour sa lepok, e pa tro lontan pase zot ti vann enn sa liv ki byen rar pour plis ki 27 mil dolar Ameriken. Me kantmenm sa, pa bokou pasyan ozordi ki pou oze fye lo en sirizyen ki depan lo sa liv medikal ki date pour plizyer syek. Son valer istorik ek lenformasyon ki kontyen ladan, pa efikas pour ed en dimoun malad ozordi.

Bokou dimoun i santi koumsa anver sa ki zot apel Ansyen Testaman. Zot apresye bann resi ladan ki koz lo listwar Izrael e zot apresye en kantite son bann poezi. Me zot pa sir si i fer sans pour swiv bann gidans ki’n la pour plis ki 2,400 zan. Konnesans lo lasyans, komers, e menm lavi fanmir i vreman diferan ozordi konpare avek letan ki Labib ti ganny ekrir. Philip Yancey, en ansyen editer Christianity Today, ti ekrir dan son liv The Bible Jesus Read: “I pa toultan fer sans e kan i fer sans, sa ki i dir i ofans dimoun ozordi. Pour sa bann rezon ek lezot ankor, souvan dimoun pa lir Ansyen Testaman, ki trwa kar Labib.” Sa fason panse i pa nouvo.

Mwens ki 50 an apre ki zapot Zan ti mor ver lannen 100 N.L., en zennonm ris ki ti apel Marcion, ti dir piblikman ki bann Kretyen pa devret aksepte Ansyen Testaman. Dapre en istoryen Angle, Robin Lane Fox, Marcion ti konteste ki “sa ‘Bondye’ dan Ansyen Testaman ti ‘devoue pour vyolans,’ soutir bann fouter dezord ek bann teroris parey Lerwa Izrael, David. De lot kote, Kris ti revel en Bondye siperyer ki ti konpletman nouvo e diferan (avek sa Bondye dan Ansyen Testaman).” Fox ti dir ki sa bann krwayans “ti vin ‘lansennyman Marcion’ e dimoun ti kontinyen swiv li diran katriyenm syek, espesyalman bann dimoun dan Lazi ki ti koz Siryak.” Ziska ozordi serten sa bann krwayans i ankor egziste. An rezilta, plis ki 1,600 an plitar, Philip Yancey ti ekrir ki “konnesans lo Ansyen Testaman parmi bann Kretyen pe disparet vreman vit, e i’n preski perdi dan lasosyete ozordi.”

Eski Ansyen Testaman in ganny ranplase? Ki mannyer nou kapab byen konpran “Zeova bann larme” dan Ansyen Testaman avek sa “Bondye lanmour ek lape” dan Nouvo Testaman? (Izai 13:13; 2 Korentyen 13:11) Eski ou kapab benefisye avek Ansyen Testaman ozordi?