1-2. Mɛn ˗ya ö bo ˗bɔyibhaasü ˈka, ˈdhuëë˗ ˗mɛɛn ˈö˗ ꞊slɔɔ?

 KWA ˗bha ˗bɔyibhaasü kö ˈkwa kë Zoova ˗bha ˈkɔdhigümɛn ˗nu ˈka bhë, ˗yö kwa zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗dhi. Kwa ˗bha ˗kë Zoova ˈˈtɔŋdë ˗tiaandhö ˗nu ˈka ˗sü ˈö bhë, ꞊bhlëëwɔn ˈkpii˗ ˗mü. Pë ˈö Psaume ˗bɛnzëmɛn Davi ˗ya pö yö, ˗yö kwa ˗zokun. ˗Ya ˗pö: «Mɛn ˈü ü ˗kɔ ˗yɛ ˗a ˗bha, ˈü ˗a ꞊ɲɔɔn ü ˈˈsuee kö ˗yö kë ü ˗bha ˈˈkwɛnŋdhö bhë ˗a ˗bha ˗yö ˗së.»—Ps. 65:4.

² Mɛn ˈˈpɛpɛ ˈyaa ˈnën ˈwo ˗kë Zoova ˗bha ˈkɔdhigümɛn ˗nu ˈka. ꞊Dhɛ ˗kɔ ˈkwa˗ yö ˗a ˈka ˈwɔn ˗gɔ ˈö˗ ˗dhɛ ˈö yö ˈö dɔ ˗a ˈˈpiʋ̈ bhë ˗a ˈdhö, ˗yö ö ˗kɔ ˗yɛ mɛn ˗nu ˈwo kpɛnŋdhö ˗an ˗bha kö ˗wo kë ö ˈˈtɔŋdë ˗nu ˈka. (Zak. 4:8) ˈKwa kwa ˗de nu Zoova ˗dhɛ ˈkwa bɔ ˈˈyi ꞊bhaa, kwa ˗ɲɔɔn ˗a ˈˈsuee ꞊dedewo. ˗Yö ga ka ˈgü ꞊dhɛ ˗yö ˗dho «ˈdhuëë˗ kpɔ ka ˗bha ˈö dho ˗a ˈka ˈˈdhʋ̈ ,ˈö pë ˈbha ˗kpla ˈyaa kë ka ˗bha.»—Mal. 3:10; Jér. 17:​7, 8.

3. Kletiɛn ˗nu ˈö ˗wa wo ˗de nu, ˗wa bɔ ˈˈyi ꞊bhaa bhë pë ˗wɔngbɩɩsü ˗mɛɛn ˈwo dho ˗a kë? (Ecclésiaste 5:​4, 5)

³ ˗Bɔyibhaasü ˗yö ka ˗bha Zoova ˗dhɔkësü zübhodhɛ ˈka. ˈKa ka bo ˗bɔyibhaasü ˈka, ka ˗dho ka ˈgü dɔ ˈˈgbɩɩ˗ kö ka ˗wo ˈka˗ ˗bhö bhë, ˈka˗ ˗ya ꞊bhlëë ˈgü ˈkö ˗kë ˗ʒiaanwo ꞊dhɛ ˈgüdandhe ˗nu ˗wo ˗nu ka ˗ta. (Ecclésiaste 5:​4, 5 ˗wo pö.) Ka ˗bha ˗kë Yesu ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˈka ˗sü ˗wɔn ˈgü, ka dua ˗mü kö ˈka ˈto ˗a ˗bha ˈwɔnzuan ˈˈpiʋ̈, ˈka˗ ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗nu ˗ya ꞊bhlëë ˈgü.  (Mat. 28:​19, 20; 1 Piɛ. 2:21) ˈWɔn ˗gɔ ˈö yö ˗yö ˗dho ka ˗takun ˗a ˗bha.

ˈKA KË ˈWƆN ˈˈGBƖƖ˗ ˗NU ˈGÜ, ˗KA ˈTO YESU ˗BHA ‹ˈWƆNZUAN ˈˈPIƲ̈ ˗KPLAWO›

4. ˗A pö ˈö Yesu ˗ya wo ö ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˗dhɛ ꞊dhɛ ˗wo wo ˗bha «˗gaatalü» ˈsü bhë, ˗a ˗gɛn ˈnën ˗tɔ ˗mën? (Dhukö 9:23)

⁴ ˈKa ˗dho ka ˗zota ꞊dhɛ ˈka bɔ ˈˈyi ꞊bhaa, ka ˗bha ˗tosɛta ˗dho kë ˈˈplëëplë. ˗A ˗de ꞊ʒiaan Yesu ˗ya ˗pö ö ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˗dhɛ ꞊dhɛ mɛn ꞊yaa˗ pö ˈö ʒiö ö ˈˈpiʋ̈, ˗a dua ˗mü kö ˗yö ö ˗bha «˗gaatalü» ˈsü. ˗Yö ˗dho ˗a kë ˈˈdhʋ̈ «˗dhɛkpaɔyi ˈsaadhö ˈka.» (Dhukö 9:​23, NTBL ˗wo pö.) Yesu ˗kun ˗a ˈˈpiʋ̈ kö ˈö˗ pö ꞊dhɛ ö ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˗dho saanˈˈ sü ˈˈtʋ̈ŋ ꞊gban ˈka ˗ee? ˗Abin toŋtoŋdhö! ˗Ya ˗pö ꞊ʒiaan ꞊dhɛ ˈdhuëë˗ ꞊va ˗dho ˈkpɔ ˗an ˗bha, ˈˈkɛɛ ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu ˗dho nu ˗an ˗ta ˈpö. ˈWɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈, ˗a ˈbha ˗nu ˗dho ꞊gbɔɔn ꞊dedewo.—2 Tim. 3:12.

5. ˈWɔn ˗së ˗mɛɛn ˗nu ˈö Yesu ˗yö ˗an ˈˈplüün bho mɛn ˗nu ˈwo ˈˈsaa˗ ˗nu bho ˗an ˗dhɛ?

⁵ -A ˈbha ˗ya kë kö ka ˗bha ˈkɔdhigümɛn ˗nu ˗wa ˗gban ka ˗gɔ ɛɛnˈˈ ˈka ˈˈsaa˗ bho ka ˗bha ꞊nɔɔnpë ˗nu ˈka, kë ˈˈdhʋ̈ kö ˈka ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ ˗wɔn bɔ ˈˈdhiʋ̈. (Mat. 6:33) ꞊Ya kë ꞊dhɛ ˗yö ˈˈdhʋ̈, ˗yö ga ka ˈgü ꞊dhɛ Zoova ˗yö yö ˈka˗ ˗kë ˗a ˗dhɛ bhë ˗a ˗yö. (Ebl. 6:10) ˗A ˈbha ˗ya kë kö Yesu ˗wo ˈö yö ka ꞊dede ˈka˗ yö ꞊dhɛ gagade ˗mü. ˗Ya ˗pö: ‹Mɛ ˈˈʋʋ mɛ ˈö zë n ˗wɔn ˗dhɛ, ˈˈɛɛn ˈö zë ˈwɔn ˗taɔng ˗së ˈö go ˗Zlan ˈˈpiʋ̈ ˗a ˗wɔn ˗dhɛ, ˈö go ö ˗gɔ ˈkɔɔdhö, ˈˈɛɛn ˈö ˗kan ö dheebhang gɔɔn˗ ˗nu, ˈˈɛɛn dhong ˗nu, ö dë waa˗ ö dhe ˈˈɛɛn ö ˗bha ˈnë ˗nu waa˗ ö ˗bha ˈbhlaa˗ ˗nu ˗bha, ˗a ˗mɛ ˗dho ˗a ˗gaɔ këng do ꞊slɔɔ ˈˈkpʋng ꞊taa yö, ˈˈyënng ꞊gbaɔn ˈgü kö ˗wa ˗wëë ˗kë wo sië n ˗wɔn ˈgü. ꞊Ya ˈgo mü, ˗a ˗mɛ ˗dho ꞊sii ˈö ˈyaa yën ˗a ˗slɔɔ.› (Mak. 10:​29, 30) ˈDhuëë˗ ˗nu ˈkwa ˗an ꞊slɔɔ ˗wo ꞊va ꞊dedewo ˈwo ˗ʒiö ˗a ˈka ˈˈsaa˗ ˗nu ˈö ˈkwa ˗an bho ˗an ˗ta.—Ps. 37:4.

6. ˈKa ka bo ˗bɔyibhaasü ˈka, ˈmën ˗kë ˈka dho ˈkozë ˗kplawo ka ˗de «dhɔɔbhaapë ˗nu» ˈka?

⁶ ˈKa ka bo ˗bɔyibhaasü ˈka, ka dua ˗mü kö ˈka ˈkozë ka ˗de «dhɔɔbhaapë ˗nu» ˈka. (1 Zn. 2:​16, NTBL) Kwa Adan ꞊suugünën ˗nu ˈö ˈwɔn yaa kë ˗dhii ˈdhö ˗an ˗bha ˗an ˈka ˗kplawo. ˈˈTʋ̈ŋ ˈbha ˗nu ˈka, ka ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈka ˗kë ka ˗de ˈgü ꞊dhɛ bɔmɛn Pɔdhö ˈdhö. ˗Ya ˗pö: «ˈSa ˈma ˈyaanu kö ˈa n ˗zʋ ˈgɔn, [˗Zlan] ˗bha ˈtɔng˗ ˈˈdhia ˗zë ˗yö n ˈgü ꞊tɔn, ˈˈkɛɛ ˗a ˗kɔ ˈmɛ? ˈTɔng˗ ˈˈwɛɛ ˈdhɛ ˈö n kwi ꞊wlöö bha ꞊në ˈko zë˗ ˈdhɛ ˈö n zuëˈˈ ˈˈpiʋ̈ bha˗ ˈka, ˈyö n ˗kë ˈwɔn yaa ˈö ꞊ya ˈkɔ dɔ n kwi ˈgü bha˗ ˗bha ꞊dhuëng ˈka.» (Wlɔ. 7:​22, 23) Kwa ˈgü ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ga, ˈyö sü ꞊dhɛ ˈwɔn yaa kë ˗dhii ˗yö kwa ˗bha. ˈˈKɛɛ ˈka ka ˗zota ka ˗wo ˈka˗ ˗bhö Zoova ˗dhɛ yi ˈö ˈka ka ˗de ˗nu ˗a ˈka ˗a ˗dhɛ bhë ˗a ˈgü, ka ˗dho ꞊faan ꞊slɔɔ kö ˈka ˈkozë ka ˗bha ˈgüdandhe ˗nu ˈka. Gagade ˈka ˈgüdandhe ˗nu ˗wa nu ka ˗ta, ka ˗wo ˈö ˈka˗ ˗bhö bhë ˗yö ˗dho ka ˗takun. ˗Kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

7. ˗De ˗nu ˗Zlan ˗dhɛ ˗sü ˗dho ka ˗takun ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ kö ˈka ˈto ˗klu ˗sü ˈka Zoova ˗bha?

⁷ ˈKwa kwa ˗de nu Zoova ˗dhɛ kö ˈkwaa kwa ˗de ˗bha ˈka ˈzü. ˈDhɛ ˈˈdhʋ̈, kwa dua ˗mü kö ˈkwa ˈˈkan kwa ˗de dhɔɔbhaapë ˗nu kë ˗sü ˗bha kö ˈkwa Zoova ˗dhidhɛwɔn ˗nu kë. (Mat. 16:24) ˈKwa˗ ˗kë ˈˈdhʋ̈, kwa bɔ ˗ni ˈgü ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu ˈgü ˈkwa ˈti ˗dho kwa ˗de dhɛɛˈˈ ˈkpɔ ˈpë ˈkwa dho ˗a kë ˗a ˈka. ˈWɔn ˈkwa˗ kë ˗sü ˗ya kwa ˗zo ˈˈpiʋ̈ ˈsaadhö ˈnën ˈkwa ˗dho ˗a kë kö ˈkwa ˈto ˗klu ˗sü ˈka Zoova ˗bha. ˗Ya ˈgo mü, kwa ˗dho pë ˈˈpɛpɛ kë kö kwa ˈˈdhiaa ˗yö kë Zoova ˈgü ꞊dhɛ Zɔbö ˈdhö. ˈKö ˗kë ꞊dhɛ Zɔbö ˗kun bɔ ˗ni ˈgü ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ꞊dede ˈgü, ˗ya ˗pö ˗zogbandhe ˈka: «N ˈti ˗dho n ꞊kwaa˗ n ˗man ˗klu ˗Zlan ˗bha ˗sü ˗zü!»—Job 27:5.

8. ˈKa ka ˗zota ka ˗bha ˗de ˗nu Zoova ˗dhɛ ˗sü ˈgü ˗yö ˗dho ka ˗takun ˈgüdandhe ˈgü ˗kɔ kë ꞊dhɛ?

⁸ ˈKa ka ˈˈtʋ̈ŋ kë ka ˗bha ˗de ˗nu Zoova ˗dhɛ ˗sü ˈgü, ka ˗dho ꞊faan ꞊slɔɔ ˈö ˈka bɔ ˈgüdandhe suu ˈˈoo ˗sü ˈgü. ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ mɛn ˈö kaa˗  ˗nu ka ˈti ˗dho ka ˈko ˈsü, ka dua ˈyaa ˗mü kö ˈka ꞊nënŋ ˗a ˗bha ˈyö sü ˗dhɛ ˈka˗ pö Zoova ˗dhɛ ˈsaadhö ꞊dhɛ ka ˈti ˗dho ˗a kë ˈˈdhʋ̈. ˈKa ka ꞊kwaa ˗zotakɔ yaa ˗nu ˗zü kö ˗wo ˗da ka zuʋ̈ˈˈ ˈgü, ꞊taabha ˗wa wo ˗yɛɛ ˈkun ka ˈti ˗dho ˗mɔn ˗an bho mü ˗sü ˗bha. ˗Ka ka «˗ta yö» «ˈwɔnyaakëmɛn ˗nu ˗bha ʒiaan ˗bha.»—Prov. 4:​14, 15.

9. ˈKa ka ˗zota ka ˗bha ˗de ˗nu Zoova ˗dhɛ ˗sü ˈgü, ˗yö ˗dho ka ˗takun kö ˈka Zoova ˗dhɔkësü ˗wɔn bɔ ˈˈdhiʋ̈ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

⁹ Yö ˈbha ˈö dho ka ˈˈkan ˗nu ˗bhɔkwëë ˗ta ˗sü ˗bha ꞊waa˗ nu ka ˗dhɛ, ˈmën ˈka dho ˗a kë? ˈYaa za ˈgü ꞊dhɛ ˈpë ˈka ˗dho ˗a kë ka˗ ˗dɔ. ˈˈSanni yö suu ˈö bhë ˗wa pö ˈka˗ kë, kö ˈpë ˈka ˗dho ˗a kë ˈka ka ˗kɔ ˈˈyɛ ˗a ˗bha ˈsaadhö. ˗Ya kë ˈˈdhʋ̈, ka ˈti ˗dho dɔ ˈdudhö ˈwɔn ˈka ˗dho ˗a kë ˗a ˈgü. ˗Zota Yesu ˗bha ˈwɔnzuan ˈgü ˗sü ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö kwa ˗takun. ˗Yö pë ˈˈpɛpɛ ˗kë kö ˈö kë ö Dë ˗dhɛ ˗së. ꞊Dhɛ ˗a ˈdhö, pë ˗nu ˈwo ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗wo kaa Zoova ka ˗bha ˗mlɛɛn shiʋ̈ˈˈ bhë ˈka ˗an yö, ˗ka ˈto mü ˈka ˈˈkan ˗an ˗bha ˈyö sü ꞊dhɛ ˈka ka ˗wo ˗bhö Zoova ˗dhɛ.—Mat. 4:10; Zan 8:29.

10. ˈKa ka bo ˗bɔyibhaasü ˈka, Zoova ˗dho ka ˗takun kö ˈka ˈto Yesu ꞊keŋ˗ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

¹⁰ ˈWɔn ˗nu ˈka ˗an ˗kë kö ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu waa ˈgüdandhe ˗nu ˗wa nu ka ˗ta bhë, ˗wa ˗zɔn ꞊dhɛ ˈka˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˈka ‹ziö Yesu ꞊keng˗.› ˈKa˗ kë ˈˈdhʋ̈, ˗yö kë ga ˗sü ˈka ka ˈgü ꞊dhɛ Zoova ˗dho ka ˗takun. Biblö ˗ya ˗pö: «꞊Ya ˈgo yö ˗zë ˈgü, [˗Zlan] bha ˈyaa ˗wʋ ꞊plɛ pö, ˗yö ˗to ö ˗wʋ ˗ta. ˈYii ˈdho ˈˈwɩ˗ ˗bha kö Sɔtraan ˗yö ka ˈgü dan kö ˗yö ziö˗ ˈka ka faan ˈö ka ˈgü bha˗ ˗naa ˗ta. ˈˈKɛɛ ˈkö ꞊ya kë ˗zianwo ꞊dhɛ ˈgüdandhe ꞊në nu ka ˗ta, ˗yö ˗dho ˗a ˈˈslë kë ˈö ˈka ꞊mɔɔ˗ ˗kun ka ˗bha ˗sü ˗bha.»—1 Ko. 10:13.

ˈMËN ˈKA ˗DHO ˗A KË KÖ ˈKA ˈTO YESU ꞊KEŊ˗?

11. ˗Ʒiö Yesu ꞊keŋ˗ ˗kɔ ˗së do ˈnën ˗tɔ ˗mën? (Kpɔɔˈˈ ˈzü pë ˈˈbin ˗bha.)

¹¹ Yesu ˗kun Zoova ˗dhɔkë ˗ni ˈgü ö zuʋ̈ˈˈ  ꞊gban ˈka. ˗Yö ˗bhɛɛ Zoova ˗dhɛ kö ˈö ˈto ˗a ˈˈsuee. (Dhu. 6:12) ˈKa ka bo ˗bɔyibhaasü ˈka, ˈpë dho ka ˗takun kö ˈka ˈto Yesu ꞊keŋ˗ ˈnën ˗tɔ ˈwɔn ˗nu ˈwo dho ka ꞊ɲɔɔn Zoova ˗bha ˗an kë ˗sü. Biblö ˗ya ˗pö: «ˈÖ ˗kë ˗kɔ ˈˈʋʋ ˗kɔ ˈö˗ ˈgü, ˗naa ˈdhɛ ˈkö ˈkwa ˗wo ˗ta ya, kwa ˈˈta ˗gɛn ˗yö kë do kö ˈkwa ˈdho˗ ˈka ˈˈdhiʋ̈.» (Fdh. 3:16) ˗Ya kë ꞊shiöŋ kwa ꞊dhegblü ˈbha ˗nu ˈwo Zoova ˗bha yö ꞊va kë, ka ˗an ˗bha ˗kwɛzlan ˗man. ˗A ˈbha ˗ya kë kö ˗wo ˗Gblüdëdhɛ ˗nɔɔnpömɛn ˗nu ˗bha ꞊klaŋkë ɛɛnˈˈ ˗wo ˗dho ˗dhɛ ˈö ˗zlanwopömɛn ˗nu ˈwaa ˗bha ꞊va, ˗a ˈgü. ˈWɔn ˗së ꞊dede ˈö ˈka ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈka ˗an kë ˗sü ˗ya ka ˗zo ˈˈpiʋ̈ wo ˗mü. Zoova ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˗wa ˈˈpiʋ̈ kö ˈwo wo ˗bha ˗zlanwopösü ˗dadhiʋ̈. (Këw. 16:9) ˈˈKɛɛ, ˗ya kë ꞊dhɛ ka ˈti ˗mɔn ˗a ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˗sü ˗bha ꞊wɛ? ˈYa ˗dho kë ka ˈgü ꞊dhɛ mɛn ˗nu ˈö˗ ˈˈsɩ ˈdhö ˗an ˗dhɛ bhë, ˗wo ˗tiaandhö ka ˗bha. ˈPë ˗wɔn ˈdhö ˈˈgbɩɩ˗ ˈyö ˗tɔ ˗to ö ˗wo ˗ta ˗sü. (Mat. 10:22) Ka ˗zo ˈya ˗dho bhɔ ꞊dhɛ ˈpë ka ˗kɔ ˗yö ˗mɔn ˗a ˗bha ˈka˗ nu Zoova ˗dhɛ, ˗ya zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗dhi. ˗Ʒiö Yesu ꞊keŋ˗ ˗kɔ do ˈö˗ ˗wɔn ˈdhö ˈˈgbɩɩ˗ kö ˈka ka bo ˗bɔyibhaasü ˈka, ˈnën bhë.—Ps. 26:1.

12-13. Zoova ˗dhɔ ˈö ka ˈgü ˗ya ˈdho ˈˈshia˗ ,ˈmën ˈka dho ˗a kë? (1 Kodhɛngtö 9:​16, 17) (Kpɔɔˈˈ ˈzü ˈkɔnën « ˗Ka ˗bialö ˗kplawo» ˗bha.)

¹² ˈKa˗ yö ꞊dhɛ ˈkaa bhɛɛˈˈ ˗ni ˈgü ka zuʋ̈ˈˈ ꞊gban ˈka ɛɛnˈˈ ˈkaa ˗zlanwopö ˗ni ˈgü zuʋ̈gblüdhi ˈka ɛɛnˈˈ ˈzü ˈkaa Biblö ˗wo pö ˗ni ˈgü zoodhö zoodhö ꞊dhɛ ˈˈdhiʋ̈ ˗be ˈdhö, ˈmën ˈka dho ˗a kë? ˈKa bɔ ˈˈyi ꞊bhaa ˈsaadhö ˗ya kë ka ˈka ˈˈdhʋ̈, ka dua ˈyaa ˗mü kö ˈka˗ ˈpö ꞊dhɛ Zoova ˗ya ˗zuu ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈ ˈkun ka ˗gɔ. ˗Ya kë ꞊shiöŋ, ˈwɔn yaa kë ˗dhii ˗yö kwa ˗zotakɔ ˗nu ˗bho ˈˈgblʋʋ. Zoova ˗bha yökë ˗dhɔ ˈö kwa ˈgü ˗yö ˈdho ˗ni ˈgü ˈˈshia˗, ˗kwa kwa ˗zota bɔmɛn Pɔdhö ˗bha ˈwɔnzuan ˈgü. ˈKö ˗kë ꞊dhɛ Pɔdhö ˗kun ˈto ˗ni ˈgü Yesu ˗bha ˈwɔnzuan ˈˈpiʋ̈, ˗ya ˗yö ꞊shiöŋ ꞊dhɛ ˈyaa ˗mɔn ˈwɔn ˗nu ˈö˗ ˗zo ˈˈpiʋ̈ ˗a ꞊gban kë ˗sü ˗bha.  (1 Kodhɛngtö 9:16 , 17, NTBL ˗wo pö.) ˗Ya ˗pö: «Pë ˈö n ꞊duaˈ ˈka kö ˈaan˗ kë bhë ꞊nɛ ˈa˗ kë ˗na ˈkpaan ˈka bhë.» ˗A ˗pö ˗kɔ ˈˈwɛɛ ˈgü ˗sü ˈka ꞊dhɛ ˗kɔ ˈˈoo ˗kɔ ˈö Pɔdhö ˗yö ˗kë ˗a ˈka ö ˗de ˈgü, ˗yö pë ˈˈpɛpɛ ˗kë kö ˈö ˗zlanwopö.

¹³ ˗Kɔ do ˈö bhë ˗a ˈka, ˈka˗ pö ˈka ˗da ˈwɔn ˈbha ˗ʒian ˗ta ka dua ˈyaa ˗mü kö ˈka ˗gban ka ˗de ˗bha ˈwɔn yö ˗kɔ ˗ta. ˗Kɔ ˈˈoo ˗kɔ ˈka ˗kë ˗a ˈka ka ˗de ˈgü, ˗ka pë ˈˈpɛpɛ kë kö ˈka ˈwɔn ˗së kë. Ka ˈwɔn ˗së kë ˗ni ˈgü ˗kplawo, ka ˗zotakɔ ˗nu ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo go ˈˈgblʋʋ. ˈKa ka bo ˗bɔyibhaasü ˈka, ˈsëëdhɛ ˗draan ö ˗de ˈˈpiʋ̈ ˗sü, bhɛɛsü, ˗dho ˗bhɔkwëë ˗ta ˗sü waa ˗zlanwopösü ˗dho ka ˗takun kö ˈka ˈto Yesu ˈˈpiʋ̈ ˗kplawo. Ka ˗bha ka ˈgü dɔ ˈˈgbɩɩ˗ ˗sü kö ˈka Zoova ˗dhɔkë bhë ˗yö kwa ꞊dhegblü ˗nu ꞊faanmën.—1 Tes. 5:11.

«˗KA KA ˗DƖ ˗GA ˗SË, [ . . . ] KA˗ ˈWƆN ˗DƆ ˈKPAKPADHÖ»

14. ˈMën ˈka dho ka ˈˈtʋ̈ŋ kë ˗a ˈgü zoodhö zoodhö? ˈYö ˈmën ˗kë? (2 Kodhɛngtö 13:5)

¹⁴ ˈKa ka bo ˗bɔyibhaasü ˈka, ˗yö ˗dho kë ˗së kö ˈka ka ˈˈtʋ̈ŋ kë ka ˗de ˈgü zoodhö zoodhö. (2 Kodhɛngtö 13:5 ˗wo pö.) ˗Ya kë ꞊shiöŋ, ˗ka ka ˗zota ka ˗bha ˈwɔn kë ˗kɔ ˗nu ˈgü kö ˗ya kë ꞊dhɛ ka ꞊bhɛɛ ˗dhɛkpaɔyi ˈˈpɛpɛ ˈka, ka Biblö ˗wo pö, ˈka˗ ꞊draan ka ˗de ˈˈpiʋ̈, ˈka dho ˗bhɔkwëë ˗ta ˈö ˈka ˗zlanwopö ˗kplawo kö ˈka˗ ˈwɔn dɔ. Pë ˗nu ˈö ˈka ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈka kë kö ka ˗bha ˗Zlan ˗dhɔkësü ˗gɛn ˗yö ˗gban, ˗ka ˗an kë. ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ ˗ka ka ˗de dhɛɛˈˈ ˈkpɔ, ˈka˗ pö: «Gagade ˗nu ˈwo Biblö ˈgü bhë, a ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈa ˗an ˈgü ˈˈpʋ mɛn ˗nu ˗dhɛ ˗ee? Pë ˈbha ˗nu ˗wo ˗dhö ˈa ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˈa ˗an kë kö n zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö dhi ˗zlanwopösü ˈgü ˗ee? Pë ꞊dede ˈa˗ ˈˈpiʋ̈ bhë, ˈnën ˈa˗ ˗dhɛ ˗Zlan ˗gɔ ˗ee? ˗Wa ˗zɔn ꞊dhɛ ˈa n ˗zoyö Zoova ˗dhɛ ˗ee? A ˗dho ˗bhɔkwëë ˗nu ˗ta ˗kplawo ˗ee? ˈMan kë ˗bhɔkwëë ˗nu ˗ta a n ˈˈtʋ ˈto ˗së ˈka, ˈa n ˗kɔ ˗da ˗an ˈgüwɔn ˗nu ˈgü ˗ee?»

15-16. ˈWɔn ˈö kwa ꞊dhegblü ˗yö bɔ ˗a ˈgü bhë, ˗gban ˈgüdandhe ˗gɔ ˗sü ˗gleŋ ˗mɛɛn ˈö˗ ˗da ka ˗bha?

¹⁵ ˗Yö ˗dho kë ˗së ˈpö kö ˈka ka ˗bha ˈˈtëëtëdhɛ ˗nu dɔ. Kwa ꞊dhegblü do ˈwo˗ ˗dhɛ Lobɛɛ ˗ya ˗pö: «Kö n ˗kwɛ ˗yö 20, a ˗kun yö ˈbha ˈgü. Yi do ˈka ˈdhɛ ˈyi yi bo yö kë ˗sü ˈka, n yökëyoo dhebɔ do ˗yö n ˗dhɛ ö gɔ ˈkɔɔ kö yi ˈˈtʋ̈ŋ ˗së kë yi ˈkwëë˗. ˗A zübhodhɛ ˈgü, a ˗kɔ. ˈˈKɛɛ ꞊taabha ˈpë ˗kë ˈa ˗kɔ ˗a ˗pö ˗a ˗dhɛ.» Lobɛɛ ˗yö ˗gban ˈgüdandhe ˈö bhë ˗a ˗gɔ, ˗a ˗wɔn ˈgü kwa˗ ˈˈnuɛ ˗bho. ˈˈKɛɛ ˈdhɛ ˈˈtʋ̈ŋ ˈbha ˗yö ˗ʒiö, ˈwɔn ˈö bhë ˗a ˗zo ˗yö ˗da ˗a ˈˈpiʋ̈ ˈö˗ yö ꞊dhɛ ö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗be ˈö˗ ˈˈɲan bhɔ ˗kɔ ˈˈwɛɛ ˈka.» Lobɛɛ ˗ya ˗pö ˈzü: «N ˈti ˗kɔ ˗a ˗dhɛ ꞊dhɛ ˗kɔ ˈö Zozɛfö ˗ya ˗kë ˗a ˈka Potifaa ˗bha dhebɔ ˈˈpiʋ̈, ˗a ˈdhö. (ˈWun. 39:​7-9) Gagade ˈka, ˗kɔ dhebɔ ˈö bhë ˗a  ˗dhɛ ˗sü ˗kë n ˗kɔa ˈˈgbɩɩ˗. ˈWɔn ˈa bɔ ˗a ˈgü bhë ˗yö n ˗takun ˈa˗ yö ꞊dhɛ n dua ˗mü kö ˈa yaa Zoova yi ˗bha ˈˈtɔŋdëdhɛ ˗gɛn ˗gban.»

¹⁶ ˈKa ka ˗zota ˈwɔn ˈö nu Lobɛɛ ˗ta bhë ˗a ˈgü, ˗yö ˗dho ka ˗takun ꞊dedewo. ˈKö ˗kë ꞊dhɛ ka ˗to ˗a ˈˈgbɩɩ˗ ˈka ˈgüdandhe ˗nu ˈgü, ˗ka ka ˗de dhɛɛˈˈ ˈkpɔ ˈka˗ pö: «A ˗to ˈˈshia mü ˈa˗ pö ˗abin ˗ee?» ˈKa˗ yö ꞊dhɛ ka dua ˗mü kö ˈka ka ˗bha ˈwɔn kë ˗kɔ bho ˈˈgblʋʋ, ka ˈgü ˈya ˗dho ga. ˈKa˗ ˈwɔn dɔ ꞊dhɛ ka zaadhɛ ˗nu ˗wo ka ˗bha, ka zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö dhi ˗a ˗wɔn ˈgü. ˗Ka bhɛɛˈˈ Zoova ˗dhɛ kö ˈka pë ˗nu ˈwo dho ka ˗blü ˗a ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗nu ˗ya ꞊bhlëë ˈgü ˗sü ˗bha ˗an kë.—Ps. 139:​23, 24.

17. ˈKwa ˈto ˗klu ˗sü ˈka Zoova ˗bha ˈgüdandhe ˗nu ˈgü, ˗ya ˈtɔ ˗bhɔ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

¹⁷ ˗Gleŋ ˈbha ˗yö ˗go ˈzü Lobɛɛ ˗bha ˈwɔnzuan ˈgü. Lobɛɛ ˗ya ˗pö: «ˈDhɛ ˈa ˗kɔ n yökëyoo dhebɔ ˗bha n ˗dhɛ ˗sü ˈka, ˗ya ˗pö n ˗dhɛ: ‹Ü ˈgü ˈa˗ dan bhë ˈbha ˈto ˗a ˈˈgbɩɩ˗ ˈka.› ˗Wö ˈö bhë ˈdhɛ a˗ dhɛɛˈˈ ˗kpɔ ˗a ˗gɛn ˈka, ˗ya ˗pö n ˗dhɛ ꞊dhɛ ö ˈˈtɔŋdë do ˈö kun Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˈka ˈˈdhiʋ̈ ˗be ˈnën˗ pö ö ˗dhɛ ꞊dhɛ wlüünën ˗nu ˈˈpɛpɛ ˈwo Zoova ˗dhɔkë bhë ˗wo ˈwɔn yaa ˗nu ˗kë ˗bindhe ˈgü. ˗A ˗wɔn ˈgü, ˗ya ˗pö ö ˈˈtɔŋdë ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˗dhɛ ꞊dhɛ ö ˗dho n ˈgüdan kö ˗ya kë ꞊dhɛ gagade ˗mü, ˈö˗ ˈwɔn dɔ. ˈDhɛ ˈa˗ ˗yö ꞊dhɛ n ˗man ˗to n ˗wo ˗ta ˗sü ˗yö Zoova ˈtɔ bhɔ, n zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö ˗dhi ꞊dedewo.»

18. ˈKa ka bo ˗bɔyibhaasü ˈka, ˈmën ˈka dho pë ˈˈpɛpɛ kë kö ˈka˗ kë? (Kpɔɔˈˈ ˈzü ˈkɔnën « ˈWɔn ˗gɔ ꞊plɛ ˈwo dho kwa zuʋˈˈ ˈˈgblü dhi» ˗bha.)

¹⁸ ˈKa ka ˗de nu Zoova ˗dhɛ, ˈka ˗bɔ ˈˈyi ꞊bhaa kö ˈka˗ ˗zɔn ꞊dhɛ ka˗ ˈˈpiʋ̈ ˈka˗ ˈtɔ bhɔ ˈwɔn ˈˈpɛpɛ ˈgü. ˗Yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ga ka ˈgü ꞊dhɛ Zoova ˗yö ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu waa ˈgüdandhe ˗nu ˈwo nu ˗ni ˈgü ka ˗ta bhë, ˗an ˗dɔ. ˗Yö ˗dho ˈdhuëë˗ ˈkpɔ ka ˗bha ka ˈgüdɔgbɩɩsü kö ˈka ˈto ˗klu ˗sü ˈka ˗a ˗bha bhë, ˗a ˗wɔn ˈgü. ˗Yö ga ka ˈgü ˈzü ꞊dhɛ Zoova ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö bɔ ö ˗bha ˗zuu ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈ ˗ta ˈö ꞊faan nu ka ˗dhɛ. (Dhu. 11:​11-13) Zoova ˗bha ˗takundhe ˈsaa˗ ˈgü ˈka ka bo ˗bɔyibhaasü ˈka, ka ˗dho ˗mɔn ˗ʒiö Yesu ˈˈpiʋ̈ ˗sü ˗bha ˗kplawo.