KWA˗ ˗yö ꞊dhɛ mɛn ꞊vadhɛ ˈwo ˈˈkpɔnŋ ꞊taa ꞊dɛɛ bhë ˗wa ˈˈpiʋ̈ kö mɛn ˗nu ˗wo wo ˈsü ˗tiaandhö mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗bha, ˗wo ˗duɛɛ ꞊bhlëësü nu wo ˗dhɛ ˗ee? ˈKö ˗kë ꞊dhɛ ˗wo ˗an ˗sü ˗së, ˈyaa ˗an ˗zokun. ˗Wa ˈˈpiʋ̈ kö ˈpë ˗ʒiö mü, mɛn ˗nu ˗wa kë wo ˗dhɛ. Mɛn ˗nu ˈö ˗zotakɔ ꞊suu ˈö bhë ˈö ˗an ˗gɔ ˗wa ˈwɔn ˗së kë ˗an ˗dhɛ, ˈwaa˗ dɔ. ˈPë Biblö ˗ya pö mɛn ˗nu ˗dho ˗a kë ˈˈtʋ̈ŋ ˗totaabhasü ˈgü, ˈyö bhë.—2 Tim. 3:2.

ˈYaa za ˈgü ꞊dhɛ mɛn ˗nu ˗wo wo ˗zota wo dosɛnŋ wo ˗de ˗wɔn ˈgü ˗kplawo. ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ Adan waa Ɛvö ˗wo ˗kun ˗a ˈˈpiʋ̈ kö wo ꞊dede ˈwo wo ˗kɔ ˈˈyɛ wo ˗bha ˈwɔn ˗së waa ˈwɔn yaa ˗an ˗bha. ˗A ˗wɔn ˈgü, mɛn ꞊gban ˈˈpɛpɛ kwa saanˈˈ ˗sü. ˈDhɛ ˗kwɛ këŋ ꞊va ˗yö ˗ʒiö ꞊taabha, Zuda ˗gblüdë Oziasö ˗ya ˗ga ꞊dhɛ ö dua ˗mü kö ˈö ansansö ˈˈgʋ̈ ˗Zlan ˗dhɔkëgükɔ ˈgü. ˈˈKɛɛ ˗yö ˗kun ˈwɔn yaa ꞊dede ˈka ˗a ˗bha ˈka. (2 Chron. 26:​18, 19) ˗Kɔ do ˈö bhë ˗a ˈka, Fadhiziɛn ˗nu waa Saduse ˗mɛn ˗nu ˗kun ˗a ˗ga ˗ni ˈgü ꞊dhɛ ˗Zlan ˗yö wo ˈˈpiʋ̈ wo ˗bha ˗kë Ablaamö ꞊suugünën ˗nu ˈka ˗sü ˗wɔn ˈgü.—Mat. 3:9.

Mɛn ꞊vadhɛ ˈwo wo ˗zota wo dosɛnŋ wo ˗de ˗wɔn ˈgü bhë, ˗wo ꞊klëën ˗sü ˈka kwa ˗zü. ˗An ˗bha ˈwɔn kë ˗kɔ ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗ʒianwo ˈö kwa zuʋ̈ˈˈ sü. (Ga. 5:26) Kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa˗ ˗ga ꞊dhɛ ˈˈgbɩɩdhɛ ˗mü kö mɛn ˗nu ˗wo yö ˈbha dɔ kwa ˗kɔ ˈka ɛɛnˈˈ kö ˗wo kwa ˈsü ˗tiaandhö. ˈMën dho kwa ˗takun kö ˈkwa dho kwa ˗de ˈsü ˈˈdhʋ̈? ˗A züdɔdhɛ ˈgü, kwa dua ˗mü kö ˈkwa Zoova ˗zotakɔ dɔ. Biblö ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗gɛngbandhɛ ꞊plɛ ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo kwa ˗takun.

 Yö ˈö kwa dua ˈka bhë Zoova dosɛnŋ ˈnën dɔ. ˗A ˈwɔnzuan ˗nu ꞊nɛn:

• ˈKɔdhi ˈgü, dhegɔndë dua ˗mü kö ˗ya yö ꞊dhɛ ö ˗bha dhebɔ ˗yö ꞊bhlëë ˗ya ö ˗bha, ˈö dhebɔ ˗de ˈpö ˗a ˗bhawɔn ˈdhö ö ꞊gɔɔn ˗bha ˗dhɔ ˗zɔn ˗a ˗dhɛ ˗sü ˗bha. (Efɛ. 5:33) Dhe waa ö ꞊gɔɔn ˈnën ˗an dua ˈdhö ˗mü dosɛnŋ kö ˗wo ˗dhɔ ˗zɔn wo ˈko dhɛ, ˗wo wo ˈko ˈˈɲaan˗ ˈkun. (1 Ko. 7:3) ˗A ˗dhɛ ˗mü kö ˈnënmɛn ˗nu ˗wa pö wo ˗bha ˈnën ˗nu ˗dhɛ ꞊dhɛ ˗wo ˈwɔnman wo ˗ta, ˈö ˈnën ˗nu ˗de ˈpö ˈwo˗ ˈˈpiʋ̈ kö wo ˗mɛn ˗nu ˗wo ˗dhɔ ˗zɔn wo ˗dhɛ, ˗wo wo ˗zokë wo ˈˈpiʋ̈.—2 Ko. 12:14; Efɛ. 6:2.

• ˗Zlanwokɔdhi ˈgü, mɛn zii ˗nu ˈwo pë ˈˈpɛpɛ ˗ni ˈgü kö ˈwo wo ˗zokë kwa ˈˈpiʋ̈ ˈpö bhë, ˗an ˗bhawɔn ˗yö kwa ˗bha ꞊bhlëë ˗ya ˗an ˗bha ˗sü ˗bha. (1 Tes. 5:12) ˈKö ˗kë ˈˈdhʋ̈, ˗an dua ˈyaa ˗mü ˈpö kö ˗wo ˗gɔmɛndhɛ kë wo ꞊dhegblü ˗nu ˗ta.—1 Piɛ. 5:​2, 3.

• ˗Zlan ˗yö ˗wogbinŋdhɛ ˗nu ˈˈsɛgɔmɛn ˗nu ˗dhɛ kö ˗wo ˈnii˗ ꞊sɔnŋ ˈkun, ˗ya ˈgo mü kö mɛn ˗nu ˗wo ꞊bhlëë ˗ya ˗an ˗bha.—Wlɔ. 13:​1, 6, 7.

Pë ˗nu ˈö ˈwaa kwa dua ˈka ˗be bhë, Zoova ˗yö ˗an ˗nu kwa ˗dhɛ ˗dhɔkaadhe ˈgü. ˈWɔn yaa kë ˗dhii ˗bha ˗kë kwa ˗bha ˗sü ˗wɔn ˈgü, pë dosɛnŋ ˈö kwa dua ˈka ˗be ˈnën ˗tɔ ga ˗sü. (Wlɔ. 6:23) ˈˈKɛɛ Zoova ˗bha ˗dhɔ ꞊dede ˗wɔn ˈgü, ˗yö pë ˗sɛŋbɔ ˗nu kwa ˗dhɛ. (Ps. 103:​10, 11) ˗A ˗bha ˗gasitɛ ˈsaa˗ ˈgü ˈnën pë ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗an nu kwa ˗dhɛ.—Wlɔ. 12:​6-8; Efɛ. 2:8.

˗Kwa kë kwa ˈsuan˗ ˈka ˈˈkpɔnŋtaamɛn ˗nu ˗zotakɔ ˗gɔ. Kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa kwa ˗zota ꞊dhɛ kwa dosɛnŋ ˈnën kwa dua ˈdhö ˗mü kö pë ꞊va ˗yö kë kwa ˗gɔ. ˗Zotakɔ ꞊suu ˈö bhë ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˗da kwa zuʋ̈ˈˈ ˈgü ˈzodhö. Yesu ˗yö ˗bɔ ˈwɔnzuan do ˈö ˗gban yökëmɛn ˗nu ˈwo ˗an saan bho denie do ˈka ˗a ˗ta, ˈö˗ ˗zɔn. ˗A mɛn ˈbha ˗nu ˗wo yökë ˗dhɛkpaɔyi do ˗todhʋ̈sü ˈgü ˈɲaan˗ ˗ta, ˈö˗ mɛn ˈbha ˗nu ˗de ˈpö ˈwo yökë ˈlɛlɛ do ˈˈkpaan ˈˈpiʋ̈. ˗A mɛn kpö ˗blɛɛsü ˗nu ˗wa ˗pö ꞊dhɛ wo saan ˗yö kë ꞊va yö ˈwo˗ ˗kë bhë ˗a ˗wɔn ˈgü. (Mat. 20:​1-16) Yesu ˗yö ˗bɔ ˈwɔnzuan ˈö bhë ˗a ˗ta kö ˈö˗ ˗zɔn ö ˗bha gwëëˈˈ ˗nu ˗dhɛ ꞊dhɛ ˗an dua ˗mü kö pë ˈö ˗Zlan ˗ya nu ˗an dhɛ ˗yö ˗an ˗zokun.

˗Wa ˈwɔn ˗së kë kwa ˗dhɛ, ˗kwaa dɔ. ˈKwa ˗dho ˗a pö mɛn ˗nu ˗wo pë nu kwa ˗dhɛ ˗kplawo. (1 Tes. 5:18) Bɔmɛn Pɔdhö ˈti pë ˗dhɛ ö ꞊dhegblü ˗nu ˈwo kun Kodhɛŋtö bhë ˗an ˗gɔ, ˈkö ˗kë ꞊dhɛ  ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗be ˈö˗ ˗kë ˈˈdhʋ̈. ˗Kwa ˈto ˗a ˗bha ˈwɔnzuan ˈˈpiʋ̈. (1 Ko. 9:​11-14) Pë ˈˈpɛpɛ ˈö mɛn ˗nu ˗wa nu kwa ˗dhɛ bhë ˗yö kë kwa ˗dhɛ ˗së, ˈkwa ˈˈkan pë ˗dhɛ ˗an ˗gɔ ˗sü ˗bha ˗kplawo.

˗Kwa ˗dekëtɩɩsü draanˈˈ. Mɛn ˈbha ˗ya ö ˗zota ˗yö dosɛnŋ ö ˗de ˗wɔn ˈgü ˗kplawo ˗a ˈbha ˗ya kë, ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö˗ ˗ga ꞊dhɛ ö dua ˗mü kö ˈö pë ꞊va ꞊slɔɔ ˈˈtʋ̈ŋ ˗gban ˈka. ˗Desütɩɩsü ˗dho kwa ˗takun ˈö kwa ˗kan ˗zotakɔ ꞊suu ˈö bhë ˗a ˗bha.

˗Zlan ˗wodhiʋ̈lomɛn Daniɛdhö ˗yö ˗desütɩɩsü ˈwɔnzuan ˗së ˗to kwa ˗gɔ. ˗Yö ˗gla ˈkɔdhi ˗tiaandhö ˈgü, ˈö kun ˈzü ˈnëngɔɔn˗ ˗së ˈö˗ ˗gɔ ˈgü ˈdhö ˗së ˗a ˈka ˈpö. ˗Yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗be ˈö˗ ˗ga ꞊dhɛ mɛn ˗nu dua ˗mü kö ˗wo ö ˈsü ˗tiaandhö ˈwɔn ˗nu ˈwo bhë ˗an ˗wɔn ˈgü. (Dan. 1:​3, 4, 19, 20) ˈˈKɛɛ Daniɛdhö ˗yö ö ˗de ˗sü ˈˈtɩɩ ˈˈtʋ̈ŋ ꞊gban ˈka. ˗A ˗bha ˈˈklʋʋsë ˈö bhë ˗ya ˗kë ˈö Daniɛdhö ˗wɔn kun Zoova ˗gɔ ˈˈgbɩɩ˗.—Dan. 2:30; 10:​11, 12.

˗Kwa ˈˈkan ˗zota ö ˗de ˗wɔn ˈgü ˗sü ˈö ˗ya ˗pɛn ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˗todhʋ̈sü ˈgü ꞊dɛɛ ˗a ˗bha. Kwa zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö dhi ꞊ʒiaan pë ˗sɛŋbɔ ˗nu ˈö Zoova ˗yö ˗an nu kwa ˗dhɛ ˗a ˗bha ˗gasitɛ ˈsaa˗ ˈgü bhë, ˗an ˗wɔn ˈgü.