1-3. Ońola njika njo̱m iwo̱ baboledi ba pond’a mususu beno̱ ná ba kusa eto̱t’a peńa e?

ROBERT na Mary Jo bā ná: “Ombusa 21 ma mbu ma bwam di tombise̱no̱ o ebol’asu ya muloloma, bayedi basu bane̱i ba kwedi eboki. Di ta muńe̱nge̱ o jombwea babo̱, nde di bo ndutu o jasumwe̱ o wuma di tano̱ di bolea yena di tano̱ di máto̱ndo̱ jita.”

² William na Terrie bā ná: “Ponda di so̱ṅtane̱no̱ ná di si me̱nde̱ pe̱ timba owe̱ni di tano̱ di bolea ońola si be̱ne̱ la ja la bwam, jei mbembe jita. Di si wusa pe̱ bolea Yehova o mwe̱n ekombo kaponda ńo̱ng’asu.”

³ Munasango Aleksey mo̱ ná: “Di ta di bia ná batakise̱ biso̱ ba ta ba pula kwese̱ o̱fis a Mukanjo m’Ebolo owe̱ni na tano̱ na bolea. Nde di bo te̱ nde ndutu ponda e po̱ino̱ ná jasumwe̱ o Bete̱l.”

4. Njika myuedi di me̱nde̱no̱ kwalea o din jokwa e?

⁴ O sumo te̱ ban di to̱pedino̱, o be̱n pe̱ lokoli la bonasango na bonańango bena ba ta o Bete̱l na bape̱pe̱ bena ba kusi eto̱t’a peńa. * Nika ńe ná e be̱ ba bonasango na bonańango ba jemea ndutu o jese̱le̱ ebol’abu ba tano̱ ba to̱ndo̱ jita. Nje ye ná yongwane̱ babo̱ o lembe̱ ma mawengisan e? Ne̱ni weno̱ ná wongwane̱ babo̱ e? Jalabe̱ la min myuedi le ná longwane̱ biso̱ be̱se̱ o lembe̱ mawengisan o longe̱.

5. O njika mbadi eto̱t’a peńa yeno̱ ná e takise̱ biso̱ e?

⁵ E be̱ ná je o bolea o mōnda to̱ ná je nde o bolea o Bete̱l, je ná jokwa to̱ndo̱ bato n’epolo owe̱ni di maboleano̱. Yete̱na ońola to̱ njika njo̱m e po̱i ná jasumwe̱, mulema masu mu mabwa ndutu. Eso̱diso̱di e malea biso̱ ná di nidia bonasango na bonańango asu; di mataka ońol’abu tobotobo yete̱na je nde o jasumwe̱ ońola mitakisan. (Mat. 10:23; 2 Kor. 11:28, 29) O mbata nika, ye ná e be̱ biso̱ ndutu jita ná jale wuma ipe̱pe̱ we̱ni jangame̱nno̱ botea jokwa bede̱mo na beboledi ba peńa, to̱ timba owe̱ni di yabe̱no̱ o botea pe̱te̱ ko̱lo̱ngo̱ne̱ bede̱mo na beboledi di tano̱ di mádimbea. Robert na Mary Jo bā ná: “Di si ta pe̱ di bia bede̱mo na beboledi basu to̱ mo̱me̱ne̱ te̱ dikalo n’eyem’asu. Di ta nde jā ka be̱n ba bato o ekombo asu.” Bō̱ bena ba makuse̱ eto̱t’a peńa be ná ba be̱ne̱ mitakisan ma mo̱ni. Be ná ba si bie nje bola, ba si lakisane̱ pe̱ babo̱me̱ne̱, ba bo̱bo̱ pe̱. Nje ye ná yongwane̱ babo̱ e?

6. Ne̱ni jeno̱ ná di ja be̱be̱ na Yehova e?

⁶ Ja be̱be̱ na Yehova. (Yak. 4:8) Ne̱ni jeno̱ ná di ja be̱be̱ na Yehova e? Ke̱ di lakisane̱ mo̱ ńe nu “nu masenge̱ muka.” (Mye. 65:3) Myenge 62:9 mo̱ ná: “Teleye̱ mo̱ milema mańu me̱se̱.” Yehova e ná a bola “buka me̱se̱ di maso̱so̱me̱ye̱no̱ to̱ di mo̱nge̱le̱no̱.” (Efe. 3:20) A si mabola biso̱ buka te̱ nje di mabaise̱no̱ mo̱ o mika. E ná a bo̱le̱ mitakisan masu o mbadi di s’o̱nge̱le̱no̱ to̱ mo̱me̱ne̱.

7. (a) Nje e me̱nde̱ jongwane̱ biso̱ o ja be̱be̱ na Yehova e? (b)  Bupisane̱ Bonahebe̱r 6:10-12, nje di me̱nde̱no̱ tombwane̱ ke̱ di bengi bolea Yehova na jemea e?

⁷ Ná o je be̱be̱ na Yehova, langa Eyal’ao Bibe̱l buńa te̱ o duteye pe̱ ońol’ao. Munasango mō̱ nu ta nde ńamuloloma mo̱ ná: “Benga bupe̱ mudango mo̱ngo̱ ma jowe̱ la ndabo a mbia na m’boṅsan ma ndongame̱n, ka ne̱ni te̱ o tano̱ o bola o ebol’ango̱ ya kwaṅ.” Benga pe̱ walame̱ne̱ wame̱ne̱ o te̱ dikalo la myango ma bwam na mwemba mo̱ngo̱ ma peńa. Yehova a si madimbea ba bena ba mabenge̱ boleye̱ mo̱ na jemea, to̱ e be̱ nde ná ba titi pe̱ bola nje ye̱se̱ ba tano̱ ba bola o ponda ni tombi.​—Langa Bonahebe̱r 6:10-12.

8. Ne̱ni byala be o 1 Yohane 2:15-17 be mongwane̱no̱ biso̱ o wamse̱ longe̱ lasu e?

 ⁸ Wamse̱ longe̱ lo̱ngo̱. O s’ese̱le̱ tomtom ná mitaka ma was’a Satan mi ‘bwe’ bebolo bo̱ngo̱ ba mudī. (Mat. 13:22) Pale̱ mińakisan ma nin wase to̱ ma mbia na mako̱m ba malangweye̱ wa ná o pulise̱ mo̱ni o yen ebe̱yed’a mambo ya Satan. (Langa 1 Yohane 2:15-17.) Lakisane̱ Yehova, mo̱ nu kakane̱ o bola biso̱ nje di be̱nno̱ ńo̱ngi o “ponda ni te̱nge̱n.” A me̱nde̱ jongwane̱ biso̱ o benga jouse̱ dube̱ lasu, o be̱ pī, na bola pe̱ biso̱ mambo di mapulano̱.​—Bon. 4:16; 13:5, 6.

9. Bupisane̱ Minia 22:3, 7, ońola nje yeno̱ mweńa o samba beto̱m be s’angame̱n e, nje pe̱ ye ná yongwane̱ biso̱ o no̱ngo̱ bedomsedi ba dibie̱ e?

⁹ Banga beto̱m be s’angame̱n. (Langa Minia 22:3, 7.) Ye ná e pula biso̱ mo̱ni jita o jasumwe̱ wuma iwo̱ wala o ipe̱pe̱, nika ńena e tute̱le̱ biso̱ o no̱ngo̱ beto̱m. Ná beto̱m be si be̱ jita, di si bale̱ mo̱ni o janda bema be si mapule̱ biso̱ na mbale̱. O ni ponda jeno̱ o bete̱medi ba ndutu, k’eyembilan, jeno̱ o bongwa elong’a mbia ye o boe̱, ye ná e be̱ biso̱ ndutu o domse̱ mwaninga ma mo̱ni jeno̱ ná di bale̱. O yi ńai a bete̱medi, o si dimbea ná “muka na beso̱so̱medi” be ná bongwane̱ wa o no̱ngo̱ bedomsedi ba dibie̱. Yehova e ná alabe̱ mika mo̱ngo̱, a bola wa musango mu me̱nde̱ ‘kombe̱ mulema mo̱ngo̱ na mo̱nge̱le̱ mo̱ngo̱,’ ongwane̱ pe̱ wa o be̱ pī ná o no̱nge bedomsedi ba bwam.​—Fil. 4:6, 7; 1 Pet. 5:7.

10. Ne̱ni jeno̱ ná di wasa mako̱m ma peńa e?

¹⁰ Ja be̱be̱ na bato be wa eyembilan a bwam. Kwalisane̱ mako̱m mo̱ngo̱ ma batabata ne̱ni o masengano̱ na mitakisan o be̱nno̱, tobotobo ba bena ba kusi milemlem ma ndutu ka wa. Bola la nika le ná di wanea wa mo̱nge̱le̱ ma sibi. (Mul. 4:9, 10) Mako̱m o kusino̱ o eto̱t’ango̱ ya kwaṅ ma me̱nde̱ te̱ nde be̱ wa mako̱m. Tatan, o eto̱t’ango̱ ya peńa, wangame̱n wasa mako̱m ma peńa. O si dimbea ná, ná o be̱ne̱ diko̱m wangame̱ne̱ be̱ muyao. Ne̱ni weno̱ ná o wasa mako̱m ma peńa e? Langwea bape̱pe̱ mambo ma bwam o kusino̱ o ebol’a Yehova ná be̱ne̱ muńe̱nge̱ mo̱ngo̱. Bō̱ o mwemba be ná ba si so̱ṅtane̱ ońola nje o to̱ndino̱ ebol’a pond’a mususu, nde bape̱pe̱ be ná ba bupe̱ eyembilan ango̱, ba be̱ wa mako̱m ma bwam. O si to̱po̱ jita jombwea wame̱ne̱, nje ye̱se̱ o bolino̱ o ebol’a Yehova, to̱ mitakisan o kusino̱.

11. Ne̱ni bola ná diba lo̱ngo̱ di be̱ bonam e?

¹¹ Yete̱na wangame̱n jese̱le̱ ebol’ango̱ ońolana mom’ango̱ to̱ munj’ango̱ a si be̱n ja la bwam, o si sa mo̱. O mune̱ mudi,  yete̱na wa nde o si be̱n ja la bwam, o s’ombwe̱, wo̱nge̱le̱ ná o sambwe̱le̱ mwenj’ango̱. O si dimbea ná bińo̱ le nde “eyobo ewo̱,” lo kakane̱ pe̱ oboso ba Yehova ná lo mombwea mō̱ na nune̱ o bete̱medi be̱se̱. (Mat. 19:5, 6) Bińo̱ lese̱le̱ te̱ ebol’ańu ońola deme̱ lo si tano̱ lo pula, bola me̱se̱ na me̱se̱ ná mun’ańu a bie ná e bińo̱ mweńa jita buka eto̱ti lo tano̱ lo be̱ne̱. Bola mo̱ mbaki ná lo me̱ne̱ nde mo̱ ka “jabea” la Loba. (Mye. 127:3-5) Langwea pe̱ mo̱ minam lo kusino̱ o ebol’ańu. Bola la nika le ná di tute̱le̱ mo̱ o bolane̱ longe̱ lao o ebol’a muńe̱nge̱ ya Yehova kapo̱ ka bińo̱.

12. (a) Ne̱ni jeno̱ ná jongwane̱ ba be o ebol’a pond’a mususu o walane̱ ebol’abu oboso e? (b) Ne̱ni jeno̱ ná jongwane̱ babo̱ o ko̱lo̱ngo̱ne̱ bete̱medi babu ba peńa e?

¹² Nje ye bwam ye nde ná, myemba jita na bonasango bō̱ pe̱ ba mabola me̱se̱ na me̱se̱ ná ba be o ebol’a pond’a mususu ba benge walane̱ mo̱ oboso. Ba mabola nde nika tongwea na jembe̱ babo̱ ná balane̱ ebol’abu oboso, wanea babo̱ jongwane̱ ba be̱nno̱ ńo̱ngi, to̱ jongwane̱ babo̱ o jombwea belongi babu ba mbia bena be etum na babo̱. (Gal. 6:2) Yete̱na ba be o ebol’a pond’a mususu ba lomabe̱ o mwemba mo̱ngo̱, o s’e̱ne̱ di diwengisan l’ebolo biana ba si tongwe̱le̱ nde o ebol’abu ya kwaṅ to̱ ná ba ko̱kisabe̱ nde. * O diwengisan, ongwane̱ babo̱ o ko̱lo̱ngo̱ne̱ bete̱medi babu ba peńa. Some̱le̱ babo̱ po̱ la bwam na bokenju, o sese pe̱ babo̱ ońol’ebolo ba bolino̱, to̱ e be̱ nde ná si be̱ne̱ la ja la bwam di meka nje beno̱ ná ba bola  tatan. Okwa bia babo̱. Tombwane̱ so̱ṅtane̱ labu le̱se̱, belongedi babu, na nje ba bolino̱.

13. Njika jongwane̱ jeno̱ ná di wanea ba ba kusi eto̱t’a peńa e?

¹³ O bebotedi, ba ba kusi eto̱t’a peńa be ná ba be̱ne̱ ńo̱ng’a jongwane̱ lo̱ngo̱ o kusa bolongi, mutoa ma ndio, ebolo to̱ mambo mape̱pe̱ ma mapule̱ babo̱. Be pe̱ ná ba pula bia mambo jombwea longe̱ la buńa te̱, ka sawa la tax, to̱ ekotedi ońola mbeu a ńolo. Nde nje ba be̱nno̱ ńo̱ngi jita ye nde ná bato ba so̱ṅtane̱ bete̱medi babu, seto̱ ná ba bweye babo̱ ndedi. Ye ná e be̱ ná babo̱me̱ne̱ to̱ elong’abu ya mbia e si be̱n ja la bwam. To̱ ná ba ńo̱sedi ońola kwed’a ńandol’abu mō̱. * Be pe̱ ná ba bwa ndutu ońolana ba bo̱lo̱ne̱ mako̱m ba tano̱ ba be̱ne̱ o ebol’abu ya kwaṅ to̱ e be̱ nde ná ba si mato̱po̱ nika. Ba be̱n ńo̱ng’a ponda o dimbea nika ńe̱se̱.

14. Ne̱ni bate̱ dikalo ba mwemba mō̱ bongwane̱no̱ munańango mō̱ o ko̱lo̱ngo̱ne̱ eto̱t’ao ya peńa e?

¹⁴ O te̱ te̱ dikalo na babo̱, wembe̱ pe̱ babo̱ n’eyembilan ango̱ ya bwam, we ná wongwane̱ babo̱ o ko̱lo̱ngo̱ne̱ mawengisan. Munańango mō̱ nu boledi mimbu jita o mwe̱n ekombo mo̱ ná: “O eto̱t’am ya kwaṅ, na ta be̱ na tombise̱ mokwa ma Bibe̱l buńa te̱. O yen ya peńa, e ta ndutu jita o langa Bibe̱l to̱ mo̱me̱ne̱ lee̱ sinima o dikalo. Nde bate̱ dikalo ba mwemba mam ma peńa ba baise̱ mba ná na die̱le̱ babo̱ o mape̱pe̱le̱ na o mokwa mabu ma Bibe̱l. Je̱ne̱ la ne̱ni ba bonasango na bonańango ba ngiń’a mulema na ko̱di ba matombise̱no̱ mokwa ma Bibe̱l ma mańake̱ bwam, di boli mba ná na to̱nde mu mōnda. Noko o botea bekwali o mōnda mam ma peńa. Nika ńe̱se̱ ńongwane̱ mba o be̱ pe̱te̱ muńe̱nge̱.”

15. Ne̱ni weno̱ ná o tongwe̱le̱ o eto̱t’ango̱ ya peńa e?

¹⁵ We ná o tongwe̱le̱ o eto̱t’ango̱ ya  peńa. O s’e̱ne̱ di diwengisan biana o si tongwe̱le̱ nde o eto̱t’ango̱ ya kwaṅ to̱ ná o titi pe̱ mweńa. Ombwea nde jongwane̱ le̱se̱ Yehova eno̱ wanea wa, o benge pe̱ te̱ dikalo. Embilane̱ kriste̱n a jemea ya ńo̱ṅo̱n a boso. E be̱ to̱ we̱ni ba tano̱, ba “ta bala wuma na wuma, ba langwa eyala.” (Bebolo 8:1, 4) Miwe̱n mo̱ngo̱ o benga te̱ dikalo mi me̱nde̱ lenea wa bwam. K’eyembilan, paonia yena ba pangino̱ o ekombo ewo̱ yalo o ekombo ya mbasan, wuma ńo̱ng’a bato̱pe̱ eyem’abu ya bwambo e tano̱ bonde̱ne̱. Ombusa myo̱di to̱ mininga, mabo̱to̱ ma y’eyeme̱ ma botedi o bokisabe̱.

16. Ne̱ni weno̱ ná o be̱ muńe̱nge̱ o eto̱t’ango̱ ya peńa e?

¹⁶ Bibe̱l mo̱ ná: “Muńe̱nge̱ ma Yehova nde mwe ngiń’ańu.” (Neh. 8:10.) Muńe̱nge̱ masu mwangame̱n nde wa na mulatako masu na Yehova, seto̱ n’ebol’asu, to̱ e be̱ nde ná di to̱ndi mo̱ jita. Ońola nika, benga dangwa na Yehova Loba, se̱me̱ye̱ na mo̱ ná o kuse dibie̱, bediedi, na jongwane̱. O si dimbea ná o timbi nde to̱ndo̱ eto̱t’ango̱ ya kwaṅ ońolana o ta o we̱le̱ mulema mo̱ngo̱ oten o jongwane̱ bato. We̱le̱ pe̱ so̱ mulema mo̱ngo̱ o eto̱t’ango̱ ya peńa nde we̱ne̱ ne̱ni Yehova a mongwane̱no̱ wa ná o to̱nde pe̱ mo̱.​—Mul. 7:10.

17. Nje di s’angame̱nno̱ dimbea jombwea eto̱t’asu ya tatan e?

¹⁷ Di si dimbea ná di me̱nde̱ bolea Yehova o bwindea, ebolo pe̱ jeno̱ o bolea mo̱ tatan ye ná e tukwa o was’a peńa. Aleksey, di se̱le̱no̱ kwalea mo̱ ná, mawengisan m’eto̱ti tatan me nde o boṅsane̱ mo̱ ońola mawengisan ma me̱nde̱ po̱. Mo̱ ná: “Na ta na bia ná Yehova na was’a peńa be na mbale̱, nde e ta nde biana ba ta mba etum son. Nde tatan ye nde biana Yehova a te̱m mba oboso, was’a peńa pe̱ ńe nde kie̱le̱.” (Bebolo 2:25) E be̱ to̱ njik’eto̱ti di be̱nno̱, di benge dangwa na Yehova. A si me̱nde̱ caka biso̱ tom, nde a me̱nde̱ jongwane̱ biso̱ o so̱ muńe̱nge̱ o to̱ njik’ebolo jeno̱ o bolea mo̱​—e be̱ to̱ we̱ni jeno̱ o bola mo̱.​—Yes. 41:13.