1-3. (a) Bupisane̱ Myenge 5:5-7, ne̱ni Yehova a me̱ne̱no̱ bobe e? (b) Ońola nje jeno̱ ná di kwala ná nangane̱ la bana di mate̱nge̱ne̱ “mbend’a Kristo” e?

YEHOVA LOBA a singe̱ pat’a myobe ye̱se̱. (Langa Myenge 5:5-7.) A singe̱ tobotobo nangane̱ la bana, le nde bobe bonde̱ne̱ bwe mo̱ lońo̱ńo̱ na ńakaka o miso̱. Kana jeno̱ Mboṅ a Yehova, di membilane̱ mo̱ ninka ná di singe̱ nangane̱ la bana, di si makasa pe̱ to̱ mo̱ o mwemba ma kriste̱n.​—Rom. 12:9; Bon. 12:15, 16.

² To̱ njik’eboled’a nangane̱ la bana e mate̱nge̱ne̱ “mbend’a Kristo” ná bambam! (Gal. 6:2) Ońola nje jeno̱ ná di kwala nika e? Ka nje te̱ jokono̱ o jokwa di se̱le̱ na din, mbend’a Kristo​—nika ńe nde nje ye̱se̱ Yesu okwe̱le̱no̱ tongwea na byala bao n’eyembilan ao pe̱​—e se̱medi nde o ndolo, e masue̱le̱ pe̱ te̱me̱ la sim. Kana kriste̱n a mbale̱ i masengane̱no̱ nin mbenda, i mombwea bana o mbadi ńena ni mabole̱ babo̱ ná be̱ne̱ ná ba tatabe̱, ba to̱ndo̱be̱ pe̱ na mbale̱. Nde nangane̱ la bana le nde eboledi e mombweye̱ nde bwam ba moto mo̱me̱ne̱, yena e si te̱nge̱n, na e mabole̱ ná muna e̱ne̱ ná to̱ moto a si matata mo̱, a si to̱ndi pe̱ to̱ mo̱.

³ Nje ye ndutu ye nde ná, nangane̱ la bana le nde bobe bonde̱ne̱ bo lań o wase ńe̱se̱, bo tapi pe̱ na kriste̱n a mbale̱. Ońola nje e? Ońolana “bato ba bobe na balemse̱ bato” ba piń, bō̱ babu pe̱ ba makeka so̱lo̱ o mwemba. (2 Tim. 3:13) Njo̱m nipe̱pe̱ ńe nde ná bō̱ bena ba maboleye̱ Yehova ba kwedi o bobe ba bepuledi b’eyobo, na babo̱ ba nangane̱  bana. Di se̱le̱ kwalea ońola nje nangane̱ la bana leno̱ ninka bobe bonde̱ne̱. Denge̱ di mombwea nje batudu ba mabolano̱ ke̱ moto o mwemba a boli bobe bonde̱ne̱, k’eyembilan a nangane̱ muna, na ne̱ni bayedi beno̱ ná ba tata bana babu. *

4-5. Ońola nje nangane̱ la bana leno̱ bobe te̱nge̱ne̱ babo̱ e?

⁴ Nangane̱ la bana le nde bobe bonde̱ne̱ bo make̱ bebango ba mulema be maje̱ pond’a bwaba. Nika e matakise̱ bana bena ba nangane̱no̱, name̱ne̱ pe̱ na ba bena ba be̱n mboṅ abu​—belongi babu ba mbia na bonasango na bonańango abu o mwemba. Nangane̱ la bana le nde bobe bonde̱ne̱.

⁵ Bobe te̱nge̱ne̱ nu ba nangane̱no̱. * Nika ńe bobe bonde̱ne̱ o sengise̱ bape̱pe̱ sese tete na bwese̱ pe̱ babo̱ ndutu. Nika ńe pe̱ bobe o ńakisane̱ moto o nangane̱ mo̱, sepo̱n bana. Ka ne̱ni te̱ di me̱nde̱no̱ je̱ne̱ o jokwa di mabupe̱, munangane̱ muna​—a masengise̱ muna sese ni matabilane̱ longe̱ lao. A masambwe̱le̱ muna ńena nu ta nu be̱ne̱ye̱ mo̱ lakisane̱ na mbaki. Di tate bana na yen eboled’a bobe, na wanea pe̱ ba bena ba nangane̱no̱ lo̱ko̱mea name̱ne̱ pe̱ na jongwane̱.​—1 Tes. 5:14.

6-7. Ońola nje nangane̱ la bana leno̱ bobe te̱nge̱ne̱ mwemba na manea e?

⁶ Bobe te̱nge̱ne̱ mwemba. Elong’a mwemba e manangane̱ muna e malondise̱ nde dina la mwemba mbindo. (Mat. 5:16; 1 Pet. 2:12) E si me̱nde̱ te̱nge̱ne̱ ná e kwalabe̱ ná mwemba ma kriste̱n mu makasa y’eboledi ke̱ lodun la kriste̱n a jemea le o jana “ewe̱nji ońola dube̱”! (Yuda 3) Di si majese̱ babole̱ bobe bonde̱ne̱ bena ba si mate̱le̱ na ba malondise̱ dina la bwam la mwemba mbindo.

⁷ Bobe te̱nge̱ne̱ manea. Kriste̱n yangame̱n ‘sibise̱ babo̱me̱ne̱ owas’a manea ma be̱n ngińa omo̱ń abu.’ (Rom. 13:1) Di malee̱le̱ nde ná di sibise̱ biso̱me̱ne̱ ke̱ di boli mambenda m’ekombo edube, di bupe̱ pe̱ mo̱. Yete̱na moto o mwemba a buli mbenda, k’eyembilan, a nangane̱ muna, ke̱ a boli nde bobe te̱nge̱ne̱ manea. (Kobisane̱ Bebolo 25:8.) To̱ná batudu ba si be̱nno̱ bwam o kaise̱ kaponda mambenda m’ekombo, ba si mawe̱nge̱le̱ munangane̱ muna na beko̱kisedi ba go̱bina. (Rom. 13:4) Mubole̱ bobe a mumbwa nde nje a saino̱.​—Gal. 6:7.

8. Ne̱ni Yehova a me̱ne̱no̱ myobe te̱nge̱ne̱ bato e?

⁸ Di buki me̱se̱, bobe te̱nge̱ne̱ Loba. (Mye. 51:6) Moto a boli te̱ bobe te̱nge̱ne̱ nupe̱pe̱, ke̱ a boli pe̱ nde bobe te̱nge̱ne̱ Loba. Jombweye eyembilan ewo̱ o Mbenda Loba a bolino̱ Israel. Mbenda e ta e kwala ná moto nu lemse̱ munasango to̱ nu dane̱ mo̱ matuke a ta nde a “wusane̱ Yehova.” (Lev. 6:2-4) Na mbale̱, elong’a mwemba e nangane̱ te̱ muna ke̱ e wusane̱ nde Loba, ońolana e lemse̱ muna nu ta nu lakisane̱ mo̱, e tombwane̱ o bolane̱ mo̱ bobe. Munangane̱ muna a malonde̱ dina la Yehova mbindo jita. Ońola nika nde jangame̱nno̱ jemba ná y’eboledi ye  nde bobe bonde̱ne̱ te̱nge̱ne̱ Loba, bwena bwangame̱n beko̱kisedi.

9. Njika bediedi be se̱medi o Bibe̱l bebokedi ba Yehova be bolino̱ min mimbu me̱se̱ e, na ońola nje e?

⁹ O min mimbu me̱se̱, bebokedi ba Yehova be to̱pedi jita o kalat’ao nje Betiledi be makwalano̱ ońola din to̱ti la nangane̱ la bana. K’eyembilan, mokwa ma Njongo a Betatedi na Umwe̱! ma kwaledi ne̱ni ba ba nangane̱no̱ beno̱ ná ba bo̱lise̱ bebango babu ba mulema, ne̱ni bane̱ beno̱ ná bongwane̱ na lo̱ko̱ pe̱ babo̱, na ne̱ni pe̱ bayedi beno̱ ná ba tata bana babu. Batudu ba kusi bediedi na belongedi be se̱medi o Bibe̱l jombwea nje bola ke̱ moto a nangane̱ muna. Bebokedi be mombwea ponda te̱ ne̱ni myemba mi mabupe̱no̱ be bediedi. Ońola nje e? O be̱ mbaki ná mbadi batudu ba mombweano̱ be bete̱medi ńe mulatako na mbend’a Kristo.

10-12. (a) Niponda beno̱ o jombwea to̱ njika bobe bonde̱ne̱, nje batudu ba si madimbeano̱, nje pe̱ ba mombweano̱ e? (b) Bupisane̱ Yakobo 5:14, 15, nje batudu ba makekano̱ bola e?

¹⁰ Niponda batudu beno̱ o jombwea to̱ njika bobe bonde̱ne̱ ba si madimbea ná mbend’a Kristo e mabaise̱ ná bombweye dibemba na ndolo, na bola pe̱ nje e te̱nge̱n na e te̱m ná sim oboso ba Loba. Ońola nika, batudu bangame̱n no̱ngo̱ ponda o jombwea mambo jita ke̱ boko ná moto o mwemba a boli bobe bonde̱ne̱. Nje ba mombweano̱ tobotobo ye nde ná ba bole dina la Loba edube, na tata pe̱ mo̱ ná di si londa mbindo. (Lev. 22:31, 32; Mat. 6:9) Ba mombwea pe̱ ja la bwam la mudī la bonasango o mwemba, ba mapula pe̱ lo̱ko̱ na sue̱le̱ ba bena ba bolane̱no̱ bobe.

¹¹ O mbat’a nika, yete̱na mubole̱ bobe e nde elong’a mwemba, batudu ba mongwane̱ mo̱ ná a be̱ne̱ pe̱te̱ ja la bwam la mudī. (Langa Yakobo 5:14, 15.) Kriste̱n ńena ni mabole̱ bobe bonde̱ne̱ o londise̱ bepuledi bao b’eyobo ńe nde moto nu maboe̱ o mudī. Nika ńe nde ná e si be̱n pe̱ mulatako ma bwam na Yehova. * Batudu be nde ka mado̱kita. Ba makeka “bo̱lise̱ muboedi [owan, mubole̱ bobe].” Malea mabu ma se̱medi o Bibe̱l ma mongwane̱ mo̱ o po̱ngulane̱ mulatako mao na Loba, nde nika ńe nde ná e we̱le̱ be̱ yete̱na ate̱le̱ na mbale̱.​—Bebolo 3:19; 2 Kor. 2:5-10.

¹² E, batudu ba be̱n m’bē̱ munde̱ne̱. Ba mombwea ná pe̱ńe̱pe̱ńe̱ dibemba Loba a bake̱no̱ babo̱. (1 Pet. 5:1-3) Ba mapula ná bonasango ba bie ná mwemba mwe nde wum’a mbo̱le̱. Ońola nika nde ba mapomane̱no̱ jombwea bwambo ke̱ ba sengi ná moto a boli bobe bonde̱ne̱, k’eyembilan, a nangane̱ muna. Nje ba mabolano̱ e? Jombweye myuedi me o bebotedi ba mongo  13,  15, na  17.

13-14. Mo̱ batudu ba mabupe̱ mambenda m’ekombo ma mabaise̱ ná ba bīse̱ manea ná moto a nangane̱ muna e? Bola beteledi.

 ¹³ Mo̱ batudu ba mabupe̱ mambenda m’ekombo ma mabaise̱ ná ba bīse̱ manea ná moto a nangane̱ muna e? E. Bekombo bō̱ be be̱n mambenda ma mabaise̱ ná ba bīse̱ manea ná moto a nangane̱ muna. Batudu o be bekombo ba mapo̱ngo̱ miwe̱n ná ba bupe̱ ma mambenda. (Rom. 13:1) Yi ńai a mambenda i si mate̱nge̱ne̱ mbend’a Loba. (Bebolo 5:28, 29) Ońola nika, batudu ba mombwea dibokime̱ne̱  ná ba bupe̱ mambenda m’ekombo ma mabaise̱ ná ba bīse̱ manea nika.

¹⁴ Batudu ba kwali te̱ na muna ba nangane̱no̱, na bayedi bao, to̱ na moto nupe̱pe̱ nu bi ná nika e bolane̱, ba mo̱nge̱le̱ babo̱ na muyao ná ba be̱n bwam o langwea manea nika. Nde ne̱ni e mabe̱no̱ ke̱ elong’a mwemba nde e boli nika, na ná ekwali e mábiane̱ o mundi e? Mo̱ kriste̱n ni bīse̱ bo bwambo e londe̱ nde dina la Yehova mbindo e? Ke̱m. Nu nu boli bo bobe bonde̱ne̱ nde a londe̱ dina la Yehova mbindo.

15-16. (a) Bupisane̱ 1 Timoteo 5:19, ońola nje e mapulano̱ o bosadi bwe̱se̱ bato baba ná m’boko ma beko̱kisedi mu te̱se̱be̱ e? (b) Nje batudu ba mabolano̱ ke̱ ba sengi ná moto o mwemba a nangane̱ muna e?

 ¹⁵ Ońola nje batudu o mwemba ba be̱nno̱ ńo̱ng’a mboṅ iba o bosadi bwe̱se̱ o bakwa ná moto a boli bobe bonde̱ne̱ e? Nika ńe nde bete̱sedi ba Bibe̱l basam ba te̱me̱ la sim. Yete̱na moto a numabe̱ njo̱m ná a boli bobe bonde̱ne̱, nde a s’embe nika, ke̱ e mapula ná batudu ba be̱ne̱ o bosadi bwe̱se̱ mboṅ iba to̱ biana ba makaise̱ bo bwambo. (Ndim. 19:15; Mat. 18:16; langa 1 Timoteo 5:19.) Mo̱ nika e mapula nde kwala ná e mapula pe̱ mboṅ iba to̱ biana ba mabīse̱ manea ná moto a nangane̱ muna e? Ke̱m. Batudu to̱ moto nupe̱pe̱ ba si be̱n ńo̱ng’a bato ba mboṅ baba ke̱ ba mapula bīse̱ manea ná moto a boli bobe bonde̱ne̱.

¹⁶ Batudu ba sengi te̱ ná moto o mwemba a numabe̱ njo̱m ná a nangane̱ muna, ba makeka bupe̱ to̱ njika mbend’ekombo ni mabaise̱ ná ba bīse̱ manea nika, denge̱ ba mawase̱le̱ bo bwambo bupisane̱ Betiledi. Nde nu nu numabe̱ njo̱m a to̱bi te̱, batudu ba masengane̱ so̱ bato bape̱pe̱ yen ebe ba bi ońola bo bwambo. Yete̱na o bosadi bwe̱se̱ bato baba (nika ńe nde moto nu so̱mo̱ne̱ na moto nupe̱pe̱ ńe mboṅ ná nun a nangane̱ nu muna to̱ muna nupe̱pe̱,) ba bamse̱ so̱mo̱n, m’boko ma beko̱kisedi mu mate̱se̱be̱. * Si be̱ne̱ la mboṅ ni londe̱ iba di si mapula kwala ná nu ńe o so̱mo̱ne̱ a titi kwala mbale̱. To̱ e be̱ nde ná mboṅ iba i titi o bamse̱ nika, batudu ba memba ná bobe bonde̱ne̱ bo bolane̱ bwena bo sengise̱ bape̱pe̱ sese. Ba me̱nde̱ benga lo̱ko̱ na sue̱le̱ ba bena ba bwese̱no̱ ndutu. Omo̱ń a nika, batudu ba mabenga we̱le̱ nu nu numabe̱ njo̱m diso̱ o ńolo ná ba tate mwemba na mbeu a ńolo ńe ná ni ko̱ye̱ mo̱.​—Bebolo 20:28.

17-18. Teleye̱ nje ye m’bē̱ ma m’boko ma beko̱kisedi.

 ¹⁷ Nje ye m’bē̱ ma m’boko ma beko̱kisedi e? Eyal’a “beko̱kisedi” e si mapula kwala ná batudu ba makaise̱ to̱ domse̱ nga nu nu boli bobe bonde̱ne̱ angame̱n ko̱kisabe̱ na manea ońolana a buli mbenda. Ba si mombwea mambenda m’ekombo. Ba mese̱le̱ nde ná manea ma domse̱ ne̱ni ko̱kise̱ mo̱. (Rom. 13:2-4; Tito 3:1) O diwengisan, batudu ba mawasa bia nga moto angame̱n benga ja o mwemba to̱ ke̱m.

¹⁸ Batudu ba to̱to̱be̱ o jese̱ m’boko ma beko̱kisedi, ba mombwea nde mambo ma jowe̱ buka te̱. Tongwea na bediedi ba Bibe̱l, ba makaise̱ nga mubole̱ bobe ate̱le̱ to̱ ke̱m. Yete̱na a s’ate̱le̱, a mapangabe̱, na bobia bo bolabe̱ o mwemba. (1 Kor. 5:11-13) Ate̱le̱ te̱, e ná a benga ja o mwemba.  Nde, batudu ba me̱nde̱ bīse̱ mo̱ ná e ná a si be̱ne̱ pe̱ eto̱ti to̱ m’bē̱ o mwemba to̱ buńa. Ná ba tate bana, batudu ba makwalisane̱ bayedi ba be̱n bana o mwemba ná ba be̱ jangwa jita ke̱ mun’abu e o mbasan ma nu moto. Ponda pe̱ ba mabolano̱ nika, ba mangame̱ye̱ ná ba si sambwe̱le̱ mina ma bato bena nun a sengise̱no̱ sese.

19-22. Nje bayedi beno̱ ná ba bola o tata bana babu e? (Ombwa duta la bebotedi ba jokwa.)

¹⁹ Nja mom nu be̱n ná a tate bana na mambo ma bobe e? Bayedi. * Bana bo̱ngo̱ be nde jabea la tiki di wu na Loba, “sango la Yehova.” (Mye. 127:3) Wa nde Yehova a bolino̱ m’bē̱ ma tata bana bo̱ngo̱. Nje so̱ o me̱nde̱no̱ bola ná o tate babo̱ ná moto a si nangane̱ babo̱ e?

²⁰ Laboso, okwe̱le̱ wame̱ne̱ jombwea banangane̱ bana. Wasa ná o bie bwam njika pat’a bato ba manangane̱ bana na njika misomba ba mabolane̱no̱ o lemse̱ babo̱. Be̱ jangwa o bia ne̱ni bo bobe bweno̱ ná bo po̱. (Min. 22:3; 24:3) O si dimbea ná o ngedi jita munangane̱ muna e nde moto muna a bino̱ bwam, a lakisanno̱ pe̱.

²¹ Di londe̱ maba, bola ná ekwal’a bwam e be̱ oteten a wa na bana bo̱ngo̱. (Ndim. 6:6, 7) Nika e mabaise̱ ná o bie lambe̱ye̱ babo̱ toi. (Yak. 1:19) O si dimbea ná ye bana ndutu o langwa ná ba nangane̱ babo̱. Ba yo̱ki bwa bo̱ngo̱ ná ba si me̱nde̱ dube̱ babo̱, to̱ ná munangane̱ babo̱ a kwalane̱ babo̱ ná ba si langwea to̱ moto nika. We̱n te̱ ná lambo di si mala, baise̱ babo̱ myuedi na muyao, nde o be̱ pe̱ we̱lisane̱ o senga malabe̱ mabu.

²² Di londe̱ malalo, okwe̱le̱ bana bo̱ngo̱. Langwea babo̱ bupisane̱ mimbu mabu nje bangame̱nno̱ bia jombwea lata la mome na muto. Okwe̱le̱ babo̱ nje kwala na bola yete̱na moto a keki tapa babo̱ o mbadi ni s’angame̱n. Bolane̱ bediedi bebokedi ba Yehova be mabolano̱ biso̱ o tata bana.​—Ombwa edinge̱le̱ “ Okwe̱le̱ wame̱ne̱ na bana bo̱ngo̱.”

23. Ne̱ni biso̱ Mboṅ a Yehova di me̱ne̱no̱ nangane̱ la bana e, njika myuedi pe̱ jokwa di mabupe̱ di me̱nde̱no̱ jalabe̱ e?

²³ Biso̱ Mboṅ a Yehova di me̱ne̱ ná nangane̱ la bana le nde eboled’a bobe, bobe bonde̱ne̱ kapo̱ k’ebwan. Kana mbend’a Kristo nde e madie̱le̱ biso̱, myemba masu mi si mawe̱nge̱le̱ ba bena ba manangane̱ bana na beko̱kisedi bangame̱n babo̱. Nde, nje jeno̱ ná di bola o jongwane̱ ba bena ba nangane̱no̱ e? Jokwa di mabupe̱ di malabe̱ mi myuedi.