JOKWA 15
Bwane̱ bepuma b’ebol’ango̱ muńe̱nge̱
‘Moto a . . . bwane̱ bepuma b’ebol’ao muńe̱nge̱.’—MULANGWEDI 2:24.
1-3. (a) Ne̱ni jita la bato ba me̱ne̱no̱ ebol’abu e? (b) Njik’ebe̱yedi Bibe̱l e mome̱le̱no̱ biso̱ o be̱ne̱ jombwea ebolo e, njika myuedi pe̱ di me̱nde̱no̱ kwalea o din jokwa e?
JITA la bato o nin wase we̱nge̱, ba si me̱ne̱ ebolo ka lambo di mawaneye̱ moto muńe̱nge̱. Wo̱ la ntu ponda bwaba o bola ebolo ba si to̱ndino̱, di mabola ná ba mabwa ndutu buńa te̱ o wala o ebolo. Nje ye ná yongwane̱ i ńai a bato o to̱ndo̱ ebol’abu—na bwane̱ pe̱ mo̱ muńe̱nge̱ e?
2 Bibe̱l e mome̱le̱ biso̱ ná di to̱nde ebolo, to̱ e be̱ nde ya ntu. E makwala ná, ebolo na bepuma bao be nde bonam. Salomo a kwali ná: “Moto e te̱ ná a da na ńo̱ na be̱ mutam o ntu mao mwe̱se̱, ke̱ nika pe̱ ńe nde jabea la Loba.” (Mulangwedi 3:13) Yehova nu to̱ndi biso̱, nu mapule̱ pe̱ bwam basu o ponda ye̱se̱, a mapula ná di be̱ mutam o ebol’asu na bwane̱ pe̱ bepuma bao muńe̱nge̱. Ná di je o ndol’ao, e mapula ná di die̱le̱ longe̱ lasu bupisane̱ je̱ne̱ lao la mambo na bete̱sedi bao jombwea ebolo.—Langa Mulangwedi 2:24; 5:18.
3 O din jokwa, di me̱nde̱ kwalea ońola myuedi mine̱i: Ne̱ni jeno̱ ná di bwane̱ bepuma b’ebol’asu muńe̱nge̱ e? Njik’a pat’ebolo Kriste̱n a mbale̱ i titino̱ ná i bola e? Ne̱ni jeno̱ ná di be̱ skwe̱ oteten a ebol’asu ya dikabo la buńa na ebol’a sango e? Njik’ebolo ye mweńa buka be̱se̱ jeno̱ ná di bola e? Di boteye na yen eyembilan a bato baba ba ngiń’ebolo bande̱ne̱ o misipo. Yehova Loba na Yesu Kristo.
MOT’A NGIŃ’EBOLO NUNDE̱NE̱, NA SANGO EBOLO
4, 5. Ne̱ni Bibe̱l e malee̱le̱no̱ ná Yehova e ngiń’ebolo e?
4 Yehova nde e mot’a Ngiń’ebolo Nunde̱ne̱. Bebotedi 1:1 a makwala ná: “O bebotedi Loba a weki mo̱ń na wase.” Ponda Loba a bo̱le̱no̱ ebol’ao ya weka yena e lati pe̱ na wase, a kwali ná mambo me̱se̱ me “bwam bwambi.” (Bebotedi 1:31) Je pe̱ ná di kwala ná, a bwane̱ ebolo ye̱se̱ a bolino̱ o wase muńe̱nge̱ munde̱ne̱. Esibe̱ penda, Yehova, “Loba la bonam,” a ta mutam eyeka o je̱ne̱ ná a weki mambo ná ma be̱.—1 Timoteo 1:11.
5 Loba lasu di to̱ndi ebolo, a si membe̱ pe̱ to̱ o bola tom. Etum a ponda bwaba ombusa wase bo̱le̱ wekabe̱, Yesu a kwali ná: “Tete̱ a mabola nate̱na tatan.” (Yohane 5:17) Njik’ebolo Sango eno̱ o bola e? Botea o bejedi bao o mo̱ń, a s’embe̱ die̱le̱ na jombwea mbel’a moto. A weki “eweked’a peńa,” Kriste̱n i yabe̱ na mudī yena i me̱nde̱ janeye̱ mwemba na Yesu o mo̱ń ye̱ke̱i te̱. (2 Korinto 5:17) A dia pe̱ a mabola ebolo o londise̱ mwano mao jombwea bana ba bato—ná ba bena ba to̱ndi mo̱ ba tombwane̱ longe̱ la bwindea o was’a peńa. (Roma 6:23) Na mbale̱, Yehova a mabwane̱ bepuma bebol’ao jita la muńe̱nge̱. Lodun na lodun lo kasi mwe̱ndi ma Janea, Loba a duti babo̱, ba tukwa longe̱ labu ná ba je o ndol’ao.—Yohane 6:44.
6, 7. Botea njik’etum a ponda Yesu a lee̱le̱no̱ ná e ngiń’ebolo e?
6 Ye etum a ponda Yesu pe̱ a lee̱le̱no̱ ná e ngiń’ebolo. Oboso ná a mapo̱ o wase ka mot’a benama, a boli ebolo na Loba ka “sango ebolo” o weka mambo me̱se̱ “me o mo̱ń na me o wase.” (Minia 8:22-31; Kolose 1:15-17) Yesu a bengi pe̱ be̱ ngiń’ebolo ponda a po̱ino̱ o wase. Ke̱ a dia mūtu, oko ebol’a longa la milongi, a timba biane̱ ka “mot’a wedi.” * (Marko 6:3) Yen ebolo e ta e pula ná moto a be̱ ngińa o bola mo̱, a bie pe̱ bola mambo jita—sepo̱n ná o ni ponda, bepolo ba jo̱mbo̱ la bebambu na masin be si ta, to̱ bandise̱ belongisan, to̱ sō̱ i madangwane̱ kuraṅ. Dutea te̱ ná Yesu a ta angame̱ne̱ wala wasea mo̱me̱ne̱ bao bebongo—pondapo̱ to̱ mo̱me̱ne̱ ke̱ bebongo na duta mo̱ nate̱na o wum’ao y’ebolo. Keka je̱ne̱ o mo̱nge̱le̱ ne̱ni eno̱ o longa milongi—ne̱ni eno̱ o boṅsane̱ muńua na jonde̱le̱ mo̱ omo̱ń, eno̱ po̱ngo̱ mo̱mbe̱ na dine̱ sango la ndabo. E, Yesu mo̱me̱ne̱ a bwane̱ ebol’a ngińa na e bolabe̱ pe̱ bwam muńe̱nge̱.
7 Yesu a we̱ na ngińa o londise̱ ebol’ao ya dikalo mbom. O pámbo a ponda ńa mbu milalo n’epasi, a ta a walame̱ne̱ jita o bola yen ebolo yena ye mweńa buka be̱se̱. Kana mpuli mao mu tano̱ nde ná a kwalisane̱ bato jita, a bolane̱ pond’ao bwam, a ta be̱ a te̱me̱ o mbat’a idiba o bola ebolo nate̱na o ponda ni tombi ńa bulu. (Lukas 21:37, 38; Yohane 3:2) A ta a yo̱mbo̱ “o mindi minde̱ne̱ na misadi, a to̱po̱, a langwa myango ma bwam ma janea la Loba.” (Lukas 8:1) Yesu a dango etum a lo̱ndo̱, na myende o ngea i londi na dibudu o langwea bato myango ma bwam.
8, 9. Ne̱ni Yesu a bwane̱no̱ ebol’ao a ngińa muńe̱nge̱ e?
8 Mo̱, Yesu a bwane̱ bepuma b’ebol’ao a ngińa a bolino̱ o te̱ dikalo muńe̱nge̱ e? E! A sai mbolako ya mbal’a Janea, a dia ombusa myōnda mi májole̱ ońola mumbwa. Bola l’ebol’a Loba di ta be̱ di bola Yesu ngudi kańená a ta be̱be̱ o jese̱ mo̱me̱ne̱ njai o bwam ba bola mo̱. (Yohane 4:31-38) Dutea te̱ muńe̱nge̱ a bono̱ ponda ńena, o su l’ebol’ao ya sango o wase, a kwalisane̱no̱ sango na bwē ná: “Na ta na busise̱ wa n’edube o wase, kana na domse̱no̱ ebolo yena o bolino̱ mba ná na bole.”—Yohane 17:4.
9 Na mbaki, Yehova na Yesu nde be byembilan ba boso ba ba bena ba bwane̱ bepuma b’ebol’abu a ngińa muńe̱nge̱. Ndolo di be̱ne̱ne̱no̱ Yehova e matute̱le̱ biso̱ o “be̱ . . . bato ba membilane̱ Loba.” (Efeso 5:1) Ndolo di to̱ndino̱ Yesu e matute̱le̱ biso̱ o “bupe̱ matanga mao.” (1 Petro 2:21) Jombweye so̱ tatan ne̱ni biso̱ pe̱ jeno̱ ná di bwane̱ ebol’asu a ngińa muńe̱nge̱.
NE̱NI BWANE̱ EBOL’ASU A NGIŃA MUŃE̱NGE̱ E?
10, 11. Nje ye ná yongwane̱ biso̱ o to̱ndo̱ ebol’asu e?
10 Ebol’asu a muwaso ma dikabo la buńa e be̱n epolo o longe̱ la Kriste̱n a mbale̱. Di mapula bwane̱ ebol’asu muńe̱nge̱ na be̱ne̱ nje e dongame̱n biso̱, nde nika ńe ná e be̱ ndutu jita yete̱na je o bola ebolo yena di si to̱ndino̱. Ne̱ni so̱ jeno̱ ná di bwane̱ ebol’asu muńe̱nge̱ o i ńai a bete̱medi e?
11 Tongwea na be̱ne̱ je̱ne̱ la mambo di te̱nge̱n. Di titi ná di tukwa bete̱medi basu o ponda te̱, nde je ná di tukwa je̱ne̱ lasu la mambo. Dutea o ne̱ni Loba a me̱ne̱no̱ mambo le ná longwane̱ biso̱ o to̱ndo̱ ebolo. K’eyembilan, yete̱na we nde mulopo ma ndabo a mbia, dutea o ninka ná, ebol’ango̱, to̱ e be̱ nde yena e yaṅabe̱ na be̱se̱, mo̱ nde e mongwane̱ wa o sombwea ndabo ango̱ ńa mbia. Jombwea la ba bena o to̱ndino̱ di titi lambo disadi o miso̱ ma Loba. Eyal’ao e makwala ná nu ńena nu si masombweye̱ ndabo ao ńa mbia “e bobe buka nu nu si be̱n jemea.” (1 Timoteo 5:8) So̱ṅtane̱ bwambwam ná ebol’ango̱ e mongwane̱ wa o londise̱ mpuli mo̱ngo̱—e mabola wa epolo o londise̱ m’bē̱ Loba a bolino̱ wa—jemba la nika di me̱nde̱ jongwane̱ wa o bwane̱ ebol’ango̱ muńe̱nge̱ na batea wa ngińa, lambo lena mako̱m mo̱ngo̱ m’ebolo ma si be̱nno̱.
12. O njika mbadi be̱ la ngiń’ebolo, na be̱ pe̱ mbale̱ di mawanano̱ bowe̱n e?
12 Tongwea na be̱ ngiń’ebolo, na be̱ pe̱ mbale̱. Bola l’ebolo na ngińa na jokwa pe̱ o bola ebol’asu bwam le ná di wana minam. Baboledi bena be ngiń’ebolo, ba bi pe̱ ebol’abu be basango babu b’ebolo tiki ponda ye̱se̱. (Minia 12:24; 22:29) Ka Kriste̱n a mbale̱, jangame̱ne̱ pe̱ be̱ mbale̱ o ebol’asu—di s’ibane̱ sango asu ń’ebolo mo̱ni, belongisan b’ebolo, to̱so̱ ponda. (Efeso 4:28) Ka nje te̱ je̱nno̱ o jokwa di se̱le̱, be̱ la mbale̱ di mawana bowe̱n. Ba le̱le̱me̱ o lakisane̱ muboledi nu biane̱ ka moto ńe mbale̱. E be̱ ná sango asu ń’ebolo a me̱ne̱ eyembilan asu ya moto nu mabole̱ ebolo na ngińa to̱ ke̱m, je ná di be̱ne̱ muńe̱nge̱ mu mawe̱ na “doi la mulema la bwam” di bia pe̱ ná di do̱lisane̱ Loba di to̱ndino̱.—Bonahebe̱r 13:18; Kolose 3:22-24.
13. Njika bepuma eyembilan asu ya bwam o wum’ebolo yeno̱ ná e ya e?
13 Tongwea na bia jemba ná bedangwedi basu be masesa Tito 2:9, 10) E, bedangwedi basu be ná be bola ná bape̱pe̱ be̱ne̱ do̱lo̱ la mbad’asu ńa jowe̱, nika e duta babo̱. Dutea te̱ ne̱ni o me̱nde̱no̱ senga yete̱na diko̱m lo̱ngo̱ l’ebolo di kasi mbale̱ ońola eyembilan ango̱ ya bwam o wum’ebolo! Dutea o din, lena le mweńa buka me̱se̱: Nje epe̱pe̱ e malonde̱ wa n’edube buka bia la ná bedangwedi bo̱ngo̱ ba bwam be masesa Yehova na bwese̱ pe̱ mulema mao muńe̱nge̱ e?—Langa Minia 27:11; 1 Petro 2:12.
Loba. Di be̱n te̱ bedangwedi ba bwam ba Kriste̱n o wum’asu y’ebolo, ye̱ke̱i te̱, bane̱ ba me̱nde̱ je̱ne̱ nika. Njika bepuma nika e mayano̱ e? Na nika nde jeno̱ ná di bola ná “belēdi ba Loba, Musunged’asu, be kuse edube.” (DI BOLANE̱ DIBIE̱ KE̱ DI MAPO̱SO̱ EBOLO
14-16. O ponda di mapulano̱ po̱so̱ ebolo, njika myuedi ma mweńa jangame̱nno̱ jombwea e?
14 Bibe̱l e si manande̱le̱ njik’ebol’a dikabo la buńa ye bwam na njika mo̱ e titi bwam. Nde, nika e si mapula kwala ná je ná jemea to̱ njika mo̱ esibe̱ jombwea nje e mabaise̱no̱ biso̱ ná di bole. Betiledi be ná bongwane̱ biso̱ o po̱so̱ ebolo ye muse̱ṅ, y’edube, yena e do̱lisane̱ Loba, na banga yena e si do̱lisane̱ mo̱. (Minia 2:6) Di mapo̱so̱ te̱ ebolo, myuedi miba ma mweńa me mena jangame̱nno̱ jombwea.
15 Mo̱, bola la yen ebolo di lati na mambo Bibe̱l e bangino̱ e? Eyal’a Loba e mabanga na bwē, jiba, mpoṅ, na lule̱ la losango. (Bebusedi 20:4; Bebolo 15:29; Efeso 4:28; Bebīsedi 21:8) Di si me̱nde̱ jemea to̱ njik’ebolo e mabaise̱ ná di bole ma mambo. Ndolo di to̱ndino̱ Yehova e si me̱nde̱ tute̱le̱ biso̱ tom o jemea ebolo e mapule̱ ná di bole mambo ma makwe̱me̱ mambenda mao.—Langa 1 Yohane 5:3.
16 Mo̱, bola la yen ebolo di mabola ná na no̱nge dongo o eboled’a bobe to̱so̱ sue̱le̱ mo̱ e? Jombweye yen eyembilan. Bebusedi 21:22-24) Ka bō̱ bena ba to̱ndi Yehova, di si mapula be̱ne̱ mulatako na beboledi Betiledi be bangino̱.
Bola l’ebolo ka mukase̱ be̱n di titi bobe. Nde Kriste̱n ńe ná e bola ni ńai a ebolo o diyo la sika e? Ye mbale̱ ná ebol’ao e si me̱nde̱ pulane̱ mo̱ ná a we̱le̱ dia o po̱ngo̱ la sika. Nde, be̱ lao la muboledi oten di si masue̱le̱ nde diyo di mapo̱nge̱ sika—lambo lena Eyal’a Loba e bangino̱ e? (17. (a) Njika mambo jeno̱ ná jombwea ke̱ di mano̱ngo̱ bedomsedi ońol’ebolo e? (Ombwa edinge̱le̱ “ Mo̱, ne ná nemea yen ebolo e?”) (b) Ne̱ni doi lasu la mulema leno̱ ná longwane̱ biso̱ o no̱ngo̱ bedomsedi be do̱lisane̱ Loba e?
* Di titi ná jengane̱ mūt’a jemea na jangwa ná a te̱se̱ mambenda ma mombweye̱ ebolo te̱. Owan nde jangame̱nno̱ bia jemba nje ye bwam na bobe. Ka nje te̱ jokono̱ o Jokwa 2, jangame̱ne̱ jokwe̱le̱ doi lasu la mulema tongwea na jokwa bia ne̱ni we̱le̱ Eyal’a Loba o ebolo o longe̱ lasu la buńa te̱. Yete̱na tongwea na “ko̱lo̱ngo̱ne̱,” “jangwe̱le̱ dibie̱” lasu, doi lasu la mulema le ná longwane̱ biso̱ o no̱ngo̱ bedomsedi be do̱lisane̱ Loba, na bola pe̱ ná di je o ndol’ao.—Bonahebe̱r 5:14.
17 Jita la myuedi jombwea ebolo me ná mi kusa malabe̱ tongwea na jombwea ná pe̱ńe̱pe̱ńe̱ malabe̱ ma myuedi miba ma mweńa mi baisabe̱ o mongo 15 na 16. Omo̱ń a nika, mambo mape̱pe̱ me mena jangame̱nno̱ jombwea o ponda no̱ngo̱ la bedomsedi ba po̱so̱ ebolo.BE̱ ŃAI ŃE SKWE̱ JOMBWEA EBOLO
18. Ońola nje e titino̱ bu o be̱ skwe̱ o mudī e?
18 Be̱ la skwe̱ o mudī di titi bu o min “mińa misukan” ma “ponda bobe.” (2 Timoteo 3:1) Kus’a l’ebolo na ja pe̱ oten le ná di be̱ ndutu jita. Ka Kriste̱n a mbale̱, di memba mweńa ma bola ebolo na ngińa o sombwea ndabo asu ńa mbia. Nde di titi te̱ jangwa, jepame̱ o wum’ebolo to̱so̱ mudī ma to̱ndo̱ la sango ma wase be ná ba takise̱ jowe̱ lasu. (1 Timoteo 6:9, 10) Di kwaleye te̱ ne̱ni jeno̱ ná di be̱ skwe̱, o jemba “ma mena ma te̱nge̱n,” nika ná me mweńa buka me̱se̱.—Filipi 1:10.
19. Ońola nje Yehova a dongame̱nno̱ o kusane̱ biso̱ lakisane̱ di bo̱le̱ e, nje pe̱ ni ńai a lakisane̱ e mongwane̱no̱ biso̱ o samba e?
19 Be̱ne̱ne̱ Yehova Lakisane̱ di bo̱le̱. (Langa Minia 3:5, 6.) Mo̱, a si be̱n bwam o kusane̱ biso̱ ni ńai a lakisane̱ e? Omo̱ń a me̱se̱, a mombwea biso̱. (1 Petro 5:7) A bi ńo̱ng’asu buka biso̱me̱ne̱, dia lao di si wuto pe̱ to̱ tom. (Myenge 37:25) E me̱nde̱ so̱ be̱ dibie̱ ná di lambe̱ye̱ Eyal’ao toi, ke̱ a mome̱le̱ biso̱ ná: “Lo si te̱se̱ mulema o to̱ndo̱ la bema, nde bwane̱ nde ma mena lo be̱nno̱ muńe̱nge̱; ebanja [Loba] a kwali ná: Na si me̱nde̱ kele̱ wa to̱ sombe̱ wa tom.” (Bonahebe̱r 13:5) Jita la baboledi ba ponda mususu bena ba bola mboṅ ná Loba a dongame̱ne̱ o bola biso̱ nje e mapule̱ biso̱. Di be̱ne̱ne̱ te̱ Yehova lakisane̱ di bo̱le̱ ná a me̱nde̱ jombwea biso̱, di si me̱nde̱ no̱ngo̱ mutaka ma tobotobo ońola sombwea la ndabo asu ńa mbia. (Mateo 6:25-32) Di si me̱nde̱ jese̱le̱ ná ebol’asu a muwaso ma dikabo la buńa e bole ná di bangisane̱ bebolo basu ba jowe̱, ka te̱ la dikalo la myango ma bwam na jukea o ndongame̱n.—Mateo 24:14; Bonahebe̱r 10:24, 25.
20. Nje be̱ne̱ la diso̱ di jai bwam di mapulano̱ o kwala e, ne̱ni pe̱ weno̱ ná o tika be̱ne̱ mo̱ e?
20 Be̱ne̱ diso̱ di jai bwam. (Langa Mateo 6:22, 23.) Be̱ne̱ la diso̱ di jai bwam nika ńe nde ná di si be̱ne̱ longe̱ la bepuledi bende̱ne̱. Kriste̱n e soke̱ nde diso̱ lao o lambo diwo̱—bola la jemea la Loba. Diso̱ lasu di jai so̱ te̱ bwam, di si me̱nde̱ wasa ná ye̱ke̱i te̱ di kuse ebolo e be̱n musawedi munde̱ne̱ na longe̱ dinde̱ne̱. Di si me̱nde̱ pe̱ to̱ be̱ mukom a janda la mambo ma mabuse̱ peńa ponda te̱, na mena ma peti do̱lo̱ bato ba ńunga ba mapulano̱ ná di dube̱ ná je eto̱m o be̱ne̱ mo̱ ná di be̱ bonam. Ne̱ni weno̱ ná o benga be̱ne̱ diso̱ di jai bwam e? O si we̱le̱ wame̱ne̱ myūna ma beto̱m be s’angame̱n o makata. O si walame̱ne̱ wame̱ne̱ na sango di mano̱ngo̱ne̱ wa ponda jita, na di mabaise̱ ná wombweye mo̱ tobotobo. Bupe̱ malea ma Bibe̱l ma makwale̱ ná o bwane̱ “da na mbo̱ti” muńe̱nge̱. (1 Timoteo 6:8) Wasa ná o be̱ne̱ longe̱ di wam.
21. Ońola nje jangame̱nno̱ te̱se̱ mambo me mweńa buka mane̱ e, nje pe̱ yangame̱ne̱ be̱ne̱ epol’a boso o longe̱ lasu e?
21 Te̱se̱ mambo ma mudī me mweńa buka mane̱, o tingame̱ pe̱ na mo̱. Kana di si be̱nno̱ ponda jita o bolane̱ o buńa ba longe̱ lasu te̱, jangame̱ne̱ te̱se̱ ma mena me mweńa. E titi te̱ nika, ke̱ mambo ma titi mweńa jita me ná ma no̱ngo̱ne̱ biso̱ pond’asu ńa tiki, ma kudumane̱ ma me mweńa. Njik’a lambo langame̱ne̱ se̱le̱ o longe̱ lasu e? Jita o mundi ma wase ba we̱le̱ nde besukulu bende̱ne̱ oboso o bwam ba kusa ebolo e maleneye̱ musawedi munde̱ne̱ o nin ponda. Nde, Yesu ome̱le̱ bokwedi bao ná “bińo̱ se̱le̱ . . . pulise̱ janea.” (Mateo 6:33) E, Kriste̱n a mbale̱, i mase̱le̱ nde pulise̱ Janea la Loba. Longe̱ di be̱nno̱, mpo̱so̱ko di mapo̱ngo̱no̱, mambo di mabupe̱no̱, na bebolo di mabolano̱—bangame̱ne̱ o lee̱le̱ ná myam ma Janea na jemea la Loba be biso̱ mweńa buka sango na bupe̱ la mambo m’eyobo.
BOLA EBOLO NA NGIŃA O DIKALO
22, 23. (a) Njik’ebol’a boso Kriste̱n a mbale̱ i be̱nno̱ e, ne̱ni pe̱ jeno̱ ná di lee̱le̱ ná yen ebolo ye biso̱ mweńa e? (Ombwa edinge̱le̱ “ Bedomsedi bam be lenedi mba mutam na bia la bwane̱ nje na be̱nno̱ muńe̱nge̱.”) (b) Njika bedomsedi o no̱ngino̱ jombwea ebol’a muwaso ma dikabo la buńa e?
22 Kana di bino̱ ná di mápo̱to̱ o mińa misukan, di mawe̱le̱ biso̱me̱ne̱ mususu o ebolo ye Kriste̱n a mbale̱ mweńa buka be̱se̱—te̱ la dikalo na timbise̱le̱ bape̱pe̱ bokwedi. (Mateo 24:14; 28:19, 20) Ka Yesu, Eyembilan asu, di mapula o walame̱ne̱ biso̱me̱ne̱ o yen ebolo e masunge̱ malonge̱. Ne̱ni jeno̱ ná di lee̱le̱ ná yen ebolo ye biso̱ mweńa e? Jita la baboledi ba Loba ba we̱le̱ babo̱me̱ne̱ mususu o ebol’a langwa la myango ma bwam ka bate̱ dikalo ba mwemba. Bō̱ ba te̱se̱ mambo mabu ná ba te̱ dikalo ponda mususu to̱so̱ ná ba boleye ka bamuloloma b’ebol’a sango. Jita la bayedi ba so̱ṅtane̱ mweńa ma bupe̱ la mambo ma mudī, na babo̱ ba tute̱le̱ bana babu o no̱ngo̱ ebol’a ponda mususu ka labu dongo. Mo̱, bate̱ dikalo la Janea ba ko̱di ba mabwane̱ ebol’abu a ngińa o dikalo muńe̱nge̱ e? Ye̱ke̱i te̱, E! Bolea la Yehova na mulema mwe̱se̱ le nde mbad’a mbaki ńa be̱ne̱ longe̱ di mawane̱ muńe̱nge̱, mutam, na njoasoa minam.—Langa Minia 10:22.
23 Jita lasu jangame̱ne̱ tombise̱ ponda bwaba o ebolo o sombwea ndabo asu ńa mbia. O̱nge̱le̱ ná, Yehova a mapula ná di bwane̱ bepuma b’ebol’asu a ngińa muńe̱nge̱. Di boli te̱ ná mo̱nge̱le̱ masu na beboledi basu ba be̱ mulatako na je̱ne̱ la mambo la Loba nikame̱ne̱ pe̱ na bete̱sedi bao, je ná di bwane̱ ebol’asu muńe̱nge̱. Di no̱nge so̱ bedomsedi ná di si me̱nde̱ jese̱le̱ tom ná muwaso ma dikabo la buńa mu takise̱ ebol’asu a boso di be̱nno̱—ye nde te̱ la dikalo la myango ma bwam ma Janea la Loba. We̱le̱ la yen ebolo oboso ba mambo me̱se̱ o longe̱ lasu, le nde lee̱le̱ la ndolo di be̱ne̱ne̱no̱ Yehova, ná tongwea na nika di je o ndol’ao.
^ par. 6 Eyal’a Grikia e tukwabe̱ ná “mot’a wedi” nika ná kapinta, ye nde “eyala e mabolane̱ o kwalea ońola moto nu mabole̱ ebol’a bebongo, ebe̱ ná a malonga nde milongi, a mapo̱ngo̱ sango la ndabo to̱so̱ mambo mape̱pe̱ ma po̱ngo̱be̱ na bebongo.”
^ par. 17 Ná o bate bia mambo wangame̱nno̱ jombwea ońol’ebolo, ombwa La Tour de Garde (Njongo a Betatedi) ńa 15 Dibaba 1999, mapapa 28-30, na ńa 15 Maye̱se̱ 1982, dipapa 26.