1-3. a) Mun na deen bamuso b’a janto ko a deen saniyanin lo? b) Mun na Jehova b’a fɛ a sagokɛlaw ka saniya?

MIIRI k’a filɛ, bamuso ɲuman dɔ b’a deen labɛnna walisa a ka taga lakɔli la. A b’a janto ko deen kora, a ka faniw saniyanin lo ani u ferekenin tɛ. O be deen tanga banaw ma ani o b’a yira tɔɔw la ko a bangebagaw b’u janto a la kosɔbɛ.

² An Faa Jehova b’a fɛ an ka kɛ mɔgɔ saniyaninw ni mɔgɔ senumanw ye (Levitiki 11:44, 45, ABM). A b’a lɔn ko n’an saniyanin lo, o b’an nafa ani o  be nɔɔrɔ la ale kan.—Ezekiyɛli 36:22; 1 Piyɛri 2:12 kalan.

³ Ka saniya, o kɔrɔ ko di? N’an saniyanin lo, mun na o b’an nafa? O ɲiningaliw lajɛtɔ, n’a sɔrɔ an bena a kɔrɔsi ko an ka ɲi ka yɛlɛmani dɔw kɛ.

4, 5. a) Mun na an ka kan ka saniya? b) Jehova be saniyako jati cogo min na, a ka danfɛnw b’an dɛmɛ k’o koo faamu cogo di?

⁴ Jehova ka ɲɛyirali b’an dɛmɛ ka kɛ mɔgɔ saniyaninw ye (Levitiki 19:2). Fɛɛn jɔnjɔn min kama an ka kan ka saniya, o ye ko an b’a fɛ ka “Ala ladege.”—Efɛzikaw 5:1.

⁵ Jehova be saniyako jati cogo min na, a ka danfɛnw b’an dɛmɛ ka koo caaman faamu o koo la. Jehova ye dugukolo dan k’a kɛ yɔrɔ saniyanin ye an kosɔn. Ɲɛyirali fɛ, ni tile bɔra sanji benni kɔ, jii be yɛlɛma ka kɛ sisi ni sankaba ye. O kɔ, jii min b’o sankaba kɔnɔ, o be tila ka ben ani o koo kelen be segi ka kɛ tugun. Ɲɛyirali wɛrɛ: tumu sifa dɔw be yen minw be dugukolo saniya k’a nɔgɔ bɔ a la.—Zeremi 10:12; Ɔrɔmukaw 1:20.

6, 7. Musa ka sariya b’a yira cogo di ko Jehova sagokɛlaw ka kan ka saniya?

⁶ Jehova tun ye sariya min di Israɛldenw ma, o fana b’a yira ko a kɔrɔtanin lo an ka saniya. Ɲɛyirali fɛ, u tun ka ɲi k’u fari saniya n’u tun b’a fɛ Jehova ka sɔn u ka batoli ma. Jurumu yafa loon na, sarakalasebagaw kuntigiba tun ka ɲi ka ko siɲɛ fila (Levitiki 16:4, 23, 24). Ani, sanni sarakalasebaga tɔɔw ka saraka bɔ, u tun ka ɲi k’u seenw n’u tɛgɛw ko fɔlɔ (Ɛkizɔdi 30:17-21; 2 Tilew Kibaru 4:6). Tuma  dɔw la, ni mɔgɔ dɔ tun m’o sariya labato, a tigi tun ka kan ka faga.—Levitiki 15:31; Nɔnburuw 19:17-20.

⁷ Bi do? Musa ka sariya be se k’an dɛmɛ k’a lɔn Jehova be saniyali koo jati cogo min na (Malasi 3:6). O sariya b’a yira ka gwɛ ko Jehova sagokɛlaw tun ka kan ka saniya. Jehova ka miiriya ma yɛlɛma. Bi fana, a b’a fɛ a sagokɛlaw ka kɛ mɔgɔ saniyaninw ye.—Zaki 1:27.

8. An ka kan ka saniya koo jumanw na?

⁸ Jehova fɛ, n’u ko ka saniya, o tɛ dan an fari, an ka faniw ani an ka boon dɔrɔn ma. O ɲɛsinna an ka ɲɛnamaya faan bɛɛ lo ma, i n’a fɔ an ka batoli, an ka kɛwalew n’an ka miiriyaw. Tiɲɛn na, n’an b’a fɛ Jehova k’an jati mɔgɔ saniyanin ye, an ka ɲi ka saniya an ka ɲɛnamaya faan bɛɛ la.

9, 10. Ka saniya batoliko ta fan fɛ, o kɔrɔ ko di?

⁹ Ka saniya batoliko ta fan fɛ. An man kan k’an seen don ngalon batoli ka koo si la. Ka Israɛldenw to jɔnya la Babilonɛ, u sigiɲɔgɔnw tun b’u seen don kakalayakow ni kafiriyakow la. Kira Ezayi tun kɔnna k’a fɔ ko Israɛldenw tun bena kɔsegi u ka jamana na ani ka tiɲɛn batoli sigi sen kan tugun. Jehova tun y’a fɔ u ye ko: “Aw ye bɔ! Aw ye bɔ Babilɔni. Aw kana maga fɛɛn nɔgɔnin si la.” U tun man kan ka batoli senuman ɲagami ni Babilonɛ ka ngalon diinan ka kalanw, a ka kɛwalew n’a ka landaw ye.—Ezayi 52:11.

¹⁰ Bi, kerecɛn sɔbɛw fana b’u yɛrɛ tanga ngalon diinan ma (1 Korɛntikaw 10:21 kalan). Duniɲa kuru bɛɛ kɔnɔ, mɔgɔ caaman ka landaw, u ka  kokɛcogow n’u ka lanaya basiginin be ngalon diinan ka kalanw lo kan. Ɲɛyirali fɛ, yɔrɔ caaman na mɔgɔw b’a miiri ko n’an sara, fɛɛn dɔ be bɔ an na ka to niin na. U ka landa caaman basiginin b’o miiriya lo kan (Waajulikɛla 9:5, 6, 10). Kerecɛnw ka ɲi k’u yɛrɛ tanga o landaw ma. An somɔgɔw be se k’an lasun an k’an seen don o koow la. Nka, komi an b’a fɛ Jehova k’an jati mɔgɔ saniyanin ye, an tɛ sɔn k’an seen don o koow la fewu!—Kɛwaliw 5:29.

11. Ka saniya tagamacogo ta fan fɛ, o kɔrɔ ko di?

¹¹ Ka saniya tagamacogo ta fan fɛ. N’an b’a fɛ Jehova k’an jati mɔgɔ saniyanin ye, an man ɲi ka kakalayako si kɛ (Efɛzikaw 5:5 kalan). Bibulu kɔnɔ, Jehova y’a fɔ an ye ko an ka “boli jatɔya ɲɛ.” A y’a fɔ ka gwɛ ko mɔgɔ minw be kakalayako kɛ ani u tɛ nimisa o la, olu “tɛna Ala ka masaya sɔrɔ.”—1 Korɛntikaw 6:9, 10, 18, ABM; Kunnafoni wɛrɛw lajɛ, a 22nan.

12, 13. Mun na an ka kan ka kɛ ni miiriya ɲumanw ye?

¹² Miiriya ɲumanw. Mɔgɔ ka kɛwalew ka teli ka bɔ a ka miiriyaw lo la (Matiyo 5:28; 15:18, 19). Miiriya ɲumanw lo bena an lasun ka koo ɲumanw kɛ. Nka komi an ye mɔgɔ dafabaliw ye, o kama an tɛ ni miiriya ɲumanw ye tuma dɔw la. Ni miiriya juguw b’an kɔnɔ, an ka sin k’u bɔ. N’an m’o kɛ, dɔɔni dɔɔni an bena a ye ko an dusukun gwɛnin tɛ tugun. Min b’an kɔnɔ, n’a sɔrɔ an ben’a ɲini k’o lo kɛ. Nka min ka fisa, o ye k’an hakili fa ni miiriya ɲumanw ye (Filipikaw 4:8 kalan). O kama, an be ban k’an yɛrɛ ɲɛnagwɛ ni kakalayakow ani fariyakow ye. An be min kalan, an be min filɛ ani an  be min fɔ, an b’an janto o la kosɔbɛ.—Zaburuw 19:9, 10.

¹³ N’an b’a fɛ ka to Ala ka kanuya la, fɔɔ an ka saniya batoliko, tagamacogo ani miiriya ta fan fɛ. A kɔrɔtanin lo Jehova fɛ an k’an yɛrɛ saniya farikolo ta fan fɛ fana.

14. Mun na a kɔrɔtanin lo an k’an yɛrɛ saniya farikolo ta fan fɛ?

¹⁴ N’an b’an farikolo n’an sigiyɔrɔ saniya, o b’an nafa ani k’an sigiɲɔgɔnw fana nafa. An dusu bena diya ani a bena diya tɔɔw ye ka kɛ n’an ye. Min yɛrɛ kɔrɔtanin lo kosɔbɛ, o be nɔɔrɔ la Jehova kan. Miiri k’a filɛ: n’i ye deen dɔ ye a nɔgɔnin lo tuma bɛɛ, n’a sɔrɔ i tɛna koo ɲuman miiri a bangebagaw koo la. O cogo kelen na, n’an t’an yɛrɛ ladon ka ɲɛ ani k’an yɛrɛ saniya, n’a sɔrɔ mɔgɔw bena kɛ ni miiriya jugu ye Jehova koo la. Ciden Pol ko: “An t’a fɛ mɔgɔ si k’an ka baara lɔgɔbɔyɔrɔ sɔrɔ, o la, an t’a fɛ ka mɔgɔ si kunna cɛn koo si la. An kɔni b’a yira koo bɛɛ la ko an ye Ala ka baarakɛlaw ye.”—2 Korɛntikaw 6:3, 4.

15, 16. An be se ka mun lo kɛ walisa an saniyanin ka to?

¹⁵ An fari ani an ka faniw. Ka kɛ mɔgɔ saniyanin ye, o ka ɲi ka kɛ an ka loon o loon delinanko ye. Ɲɛyirali fɛ, an be jii ko tuma o tuma. N’an be se, an be ko loon o loon yɛrɛ. An b’an tɛgɛw ko ni safinɛ ye sanko n’an ka ɲi ka tobili kɛ, ka domuni kɛ, n’an bɔra ɲɛgɛn na wala n’an magara fɛɛn nɔgɔnin dɔ la. K’an tɛgɛw ko, an be se k’o jati koo gwansan ye. Nka, n’an b’o kɛ, o b’a to banakisɛw tɛ yɛlɛma mɔgɔ wɛrɛ  la. O yɛrɛ be se k’anw ni mɔgɔ wɛrɛw niin kisi. Ni kabinɛ t’an fɛ, an be se ka fɛɛrɛ ɲuman wɛrɛ ɲini ka banakɔtaga kɛ. Galen, Israɛldenw tun tɛ ni kabinɛ ye. U tun b’u yɔrɔ janya u ka soow ni jii yɔrɔw la ani u tun be dingɛ sogi ka banakɔtaga kɛ yen ani k’a datugu.—Deteronɔmu 23:12, 13.

¹⁶ Waajibi tɛ an ka faniw ka kɛ fani saraman sɔngɔ gwɛlɛw ye wala u ka kɛ sanga la. Nka, u ka ɲi ka kɛ fani saniyaninw ye minw ferekenin tɛ (1 Timote 2:9, 10 kalan). An b’a fɛ an sawura ka nɔɔrɔ la Jehova kan tuma bɛɛ.—Titi 2:10.

17. Mun na an ka boon n’a gɛrɛfɛyɔrɔw saniyanin ka ɲi ka to?

¹⁷ An ka soo n’a gɛrɛfɛyɔrɔw. An sigiyɔrɔ mana  kɛ min o min ye, an b’an ka boon saniya tuma bɛɛ. An b’an janto fana k’an ka mobili, moto, nɛgɛso wala bolifɛn wɛrɛ saniya. An b’o kɛ sanko n’an ka ɲi ka taga lajɛnw na wala waajuli la n’o bolifɛn ye. Mun na do? Sabu n’an be waajuli kɛra, an b’a fɔ mɔgɔw ye ko dugukolo bena saniya ka kɛ alijɛnɛ ye (Luka 23:43; Yirali 11:18). An ka boon n’a gɛrɛfɛyɔrɔw cogoya ka ɲi k’a yira ko an b’an yɛrɛ labɛnna kabini sisan walisa ka ɲɛnamaya kɛ o duniɲa kura kɔnɔ.

18. Mun na an b’a fɛ an ka batoli kɛyɔrɔ ka saniya?

¹⁸ An ka batoli kɛyɔrɔ. An b’a yira ko saniyali koo kɔrɔtanin lo an fɛ n’an be banba k’an ka lajɛn boonw saniya, a mana kɛ Masaya Boonw wala lajɛnba kɛyɔrɔw ye. Mɔgɔw siɲɛ fɔlɔ ka na Masaya Boon na, u ka teli k’a kɔrɔsi ko a saniyanin lo. O be nɔɔrɔ la Jehova kan. An minw ye kafodenw ye, sababu dira an kelen kelen bɛɛ ma ka Masaya Boon saniya ani k’a ladon ka ɲɛ tuma bɛɛ.—2 Tilew Kibaru 34:10.

19. An ka ɲi k’an yɛrɛ tanga mun lo ma?

¹⁹ Bibulu t’a fɔ an ka ɲi ka delinanko nɔgɔnin minw bɛɛ dabila. Nka a be sariyakolo dɔw di an ma, minw b’an dɛmɛ ka Jehova ka miiriya lɔn o koow la. Jehova t’a fɛ an ka sigarɛti min wala an ka dɔrɔgi ta. A t’a fɛ fana an ka dɔrɔ min k’a dama tɛmɛ. N’an ye Ala teriw ye, an bena an yɛrɛ tanga o koow ma. Mun na do? Sabu an b’a jati ko niin ye Ala ka nilifɛn nafamanba ye. O delinanko juguw be se k’an sii dɔgɔya, k’an ka kɛnɛyako nagasi ani  k’an sigiɲɔgɔnw tɔɔrɔ. Mɔgɔ caaman b’a ɲini k’o delinanko juguw dabila u ka kɛnɛyako kosɔn. Nka, an minw ye Jehova teriw ye, koo jɔnjɔn min b’an lasun k’o delinanko juguw dabila, o ye ko an be Jehova kanu. Muso dɔ y’a fɔ ko: “Jehova ka dɛmɛ sababu la, n’ ye n’ ka ɲɛnamaya kɛcogo yɛlɛma ani n’ y’o delinanko nɔgɔninw dabila. . . . N’ b’a miiri ko n’ tun tɛna se k’o yɛlɛmaniw kɛ n’ kelen fewu.” An ka Bibulu ka sariyakolo looru lajɛ minw be se ka mɔgɔ dɛmɛ k’o delinanko juguw dabila.

20, 21. Jehova b’a fɛ an ka delinanko sifa jumanw lo dabila?

²⁰ “Dadili nin kɛra an ye minkɛ, o kama, an k’an yɛrɛ saniya ka bɔ nɔgɔ sifa bɛɛ la, farisogo ta, ni dusu [“hakili,” NW] ta. An ka kɛ mɔgɔdafaninw ye Ala ɲasiran barika la.” (2 Korɛntikaw 7:1). Delinanko nɔgɔninw be se k’an hakili n’an ka kɛnɛyako nagasi. O kama, Jehova b’a fɛ an k’u dabila.

²¹ Bibulu b’a yira 2 Korɛntikaw 6:17, 18 la fɛɛn min kama a kɔrɔtanin lo kosɔbɛ an “k’an yɛrɛ saniya ka bɔ nɔgɔ sifa bɛɛ la.” Jehova ko: “Aw kana maga fɛɛn nɔgɔnin si la.” O kɔ, a y’a daa di ko ‘ale bena an ladon. . . . Ale bena kɛ an Faa ye an fana bena kɛ a dencɛw n’a denmusow ye.’ Tiɲɛn na, fɛɛn o fɛɛn be se k’a to Jehova b’an jati mɔgɔ nɔgɔnin ye, an b’an yɛrɛ tanga o ma. O la, a bena an kanu i ko faa b’a deenw kanu cogo min na.

22-25. Bibulu ka sariyakolo jumanw be se k’an dɛmɛ k’an yɛrɛ tanga delinanko nɔgɔninw ma?

²² “I ka Matigi i ka Ala kanu n’i dusu bɛɛ ye, an’i  kɔnɔ bɛɛ ye, n’i hakili bɛɛ ye.” (Matiyo 22:37). O ye cikanw bɛɛ la belebeleba lo ye (Matiyo 22:38). An ka ɲi ka Jehova kanu n’an dusu bɛɛ ye sabu a ka kan n’o ye. An be se k’a fɔ cogo di ko an be Jehova kanu n’an dusu bɛɛ ye n’an y’a latigɛ ka koo dɔ kɛ min be se k’an sii dɔgɔya wala k’an hakili ɲagami? An b’an seko bɛɛ kɛ k’a yira ko Jehova ye niin min di an ma, an b’o jati fɛɛnba ye.

²³ “[Jehova] lo be nii, ani sii, ani fɛɛn tɔɔ bɛɛ di adamaden ma.” (Kɛwaliw 17:24, 25). N’i teri dɔ ye nilifɛn nafamanba dɔ di i ma, yala i bena a fili wala k’a tiɲɛ wa? Niin ye Ala ka nilifɛn kabakoman lo ye. O nilifɛn koo ka di an ye kosɔbɛ. O kama, an b’an janto an ka ɲɛnamaya kɛcogo la walisa a ka nɔɔrɔ la Jehova kan.—Zaburuw 36:10.

²⁴ “I k’i mɔgɔɲɔgɔn kanu i n’a fɔ i yɛrɛ.” (Matiyo 22:39). Delinanko nɔgɔninw t’an yɛrɛ dɔrɔn lo mako sa. U be se k’an sigiɲɔgɔnw fana mako sa, hali an be minw kanu kosɔbɛ. Ɲɛyirali fɛ, n’i be boon kelen na ni sigarɛtiminla ye, ani i be to ka sigarɛti sisi sama, o dama be se ka bana jugu bila i la. N’an ye delinanko juguw dabila, an b’a yira an sigiɲɔgɔnw na ko an b’u kanu.—1 Zan 4:20, 21.

²⁵ “U hakili jigin a la ko u ka kolo gɔfɛrɛnaman ni kuntigiw ye, ko u ka olu kan minɛ.” (Titi 3:1, ABM). Jamana caaman na, sariya sira fɛ, a daganin tɛ ka kɛ ni dɔrɔgi ye wala k’a min. Komi Jehova ko an ka faamanw bonya, an b’o sariyaw labato.—Ɔrɔmukaw 13:1.

26. a) An ka kan ka mun lo kɛ walisa Jehova ka sɔn an ka batoli ma? b) Mun na an b’an seko bɛɛ kɛ walisa an saniyanin ka to?

 ²⁶ N’an b’a fɛ ka kɛ Jehova teriw ye, an ka ɲi ka yɛlɛmani dɔw kɛ. N’an y’a ye ko an ka ɲi ka yɛlɛmani dɔ kɛ, an ka sin k’o kɛ. A man nɔgɔ tuma bɛɛ ka delinanko nɔgɔnin dɔ dabila. Nka, an be se k’o kɛ! Jehova y’a daa di ko a bena an dɛmɛ. A y’a fɔ ko: “Ne Masaba ye aw ka Ala ye. Ne b’aw kalan aw ka nafa kama. Ne b’aw bila sira, aw taayɔrɔw la.” (Ezayi 48:17). N’an b’an seko bɛɛ kɛ walisa an saniyanin ka to, an ka la a la k’o be nɔɔrɔ la an ka Ala Jehova kan.