1-3. a) Jehova ka nilifɛn ɲuman dɔ fɔ. An be se ka baara jugu juman lo kɛ n’o nilifɛn ye? b) An ka ɲi ka baara juman lo kɛ n’o nilifɛn ye?

MIIRI k’a filɛ: Facɛman dɔ ye nɛgɛso san ka di a dencɛ ma. A ninsɔn ka di yɛrɛ le k’o nilifɛn ɲuman di a deen ma. Nka, n’o deen y’o nɛgɛso boli a kunfɛ, ka mɔgɔ dɔ tan n’a ye ani k’a mandimi do? O bena mun lo kɛ facɛman na?

² “An be fɛnɲuman minw bɛɛ sɔrɔ n’o dafanin lo,” Jehova lo b’o di an ma (Zaki 1:17). See min b’an ye ka kuma, o ye Jehova ka nilifɛn ɲuman dɔ lo ye. An ka kumaw b’a to an be se k’an dusukunnakow n’an ka miiriliw fɔ tɔɔw ye. An be se ka tɔɔw dɛmɛ ani k’u jija an ka kumaw fɛ. Nka, an ka kumaw be se fana ka digi tɔɔw la ani k’u dusu kasi.

³ An ka kumaw be se ka nɔɔba to mɔgɔw kan. Jehova b’a yira an be se ka baara kɛ ka ɲɛ n’o nilifɛn ye cogo min na. A b’a fɔ an ye ko: “Kumajugu kana bɔ aw si daa la, fɔɔ kumaɲuman, min be se k’a mɛnbagaw dɛmɛ ani k’u mako ɲa cogo dɔ la.” (Efɛzikaw 4:29). An k’a filɛ cogo min na an be se  ka baara kɛ n’o nilifɛn ye walisa ka tɔɔw jija ani ka Jehova ninsɔndiya.

4, 5. Bibulu b’a yira an na cogo di ko kuma be se ka nɔɔba to mɔgɔ kan?

⁴ Kuma be se ka nɔɔba to mɔgɔ kan. O kama, an ka ɲi k’an janto an ka kumaw n’u fɔcogo la. Talenw 15:4 b’a fɔ ko: “Kumaɲuman be sii di mɔgɔ ma, kumajugu be mɔgɔ nii tɔɔrɔ.” I ko yiri cɛɲumanin filɛ ka di cogo min na, o cogo kelen na kuma diiman mɛn ka di ani a be mɔgɔ barika bonya. Nka, kuma gomanw be digi mɔgɔ la ani u be mɔgɔ dusu kasi.—Talenw 18:21.

⁵ Talenw 12:18 b’a fɔ ko: “Mɔgɔ min be kuma a kunfɛ, a be digi mɔgɔ la i ko murujan.” Kuma jugu be se ka mɔgɔ dusu kasi ani ka teriya tiɲɛ. N’a sɔrɔ i hakili b’a la ko dɔ ye kuma jugu fɔ i ma ani o y’i dusu kasi kosɔbɛ! Talenw 12:18 b’a fɔ fana ko: “Lɔnnikɛla ka kuma be mɔgɔ dusu suma.” N’an be miiri ka sɔrɔ ka kuma, o be se ka mɔgɔ dusu saalo ani ka teriw dɛmɛ ka jɛnɲɔgɔnya kɛ kokura (Talenw 16:24 kalan). N’an b’a to an hakili la ko an ka kumaw be se ka nɔɔ to tɔɔw kan, an bena an kumacogo kɔrɔsi.

6. Mun na a man nɔgɔ k’an kumacogo kɔrɔsi?

⁶ An ka ɲi k’an janto an ka kumaw na fɛɛn wɛrɛ kama: an bɛɛ ye mɔgɔ dafabaliw ye. “Adamaden ka miiriyaw si ma ɲi,” ani an ka kumaw b’a yira min b’an dusukun na (Zɛnɛzi 8:21; Luka 6:45). N’a sɔrɔ an ka ɲi ka jijaliba yɛrɛ lo kɛ walisa k’an ka  kumacogo kɔrɔsi (Zaki 3:2-4 kalan). Nka an ka ɲi ka to k’o kɛ walisa k’an ka kumacogo fisaya.

7, 8. An ni Jehova ka teriya be se ka kɛ di n’an t’an kumacogo kɔrɔsi?

⁷ An ka ɲi fana k’an janto an ka kumaw n’u fɔcogo la sabu Jehova bena an ɲininga o la. Zaki 1:26 b’a fɔ ko: “Ni min y’a miiri ko ale be Alasira tagama k’a sɔrɔ a t’a kumacogo kɔlɔsi, o tigi b’a yɛrɛ nigɛ, kuun te o tigi ka Alasira koo la.” Kuma min bayɛlɛmana ko “kuun te o tigi ka Alasira koo la,” o kɔrɔ ye fana k’o tigi ka Alasira “ye fu ye” (1 Korɛntikaw 15:17). O kama, n’an be kuma an kunfɛ, o be se k’a to an ni Jehova ka teriya be nagasi ani ka tiɲɛ yɛrɛ.—Zaki 3:8-10.

⁸ A gwɛnin lo ko an ka ɲi k’an janto an ka kumaw n’u fɔcogo la. Walisa an ka kumaw ka diya Jehova ye, an ka ɲi k’a lɔn an man kan ka kuma sifa minw fɔ.

9, 10. a) Mɔgɔw ka teli ka kuma sifa jumanw lo fɔ bi? b) Mun na an man ɲi ka malobaliya kumaw fɔ?

⁹ Bi, mɔgɔw ka teli ka malobaliya kumaw ni kuma nɔgɔninw fɔ. U caaman b’a miiri ko n’i b’a fɛ tɔɔw ka la i la, fɔɔ i ka kuma kunntanw fɔ. Minw be yɛlɛko koow kɛ, u ka teli ka malobaliya kumaw fɔ walisa ka yɛlɛko bila mɔgɔ la. Nka, ciden Pol y’a fɔ ko: “Aw ka nin koow bɛɛ dabila, o ye dimi, dusubɔ, juguya, ni mɔgɔ tɔgɔcɛn, ani malobaliya kuma ye minw bɛɛ be se ka bɔ aw daa la.” (Kɔlɔsikaw 3:8). A y’a fɔ fana ko “kumanɔgɔnin” man kan “mɛn” kerecɛn sɔbɛw cɛma.—Efɛzikaw 5:3, 4.

¹⁰ Malobaliya kumaw man di Jehova ye. Minw b’a kanu, o kuma sifaw man di olu fana ye sabu kuma nɔgɔninw lo. Bibulu kɔnɔ, “nɔgɔtɔya” ye “farisogo sago” dɔ ye (Galatikaw 5:19-21). N’u ko “nɔgɔtɔya,” o be se ka kɛ jurumu sifa caaman ye. Ani, delinanko nɔgɔnin dɔ be se k’i lasun ka dɔ wɛrɛ kɛ. Ni mɔgɔ dɔ delinanko ye ka kuma nɔgɔninw ni malobaliya kumaw fɔ ani a t’a fɛ k’o dabila, o b’a yira ko a ka ɲi ka gwɛn ka bɔ kafo kɔnɔ.—2 Korɛntikaw 12:21; Efɛzikaw 4:19; Kunnafoni wɛrɛw lajɛ, a 23nan.

11, 12. a) Nafigiya ye mun lo ye? b) Mun na an man kan ka ngalon tigɛ k’a la mɔgɔ kan?

¹¹ An man ɲi ka nafigiya fana kɛ. Koo jugu tɛ k’i janto mɔgɔw la, ani ka kuma i teriw n’i somɔgɔw koo la. Hali kerecɛn fɔlɔw tun b’a ɲini k’u balimaw kibaruya sɔrɔ ani u tun b’a fɛ k’a lɔn u be se ka min kɛ k’u dɛmɛ (Efɛzikaw 6:21, 22; Kɔlɔsikaw 4:8, 9).  Nka n’an m’an janto, an be min fɔra tɔɔw koo la, o be se ka laban ka kɛ nafigiya ye. N’an tora ka kuma mɔgɔw koo la, an ka teli ka kuma dɔw fɔ minw tɛ tiɲɛn ye wala an ka teli ka koo dɔ fɔ min ye gundo ye. N’an m’an yɛrɛ kɔrɔsi, o kuma juguw be se ka yɛlɛma ka kɛ tɔgɔtiɲɛ wala nafigiya ye. Yezu tun ma min kɛ, Fariziɲɛw ye ngalon tigɛ ko a y’o kɛ (Matiyo 9:32-34; 12:22-24). Nafigiya be mɔgɔ tɔgɔ tiɲɛ. O be se fana ka teriya tiɲɛ ani ka na ni kɛlɛ ni dusukasi ye.—Talenw 26:20.

¹² Jehova b’a fɛ an ka kumaw ka tɔɔw dɛmɛ ani k’u jija. A t’a fɛ an ka kumaw ka teriw bila ɲɔgɔn na. Mɔgɔ minw be “balimaw bila ɲɔgɔn na,” Jehova b’olu kɔniya (Talenw 6:16-19). Sutana lo kɛra ngalontigɛla fɔlɔ ye. A ye ngalon tigɛ ka la Ala kan (Yirali 12:9, 10). Bi, mɔgɔw ka teli ka ngalon la ɲɔgɔn kan. Nka, o man kan ka kɛ kafo kɔnɔ (Galatikaw 5:19-21). O kama, an ka ɲi k’an janto an ka kumaw na kosɔbɛ ani an ka miiri ka sɔrɔ ka kuma. N’i ye kuma dɔ mɛn mɔgɔ dɔ koo la, sanni i k’o fɔ mɔgɔ wɛrɛ ye, i yɛrɛ ɲininga fɔlɔ ko: “N’ b’a fɛ ka min fɔ, tiɲɛnko lo wa? Koo ɲuman lo wa? Kuun b’o la wa? N’ b’a fɛ ka kuma mɔgɔ min koo la, n’ b’a fɛ a k’o mɛn wa? Ni dɔ y’o kuma ɲɔgɔn fɔ ne koo la, o bena diya n’ ye wa?”—1 Tesalonikaw 4:11 kalan.

13, 14. a) Nɛnini kuma be se ka mun lo kɛ mɔgɔ la? b) Nɛnini ye mun lo ye? Mun na kerecɛnw man kan ka nɛnini kɛ?

¹³ An be se ka kuma dɔ fɔ ani kɔfɛ an be nimisa o la. Nka kɔrɔfɔli, kuma gomanw wala kuma juguw fɔli man kan ka kɛ an delinanko ye. An man kan  ka kuma jugu fɔ fewu! Ciden Pol y’a fɔ ko: “Aw ka kɔnɔnajuguya dabila, aw kana dimi mara, aw dusu kana bɔ. Aw ka mankan caaman dabila, ka tɔgɔcɛn dabila.” (Efɛzikaw 4:31). Kumaden min bayɛlɛmana yan ko “tɔgɔcɛn,” o bayɛlɛmana Bibulu wɛrɛw kɔnɔ ko “nɛnini,” ani “kuma jugu.” Nɛnini kuma be mɔgɔ dɔgɔya ani k’a to a b’a miiri ko nafa si t’a la. Nɛnini ka teli ka denmisɛnw yɛrɛ lo dusu kasi. O kama, an ka ɲi k’an janto kosɔbɛ an ka kumaw kana digi u la.—Kɔlɔsikaw 3:21.

¹⁴ Kuma juguw bɛɛ la, Bibulu b’an lasɔmi min yɛrɛ la, o ye nɛnini lo ye. Ka mɔgɔ nɛni, o ye ka kuma jugu fɔ a ma walisa k’a dusu kasi. Ni mɔgɔ dɔ be to k’a furuɲɔgɔn wala a deenw nɛni, o ye koo jugu yɛrɛ lo ye! Tiɲɛn na, mɔgɔ min t’a fɛ ka nɛnini dabila, o tigi tɛ se ka kɛ kafomɔgɔ dɔ ye tugun (1 Korɛntikaw 5:11-13; 6:9, 10). I ko an y’a ye cogo min na, an man kan ka malobaliya kuma, ngalon wala kuma goman fɔ. N’o tɛ, jɛnɲɔgɔnya min be an ni Jehova ani tɔɔw cɛ, o bena nagasi.

15. Kuma sifa juman lo be mɔgɔw ka jɛnɲɔgɔnya sabati?

¹⁵ See min dira an ma ka kuma, an be se ka baara kɛ n’o ye cogo di walisa ka Jehova ninsɔndiya? Tiɲɛn lo ko Bibulu t’a fɔ k’a pereperelatigɛ an ka ɲi ka min fɔ ani an man ɲi ka min fɔ. Nka, a b’a fɔ an ye an be se ka tɔɔw “dɛmɛ” n’an ka kumaw ye cogo min na (Efɛzikaw 4:29). Kuma min be mɔgɔ barika bonya, o ye kuma ɲuman ani tiɲɛn kuma lo ye. Jehova b’a fɛ  an ka kumaw ka tɔɔw jija ani k’u dɛmɛ. O be se ka gwɛlɛya an ma. Mun na do? Sabu kuma juguw ani kuma kunntanw fɔli ka nɔgɔ ka tɛmɛ kuma ɲumanw fɔli kan (Titi 2:8). An k’a filɛ an be se ka tɔɔw barika bonya an ka kumaw fɛ cogo min na.

16, 17. a) Mun na an ka ɲi ka tɔɔw tando? b) An be se ka mɔgɔ jumanw lo tando?

¹⁶ Jehova ni Yezu ka teli ka mɔgɔw tando. An ka ɲi k’u ladegi (Matiyo 3:17; 25:19-23; Zan 1:47). Walisa ka se ka tandoli kuma fɔ min bena mɔgɔ jija sɔbɛ la, fɔɔ an ka miiri fɔlɔ ani k’an mako don a tigi la. Talenw 15:23 b’a fɔ ko: “N’i ka fɔta fɔwaati ɲana, o ka ɲi dɛ!” Ni mɔgɔ dɔ y’a kɔnɔ gwɛ k’an tando ko an ye baaraba kɛ wala ko an ye min kɛ, o diyara a ye, o b’an jija yɛrɛ le.—Matiyo 7:12 kalan; Kunnafoni wɛrɛw lajɛ, a 27nan.

¹⁷ N’i tora ka mɔgɔw ka jogo ɲumanw kɔrɔsi, a tɛna gwɛlɛya i ma k’i kɔnɔ gwɛ k’u tando. N’a sɔrɔ i y’a kɔrɔsi ko balima dɔ b’a yɛrɛ labɛn ka ɲɛ k’a ka kalanw kɛ kafo kɔnɔ wala a b’a jija ka lakalitaw kɛ lajɛnw na. A be se ka kɛ fana ko kanbele wala sunguru dɔ be banba ka tiɲɛn lafasa lakɔli la. Wala, mɔgɔkɔrɔba dɔ be to ka waajuli kɛ tuma bɛɛ. U mako be min na dɔrɔn, n’a sɔrɔ o ye ko i k’u tando. A kɔrɔtanin lo fana kosɔbɛ furucɛ k’a fɔ a muso ye ko a koo ka di a ye ani ko a b’a kanu (Talenw 31:10, 28). I ko yiri mako be yeelen ni jii la cogo min na, mɔgɔ fana mako b’a la k’a lɔn ko a koo di tɔɔw ye. Denmisɛnw yɛrɛ lo mako b’o la. Sababu bɛɛ ɲini k’u tando u ka jogo ɲumanw n’u ka jijaliw kosɔn.  Tandoli kumaw be se ka dɔ fara u ka jagwɛlɛya kan ani k’a to u be la u yɛrɛ la. O be se k’a to fana u b’u jija kosɔbɛ ka koo ɲuman kɛ.

18, 19. Mun na an ka ɲi k’an seko bɛɛ kɛ ka tɔɔw jija ani k’u dusu saalo? An be se k’o kɛ cogo di?

¹⁸ N’an be tɔɔw jija ani k’u dusu saalo, an be Jehova lo ladegira. A b’a janto mɔgɔ ‘majigininw’ ni dɛsɛbagatɔw la kosɔbɛ (Ezayi 57:15). Jehova b’a fɛ an ka to ka “ɲɔgɔn jija” ani “minnu jigi tigɛra,” a b’a fɛ an k’olu “ja gɛlɛya.” (1 Tesalonikaw 5:11, 14, ABM). N’an b’an jija k’o kɛ, a b’o kɔrɔsi ani o ka di a ye.

¹⁹ N’a sɔrɔ i y’a kɔrɔsi ko balima dɔ jigi tigɛra wala  a hakili ɲagaminin lo. I be se ka mun lo fɔ a ye walisa k’a dɛmɛ? N’a sɔrɔ i tɛ se k’o tigi ka kunkow ɲɛnabɔ. Nka, i be se k’a yira a la ko i b’i janto a la. Ɲɛyirali fɛ, i be se ka labɛn kɛ walisa ka wagati kɛ n’a ye. I be se ka bibulusen dɔ kalan walisa k’a jija. I yɛrɛ be se ka delili kɛ n’a ye (Zaburuw 34:19; Matiyo 10:29-31). O ɲɔgɔnna mɔgɔw hakili sigi ko balimaw b’u kanu (1 Korɛntikaw 12:12-26; Zaki 5:14, 15). Kuma cogo dɔ la min bena a to u b’a lɔn ko i be min fɔra, i b’o lo miiri tiɲɛn tiɲɛn na ani i lanin b’o la.—Talenw 12:25 kalan.

20, 21. Mun lo be se k’a to a tɛ gwɛlɛya mɔgɔ ma ka sɔn ladili la?

 ²⁰ An be se ka tɔɔw barika bonya fana n’an be ladili ɲuman di u ma. An ye mɔgɔ dafabaliw ye minkɛ, an kelen kelen bɛɛ mako be ladiliw la tuma dɔw la. Talenw 19:20 b’a fɔ ko: “I tulo malɔ ladilikan na, sɔn mɔgɔ ka fɔta ma, janko . . . i fana ka kɛ lɔnnikɛla ye.” Ka mɔgɔw ladi, o koo ma kalifa diinan mɔgɔkɔrɔw dɔrɔn lo ma. Wolobagaw ka ɲi k’u deenw ladi (Efɛzikaw 6:4). Balimamusow fana be se ka ɲɔgɔn ladi (Titi 2:3-5). An b’an balimaw kanu minkɛ, an b’an janto ko an b’u ladi cogo min na, o tɛna u fari faga. An be se k’o kɛ cogo di?

²¹ N’a sɔrɔ dɔ delila ka ladili ɲuman d’i ma cogo dɔ la min y’a to i sɔnna a ka ladili ma nɔgɔman na. Mun na o tun ka nɔgɔ i ma ten? N’a sɔrɔ i y’a kɔrɔsi k’o tigi b’a janto i la sɔbɛ la. Wala, a kumacogo tun ka ɲi ani a y’o kɛ ni kanuya ye (Kɔlɔsikaw 4:6). A be se ka kɛ k’o tigi basigira Bibulu lo kan k’i ladi (2 Timote 3:16). An ka ladiliw bɛɛ ka kan ka basigi Ala ka Kuma lo kan. An be se ka sin k’u kalan Bibulu yɛrɛ kɔnɔ wala k’u kofɔ dɔrɔn. Mɔgɔ si man kan ka tɔɔw waajibiya u ka sɔn a ka ladiliw la wala ka vɛrisew tɔrɔmi walisa tɔɔw ka sɔn a ka ladiliw la. U y’i ladi cogo min na ka kɔrɔ, n’i y’i hakili to o la, o bena se k’i dɛmɛ n’i be tɔɔw ladira.

22. See min dira i ma ka kuma, i b’a fɛ ka baara kɛ n’o ye cogo di?

²² See min dira an ma ka kuma, o ye Ala ka nilifɛn dɔ lo ye. An be Ala kanu minkɛ, an ka ɲi ka kuma cogo dɔ la min bɛnnin lo. A to i hakili la ko kumaw be se ka mɔgɔ dusu kasi wala ka mɔgɔ barika bonya. O kama, an k’an seko bɛɛ kɛ walisa an ka kumaw ka tɔɔw jija ani k’u barika bonya.