1, 2. Mɔgɔw be ni miiriya jumanw lo ye alijɛnɛ koo la?

BALIMA caaman tun bɔra jamana wɛrɛw la ka taga lajɛnba dɔ la Sewul, Kore jamana na. Lajɛnba bannin kɔ, u bɔtɔ stadi kɔnɔ, Jehova Seere minw b’o dugu la, olu lɔra k’u lamini. U caaman y’u bolo kɔrɔta ka to ka foli kɛ ko: “K’an bɛn alijɛnɛ kɔnɔ!” O koo be kasi bila mɔgɔ la. Ele fɛ, u tun kaan be alijɛnɛ juman lo ma?

² Mɔgɔw tɛ ni miiriya kelen ye alijɛnɛ koo la. Dɔw b’a fɔ ko alijɛnɛ tɛ tiɲɛnko ye. Dɔ wɛrɛw fɛ, u be se ka ninsɔndiya sɔrɔ yɔrɔ min na, o lo ye alijɛnɛ ye. Ni kɔngɔtɔ dɔ be dumuniba ɲɛfɛ, a be se k’a jati ko ale be alijɛnɛ na le. A saan caaman ye nin ye, muso dɔ ye filɛru cɛɲumaninw ye jɛkɛnɛ dɔ la. O y’a kabakoya fɔɔ a y’a fɔ ko: “Nin ye alijɛnɛ yɛrɛ lo ye!” O yɔrɔ bele be weele ko alijɛnɛ, hali k’a sɔrɔ nɛzi be ben yen caaman saan o saan. O nɛzi hakɛ be tɛmɛ mɛtɛrɛ 15 kan. Ele fɛ alijɛnɛ ye mun lo ye? Yala i jigi b’a la ko alijɛnɛ bena sigi loon dɔ wa?

3. Alijɛnɛ kofɔra a siɲɛ fɔlɔ la Bibulu kɔnɔ yɔrɔ juman na?

³ Bibulu be kuma alijɛnɛ dɔ koo la min tun be yen fɔlɔ la. A be kuma fana alijɛnɛ nata dɔ koo la. Alijɛnɛ kofɔra a siɲɛ fɔlɔ la Bibulu daminɛ na. Zɛnɛzi 2:8 b’a fɔ ko: “Masa Ala tun ye yɔrɔɲuman dɔ labɛn kɔrɔn ɲafan fɛ, k’a tɔgɔ la ko Edɛn [wala alijɛnɛ, diya be yɔrɔ min na (Katolikiw ka Bibulu dɔ min be  weele ko Douay Version. U basigira latɛn Bibulu lo kan k’o bayɛlɛma.)]. A ye mɔgɔ min dan, a y’o bila o kɔnɔ.” Heburukan sɛbɛninw b’a fɔ ko: “Edɛn nankɔtu.” Edɛn kɔrɔ ko “diya.” Tiɲɛn na, ɲɛnamaya tun ka di o yɔrɔ la kosɔbɛ. Dumuni caaman ani yɔrɔ cɛɲumanbaw tun be yen. Bɛɛn tun be adamadenw ni kongosogow cɛ fana.—Zɛnɛzi 1:29-31.

4. Mun na Edɛn nankɔtu be weele ko alijɛnɛ?

⁴ Heburukan na kumaden min bayɛlɛmana ko “yɔrɔɲuman” wala nankɔtu, o bayɛlɛmana gɛrɛkikan na ko paradéïsos. A fɔra lɔnni gafe dɔ kɔnɔ ko ni Grɛki dɔ y’o kumaden mɛn, a be miiri nankɔtuba cɛɲumanin dɔ la, u ye min lamini walisa a latanganin ka to. Yiribabaw b’o nankɔtu kɔnɔ, u fanba be den ani baji saniyanin dɔw b’o yiriw sɔn. Mankalaninw ani sagakuluw be yalayala o bajiw daa la (M’Clintock ni Strong ka Cyclopædia).—Zɛnɛzi 2:15, 16 lajɛ.

5, 6. Adama ni Awa bɔnɛna alijɛnɛ na cogo di? Dɔw be se k’u yɛrɛ ɲininga mun lo la?

⁵ Ala ye Adama ni Awa dan k’u don o alijɛnɛ ɲɔgɔn lo kɔnɔ. Nka, u ma mɛnni kɛ a fɛ minkɛ, u n’u bɔnsɔn bɛɛ bɔnɛna alijɛnɛ na (Zɛnɛzi 3:23, 24). Hali ni mɔgɔ si tun t’o alijɛnɛ kɔnɔ tugun, a tora fɔɔ sanjiba wagati la, Nuhun ka tile la.

⁶ Dɔw be se k’u yɛrɛ ɲininga ko: “Ala bena alijɛnɛ sigi dugukolo kan tugun wa?” Koow be mun lo yira? I jigi b’a la ka ɲɛnamaya kɛ loon dɔ alijɛnɛ kɔnɔ n’i ka mɔgɔ sɔbɛw ye wa? I ka jigiya basiginin be dalilu barikamanw kan wa? I be se k’a ɲɛfɔ fɛɛn min kama an be se ka la a la ko Ala bena alijɛnɛ sigi loon dɔ wa?

7, 8. a) Ala ye layidu juman lo ta Ibrayima ye? b) N’a sɔrɔ Ibrayima y’a miiri k’o layidu bena dafa min le?

⁷ An be se ka jaabili ɲumanw sɔrɔ alijɛnɛ koo la Bibulu lo kɔnɔ sabu a bɔra Jehova lo yɔrɔ. Ale lo ye alijɛnɛ fɔlɔ sigi. A y’a fɔ a tericɛ Ibrayima ye ko ale bena a bɔnsɔn caya i ko “kɔgɔjida la cɛncɛn.” Jehova ye layiduba dɔ ta a ye fana ko: “[Dugukolo] siyaw bɛɛ bena duba sɔrɔ i kɔmɔgɔ barika la, bari i ye ne sago kɛ.” (Zɛnɛzi 22:17, 18). Ala segira k’o layidu kofɔ Ibrayima dencɛ n’a mamaden ye.—Zɛnɛzi 26:4; 28:14 kalan.

⁸ Yala Ibrayima tun b’a miiri ko adamadenw ka duga ye ka taga alijɛnɛ kɔnɔ sankolo la wa? Foyi t’a yira Bibulu kɔnɔ ko a tun b’o lo miiri. O la, tuma min na Ala y’a fɔ ko “[dugukolo] siyaw bɛɛ” bena duga sɔrɔ, n’a sɔrɔ Ibrayima y’a miiri k’o bena kɛ dugukolo kan le. Bibulu kɔnɔ, yala o dalilu dɔrɔn lo b’a yira ko alijɛnɛ bena kɛ dugukolo kan wa?

9, 10. Kiraya kuma wɛrɛ jumanw lo y’a to an jigi b’a la ko Ala bena alijɛnɛ sigi?

⁹ Ibrayima bɔnsɔn Dawuda kumana wagati dɔ koo la, o min na “mɔgɔjugu bena tunu.” (Zab. 37:1, 2, 10). Nka, “mɔgɔmajigininw bena jamana [wala dugukolo] nin tigiya kɛ, u bena hɛrɛ dafanin sɔrɔ.” Dawuda y’a fɔ fana ko: “Mɔgɔtilenninw le bena jamana nin tigiya kɛ, u bena to yen kudayi.” (Zab. 37:11, 29; 2 Sam. 23:2). Mɔgɔ minw tun b’a fɛ ka Ala sago kɛ, ele fɛ, o layiduw ye nɔɔ juman lo to olu kan? U y’a to u lara a la ko loon dɔ, mɔgɔ tilenninw dɔrɔn lo bena to dugukolo kan. U lara a la fana ko dugukolo bena kɛ alijɛnɛ ye tugun i ko Edɛn nankɔtu.

¹⁰ Dɔɔni dɔɔni, Israɛldenw fanba ye tiɲɛn batoli dabila. O kama, Ala y’a to Babilɔnikaw y’u kɛlɛ, k’u ka dugu halaki ani ka taga n’u fanba ye jɔnya la (2 Til. Kib. 36:15-21; Zer. 4:22-27). Nka, Ala ka kiraw tun kɔnna k’a fɔ ko saan 70 tɛmɛnin kɔ, a ka jama tun bena kɔsegi u ka jamana na. O kiraya kumaw dafara,  nka u tun ma ɲɛsin Israɛldenw dɔrɔn lo ma. U ɲɛsinna an fana ma. O kiraya kuma dɔw lajɛtɔ, a kɔrɔsi fɛɛn min kama an jigi b’a la ko Ala bena alijɛnɛ sigi dugukolo kan loon dɔ.

11. Ezayi 11:6-9 dafara cogo di? Nka, n’a sɔrɔ an bele b’an yɛrɛ ɲininga mun lo la?

¹¹ Ezayi 11:6-9 kalan. Ala tɛmɛna kira Ezayi fɛ k’a fɔ ko tuma min na Israɛldenw tun bena kɔsegi u ka jamana na, u bena kɛ hɛɛrɛ la. U si tun tɛna siran kongosogow ni adamadenw ɲɛ. Denmisɛn fara mɔgɔkɔrɔba kan, bɛɛ tun bena kɛ lafiya la. Ɲɛnamaya tun be cogo min na Edɛn nankɔtu kɔnɔ, yala o t’i hakili jigi o la wa? (Ezayi 51:3). Ezayi ka kumaw b’a yira ko Jehova “lɔnni bena yɔrɔ bɛɛ [wala dugukolo bɛɛ] fa i ko jii be baa fa cogo min na.” O tɛna dan Israɛl jamana dɔrɔn ma. N’o lo, o kuma bena dafa tuma juman do?

12. a) Israɛlden minw bɔra Babilɔni ka kɔsegi u ka jamana na, olu ye duga jumanw lo sɔrɔ? b) Mun lo b’a yira ko Ezayi ka kiraya kumaw tun tɛna dafa Israɛldenw ka wagati dɔrɔn lo la?

¹² Ezayi 35:5-10 kalan. Kira Ezayi y’a fɔ fana ko Israɛlden minw tun bena bɔ Babilɔni ka kɔsegi u ka jamana na, u tɛna siran kongosogow ani mɔgɔw ɲɛ. Suman tun bena ɲɛ ani yiriw tun bena den kosɔbɛ sabu jii tun bena woyo yɔrɔ bɛɛ i ko Edɛn nankɔtu kɔnɔ (Zɛnɛzi 2:10-14; Zer. 31:12). Ezayi ka kiraya kumaw tun bena dafa Israɛldenw ka wagati dɔrɔn lo la wa? Foyi t’a yira ko minw bɔra jɔnya la, Ala ye kabakow kɛ k’u kɛnɛya. Ɲɛyirali fɛ, fiyentɔw ɲɛɛw ma yɛlɛ. O la, an b’a faamu ko Ala tun bena bana sifa bɛɛ ban wagati wɛrɛ lo la.

13, 14. Ezayi 65:21-23 dafara cogo di tuma min na Israɛldenw kɔsegira u ka jamana na? Nka, o kiraya kuma faan juman lo bele ka ɲi ka dafa? (Jaa lajɛ, barokun daminɛ na.)

¹³ Ezayi 65:21-23 kalan. Yahutuw kɔseginin u ka jamana na, u ma boon ɲumanw sɔrɔ yen. U fana ma ɛrɛzɛnforow wala foro wɛrɛw sɔrɔ yen minw tun sɛnɛna ka ban. Nka, Ala y’u duga minkɛ, dɔɔni dɔɔni, koow yɛlɛmana. Miiri k’a filɛ u ninsɔn diyara cogo min na ka boonw lɔ ka si u kɔnɔ ani k’u ka sɛnɛfɛnw diyabɔ!

¹⁴ Ka kɛɲɛ n’o kiraya kuma ye, an “bena sijan sɔrɔ i ko yiriw.” Yiri dɔw be saan waa caaman kɛ. Walisa k’o sijan ɲɔgɔn sɔrɔ, fɔɔ an ka kɛ kɛnɛya dafanin na. Kira Ezayi ye duga minw kofɔ, mɔgɔ tɛ se k’u sɔrɔ ni alijɛnɛ kɔnɔ tɛ. O kiraya kuma bena dafa, siga t’o la!

15. Duga minw kofɔra Ezayi ka kitabu kɔnɔ, u dɔw kofɔ.

¹⁵ An ye layidu minw kofɔ, u b’a yira ko alijɛnɛ bena sigi loon dɔ. Miiri k’a filɛ: Minw bɛɛ bena kɛ dugukolo kan, Ala bena u duga. Mɔgɔ si tɛna siran kongosogow ni mɔgɔ farimanw ɲɛ. Fiyentɔw, tulogwerenw ani namaraw bena kɛnɛya. Mɔgɔw bena u yɛrɛla boonw lɔ ani ka dumunifɛn nafamanw sɛnɛ. U bena sijan sɔrɔ ka tɛmɛ yiriw kan. Tiɲɛn na, Bibulu b’a yira ka gwɛ ko Ala bena o alijɛnɛ sigi. Nka, dɔw be se k’a fɔ k’o kiraya kumaw t’a yira ko alijɛnɛ bena kɛ dugukolo kan. I bena u jaabi cogo di? I be ni jigiya min ye ka ɲɛnamaya kɛ alijɛnɛ kɔnɔ dugukolo kan, o basiginin be dalilu barikaman jumanw lo kan? Adamadenw bɛɛ la mɔgɔba, o min ye Yezu ye, ale y’o dalilu dɔ di an ma.

16, 17. Yezu ye alijɛnɛ kofɔ jɔn lo ye?

¹⁶ Yezu jalakibali tun lo. Nka, u ye kiti ben a kan ani u y’a gwengwe yiri kan kojugukɛla fila cɛma. Sanni u la kelen ka sa, a y’a faamu ko Yezu ye masacɛ ye. A y’a deli ko: “Matigi, n’i nana sigi i ka masaya la tuma min na, i k’i hakili to ne la.” (Luka 23:39-42). Yezu ye layidu min ta kojugukɛla ye Luka 23:43 kɔnɔ, o ɲɛsinna i ka siniɲasigi ma. Bi, Bibulu bayɛlɛmabaga dɔw b’o kumaw bayɛlɛma ten ko: “Tiɲɛn na ne b’a fɔ i ye, bi i bena kɛ ni ne ye alijɛnɛ na.” U be kɔri (,) bila kumaden nin kɔfɛ: “Bi.” Kɔri ka ɲi ka bila yɔrɔ min na, mɔgɔw ka miiriya tɛ kelen ye o koo la. Yezu tun b’a fɛ ka mun lo fɔ tuma min na a ko “bi”?

¹⁷ An ka wagati la, walisa kumasen ka faamu ka ɲɛ, mɔgɔw be kɔri wala tomi fila (:) bila kumadenw cɛ kaan caaman na, n’u be sɛbɛri kɛra. U yɛrɛ be se ka kumadenw bilayɔrɔ yɛlɛma. Nka, gɛrɛkikan sɛbɛ kɔrɔw kɔnɔ, mɔgɔw tun man teli k’o kɛ. O la, kuma fila nunu cɛma, Yezu ye juman lo fɔ? 1) “Tiɲɛn na, ne b’a fɔ i ye, i bena kɛ ne fɛ arijana na bii yɛrɛ.” 2) “Tiɲɛn na, ne b’a fɔ i ye bii yɛrɛ, i bena kɛ ne fɛ arijana na.” Tuma dɔw la, ka kɛɲɛ ni Bibulu bayɛlɛmabaga dɔw ka faamuyali ye, u be kɔri wala tomi fila bila kumaden “bi” kɔfɛ wala a ɲɛfɛ. Wala u be kumadenw bilayɔrɔ yɛlɛma. O faamuyali fila be sɔrɔ Bibulu bayɛlɛmani caaman kɔnɔ.

18, 19. Mun lo b’an dɛmɛ ka Yezu ka kumaw kɔrɔ faamu?

¹⁸ A to i hakili la ko Yezu tun y’a fɔ a ka kalandenw ye ko: “Mɔgɔ Dencɛ . . . bena tile saba, ni suu saba kɛ kaburu kɔnɔ.” A y’a fɔ fana ko: “U bena Mɔgɔ Dencɛ don mɔgɔjuguw bolo, k’a faga, tile sabanan loon a faganin kɔ, a bena kunun.” (Mat. 12:40; 16:21; 17:22, 23; Mariki 10:34). Ciden Piyɛri k’o lo kɛra (Kɛw. 10:39, 40). O la, Yezu ma taga alijɛnɛ na loon min na ale ni kojugukɛla sara. Nka, a ye tile damanin kɛ “kaburu [wala hadɛsi] kɔnɔ.” O kɔ le, Ala y’a lakunu.—Kɛw. 2:31, 32, Biblu Ala ta Kuma. *

¹⁹ O kama, an be se k’a fɔ ko Yezu ye layidu min ta kojugukɛla ye, a y’o dadon ten ko: “Tiɲɛn na, ne b’a fɔ i ye bi.” Musa yɛrɛ ka tile la, mɔgɔw tun ka teli ka kuma ten le. Musa ko: “Ne be kuma minw fɔra aw ye bii, aw k’o to aw dusu la.”—Deter. 6:6; 7:11; 8:1, 19; 30:15.

20. Mun na an lanin b’a la ko an ye Yezu ka kumaw faamu koɲuman?

²⁰ Yezu ye ɲɛnamaya kɛ mara min na, Bibulu bayɛlɛmabaga dɔ be bɔ yen. A ko: “O vɛrise sinsinna ‘bi’ lo kan ani a ka ɲi ka kalan ko: ‘Tiɲɛn na, ne b’a fɔ i ye bi yɛrɛ, i bena kɛ ne fɛ alijɛnɛ na.’ O layidu tara o loon yɛrɛ la ani a ka ɲi ka dafa loon nataw la.” O Bibulu bayɛlɛmabaga k’o mara la, mɔgɔw ka teli ka kuma ten le ani o kɔrɔ ko “layidu tara loon tigitigi dɔ la ani a bena dafa siga t’o la.” O kama, Bibulu dɔ b’o vɛrise bayɛlɛma ko: “Amiina, ne b’a fɔ i ye bi ko i bena kɛ ni ne ye Edɛn nankɔtu kɔnɔ.” (O Bibulu bayɛlɛmana siriyakikan na, saan kɛmɛkulu 5nan na). O layidu ka ɲi k’an bɛɛ jija.

21. Yezu ma layidu juman lo ta kojugukɛla ye? An b’o lɔn cogo di?

²¹ Tuma min na Yezu kumana kojugukɛla fɛ alijɛnɛ koo la, a tun kaan tɛ sankolo ma. An b’o lɔn sabu kojugukɛla yɛrɛ tun t’a lɔn ko Yezu ye layidu ta a ka ciden kantigiw ye k’u bena kuntigiya kɛ n’ale ye sankolo la (Luka 22:29). Ka fara  o kan, kojugukɛla tun ma batize ani a tun ma mɔ hakili senu na (Zan 3:3-6, 12). O la, tuma min na Yezu y’o layidu ta kojugukɛla ye alijɛnɛ koo la, siga t’a la a tun kaan be dugukolo lo ma. Saan damanin o kɔ, ciden Pol ko a ye cɛɛ dɔ ye yelifɛn dɔ la. O cɛɛ “tara ka yɛlɛ fɔɔ arijana na.” (2 Kor. 12:1-4). Tiɲɛn lo ko Pol ni ciden tɔɔw tun sugandira ka taga kuntigiya kɛ ni Yezu ye sankolo la. Nka o vɛrise kɔnɔ, Pol tun kaan be alijɛnɛ nata lo ma. * Yala o alijɛnɛ bena kɛ dugukolo kan wa? I bena kɛ yen wa?

22, 23. I be se k’i jigi la mun lo kan?

²² A to i hakili la ko Dawuda kumana wagati dɔ koo la o min na “mɔgɔtilenninw le bena jamana nin tigiya kɛ.” (Zab. 37:29; 2 Piyɛri 3:13). O tuma na, mɔgɔw bɛɛ bena Ala ka sariya tilenninw labato dugukolo kan. Ezayi 65:22 b’a fɔ ko: “Ne ka mɔgɔw bena sijan sɔrɔ i ko yiriw.” O kiraya kuma b’a yira ko mɔgɔw bena ɲɛnamaya kɛ saan waa caaman kɔnɔ. Yala i be se k’i jigi la o kan wa? Ɔnhɔn! Sabu Yirali 21:1-4 b’a yira ko Ala bena adamadenw duga. O duga dɔ ye ko “mɔgɔ tena sa” tugun.

²³ Bibulu be min fɔ alijɛnɛ koo la, o gwɛnin lo. Adama ni Awa bɔnɛna alijɛnɛ na. Nka dugukolo bena kɛ alijɛnɛ ye tugun. Ala ye layidu ta ko a bena adamadenw duga dugukolo kan. Hakili senu ye Dawuda lasun a y’a sɛbɛ ko mɔgɔ tilenninw bena dugukolo sɔrɔ cɛɛn ye ani u bena sigi a kan fɔɔ abada. Ezayi ka kiraya kumaw b’a yira ko ɲɛnamaya bena diya alijɛnɛ kɔnɔ. O kumaw ka ɲi ka alijɛnɛ nigɛ don an na. O bena kɛ tuma juman? A bena kɛ tuma min na Yezu ka layidu bena dafa, a ye min ta kojugukɛla ye. I be se ka kɛ o alijɛnɛ kɔnɔ. O wagati la, Kore balimaw ka kuma nin bena dafa: “K’an bɛn alijɛnɛ kɔnɔ!”