1-2. An bena mun lo lajɛ barokun nin na?

TUMA dɔw la, an be jɔrɔ sabu an sii man jan ani an b’o “kɛ sɛgɛn na.” (Zɔbu 14:1). O koo b’an fari faga tuma dɔw la yɛrɛ ani o be faamu. O ɲɔgɔn ye Jehova sagokɛla dɔw sɔrɔ galen fɔɔ u dɔw yɛrɛ y’a ɲini ka sa (1 Mas. 19:2-4; Zɔbu 3:1-3, 11; 7:15, 16). Nka Jehova y’u jigi tugu tuma bɛɛ ani k’u barika bonya. U ka maanaw sɛbɛra walisa k’an kalan ani k’an jigi tugu.—Ɔrɔm. 15:4.

² Barokun nin na, an bena kuma Jehova sagokɛla dɔw koo la minw fari tun fagara u ka gwɛlɛyaw kosɔn. O mɔgɔw ye Yakuba dencɛ Yusufu, firiyamuso Nawomi n’a buranmuso Ruti, Levite min ye Zaburu 73nan sɛbɛ ani ciden Piyɛri ye. Jehova y’u barika bonya cogo di? An kelen kelen be kalan jumanw lo sɔrɔ u ka koow la? O ɲiningaliw jaabiliw b’an hakili sigi ko Jehova be “dusukasibagaw gɛrɛfɛ” ani a be “mɔgɔ jigitigɛninw kisi.”—Zab. 34:19.

3-4. Mun lo ye Yusufu sɔrɔ a kanbele tuma?

³ Tuma min na Yusufu tun be ni saan 17 ɲɔgɔn ye, Ala y’a kɛ a ye siko fila kɛ. O sikow tun b’a yira ko loon dɔ, a tun bena lɔyɔrɔba sɔrɔ ani ko a somɔgɔw tun bena bonya la a kan (Zɛnɛzi 37:5-10). Nka dɔɔni o sikow kɔ, Yusufu ka ɲɛnamaya yɛlɛmana pewu. Sanni a kɔrɔw ka bonya la a kan, u y’a feere jɔnya la. O kɔ, a kɛra Potifar ka jɔɔn ye, o min tun ye Ezipitikaw ka faamancɛ dɔ ye (Zɛnɛzi 37:21-28). Yusufu ka ɲɛnamaya barila ka yɛlɛma pewu. A tun tɛ soo tugun n’a facɛ ye min b’a kanu kosɔbɛ. Nka a  kɛra cɛɛ dɔ ka jɔɔn ye Ezipiti min tun tɛ Jehova lɔn.—Zɛnɛzi 39:1.

⁴ Yusufu ka koow nana juguya. Potifar muso ye ngalon tigɛ ka la a kan ko a tun b’a fɛ ka la n’ale ye fanga la. Potifar ma sɛgɛsɛgɛri kɛ o koo la. A ye Yusufu minɛ k’a don kaso la ani u y’a siri ni jɔlɔkɔ ye (Zɛnɛzi 39:14-20; Zab. 105:17, 18). Miiri k’a filɛ kanbelenin Yusufu dusu kasira cogo min na tuma min na Potifar muso y’o ngalon tigɛ ka la a kan! Miiri k’a filɛ fana o koo ye Jehova tɔgɔ tiɲɛ cogo min na! N’o koo ye Yusufu fari faga, siga t’a la o be faamu.

5. Yusufu ye see sɔrɔ farifaga kan cogo di?

⁵ Ka Yusufu to jɔnya la ani kɔfɛ kaso la, a tun tɛ se ka foyi kɛ k’a ka koow cogoya yɛlɛma. Mun lo y’a dɛmɛ a tora ka koow filɛ ni ɲɛɛ ɲuman ye? A tun tɛ se ka min kɛ, a tun tɛ miiri o la. Nka baara min tun kalifara a ma, a tora k’a sɔbɛ don o la. Min yɛrɛ kɔrɔtanin lo kosɔbɛ, o ye ko Yusufu ɲɛnako fɔlɔ tun ye ka Jehova dusu diya tuma bɛɛ. O kama, Jehova ye Yusufu duga a ka kɛtaw bɛɛ la.—Zɛnɛzi 39:21-23.

6. Yusufu tun ye siko minw kɛ, n’a sɔrɔ olu y’a jigi tugu cogo di?

⁶ Yusufu tun ye siko minw kɛ, a kɛtɔ ka miiri u la, n’a sɔrɔ o y’a jigi tugu. O sikow tun b’a yira ko a tun bena a somɔgɔw ye tugun ani ko a ka koow cogoya tun bena fisaya. O lo kɛra fana. Tuma min na Yusufu tun be ni saan 37 ɲɔgɔn ye, a ka sikow y’a daminɛ ka dafa cogo kabakoman na!—Zɛnɛzi 37:7, 9, 10; 42:6, 9

7. Ka kɛɲɛ ni 1 Piyɛri 5:10 ye, mun lo bena an dɛmɛ ka kɔrɔbɔliw muɲu?

⁷ An be kalan minw sɔrɔ o la: Yusufu ka koo b’an hakili jigi ko an be duniɲa fariman lo kɔnɔ ani mɔgɔ be se ka tilenbaliyako kɛ an na. An kerecɛnɲɔgɔn  dɔ yɛrɛ be se ka don an gasi la. Nka n’an be Jehova jati an dogoyɔrɔ ye, an fari tɛna faga ani k’a sago kɛli dabila (Zab. 62:7, 8; 1 Piyɛri 5:10 kalan). A to i hakili la fana ko tuma min na Jehova ye Yusufu minɛ cogo kɛrɛnkɛrɛnnin na, n’a sɔrɔ a tun be ni saan 17 ɲɔgɔn lo ye. A gwɛnin lo ko Jehova lanin lo kanbelew ni sunguruw la minw y’a sagokɛlaw ye. Bi, kanbelew ni sunguru caaman fana limaniyanin lo Jehova la. U yɛrɛ bagara u dɔw ma k’u don kaso la sabu u t’a fɛ ka Jehova ka sariyaw tiɲɛ.—Zab. 110:3.

8. Mun lo ye Nawomi ni Ruti sɔrɔ?

⁸ Kɔngɔba y’a to Nawomi n’a ka denbayamɔgɔw bɔra u wolodugu la Zuda ka taga sigi Mowabu dugu la. O yɔrɔ la, a cɛɛ Elimelɛki sara k’a to n’a dencɛ fila ye. Kɔfɛ, a dencɛw ye Mowabu sunguruw furu minw tɔgɔ ko Ruti ni Ɔripa. Saan tan ɲɔgɔn o kɔ, Nawomi dencɛw fana sara k’a sɔrɔ u ma deenw sɔrɔ (Ruti 1:1-5). Miiri k’a filɛ o muso saba dusu kasira cogo min na! Tiɲɛn lo ko Ruti ni Ɔripa tun be se ka furu mɔgɔ wɛrɛw ma. Nka, jɔn lo tun bena a janto musokɔrɔba Nawomi na? A dusu tun kasinin lo fɔɔ a y’a fɔ ko: “Aw kana ne wele Nawomi tugu, aw ka n wele Mara, bari Setigi ye ne dusu kasi.” O dusukasikow bɛɛ kɔ, Nawomi y’a latigɛ ka kɔsegi Bɛtilehɛmu ani Ruti tugura a kɔ.—Ruti 1:7, 18-20.

9. Ka kɛɲɛ ni Ruti 1:16, 17, 22 ye, Ruti ye Nawomi dɛmɛ cogo di?

⁹ Mun lo ye Nawomi dɛmɛ do? Min y’a dɛmɛ, o ye kanuya kantigiman lo ye. Ɲɛyirali fɛ, Ruti ye kanuya kantigiman yira Nawomi na a kɛtɔ ka to n’a ye (Ruti 1:16, 17, 22 kalan). Bɛtilehɛmu dugu la, Ruti tun b’a jija kosɔbɛ ka ɔrizi fɛfɛ walisa ale ni Nawomi k’u daradumuni sɔrɔ. O kɛra sababu ye mɔgɔw tun b’a tɔgɔɲuman fɔ.—Ruti 3:11; 4:15

10. Jehova y’a ka kanuya yira cogo di dɛsɛbagatɔw la i n’a fɔ Nawomi ni Ruti?

¹⁰ Jehova tun ye sariya dɔ di Israɛldenw ma min b’a yira ko a be makari dɛsɛbagatɔw la i n’a fɔ Nawomi ni Ruti. A tun y’a fɔ a ka mɔgɔw ye ko n’u b’u ka sumanw tigɛra u ka dɔw to u ka foro daaw la walisa fantanw ka se k’u fɛfɛ (Lev. 19:9, 10). O la, Nawomi ni Ruti mako tun t’a la k’u daradumuni deli. U tun be se ka fɛfɛri kɛ k’u yɛrɛ balo.

11-12. Bowazi ye Nawomi ni Ruti dusu diya cogo di?

¹¹ Ruti tun be fɛfɛri kɛ foro min na, o tun ye nafolotigi Bowazi ta lo ye. Ruti tun be kantigiya kɛ Nawomi ye ani a tun b’a kanu cogo min na, o ye Bowazi kabakoya kosɔbɛ. O kama, a ye Ruti furu ani ka Nawomi somɔgɔw ka foro san, Ruti deenw tun be se k’o min sɔrɔ cɛɛn ye (Ruti 4:9-13). Ruti ni Bowazi ye dencɛ sɔrɔ u ye min tɔgɔ la ko Obɛdi. Ale lo kɛra masacɛ Dawuda mamacɛ ye.—Ruti 4:17.

¹² Miiri k’a filɛ Nawomi ninsɔn diyara cogo min na, tuma min na a ye Obɛdi ta a bolo ani ka barika la Jehova ye! Nawomi ni Ruti ka ninsɔndiya bena tɛmɛ o kan sukununi wagati la. U bena a mɛn ko layidu tun tara Masiya min koo la, o min ye Yezu Krista ye, Obɛdi kɛra o bɛnba dɔ ye.

13. An be kalan nafaman jumanw lo sɔrɔ Nawomi ni Ruti ka koo la?

¹³ An be kalan minw sɔrɔ o la: Ni gwɛlɛyaw b’an kan, an fari be se ka faga ani an jigi yɛrɛ be se ka tigɛ. An be  se k’a miiri ko an ka gwɛlɛyaw tɛ se ka ɲɛnabɔ. O wagati ɲɔgɔn na, an ka ɲi k’an jigi bɛɛ la an sankolola Faa kan ani k’an magwɛrɛnin to an balimaw na. Tiɲɛn lo ko n’a sɔrɔ Jehova tɛna o gwɛlɛya bɔ an kan. Ɲɛyirali fɛ, a ma Nawomi cɛɛ n’a dencɛw kunu ka bɔ saya la. Nka, Jehova b’an dɛmɛ an k’an ka gwɛlɛyaw muɲu. A be se k’o kɛ an balimaw ka kanuya kantigiman sababu fɛ.—Talenw 17:17.

14. Mun na Levite dɔ fari tun fagara kosɔbɛ?

¹⁴ Levite dɔ lo ye Zaburuw 73nan sɛbɛ. Komi Levite lo, a tun be ni nɛɛmaba ye ka baara kɛ Jehova batoso kɔnɔ. O bɛɛ n’a ta, wagati dɔ la a fari fagara. Mun na do? Sabu a y’a daminɛ ka ɲɛbɔ mɔgɔ juguw ni kuncɛbaw fɛ. A tun tɛ ɲɛbɔ u fɛ u ka kojuguw kosɔn. Nka, a tun be ɲɛbɔ u fɛ sabu koow tun be ɲɛ u bolo (Zab. 73:2-9, 11-14). A tun be komi foyi t’u jɛn: nafolo b’u fɛ, u ka ɲɛnamaya ka di ani gwɛlɛya foyi t’u kan. Levite y’o ye minkɛ, a fari fagara ani a ko: “Tiɲɛ na, ne ye n yɛrɛ sigɛn gwansan ka to tilenninya la, ka kɛ mɔgɔsɔbɛ ye.” O tun be se k’a to a be Jehova sago kɛli dabila.

15. Ka kɛɲɛ ni Zaburuw 73:16-19, 22-25 ye, Levite min ye Zaburuw 73nan sɛbɛ, ale ye see sɔrɔ farifaga kan cogo di?

¹⁵ Zaburuw 73:16-19, 22-25 kalan. O Levite donna “Ala ka sigiyɔrɔ la.” O yɔrɔ la, a tun be ni Ala sagokɛla wɛrɛw ye. O la, a hakili tun siginin lo, a tun be se ka miiri koɲuman ani ka delili kɛ a yɛrɛ koo la. O y’a to a y’a daminɛ k’a faamu ko a tun be min miirila, o tun ye hakilintanya lo ye ani ko o tun be se k’ale ni Jehova ka teriya tiɲɛ. A y’a faamu fana ko mɔgɔ juguw be “sira nɔgɔnɔgɔnin kan” ani ko u laban ye “balawu” lo ye. Walisa o Levite fari kana faga tugun ani a kana to ka ɲɛbɔ mɔgɔ juguw fɛ, a tun ka ɲi ka kɛ ni Jehova ka miiriya ɲɔgɔn ye. Tuma min na a y’a daminɛ ka koow jati i ko Jehova, a hakili sigira kokura ani a ninsɔn diyara. A ko: “[Jehova] kɔ, foyi te ne fɛ dugukolo kan.”

16. An be kalan jumanw lo sɔrɔ Levite ka koo la?

 ¹⁶ An be kalan minw sɔrɔ o la: A be komi mɔgɔ jugu minw ka koo be ɲɛ u bolo, an man ɲi ka ɲɛbɔ u fɛ abada! U ka ninsɔndiya tɛ mɛɛnta ye ani u tɛna to sii la fɔɔ abada (Waaj. 8:12, 13). N’an be ɲɛbɔ u fɛ, o be se k’an fari faga ani o yɛrɛ be se k’an ka jɛnɲɔgɔnya nagasi ni Jehova ye. O la, n’i y’a daminɛ ka ɲɛbɔ mɔgɔ juguw fɛ, Levite ye min kɛ, o ɲɔgɔn kɛ. Ala be ladili minw di an ma ni kanuya ye, to k’o sira tagama. To ka jɛn ni Jehova sagokɛla tɔɔw ye. N’i be Jehova kanu ka tɛmɛ fɛɛn bɛɛ kan, i bena ninsɔndiya sɔbɛ sɔrɔ. Ani, i bena to “ɲanamanya sɔbɛ” sira kan.—1 Tim. 6:19, Biblu Ala ta Kuma.

17. Koo jumanw lo ye Piyɛri fari faga?

¹⁷ Ciden Piyɛri tun warawaranin lo. Nka tuma dɔw la, a ye koo dɔw kɛ wala ka koo dɔw fɔ hali a ma miiri ani kɔfɛ a nimisara o kosɔn. Ɲɛyirali fɛ, tuma min na Yezu y’a fɔ a ka cidenw ye ko ale bena tɔɔrɔ ani ka sa, Piyɛri y’a jalaki ko: “O tena i sɔrɔ.” (Mat. 16:21-23). O kɔ, Yezu ye Piyɛri ladi. Tuma min na jama nana Yezu minɛyɔrɔ, Piyɛri girinna ka sarakalasebagaw kuntigiba ka baaraden tulo tigɛ (Zan 18:10, 11). Yezu ye Piyɛri ladi tugun. Ka fara o kan, Piyɛri y’a disi gosi ko hali ni ciden tɔɔw bolila ka Yezu to yen, ale kɔni tɛna o kɛ abada! (Mat. 26:33). Nka, Piyɛri jaa tun man gwɛlɛ i ko a tun b’a miiri cogo min na. O suu kelen na, a siranna mɔgɔw ɲɛ ani a y’a fɔ siɲɛ saba ko ale tɛ Yezu lɔn. O koo ye Piyɛri fari faga yɛrɛ le! A “bɔra luu kɔfɛ ka kasi kosɔbɛ.” (Mat. 26:69-75). N’a sɔrɔ a tun b’a yɛrɛ ɲiningara ni Yezu bena sɔn ka yafa ale ma.

18. Yezu ye Piyɛri dɛmɛ cogo di a ye see sɔrɔ farifaga kan?

¹⁸ Piyɛri m’a to farifaga k’a bali ka  Jehova sago kɛ. A ye filiw kɛ, nka o kɔ, a tora ka Jehova sago kɛ ni ciden tɔɔw ye (Zan 21:1-3; Kɛw. 1:15, 16). Mun lo y’a dɛmɛ ka see sɔrɔ a ka farifaga kan? Min y’a dɛmɛ, o dɔ ye ko Yezu tun y’a kɔnɔ gwɛ ka delili kɛ Piyɛri ye walisa a ka limaniya kana nagasi. Yezu tun y’a jija fana ko n’a kɔsegira, a k’a balimaw barika bonya. Jehova ye Yezu ka delili jaabi. Kɔfɛ, Yezu y’a yɛrɛ yira Piyɛri la. A be komi a y’o kɛ walisa k’a jija (Luka 22:32; 24:33, 34; 1 Kor. 15:5). Loon dɔ, Yezu ka cidenw ye suu kuru bɛɛ kɛ u ma jɛgɛ foyi sɔrɔ. O kɔ, Yezu y’a yɛrɛ yira u la. O sen fɛ, Yezu ye sababu di Piyɛri ma a k’a yira a b’ale kanu cogo min na. Yezu yafara a teri sɔbɛ ma ani ka kunkanbaara wɛrɛw kalifa a ma.—Zan 21:15-17.

19. Zaburuw 103:13, 14 b’an dɛmɛ cogo di k’a faamu Jehova be min miiri an koo la n’an ye jurumu kɛ?

¹⁹ An be kalan minw sɔrɔ o la: Yezu ye Piyɛri minɛ cogo min na, o b’a yira ko a be makari. An do b’a lɔn ko Yezu b’a Faa ladegi cogo dafanin na. O la, n’an ye filiw kɛ, an man ɲi k’a miiri ko Jehova tɛna yafa an ma abada. An k’a to an hakili la ko Sutana b’a fɛ an k’o lo miiri. An ka ɲi ka miiri koɲuman walisa k’a faamu ko Jehova b’an kanu kosɔbɛ, a b’an seko daan lɔn ani a b’a fɛ ka yafa an ma. An ka ɲi k’a ladegi fana ni tɔɔw donna an gasi la.—Zaburuw 103:13, 14 kalan.

20. An bena mun lo ye barokun nata la?

²⁰ Yusufu, Nawomi ni Ruti, Levite ani Piyɛri ka koo b’an hakili sigi ko Jehova “be dusukasibagaw gɛrɛfɛ.” (Zab. 34:19). Tuma dɔw la, a b’a to an be tɔɔrɔ ani an fari be faga. Nka n’an sera ka gwɛlɛyaw muɲu Jehova ka dɛmɛ barika la, an ka limaniya be sabati (1 Piyɛri 1:6, 7). Jehova sagokɛla kantigi dɔw fari be se ka faga u ka dafabaliya wala u ka gwɛlɛyaw kosɔn. Barokun nata la, an bena a ye tugun Jehova b’u dɛmɛ cogo minw na.