1-3. a) Laban loon nunu na, mun lo bena an dɛmɛ ka to kantigiya la? b) An bena mun lo lajɛ barokun nin na?

KOMI duniɲa laban be surunyana, mɔgɔjuguw be “wilila i ko biin.” (Zab. 92:8). O kama, a tɛ bari an na k’a ye ko mɔgɔ caaman tɛ sɔn Ala ka tilenninyakow ma. Ciden Pol y’a fɔ kerecɛnw ye ko: “Kojugu faan fɛ, ɔnhɔn, aw ka kɛ i n’a fɔ denmisɛnw, nga aw ka miiriya [wala faamuyali] la, aw ka kɛ mɔgɔkɔrɔbaw ye.” (1 Kor. 14:20). An be se k’o kɛ cogo di?

² Barokun nin basiginin be vɛrise min kan, a b’o ɲiningali jaabi ko: “Masaba yɔrɔ ɲinibagaw be koo bɛɛ faamu.” O kɔrɔ ko u ka ɲi ka min kɛ walisa k’u koo diya Jehova ye, u be se k’o bɛɛ faamu (Talenw 28:5). O miiriya ɲɔgɔn lo be sɔrɔ Talenw 2:7, 9 kɔnɔ. O vɛrisew b’a yira ko Jehova “be see [wala hakilitigiya] di mɔgɔtilenninw ma.” O la, “fɛɛn min ye tilenninya ye, ni hɔrɔnya, ani kobɛnnin ye, ani fɛɛn o fɛɛn ye hɛrɛ sɔrɔko ye, [mɔgɔ tilennin] bena o faamu.”

³ Nuhun, Daniyɛli ani Zɔbu tun be n’o hakilitigiya ye (Ezek. 14:14). Ala sagokɛlaw be n’o hakilitigiya ye fana bi. Ele do? I  ka ɲi ka min kɛ walisa k’i koo diya Jehova ye, i b’u “bɛɛ faamu” wa? Walisa k’u bɛɛ faamu, i ka ɲi ka kɛ ni lɔnniya sɔbɛ ye Jehova koo la. O la, an ka ɲiningali nunu lajɛ: 1) Nuhun, Daniyɛli ani Zɔbu kɛra di ka Ala lɔn? 2) O lɔnniya y’u nafa cogo di? 3) An be se ka kɛ n’u ka limaniya ɲɔgɔn ye cogo di?

4. Nuhun kɛra di ka Jehova lɔn? O lɔnniya sɔbɛ y’a dɛmɛ cogo di?

⁴ Nuhun kɛra di ka Jehova lɔn? Kabi duniɲa daminɛ na, mɔgɔ limaniyaninw ye Ala lɔn fɛɛrɛ saba sababu fɛ: Ala ka danfɛnw, Ala sagokɛla kantigiw ani nafa min b’a la ka Ala ka sariyaw labato (Ezayi 48:18). Nuhun ye Ala ka danfɛnw kɔrɔsi. O kama, a ye dalilu caaman sɔrɔ minw y’a to a lara a la ko Ala be yen tiɲɛn na. O y’a dɛmɛ fana ka Ala ka jogow lɔn i n’a fɔ “a ka sebagaya banbali n’a ka Alaya.” (Ɔrɔm. 1:20). Nka, Nuhun ma la Ala la dɔrɔn! A limaniyara a la kosɔbɛ fana.

5. Ala sagonata ye min ye adamadenw koo la, Nuhun y’o lɔn cogo di?

⁵ Limaniya “bɛ sɔrɔ lamɛnni fɛ.” (Ɔrɔm. 10:17, ABM ). Nuhun ye Jehova koo mɛn cogo di? N’a sɔrɔ a somɔgɔw lo ye Jehova kofɔ a ye. A facɛ Lamɛki tun limaniyanin lo Ala la ani a wolola ka Adama to sii la. (Jaa lajɛ, barokun daminɛ na.) Nuhun mamacɛ Matusalɛmu ani a bɛmacɛ Yerɛdi tun be yen fana. Nuhun wolonin kɔ, Yerɛdi ye saan 366 kɛ ka sɔrɔ ka sa * (Luka 3:36, 37). N’a sɔrɔ o cɛɛw n’u musow lo y’a fɔ Nuhun ye ko Jehova lo ye mɔgɔw dan, ko a tun b’a fɛ u ka deenw sɔrɔ ka dugukolo fa ani u k’ale bato. N’a sɔrɔ olu lo y’a fɔ a ye fana ko u ka gwɛlɛyaw ye Adama ni Awa ka murutili nɔfɛko lo ye (Zɛnɛzi 1:28; 3:16-19, 24). Nuhun ye min mɛn, o y’a dusukun sɔrɔ kosɔbɛ ani o y’a lasun ka Jehova bato.—Zɛnɛzi 6:9.

6, 7. Jigiya ye Nuhun ka limaniya sabati cogo di?

⁶ Jigiya be limaniya barika bonya. Nuhun tɔgɔ kɔrɔ ko: “lafiya ani dususalo.” Miiri k’a filɛ Nuhun ka limaniya barika bonyana cogo min na tuma min na a y’a faamu ko a tɔgɔ kɔrɔ b’a yira ko adamadenw be ni jigiya ye (Zɛnɛzi 5:29, ABM). Lamɛki y’a fɔ hakili senu barika la ko: “Nin na an dusu saalo an ka segɛn kow ni an ka ciya bɛɛ la, o min bɔra Matigi ka dugukolo dangali la.” Nuhun jigi tun be Ala kan. I ko Abɛli ani Enɔki, Nuhun tun lanin b’a la ko bɔnsɔn dɔ tun bena saa kungolo ɲɔɲɔ.—Zɛnɛzi 3:15.

⁷ Nuhun tun lanin b’a la ko Zɛnɛzi 3:15 ka kiraya kuma be jigiya di siniɲasigi koo la. Nka, n’a sɔrɔ a tun m’a lɔn o bena dafa cogo min na tigitigi. Enɔki y’o kiraya kuma ɲɔgɔn fɔ ko Jehova bena mɔgɔ juguw halaki (Zude 14, 15). Siga t’a la, o kumaw ye Nuhun ka limaniya sabati ani ka jigiya di a ma. O kuma bena dafa bɛrɛbɛrɛ Arimagedɔn tuma na!

8. Lɔnniya sɔbɛ ye Nuhun latanga cogo di?

⁸ Lɔnniya sɔbɛ ye Nuhun nafa cogo di? Lɔnniya sɔbɛ y’a to Nuhun limaniyara Ala la ani a ye hakilitigiya sɔrɔ min bɔra Ala yɔrɔ. O lo y’a latanga faratiw ma, sanko minw tun be se k’a ka Alako nagasi. Komi Nuhun tun be Ala sago kɛ, minw tun tɛ Ala bato, a tun tɛ jɛn n’olu ye. Ka fara o kan, mɛlɛkɛ jugu minw tun nana dugukolo kan, olu tun be mɔgɔw lafili. Nka, Nuhun m’a to u k’ale lafili. O mɛlɛkɛw ka fanga tun be mɔgɔw kabakoya ani n’a sɔrɔ mɔgɔw y’a ɲini k’u bato (Zɛnɛzi 6:1-4, 9). Nuhun tun b’a lɔn  fana ko Jehova b’a fɛ adamadenw lo ka deenw wolo ani ka dugukolo fa (Zɛnɛzi 1:27, 28). O kama, Nuhun tun b’a lɔn ko a bɛnnin tɛ mɛlɛkɛw ka jɛn ni musow ye ka deenw sɔrɔ. Joo tun be Nuhun fɛ sabu o mɛlɛkɛw ye deen minw sɔrɔ, u kɛra mɔgɔ janjanw ani mɔgɔ barikamanw ye ka tɛmɛ deen tɔɔw bɛɛ kan. Kɔfɛ, Ala y’a fɔ Nuhun ye ko a bena a kɛ sanjiba be ben walisa ka mɔgɔ juguw bɛɛ halaki. Nuhun lara o kumaw na minkɛ, a ye kurun lɔ walisa k’ale n’a somɔgɔw kisi.—Eburuw 11:7.

9, 10. An be se ka Nuhun ka limaniya ladegi cogo di?

⁹ An be se ka kɛ ni Nuhun ka limaniya ɲɔgɔn ye cogo di? An ka Bibulu kalan koɲuman. An be min kalan, an k’o mara an dusukun na, k’a to o lɔnniya k’an dɛmɛ k’an sɔɔn yɛlɛma ani ka tagama ka kɛɲɛ n’o ye (1 Piyɛri 1:13-15). O la, limaniya ani hakilitigiya min be bɔ Ala yɔrɔ, o bena an latanga Sutana ka nanbarakow ani a ka duniɲa ka miiriya juguw ma (2 Kor. 2:11). Duniɲa kɔnɔ, fariyakow ni kakalayakow ka di mɔgɔ caaman ye ani u be tugu u ka nege juguw lo kɔ (1 Zan 2:15, 16). U tɛ sɔn a ma ko duniɲa jugu nin laban surunyana. N’an tɛ ni limaniya barikaman ye, an be se k’a daminɛ ka miiri i k’olu. Kana ɲinɛ ko tuma min na Yezu y’an ka wagati suma ni Nuhun ta ye, a ma kuma fariyakow ni kakalayakow la. Nka, a ko mɔgɔw tɛna u sɔbɛ don Alakow la.—Matiyo 24:36-39 kalan.

¹⁰ I yɛrɛ ɲininga ko: “Ne ka ɲɛnamaya kɛcogo b’a yira ko n’ be Jehova lɔn tiɲɛn na wa? N’ ka limaniya be n’ lasun ka ɲɛnamaya kɛ ka kɛɲɛ ni Ala ka cifɔlenw ye ani k’u kofɔ tɔɔw ye wa?” I ka jaabiliw bena i dɛmɛ k’a lɔn ni ele fana be Ala sago kɛra.

11. a) An be mun lo faamu Daniyɛli bangebagaw koo la? b) I b’a fɛ ka Daniyɛli ka jogo jumanw lo ladegi?

¹¹ Daniyɛli ye Jehova lɔn cogo di? A bangebagaw y’a kalan walisa a ka Jehova kanu ani Jehova ka Kuma ka diya a ye. Daniyɛli y’o lo kɛ a sii bɛɛ la. Hali a kɔrɔla tuma min na, a bele tun be to ka Ala ka Kuma kalan koɲuman (Dan. 9:1, 2). Daniyɛli tun be Jehova lɔn kosɔbɛ. Jehova ye fɛɛn minw bɛɛ kɛ Israɛldenw ye, a tun b’o bɛɛ lɔn fana. A ka delili min be sɔrɔ Daniyɛli 9:3-19 kɔnɔ, o b’o lo yira. A y’a majigi ani k’a kɔnɔgwɛ ka Jehova deli. O delili kalan ani miiri a la koɲuman. I yɛrɛ ɲininga ko: “Delili nin be mun lo yira n’ na Daniyɛli koo la?”

12-14. a) Daniyɛli y’a yira cogo di ko a tun be ni hakilitigiya ye? b) Jehova ye Daniyɛli duga cogo di a ka jagwɛlɛya n’a ka kantigiya kosɔn?

¹² Lɔnniya sɔbɛ ye Daniyɛli nafa cogo di? A tun man nɔgɔ Yahutu kantigiw fɛ ka ɲɛnamaya kɛ Babilonɛ sabu o dugumɔgɔw tun ye kafiriw ye. Ɲɛyirali fɛ, Jehova tun y’a fɔ Yahutuw ye ko: “Ne y’aw bɔ ka taga dugu min kɔnɔ, . . . aw ka ne daali a ye.” (Zer. 29:7). Nka Jehova y’a fɔ u ye fana ko u ka kan k’ale kelenpe lo bato (Ɛkiz. 34:14). Daniyɛli y’o cikan fila labato cogo di? Hakilitigiya min be bɔ Ala yɔrɔ, o lo y’a dɛmɛ k’a faamu ko a ka ɲi ka mɛnni kɛ Jehova lo fɛ fɔlɔ ka sɔrɔ ka mɛnni kɛ faamanw fɛ. Saan kɛmɛkulu caaman o kɔ, Yezu segira o sariyakolo kan.—Luka 20:25.

¹³ Sariya dɔ tun sigira ko mɔgɔ man kan ka Ala wala mɔgɔ wɛrɛ bato masacɛ kɔ tile bisaba kɔnɔ. Miiri k’a filɛ Daniyɛli ye min kɛ (Daniyɛli 6:8-11 kalan). A tun be se k’a fɔ a yɛrɛ kɔnɔ ko: “Tile bisaba dɔrɔn lo! Ni n’ ma Ala deli, o tɛ foyi tiɲɛ.” Nka, a m’a to masacɛ ka sariya  k’a bali k’a ka Ala bato. A tun be se ka dogo ka delili kɛ walisa mɔgɔ kana a ye. Nka, a tun b’a lɔn ko loon o loon mɔgɔw tun be to k’a ye a be delili kɛra. O la, hali n’o tun bena a niin bila farati la, Daniyɛli m’a ka delinankow dabila. A tun t’a fɛ u k’a miiri ko a ye Jehova batoli dabila.

¹⁴ Daniyɛli y’a jaa gwɛlɛya ka koow kɛ ni kantigiya ye minkɛ, Jehova y’a duga. Jehova ye kabako dɔ kɛ ka Daniyɛli kisi jaraw ma. O y’a to mɔgɔw ye Jehova koo mɛn Medi ni Pɛrɛsi masaya yɔrɔ bɛɛ la!—Dan. 6:26-28.

15. An be se ka kɛ ni Daniyɛli ka limaniya ɲɔgɔn ye cogo di?

¹⁵ An be se ka kɛ ni Daniyɛli ka limaniya ɲɔgɔn ye cogo di? Walisa k’an ka limaniya barika bonya, an ka ɲi ka Bibulu kalan ani k’a ɲini “k’o faamu.” (Mat. 13:23). An k’a ɲini ka kɛ ni Jehova ka miiriya ye koow kan. O la, an k’a ɲini ka Bibulu ka sariyakolow faamu. An be min kalan, an ka miiri o la koɲuman. An ka Jehova deli n’an dusukun bɛɛ ye sanko ni tɔɔrɔ wala gwɛlɛya wɛrɛw b’an kan. N’an be Jehova deli walisa ka hakilitigiya ni jagwɛlɛya sɔrɔ, an ka la a la ko a bena o di an ma.—Zaki 1:5.

16, 17. Zɔbu ye Jehova lɔn cogo di?

¹⁶ Zɔbu ye Jehova lɔn cogo di? Zɔbu tun tɛ Israɛlden dɔ ye. Nka, Ibrayima, Isiyaka ani Yakuba bɔnsɔn dɔ tun lo. Jehova ye Ala min ye ani a ka laɲinita ye min ye adamadenw koo la, a y’o fɔ Ibrayima, Isiyaka ani Yakuba ye. An m’a lɔn Zɔbu y’o tiɲɛnko nafaman caaman faamu cogo min na (Zɔbu 23:12). A y’a fɔ Jehova ye ko: “Ne tulo tun ye i koo mɛn.” (Zɔbu 42:5). Jehova fana y’a fɔ ko Zɔbu ye tiɲɛn fɔ ale koo la.—Zɔbu 42:7, 8.

¹⁷ Zɔbu ye Jehova ka jogo dɔw lɔn a kɛtɔ ka danfɛnw kɔrɔsi (Zɔbu 12:7-9, 13). Eliyu ni Jehova tɛmɛna danfɛnw fɛ walisa k’a yira Zɔbu la ko adamaden tɛ se ka suma ni Jehova ye (Zɔbu 37:14; 38:1-4). Jehova ka kumaw ye Zɔbu dusukun sɔrɔ fɔɔ a y’a fɔ ni majigilenya ye ko: “Ne y’a lɔn ko i be se koo bɛɛ la, i te dɛsɛ i ka kolatigɛnin si la. . . . N be lɔ n ka fili la ka nimisa ka sigi buguri ni bugurigwɛ kan.”—Zɔbu 42:2, 6.

18, 19. Zɔbu y’a yira cogo di ko a be Jehova lɔn ka ɲɛ?

¹⁸ Lɔnniya sɔbɛ ye Zɔbu nafa cogo  di? Zɔbu tun be Ala ka sariyakolow faamu koɲuman ani a tun be Jehova lɔn ka ɲɛ. O lo y’a lasun ka koow kɛ cogo bɛnnin na. Zɔbu tun b’a lɔn ko a tun tɛ se k’a fɔ ko a be Ala kanu ani k’a mɔgɔɲɔgɔn tɔɲɔ (Zɔbu 6:14). A tun t’a yɛrɛ fisaya tɔɔw ye. Nafolotigi wo, fantan wo, a tun be u bɛɛ minɛ i n’a fɔ a somɔgɔw. A ko: “Ala min ye ne kɛ deen ye n baa kɔnɔ, ale lo ma olu fana dan wa?” (Zɔbu 31:13-22). Zɔbu tun ye nafolotigi ye ani a tɔgɔ tun bɔra. O n’a ta bɛɛ, a ma kuncɛbaya kɛ ani a ma tɔɔw mafiɲɛya. Tiɲɛn na, minw tɔgɔ bɔra ani u ye nafolotigiw ye, olu ni Zɔbu tɛ kelen ye fewu!

¹⁹ Fɛɛn si hali bololafɛnw yɛrɛ tun kɔrɔtanin tɛ Zɔbu fɛ ka tɛmɛ Jehova kan. A tun b’a lɔn ko n’a ye fɛɛn dɔ fisaya Jehova ye, o tun bena kɛ “Ala janfako le ye.” (Zɔbu 31:24-28 kalan). A tun be furu jati fɛɛn senuman ye. O kama, a ye layidu ta n’a ɲɛɛw ye ko a ɲɛɛ tɛna bɔ npogotigi fɛ (Zɔbu 31:1). A to i hakili la k’o wagati la, Ala tun tɛ mɔgɔw bali ka muso caaman ta. O la, ni Zɔbu tun b’a fɛ, a tun be se ka muso filanan ta. * Nka, n’a sɔrɔ a tun b’a lɔn ko Jehova ye furu fɔlɔ siri cɛɛ kelen ni muso kelen lo cɛ. O kama, Zɔbu fana tun b’a fɛ ka to ni muso kelen lo ye (Zɛnɛzi 2:18, 24). Jehova ye sariyakolo min sigi ka ɲɛsin furu ani cɛnimusoko ma, saan 1 600 ɲɔgɔn o kɔ, Yezu Krista segira k’o fɔ a lamɛnbagaw ye.—Mat. 5:28; 19:4, 5.

20. Ka lɔnniya sɔbɛ sɔrɔ Jehova n’a ka sariyaw koo la, o be se k’an dɛmɛ cogo di ka teriw ni ɲɛnagwɛko ɲumanw sugandi?

²⁰ An be se ka kɛ ni Zɔbu ka limaniya ɲɔgɔn ye cogo di? An ka ɲi ka lɔnniya sɔbɛ sɔrɔ Jehova koo la ani ka koow kɛ ka kɛɲɛ n’o ye an ka koo bɛɛ la. Bibulu b’a fɔ Jehova koo la ko: “Fariya ka di tigi min ye, o tigi koo man d’a ye.” A b’a fɔ fana ko an man kan ka jɛn ni “namaramɔgɔw ye.” (Zaburuw 11:5; 26:4 kalan). I yɛrɛ ɲininga ko: “Jehova be koow jati cogo min na, bibulusen fila nunu be mun lo yira n’ na o koo la? O vɛrisew be n’ dɛmɛ cogo di k’a lɔn min ka ɲi ka kɛ n’ ɲɛnako fɔlɔ ye? N’ ka ɲi ka baara kɛ ni ɛntɛrɛnɛti ye cogo min na, u be n’ dɛmɛ cogo di k’o lɔn? O vɛrisew be n’ dɛmɛ cogo di fana ka n’ teriw ani ɲɛnagwɛkow sugandi koɲuman?” I ka jaabiliw bena i dɛmɛ k’a faamu n’i be Jehova lɔn ka ɲɛ. An t’a fɛ duniɲa juguman nin ka nɔɔ to an kan. O kama, an ka “hakili sɔrɔ ka ɲumaman ni juguman lɔn ka bɔ ɲɔgɔn na.” An k’a ɲini fana ka hakilitigiya ni hakilintanya faranfasi.—Eburuw 5:14; Efɛz. 5:15.

21. An ka ɲi ka min kɛ k’an koo diya an sankolola Faa ye, an ka ɲi ka mun lo kɛ walisa k’u “bɛɛ faamu”?

²¹ Nuhun, Daniyɛli ani Zɔbu y’u seko bɛɛ kɛ ka Jehova lɔn koɲuman. O kama, u tun ka ɲi ka koo minw kɛ walisa k’u koo diya Jehova ye, a y’u dɛmɛ k’o “bɛɛ faamu.” U ka koo b’a yira ko n’an be koow kɛ ka kɛɲɛ ni Jehova sago ye, koow be ɲɛ an bolo (Zab. 1:1-3). O la, i yɛrɛ ɲininga ko: “Yala ne be Jehova lɔn ka ɲɛ i ko Nuhun, Daniyɛli ani Zɔbu wa?” Bi, an be se ka Jehova lɔn ka tɛmɛ o mɔgɔ kantigiw kan sabu a ye kunnafoni caaman di an ma a yɛrɛ koo la (Talenw 4:18). O kama, Bibulu sɛgɛsɛgɛ koɲuman. I ye min kalan, miiri o kan ani hakili senu deli Jehova fɛ. O la, duniɲa juguman nin tɛna nɔɔ to i kan. Nka, i bena koow kɛ ni hakilitigiya ye ani i bena i magwɛrɛ koɲuman i sankolola Faa la.—Talenw 2:4-7.