NI MƆGƆ dɔ ye ɲumanya kɛ an ye, o be se k’an hakili sigi ani k’an dusu saalo. N’an y’a ye ko mɔgɔ dɔ b’a janto an na, o ka di an ye kosɔbɛ. A ka di an bɛɛ ye u k’an minɛ ni ɲumanya ye. O la do, an be se ka kɛ n’o jogo ye cogo di?

Ka ɲumanya kɛ, o ye k’i mako don kosɔbɛ mɔgɔw la ani k’a ɲini k’u dɛmɛ i ka kuma n’i ka kɛwalew fɛ. Ka mɔgɔ minɛ ni ɲumanya ye ani k’a kɛ i n’a fɔ i b’a tigi bonya, o tɛ kelen ye. N’i be mɔgɔ kanu sɔbɛ la ani n’i be makari a la, o lo bena i lasun k’a minɛ ni ɲumanya ye. Ka fara o kan, ɲumanya ye hakili senu deen faan dɔ ye kerecɛn ka ɲi ka kɛ ni min ye (Gal. 5:22, 23). Jehova n’a Dencɛ y’a yira cogo di k’u be n’o jogo ye? An be se k’u ladegi cogo di? An bena o lo lajɛ.

Jehova be ɲumanya kɛ ani a b’a janto mɔgɔ bɛɛ la hali “ɲumanlɔnbaliw ni mɔgɔjuguw.” (Luka 6:35). Ɲɛyirali fɛ, a be “tile bɔ mɔgɔjuguw ni mɔgɔɲumanw ye, ka sanji di koɲumankɛlaw ni kojugukɛlaw ma.” (Mat. 5:45). Jehova be fɛɛn caaman di an ma walisa an ka to niin na. Hali minw t’a jati u Danbaga ye, olu fana be nafa sɔrɔ o fɛɛnw na ani u be se ka ninsɔndiya sɔrɔ u la.

Jehova ye min kɛ Adama ni Awa ye, o ye ɲɛyirali ɲuman ye ɲumanya koo la. Jurumu kɛnin kɔ, Adama ni Awa ye “torofuraburuw kalan ɲɔgɔn na k’u yɛrɛ sutara n’o ye.” Nka, Jehova tun b’a lɔn k’u mako tun bena kɛ fani ɲumanw na u bɔnin kɔ Edɛn nankɔtu la. Mun na do? Sabu dugukolo tun dangana ani a tun be “ŋɔni ni binjugu bɔ.” O lo kama Jehova ye “golo ta ka delekew dilan Adama n’a muso ye k’u fɛɛrɛbɔ n’o ye.” O ye ɲumanya wale ye dɛ!—Zɛnɛzi 3:7, 17, 18, 21.

Tiɲɛn lo ko Jehova be ɲumanya kɛ “mɔgɔjuguw ni mɔgɔɲumanw” bɛɛ ye. Nka, a ka di a ye ka ɲumanya kɛ a sagokɛla kantigimanw yɛrɛ lo ye. Ɲɛyirali fɛ, kira Zakari ka wagati la, mɛlɛkɛ dɔ dusu tun tiɲɛna k’a ye ko mɔgɔw ye batosoba lɔli dabila pewu Zeruzalɛmu. Tuma min na o mɛlɛkɛ tun b’a ka haminankow fɔra, Jehova y’a tulo malɔ k’a lamɛn. O kɔ, a ye “kuma ɲuman ani dusu saalo kuma fɔ” o mɛlɛkɛ ye (Zak. 1:12, 13, Bible senuma). Jehova ye kira Eli minɛ o cogo kelen na fana. Wagati dɔ la, Eli fari tun fagara fɔɔ a y’a fɔ Jehova ye ko a k’a to ale be sa. Jehova y’a janto Eli la k’a dusukunnakow lamɛn ani a ye mɛlɛkɛ dɔ ci ka na a jija. Ka fara o kan, Jehova ye Eli hakili sigi ko a kelen tɛ. Tuma min na Eli y’o kuma ɲumanw mɛn ani a mako tun be dɛmɛ min na a y’o sɔrɔ, a sera k’a ka cii dafa (1 Mas. 19:1-18). Jehova ye ɲɛyirali ɲuman ye ɲumanya koo la. A sagokɛlaw cɛma, jɔn lo sera k’a ladegi koɲuman?

Yezu ka cidenya baara la dugukolo kan, a tun b’a janto mɔgɔw la ani k’u minɛ ni ɲumanya ye. A tun tɛ kuma fɔ ka digi mɔgɔ la, a tun tɛ kuncɛbaya kɛ. A y’a fɔ ni dususuman ye ko: “Aw minw nii tɔɔrɔnin lo, ni sigɛn b’aw kan, aw ka na ne fɛ, ne bena lafiya di aw ma . . . bari ne tena jɔnya ni sigɛn gwiliman la aw kan.” (Mat. 11:28-30). Yezu ka ɲumanya kosɔn, a tun mana taga yɔrɔ o yɔrɔ, mɔgɔw tun be tugu a kɔ. Mɔgɔw “hinɛ donna a la” minkɛ, a y’u balo, ka banabagatɔw ni farikolo dɛsɛbagatɔw kɛnɛya. A y’u kalan “fɛɛn caaman na” fana a Faa koo la.—Mariki 6:34; Mat. 14:14; 15:32-38.

Yezu tun be mɔgɔw faamu fana ani a tun b’a lɔn u mako be min na. O b’a yira ko a ka ɲumanya tun ka bon. Mɔgɔ minw bɛɛ tun be Yezu yɔrɔ ɲini sɔbɛ la, a tun b’u minɛ ni ɲumanya ye. A tun b’o kɛ hali n’u nawagati tun bɛnnin tɛ (Luka 9:10, 11). Ɲɛyirali fɛ, jolibɔn bana tun be muso dɔ la. A siranninba magara Yezu ka fani dagolo la sabu a jigi tun b’a la ka kɛnɛya. Ka kɛɲɛ ni Musa ka sariya ye, o muso tun nɔgɔnin lo (Lev. 15:25-28). O bɛɛ n’a ta, Yezu m’a jalaki. O muso tun tɔɔrɔnin lo kabi saan 12. O kama, a makari ye Yezu minɛ ani a y’a fɔ a ye ko: “N balimamuso, i kisira i ka lanaya barika la. Taga hɛrɛ la, i kɛnɛyanin ka to.” (Mariki 5:25-34). Nin koo b’a yira ko Yezu ka ɲumanya ka bon yɛrɛ le!

An ye ɲɛyirali minw kofɔ, u b’a yira ko ɲumanya sɔbɛ be yira kɛwalew lo fɛ. Yezu y’o lo yira a ka ntalen na, a ye min la Samarikacɛ ka ɲumanya koo la. Benkannikɛlaw tun ye cɛɛ dɔ bugɔ fɔɔ k’a kirin ka taga k’a to sira kan. Samarikacɛ makarila o cɛɛ la hali k’a sɔrɔ bɛɛn tun tɛ Samarikaw ni Yahutuw cɛ. Samarikacɛ ka ɲumanya lo y’a lasun k’o cɛɛ dɛmɛ. A y’a ka jolidaw furakɛ ani a tagara n’a ye lonan jigiyɔrɔ dɔ la. O kɔ, a ye wari di jatigicɛ ma walisa a ka cɛɛ mandiminin ladon. A yɛrɛ y’a fɔ ko n’o wari ma bɔri kɛ, a bena na a tɔɔ sara.—Luka 10:29-37.

Ɲumanya be se ka yira kuma ɲumanw ni jijali kumaw fana fɛ. Bibulu b’a fɔ ko: “Haminako be mɔgɔ barika ban. Nga kumaɲuman be mɔgɔ nisɔn diya.” (Talenw 12:25). Ɲumanya ni hinɛ be se k’an lasun ka jijali kumaw fɔ tɔɔw ye walisa k’u barika bonya. * An be kuma ɲuman minw fɔ mɔgɔw ye, o b’a yira ko an b’an janto u la. O kumaw bena u jija ani u bena se k’u ka gwɛlɛyaw muɲu.—Talenw 16:24.

Ɲumanya ye Ala ka jogo dɔ ye. Ala do ye an dan “a yɛrɛ jaa la.” O kama, adamaden kelen kelen bɛɛ be se ka kɛ n’o jogo ye (Zɛnɛzi 1:27). Ɲɛyirali fɛ, Ziliyusi tun ye Ɔrɔmu sɔrɔdasi kuntigi dɔ ye. A tun ɲinina a fɛ ko a ka taga ni ciden Pol ni kasoden wɛrɛw ye Ɔrɔmu. Bibulu b’a fɔ ko Ziliyusi ye Pol minɛ ka ɲɛ. A yɛrɛ ye “sira d’a ma ko a be se ka ta’a lɔnbagaw yɔrɔ filɛ dugu kɔnɔ, k’a makoyafɛn sɔrɔ u fɛ.” (Kɛw. 27:3). Kɔfɛ, tuma min na u ka kurun tiɲɛna Maliti dugu gɛrɛfɛ, dugumɔgɔw ye Pol ni tɔɔw “minɛ ka ɲa.” Malitikaw yɛrɛ ye tasumaba mana u ye walisa u k’u yɛrɛ ja (Kɛw. 28:1, 2). Malitikaw y’a yira k’u ka ɲumanya ka bon yɛrɛ le! Nka, ɲumanya tɛ dan kɛwale ɲumanw ma an be minw kɛ tuma kelen kelen.

Walisa k’an koo diya Ala ye koɲuman, an ka ɲi ka ɲumanya kɛ tuma o tuma. O kama, Jehova b’a fɔ ko an ka “kɛ mɔgɔɲumanw ye.” (Kɔlɔs. 3:12). Hali ni ɲumanya ye Ala ka jogo dɔ ye, a man nɔgɔ ka ɲumanya kɛ tuma o tuma. Mun na do? N’a sɔrɔ kuma  man di an ye, an hakili siginin tɛ, u b’an kɛlɛ wala an be miiri an yɛrɛ dɔrɔn koo la tuma dɔw la. O be se k’a to a be gwɛlɛya an ma ka ɲumanya kɛ. Nka, an be se ka see sɔrɔ o gwɛlɛyaw kan. Cogo di do? An ka hakili senu deli Jehova fɛ ani an k’a ka ɲumanya ladegi.—1 Kor. 2:12.

An ka ɲɛnamaya kɔnɔ, yala an ka ɲi ka ɲumanya kɛ bɛrɛbɛrɛ koo dɔw la wa? An k’an yɛrɛ ɲininga ko: “Yala n’ be makari tɔɔw la k’u lamɛn wa? Yala n’ be n’ janto tɔɔw ka makoyaw la wa? Yala a mɛɛnna n’ ma ɲumanya kɛ mɔgɔ dɔ ye min tɛ n’ somɔgɔ wala n’ teri sɔbɛ dɔ ye wa?” O kɔ, an be se ka laɲinita dɔw latigɛ an yɛrɛ ye. Ɲɛyirali fɛ, an ka teli ka kɛ ni mɔgɔ minw ye, an be se k’a ɲini k’u lɔn ka ɲɛ, sanko an kerecɛnɲɔgɔnw. O cogo la, an bena u ka koow cogoya faamu ani an bena a lɔn u mako be min na. N’an tun b’u nɔɔ na, a tun bena diya an ye u ka ɲumanya min kɛ an ye, an k’o ɲɔgɔn kɛ u ye (Mat. 7:12). A laban, n’an be Jehova deli, a bena an dɛmɛ ka ɲumanya kɛ tɔɔw ye.—Luka 11:13.

Ciden Pol y’a fɔ ko fɛɛn minw b’a yira ko ale ye Ala ka baarakɛla ye, u dɔ ye “ɲumanya” lo ye (2 Kor. 6:3-6). Pol tun koo ka di mɔgɔw ye sabu a tun b’a mako don u la. A y’o yira a ka kɛwalew n’a ka kuma ɲumanw fɛ (Kɛw. 28:30, 31). O cogo kelen na, an ka kɛwale ɲumanw be se k’a to mɔgɔw be na tiɲɛn sira kan. N’an be ɲumanya kɛ bɛɛ ye, hali minw b’an kɛlɛ, an be se k’u dusu sɔrɔ ani u tɛna an kɛlɛ tugun (Ɔrɔm. 12:20). N’a sɔrɔ loon dɔ, u yɛrɛ bena sɔn ka Bibulu ka tiɲɛnkalanw lamɛn.

Minw suu bena kunu ka ɲɛnamaya kɛ alijɛnɛ kɔnɔ dugukolo kan, u caamanba bena kabakoya k’a ye ko mɔgɔw be ɲumanya kɛra u ye sɔbɛ la. N’a sɔrɔ a bena kɛ u siɲɛ fɔlɔ ye k’a ye mɔgɔw be ɲumanya kɛra u ye. O bena u lasun ka ɲumanya kɛ tɔɔw ye fana. Mɔgɔ o mɔgɔ bena ban ka ɲumanya kɛ ani ka mɔgɔ wɛrɛw dɛmɛ, o tigi tɛna sigiyɔrɔ sɔrɔ alijɛnɛ kɔnɔ kudayi. Nka, minw be tɔɔw minɛ ni ɲumanya ani kanuya ye, olu bena ɲɛnamaya kɛ fɔɔ abada (Zab. 37:9-11). Hɛɛrɛ ni lafiya lo bena kɛ o wagati la! Nka, sanni o wagati ka se, nafa juman lo b’a la ka ɲumanya kɛ sisan?

Bibulu b’a fɔ ko: “Koɲumankɛbaga b’o kɛ a yɛrɛ le ye.” (Talenw 11:17). Ɲumankɛbaga koo ka di tɔɔw ye ani mɔgɔw ka teli ka ɲumanya kɛ a tigi ye fana. Yezu y’a fɔ ko: ‘Aw be tɔɔw ta suma ni sumanikɛfɛn min ye, u bena aw ta suma n’o le ye.’ (Luka 6:38). O la, a ka nɔgɔ ɲumankɛbaga fɛ ka teriw sɔrɔ ani k’u mara.

Ciden Pol ye Efɛzi kafodenw jija ko u ka “hinɛ ɲɔgɔn na ka koɲuman kɛ ɲɔgɔn ye, ka yafa ɲɔgɔn ma.” (Efɛz. 4:32). Ni kafodenw bɛɛ be hinɛ ɲɔgɔn na, n’u be ɲumanya kɛ ɲɔgɔn ye ani k’a ɲini ka ɲɔgɔn dɛmɛ, o nafa ka bon kosɔbɛ. O kafodenw tɛ kumajuguw fɔ ɲɔgɔn ma, u tɛ ɲɔgɔn tɔgɔjugu fɔ wala ka ɲɔgɔn lɔgɔbɔ. Sanni u ka ɲɔgɔn tɔgɔ tiɲɛ, u b’u seko kɛ ka ɲɔgɔn jija u ka kumaw fɛ (Talenw 12:18). O la, kafodenw barika be bonya Alako ta fan fɛ ani u be baara kɛ Jehova ye ninsɔndiya la.

Tiɲɛn na, ɲumanya be yira kumaw ni kɛwalew lo fɛ. N’an be ɲumanya kɛ tɔɔw ye, an be Jehova lo ladegira, ale min b’an minɛ ni ɲumanya ye ani a b’a tɛgɛ labila k’an sɔn (Efɛz. 5:1). Ka fara o kan, n’an be ɲumanya kɛ, an be kafodenw barika bonya ani o be kɛ sababu ye dɔw be na tiɲɛn sira kan. O la, an k’an seko bɛɛ kɛ walisa mɔgɔw k’a lɔn ko Jehova sagokɛlaw ye ɲumankɛbagaw ye!