1. Nso ke ana mme Christian ẹnam man ẹfehe mbuba uwem emi ẹsịm utịt?

MME Christian ke ẹfehe mbuba uwem. Ekpededi ebịghi ikọtọn̄ọ ndifehe m̀mê nnyịn ndinyụn̄ ntọn̄ọ edi emi, ana ika iso ifehe isịm utịt. Item emi apostle Paul ọkọnọde mme Christian ke Philippi ekeme ndin̄wam nnyịn ifehe isịm utịt. Ndusụk nditọete emi ẹkedude ke Philippi ẹma ẹnanam n̄kpọ Jehovah ke ediwak isua ini Paul ekewetde leta oro ọnọ mmọ. Mmọ ke ẹkesọn̄ọ ẹda ẹnam n̄kpọ Jehovah, edi Paul ama eti mmọ ke oyom mmọ ẹka iso ẹfehe mbuba mmọ ye ime. Enye okoyom mmọ ẹkûkpa mba ndifehe nsịm utịt ukem nte imọ mîkpaha mba.—Phil. 3:14.

2. Nso ikanam item emi Paul ọkọnọde nditọete ke Philippi enen̄ede ọfọn?

² Item emi Paul ọkọnọde nditọete ke Philippi ama ọfọn etieti. Mbon Philippi ẹma ẹkọbọ nditọete idiọk idiọk toto ke ini emi ẹkesiakde esop do. Ke isua 50 eyo mme apostle, Paul ye Silas ẹma ‘ẹbe ẹka Macedonia’ nte Abasi ọkọdọhọde. Ntre mmọ ẹma ẹkekwọrọ ikọ ke Philippi. (Utom 16:9) Mmọ ẹma ẹkụt n̄wan kiet do emi ekerede Lydia. N̄wan oro ama “akpan̄ utọn̄, Jehovah onyụn̄ eberede enye esịt” man okop eti mbụk. (Utom 16:14) Ikebịghike, enye ye mbonufọk esie ẹma ẹna baptism. Edi Devil ikawan̄ke-wan̄ ubọk itie. Mbon obio oro ẹma ẹdụri Paul ye Silas ẹka iso mme ekpeikpe obio ẹnyụn̄ ẹsu nsu ẹdori mmọ ẹte ke ẹsịn ntịme ke obio. Ẹma ẹmia mmọ, ẹsịn mmọ ke ufọk-n̄kpọkọbi, ekem ẹdọhọ mmọ ẹkpọn̄ obio oro. (Utom 16:16-40) Ndi mmọ ẹma ẹkpa mba? Ikakpaha! Nso ke nditọete ke esop emi ẹketọn̄ọde obufa do ẹkenam? Mmọ ẹma ẹnịm eti uwụtn̄kpọ sia mmọ n̄ko ẹma ẹyọ! Imenịm ke se Paul ye Silas ẹkenamde ama ọsọn̄ọ mmọ idem.

3. Nso ke Paul ọkọfiọk? Mme mbụme ewe ke idibọrọ?

³ Paul ama ebiere ke imọ idikpaha mba. (2 Cor. 4:16) Edi enye ama ọfiọk ke se idin̄wamde imọ ifehe isịm utịt edi ndiwụk enyịn ke utịp oro imọ idibọde. Nso ke ikeme ndikpep nto Paul? Uwụtn̄kpọ nti ikọt Abasi ewe mfịn iwụt ke imekeme  ndika iso nyọ kpa ye mfịna ekededi emi esịmde nnyịn? Didie ke se idoride enyịn ndinyene ke ini iso ekeme ndin̄wam nnyịn ikûkpa mba tutu amama?

4. Didie ke Paul akaka iso anam n̄kpọ Jehovah inamke n̄kpọ m̀mê nso ikọwọrọ enye?

⁴ Kere nte Paul ekesịnde idem anam n̄kpọ Abasi ini enye ekewetde leta ọnọ nditọete ke Philippi. Ẹma ẹkọbi enye ke ufọk emi enye okodude ke Rome. Enye ikenyeneke ifụre ndiwọrọ ke ufọk oro n̄ka ukwọrọikọ. Kpa ye oro, enye ikawan̄ke-wan̄ ubọk itie; enye ama esikwọrọ ikọ ọnọ mbon oro ẹkedide ẹdise enye onyụn̄ ewet leta ọnọ mme esop emi mîkodụhe ikpere. Mfịn n̄ko, ediwak nditọete emi mîkemeke ndiwọrọ ke ufọk ke ntak n̄kpọ nte udọn̄ọ m̀mê usọn̄, ẹsisịn ofụri ukeme mmọ ẹkwọrọ eti mbụk ẹnọ mbon oro ẹdide ẹdise mmọ. Mmọ ẹsinyụn̄ ẹwet leta ẹnọ mbon emi nnyịn mîsikwe ini ikwọrọde ikọ ke ufọk ke ufọk.

5. Se Paul etịn̄de ke Philippi 3:12-14 owụt ke nso ikan̄wam enye okûtre ndiwụk enyịn ke utịp oro enye edibọde?

⁵ Paul ikayakke n̄kpọ ndomokiet anam enye etre ndisịn idem nnam n̄kpọ Jehovah, ekpededi edi nti n̄kpọ emi enye ekesinamde m̀mê ndiọi. Enye ama akam ọdọhọ ke ‘ndifre mme n̄kpọ oro ẹdude ke edem’ edin̄wam imọ ‘inyanade ibịne mme n̄kpọ oro ẹdude ke iso,’ oro edi, ifehe mbuba imọ isịm utịt. (Kot Philippi 3:12-14.) Nso idi ndusụk n̄kpọ emi ẹkpekenamde enye etre ndisịn idem nnam n̄kpọ Jehovah? Akpa, ini enye okokponode Abasi ke ido mme Jew, enye ama ọwọrọ iso etieti, onyụn̄ okụt unen ke se enye ekesinamde. Kpa ye oro, enye akabat mme n̄kpọ oro “ke mbio.” (Phil. 3:3-8) Ọyọhọ iba, kpa ye emi esịt akafịnade enye aban̄a nte enye ekesikọbọde mme Christian, enye ikayakke oro akpan enye ndikpono Jehovah. Ndien ọyọhọ ita, enye ikekereke ke se inamde inọ Jehovah ekem adan̄aoro. Enye ama esịn idem ọkwọrọ ikọ kpa ye emi ẹkesịnde enye ke ufọk-n̄kpọkọbi, ẹmiade enye, ẹtọn̄ọde enye ke itiat, ubom esie esịpde, enye mînyụn̄ inyeneke udia ye ọfọn̄. (2 Cor. 11:23-27) Edi, kpa ye kpukpru se enye akanamde ye se ikọwọrọde enye, enye iketreke ndinam n̄kpọ Jehovah. Ana nnyịn n̄ko inam ukem oro.

6. Nso idi ndusụk “mme n̄kpọ oro ẹdude ke edem” emi ekemede ndiyom ifre?

⁶ Didie ke ikeme ‘ndifre mme n̄kpọ emi ẹdude ke edem’ ukem nte Paul? Ekeme ndiyom ndusụk nnyịn itre ndiduọhọ idem nnyịn mban̄a ndiọi n̄kpọ emi ikanamde. Ekpedi ntre, ekeme ndiyom ikpep mme ibuotikọ emi ẹnemede n̄kpọ ẹban̄a ufak emi Christ akakpade afak nnyịn. Edieke ikpepde n̄kpọ iban̄a mme utọ ibuotikọ emi ẹkemede ndisọn̄ọ nnyịn idem mi, itiede ikere, inyụn̄ ibọn̄de akam iban̄a mmọ, emi ekeme ndin̄wam nnyịn itre ndiduọhọ idem nnyịn n̄kaha ke idiọkn̄kpọ emi ikanamde ke ini edem. Emi akam ekeme ndin̄wam nnyịn itre ndinọ idem nnyịn ufen ke idiọkn̄kpọ emi Jehovah ama ekefen. Yak ise n̄kpọ en̄wen emi ikemede ndikpep nto Paul. Ekeme ndidi ndusụk nnyịn ima ikpọn̄ utom emi akpakanamde idi imọ owo man isịn idem inam n̄kpọ Jehovah. Ekpedi ntre, nnyịn ndifre mme n̄kpọ emi ẹdude ke edem ekeme ndisịne nnyịn nditre nditie n̄kere nte ikpenyenede emi m̀mê oko ekpedi nnyịn ikọkpọn̄ke utom oro. (Num. 11:4-6; Eccl. 7:10) “Mme n̄kpọ oro ẹdude ke edem” akam ekeme ndisịne se ikanamde ke esop Abasi m̀mê mme idomo emi ikọyọde. Imọfiọk ke nditie n̄kere nte Jehovah ọkọdiọn̄de nnyịn onyụn̄ an̄wamde nnyịn ekeme ndinam nnyịn itetịm ikpere Ete nnyịn. Kpa  ye oro, inaha ikere ke se inamde inọ Jehovah ekem adan̄aoro.—1 Cor. 15:58.

7. Akpa Corinth 9:24-27 owụt ke oyom inam nso man ikeme ndikan ke mbuba uwem? Nọ uwụtn̄kpọ.

⁷ Jesus ọkọdọhọ ete: “Ẹn̄wana ọkpọsọn̄.” Ikọ Jesus emi ama enen̄ede an̄wan̄a Paul. (Luke 13:23, 24) Paul ama ọfiọk ke ana imọ in̄wana ọkpọsọn̄ tutu esịm utịt ukem nte Christ. Oro akanam enye emen uwem mme Christian odomo ye owo ndifehe mbuba itọk. (Kot 1 Corinth 9:24-27.) Se isibehede owo emi efehede mbuba itọk esidi ndifehe nsịm utịt, enye isinyụn̄ idọn̄ke enyịn ke n̄kpọ en̄wen ndomokiet. Ke uwụtn̄kpọ, mme efehe itọk ẹkeme ndifehe ke usụn̄ emi ediwak ufọkurua ye mme n̄kpọ en̄wen ẹdude, emi ẹkemede ndinam mmọ ẹkûsịn ofụri ekikere mmọ ke mbuba oro. Ndi emekere ke owo emi etienede efehe mbuba oro ayatuak ada ese mme n̄kpọurua emi enye adade okụt ke window ufọkurua? Ididehe-dei inam utọ n̄kpọ oro ekpedi enye oyom ndikan ke mbuba oro! Ke mbuba uwem emi ifehede mi, inaha iyak n̄kpọ ndomokiet akpan nnyịn ndisịn ofụri ekikere nnyịn ke mbuba emi. Edieke ikade iso iwụk enyịn ke utịp oro idibọde, inyụn̄ in̄wanade ọkpọsọn̄ ukem nte Paul, iyọbọ utịp!

8. Ewe n̄kpọ ita ke idineme?

⁸ Ẹyak ineme n̄kpọ ita emi ẹkemede ndinam nnyịn ikûnen̄ede usịn idem aba ufehe mbuba uwem emi. Akpa, ke ini se idoride enyịn mîsọpke itịbe. Ọyọhọ iba, ke ini usọn̄ mîyakke inam se ikesinamde. Ndien ọyọhọ ita, ke ini inyenede mfịna emi mîmaha ndikụre. Nnyịn ndise nte mbon en̄wen ẹkeyọde ukem n̄kpọ emi ekeme ndin̄wam nnyịn iyọ.—Phil. 3:17.

9. Nso ikeme nditịbe edieke se idoride enyịn mîsọpke itịbe?

⁹ Ke ini se idoride enyịn mîsọpke itịbe. Esidọn̄ nnyịn ndikụt Jehovah anamde nti n̄kpọ emi enye ọn̄wọn̄ọde ẹsu. Ntre ke ekedi ye Habakkuk emi ekedide prọfet Jehovah. Enye ama etịn̄ nte ọdọn̄de imọ ndikụt Jehovah etrede ndiọi n̄kpọ ke Judah, ndien Jehovah ama ọdọhọ enye osụk odori enyịn. (Hab. 2:3) Edi, ke ini etiede nte se ikodoride enyịn isọpke itịbe, emi ekeme ndinam  ikûsịn idem aba ke n̄kpọ Abasi nte ikesisịnde. Akam ekeme ndinam idem emem nnyịn. (N̄ke 13:12) Utọ n̄kpọ emi ama etịbe ke n̄kpọ nte isua 1914. Ini oro, ediwak mme Christian oro ẹyetde aran ẹkedori enyịn ndika heaven ke 1914, edi oro iketịbeke. Nso ke mbon oro ẹkesọn̄ọde ẹda ẹkenam ini se mmọ ẹkedoride enyịn mîketịbeke?

10. Nso ke ebe ye n̄wan kiet ẹkenam ini se mmọ ẹkedoride enyịn mîkọsọpke itịbe?

¹⁰ Yak ineme se nditọete iba emi ẹkesọn̄ọde ẹda ye Jehovah ẹkenamde. Brọda Royal Spatz akana baptism ke 1908 ini enye edide isua 20. Enye ama enen̄ede enịm ke imọn̄ idaha heaven ke mîbịghike. Ini enye okobụpde Pearl an̄wan esie ndọ ke 1911, enye ọkọdọhọ Pearl ete: “N̄kọ ọmọfiọk se iditịbede ke 1914. Ekpedi imọn̄ inam ndọ, yak isọsọp inam!” Ndi mmọ ẹma ẹtre ndifehe mbuba uwem emi ini mmọ mîkakaha heaven ke 1914? Iketreke, sia se ikenen̄erede ibehe mmọ ekedi ndisọn̄ọ nda nnam uduak Abasi, idịghe ndika heaven. Mmọ ẹma ẹbiere ke iyaka iso ifehe ye ime. Se mmọ ẹkenyụn̄ ẹnamde edi oro; Royal ye Pearl ẹma ẹka iso ẹsịn idem ke n̄kpọ Abasi ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọ ẹda ye enye tutu mmọ ẹkụre utom mmọ ke isọn̄ ediwak isua ke 1914 ama ekebe. Imọdiọn̄ọ ke ọdọn̄ fi ndikụt Jehovah anamde ẹkpono enyịn̄ esie, owụtde ke imọ kpọt inyene unen ndikara, onyụn̄ osude kpukpru se enye ọn̄wọn̄ọde. Nen̄ede nịm ke kpukpru emi ẹyetịbe ke nnennen ini emi Jehovah enịmde. Tutu esịm ini oro, ẹyak ika iso isịn idem inam n̄kpọ Jehovah, ikûyak idem emem nnyịn mîdịghe isio urua ke se isinamde inọ enye ke ntak emi se idoride enyịn mîsọpke itịbe.

11-12. Ntak emi ikemede ndika iso nnam n̄kpọ Jehovah ekpededi usọn̄ iyakke inam se ikesinamde? Nọ uwụtn̄kpọ.

¹¹ Ke ini usọn̄ mîyakke inam se ikesinamde. Owo mîkopke idem, idikemeke ndifehe mbuba itọk. Edi iyomke afo okop idem mbemiso ekemede ndinen̄ede mbuọt idem ye Jehovah nnyụn̄ nsịn idem nnam n̄kpọ esie. Ediwak mbon emi usọn̄ mîyakke ẹnam se ẹkesinamde ke ẹbebiere ndika iso nnen̄ede nsịn idem ke n̄kpọ Abasi. (2 Cor. 4:16) Ke uwụtn̄kpọ, ini Brọda Arthur Secord * edide isua 88, enye ama ododu ke Bethel isua 55. Usen kiet, nurse emi akakade ndise enye enyịn ama akada ke mben bed esie ese enye onyụn̄ ọdọhọ enye ima ima ete: “Brọda Secord, amanam ekese ke utom Jehovah.” Edi Arthur iketiehe ikere se enye ekesinamde. Enye ama owụk enyịn ese nurse oro, atuak inua imam onyụn̄ ọdọhọ ete: “Etịn̄ akpanikọ. Edi idịghe se ikanamde ke edem edi akpan n̄kpọ. Se inamde idahaemi edi akpan n̄kpọ akan.”

 ¹² Ekeme ndidi amanam n̄kpọ Jehovah ke ediwak isua, ndien idahaemi idem iyakke anam se ekesinamde aba. Ekpedi ntre, kûyak idem emem fi. Nen̄ede nịm ke Jehovah ifreke se afo ekesinamde ọnọ enye. (Heb. 6:10) Nyụn̄ ti n̄ko ke idịghe udomo n̄kpọ emi inamde esiwụt ke inam n̄kpọ Jehovah ke ofụri ukpọn̄. Utu ke oro, isiwụt adan̄a nte imade Jehovah ke ini ikade iso ikop idatesịt, inyenede idotenyịn, inyụn̄ inamde kpukpru se ikemede. (Col. 3:23) Jehovah ọdiọn̄ọ se ikemede ndinam ye se nnyịn mîkemeke ndinam, enye inyụn̄ iyomke nnyịn inam se ikande ukeme nnyịn.—Mark 12:43, 44.

13. Didie ke uwụtn̄kpọ Anatoly ye Lidiya an̄wam nnyịn ikûkpa mba kpa ye emi iyọde ediwak mfịna ke anyan ini?

¹³ Ke ini inyenede mfịna emi mîmaha ndikụre. Idomo ye ukọbọ ẹsịm ndusụk ikọt Jehovah ke ediwak isua. Ke uwụtn̄kpọ, Anatoly Melnik * ekedi isua 12 kpọt ini ẹkemụmde ete esie ẹkekọbi, ekem ẹmen ete esie ẹkpọn̄ ubon esie ke Moldova ẹka Siberia. To ke Moldova sịm Siberia ebe itiat 4,000 m̀mê kilomita 7,000. Ke isua kiet ebede, ẹma ẹmụm Anatoly, eka esie, ete eka esie, ye eka eka esie ẹka Siberia n̄ko. Nte ini akakade, mmọ ẹma ẹkeme ndidụk mbono esop ke obio en̄wen, edi akana mmọ ẹsan̄a itiat 20 m̀mê kilomita 30 ke snow, kpa ye emi ekebịtde n̄kpa n̄kpa. Ekem ko, ẹma ẹmen Anatoly ẹkpọn̄ Lidiya an̄wan esie ye adiaha mmọ emi ekedide isua kiet kpọt ẹkekọbi isua ita. Kpa ye kpukpru idomo oro, Anatoly ye ubon esie ikọkpọn̄ke Jehovah. Anatoly edi isua 82 idahaemi, enye onyụn̄ edi owo Kọmiti N̄kọk Itieutom Central Asia. Ukem nte Anatoly ye n̄wan esie, ẹyak inam kpukpru se ikemede ke n̄kpọ Jehovah, ika iso iyọ nte ikesiyọde ke edem.—Gal. 6:9.

14. Paul ọkọfiọk ke ana imọ inam nso man ibọ utịp?

¹⁴ Paul ama enịm ke iyefehe mbuba imọ isịm utịt inyụn̄ ibọ utịp. Sia ẹma ẹkeyet enye aran, utịp emi enye okodoride enyịn ndibọ ekedi “ikot eke heaven.” Edi, man enye ekeme ndibọ utịp oro, enye ama ọfiọk ke inaha imọ ikpa mba. (Phil. 3:14) Paul ama ọnọ nditọete ke Philippi eti uwụtn̄kpọ emi edin̄wamde mmọ ẹka iso ẹwụk enyịn ke utịp mmọ.

15. Didie ke Paul akada uwụtn̄kpọ eyenisọn̄ an̄wam nditọete ke Philippi ẹkûkpa mba?

¹⁵ Paul ama eti nditọete ke Philippi ke mmọ ẹdi nditọisọn̄ ke heaven. (Phil. 3:20)  Ntak emi akanade mmọ ẹti oro? Ini oro, mme owo ẹma ẹsinen̄ede ẹyom ndidi nditọisọn̄ Rome sia oro ama esinam ediwak ufọn ẹsịm mmọ. * Edi, utọ nditọisọn̄ emi mme Christian emi ẹkeyetde aran ẹkedide ama ọfọn akan ndidi eyenisọn̄ Rome, sia ufọn emi mmọ ẹdibọde ama enen̄ede ọfọn akan eke eyenisọn̄ Rome. Ndidi eyenisọn̄ Rome ikemenke-men udomo ye enye emi! Oro akanam Paul ọdọhọ mmọ “ẹdu uwem ke usụn̄ nte odotde ye eti mbụk emi aban̄ade Christ.” Ke ufan̄ikọ emi, “ẹdu uwem” ọwọrọ “ẹnam n̄kpọ nte nditọisọn̄.” (Phil. 1:27) Mme Christian oro ẹyetde aran mfịn ẹnịm eti uwụtn̄kpọ sia mmọ ikpaha mba ndiwụk enyịn ke utịp oro mmọ ẹdibọde, oro edi, ndidu uwem ke nsinsi ke heaven.

16. Philippi 4:6, 7 owụt ke nso ke ikpaka iso inam edide idori enyịn ndidu uwem ke nsinsi ke heaven m̀mê ke Paradise ke isọn̄?

¹⁶ Edide idori enyịn ndidu uwem ke nsinsi ke heaven m̀mê ke Paradise ke isọn̄, inaha ikpa mba ndifehe tutu nnyịn ibọ utịp oro. Inamke n̄kpọ m̀mê n̄kpọ etie didie ye nnyịn, inaha ifiak ise mme n̄kpọ emi ẹdude ke edem, inyụn̄ inaha iyak n̄kpọ ndomokiet akpan nnyịn ndika iso n̄kpono Jehovah. (Phil. 3:16) Ekeme nditie nte se ikodoride enyịn isọpke itịbe, mîdịghe usọn̄ iyakke inam se ikesinamde. Onyụn̄ ekeme ndidi imọyọ idomo ye ukọbọ ke ediwak isua. Inamke n̄kpọ m̀mê nso iwọrọ fi, ‘kûtịmede esịt ke baba n̄kpọ kiet.’ Edi, nam Abasi ọfiọk eben̄e ye n̄kpeubọk fo, ndien enye ọyọnọ fi emem emi akande se afo ekpekerede.—Kot Philippi 4:6, 7.

17. Nso ke idineme ke ibuotikọ emi etienede?

¹⁷ Ukem nte efehe mbuba itọk esifehede n̄kpa ye uwem ini enye ekperede ndisịm utịt mbuba oro, ẹyak inen̄ede iwụk enyịn ke ndifehe mbuba uwem emi nsịm utịt. Adan̄a nte ikekeme, ẹyak in̄wana ọkpọsọn̄ inyụn̄ ika iso inam se idinamde nnyịn ibọ nti n̄kpọ emi Jehovah ọn̄wọn̄ọde ndinọ nnyịn ke ini iso. Nso ke idinam man ifehe ke nnennen usụn̄ inyụn̄ ika iso iyọ? Ibuotikọ emi etienede ayan̄wam nnyịn ifiọk se ikpenịmde akpa ke uwem nnyịn ye nte ‘ikpodụn̄ọrede ifiọk se idide akpan n̄kpọ ikan.’—Phil. 1:9, 10.