1. Siak kiet ke otu edu Jesus emi imade ikan. Nso inam ima?

KIET ke otu edu Jesus emi imade ikan edi nte enye esidiọn̄ọde mfịna emi mme owo ẹsinyenede ke ntak emi mmọ mîfọnke ima. Ini Jesus odude ke isọn̄, enye ama ‘esidara ye mmọ emi ẹdarade’ onyụn̄ ‘atua ye mmọ emi ẹtuan̄ade.’ (Rome 12:15) Ke uwụtn̄kpọ, ini mbet esie 70 ẹnyọn̄de ẹdi ye idatesịt ke ẹma ẹkekụt unen ke ukwọrọikọ, Jesus ama “okop idatesịt etieti.” (Luke 10:17-21) Edi ke ini enye okokụtde se n̄kpa Lazarus anamde nditọeka Lazarus, Jesus ama “omụm mmụm ke spirit, esịt onyụn̄ etịmede enye.”—John 11:33.

2. Nso ikan̄wam Jesus esikere aban̄a mme owo?

² Nso ikan̄wam utọ mfọnmma owo oro esikop mbon emi mîfọnke ima mbọm ntre esinyụn̄ ekere aban̄a mmọ? Akpa n̄kpọ edi ke Jesus ama ama mme owo. Nte ima iketetịn̄ ke ibuotikọ emi ebede, “se ikọnọde [enye] idatesịt [ikan] ekedi nditọ owo.” (N̄ke 8:31) Enye ndikama mme owo ntre akanam enye enen̄ede ọdiọn̄ọ nte owo esikerede n̄kpọ. Apostle John ọkọdọhọ ke enye ama ‘ọfiọk se isịnede owo ke esịt.’ (John 2:25) Jesus ama esinen̄ede okop mme owo mbọm. Mme owo ẹma ẹkụt ke enye ama mmimọ, ẹnyụn̄ ẹkpan̄ utọn̄ ẹkop etop Obio Ubọn̄ emi enye ekesikwọrọde. Adan̄a nte inen̄erede ikop mme owo mbọm, ntre ke mmọ ẹdinen̄ede ikpan̄ utọn̄ ikop se ikwọrọde.—2 Tim. 4:5.

3-4. (a) Edieke ikerede iban̄a mme owo, idida ukwọrọikọ didie? (b) Nso ke idineme ke ibuotikọ emi?

³ Apostle Paul ama ọdiọn̄ọ ke ana imọ ikwọrọ ikọ, nnyịn imọdiọn̄ọ n̄ko ke ana inam ntre. (1 Cor. 9:16) Edi edieke ikerede iban̄a mme owo, nnyịn ididaha ukwọrọikọ nte n̄kpọ emi ẹnyụn̄ ẹdọhọde ẹnam. Idikam idomo ndiwụt ke  imekere iban̄a mbon en̄wen, ke ọdọdọn̄ nnyịn ndin̄wam mmọ. Imọdiọn̄ọ ke “inemesịt odu ke ndinọnọ akan ke ndibọbọ.” (Utom 20:35) Ima iti ikọ emi ke ini ikwọrọde ikọ, ukwọrọikọ eyenen̄ede enem nnyịn.

⁴ Ke ibuotikọ emi, iyeneme nte ikemede ndiwụt ke imekere iban̄a mme owo ke ini ikwọrọde ikọ. Akpa, imọn̄ ise se ikemede ndikpep nto nte Jesus ekesikerede aban̄a mme owo. Ekem iyeneme usụn̄ inan̄ emi ikemede ndikpebe enye.—1 Pet. 2:21.

5-6. (a) Mmanie ke Jesus okowụt ke imekere iban̄a? (b) Prọfesi emi odude ke Isaiah 61:1, 2 owụt ke nso ikanam mbọm mbon emi Jesus ọkọkwọrọde ikọ ọnọ anam enye?

⁵ Yak ise isan̄ kiet emi Jesus okowụtde ke imekere iban̄a mme owo. Ama akak enye ye mme mbet esie etieti sia mmọ ẹma ẹkwọrọ ikọ, inyeneke nduọkodudu. Mmọ ikenyeneke “ini . . . ndikam ndia udia.” Ntre Jesus ama emen mbet esie aka “ndobo ndobo ebiet” man mmọ ẹkedu ikpọn̄ ‘ẹduọk odudu esisịt.’ Edi akwa otuowo ẹma ẹbem enye ye mbet esie iso ẹfehe ẹkesịm ebiet emi mmọ ẹkekade. Ini Jesus esịmde do onyụn̄ okụtde mmọ, enye akanam n̄kpọ didie? “Mbọm * mmọ [ama] anam enye, koro mmọ ẹbietde erọn̄ eke mînyeneke andikpeme. Ndien enye ọtọn̄ọ ndikpep mmọ ediwak n̄kpọ.”—Mark 6:30-34.

⁶ Ndi ama okụt se ikanamde mbọm mme owo anam Jesus? Enye okokụt nte mme owo oro ẹbietde “erọn̄ eke mînyeneke andikpeme.” Ekeme ndidi Jesus ama okụt ke ndusụk mmọ ẹkedi ubuene ẹnyụn̄ ẹsinam utom ediwak hour man ẹkeme ndise mban̄a ubon mmọ. Ekeme ndidi ndusụk mmọ ẹkedi mbon emi owo mmọ ama akakpa. Ekpedi ntre, ama an̄wan̄a Jesus nte eketiede mmọ ke idem. Nte ima iketetịn̄ ke ibuotikọ emi ebede, etie nte ndusụk n̄kpọ oro ama ọwọrọ Jesus. Jesus ama  esikere aban̄a mbon en̄wen, ntre oro ama anam enye oyom nditịn̄ ikọ ndọn̄ mmọ esịt.—Kot Isaiah 61:1, 2.

7. Didie ke ikeme ndikpebe Jesus?

⁷ Nso ke ikpep ito Jesus? Kpa nte ekedide ye Jesus, mbon emi ẹkande nnyịn ẹkụk ẹbiet “erọn̄ eke mînyeneke andikpeme.” Mmọ ẹnyene ediwak mfịna. Edi imenyene se idin̄wamde mmọ, oro edi, etop Obio Ubọn̄. (Edi. 14:6) Isikwọrọ eti mbụk sia mbọm mme usụhọde owo ye mme ubuene anam nnyịn ukem nte akanamde Eteufọk nnyịn. (Ps. 72:13) Imekere iban̄a mme owo, onyụn̄ ọdọn̄ nnyịn ndinam n̄kpọ n̄n̄wam mmọ.

8. Tịn̄ usụn̄ kiet emi ikemede ndiwụt ke imekere iban̄a mbon emi ikwọrọde ikọ inọ. Nọ uwụtn̄kpọ.

⁸ Nso ikeme ndin̄wam nnyịn ikere iban̄a mbon emi ikwọrọde ikọ inọ? Yak isida nte ke se iwọrọde mmọ ọwọrọ nnyịn inyụn̄ inam n̄kpọ ye mmọ nte ikpamade ẹnam ye nnyịn. * (Matt. 7:12) Ẹyak ineme usụn̄ inan̄ emi ikemede ndinam oro. Akpa, kere se idifọnde ye owo kiet kiet. Ibiet dọkta ke ini ikwọrọde eti mbụk inọ mme owo. Eti dọkta esikere se idifọnde ye owo udọn̄ọ kiet kiet. Enye esibụp owo udọn̄ọ oro mbụme onyụn̄ enen̄ede akpan̄ utọn̄ ini enye etịn̄de se inamde imọ m̀mê nte idem etiede imọ. Utu ke ndisọsọp nnọ akpa usọbọ emi odụkde enye ibuot, enye ekeme ndiyak ini ebe man enye osụk ese nte idem owo udọn̄ọ oro etiede, ekem ọnọ enye nnennen usọbọ. Kpa ntre n̄ko ke ekpedi ke ini ikwọrọde ikọ. Ikpanaha idomo ndinam n̄kpọ ukem ukem ye kpukpru owo. Utu ke oro, ana idomo ndise nte n̄kpọ etiede ye owo inyụn̄ ikere iban̄a se owo kiet kiet ekerede.

9. Nso ke nnyịn mîkpekereke ima isobo owo ke ini ikwọrọde ikọ? Nso ke ikpakam inam?

⁹ Ama osobo owo ke ini ọkwọrọde ikọ, kûkere ke ọmọdiọn̄ọ nte n̄kpọ etiede ye enye m̀mê ke ọmọdiọn̄ọ se enye enịmde ye se inamde enye enịm. (N̄ke 18:13) Utu ke oro, da mbufiọk bụp mbụme man ọdiọn̄ọ n̄kpọ aban̄a enye ye se enye ekerede. (N̄ke 20:5) Edieke mîdiọkke ke edem mbufo ndibụp owo mban̄a utom esie, ubon esie, nte ẹkebọkde enye, ye se enye ekerede, bụp enye. Ima ibụp mme owo utọ mbụme oro, iyayak mmọ ẹnam nnyịn idiọn̄ọ ntak emi mmọ ẹyomde eti mbụk. Ima idiọn̄ọ oro, iyekeme ndiwụt ke imekere iban̄a mmọ inyụn̄ in̄wam mmọ, kpa nte Jesus akanamde.—Men 1 Corinth 9:19-23 domo.

10-11. Tịn̄ ọyọhọ usụn̄ iba emi ikemede ndiwụt ke imekere iban̄a mme owo, nte ikụtde ke 2 Corinth 4:7, 8. Nọ uwụtn̄kpọ.

¹⁰ Ọyọhọ iba, domo ndikere nte n̄kpọ etiede ye mmọ. Ndusụk ini, ekeme ndin̄wan̄a  nnyịn nte n̄kpọ etiede ye mmọ sia nnyịn ke idem nnyịn ifọnke ima, imesinyụn̄ isobo mme mfịna emi mme owo ẹsobode. (1 Cor. 10:13) Imọdiọn̄ọ ke uwem imemke ke idiọk ererimbot emi. Nnyịn ikpekemeke ndiyọ mîkpedịghe emi Jehovah an̄wamde nnyịn. (Kot 2 Corinth 4:7, 8.) Edi kere ise nte etiede ye mbon emi mîdịghe ufan Jehovah, emi ẹnyụn̄ ẹdomode ndiyọ mfịna ererimbot emi ikpọn̄. Kpa nte mbọm mme owo akanamde Jesus, mbọm mmọ anam nnyịn, onyụn̄ ọdọn̄ nnyịn ndinam mmọ ẹkop “eti mbụk eti n̄kpọ.”—Isa. 52:7.

¹¹ Kere ban̄a uwụtn̄kpọ brọda kiet emi ekerede Sergey. Mbemiso enye ọdiọn̄ọde akpanikọ, enye ekedi ata owo o-bụt, onyụn̄ etie idop idop. Ekesisọsọn̄ enye nditịn̄ ikọ ye owo. Nte ini akakade enye ama enyịme ẹkpep imọ Bible. Sergey ọdọhọ ete: “Nte n̄kekpepde Bible, mma ndikụt ke ana mme Christian ẹtịn̄ se mmọ ẹnịmde ke akpanikọ ẹnọ mbon en̄wen. N̄kekere ke ndikemeke ndinam emi tutu amama.” Kpa ye oro, enye ama ekere aban̄a mbon emi mîdiọn̄ọke akpanikọ kan̄a, onyụn̄ ọdiọn̄ọ ke imemke inọ mbon emi mîdịghe ufan Jehovah ndidu uwem ke ererimbot emi. Enye ọdọhọ ete: “Se n̄kekpepde ama anam n̄kop inemesịt nnyụn̄ nnen̄ede nnyene emem. Mma mfiọk ke ana mbon en̄wen ẹnyụn̄ ẹtiene ẹkpep akpanikọ n̄ko.” Nte Sergey ekenen̄erede ekere aban̄a mbon en̄wen, ntre ke enye ekenen̄ede enyene uko ọkwọrọ ikọ. Sergey ọdọhọ ete: “Idem ama akpa mi ke ini n̄kokụtde ke ndineme n̄kpọ ye mbon en̄wen akakam ananam nnyene uko, nnyụn̄ ntetịm nnịm se n̄kekpepde ke akpanikọ.” *

12-13. Ntak emi oyomde inyene ime ye mbon emi ikpepde Bible? Nọ uwụtn̄kpọ.

¹² Ọyọhọ ita, nyene ime ye mbon emi afo ekpepde Bible. Ti ke ekeme ndidi akanam mmọ ikopke ndusụk akpanikọ Bible emi inen̄erede idiọn̄ọ. Efen edi ke ediwak owo ẹnen̄ede ẹma se mmọ ẹnịmde.  Ekeme ndidi mmọ ẹda ke ido ukpono mmimọ anam idiana kiet ye ubon mmimọ, ufan mmimọ, ye mbon eken ke ebiet emi mmimọ idụn̄de. Ikpanam didie in̄wam mmọ?

¹³ Kere ban̄a uwụtn̄kpọ emi ise: Ẹsinam didie akani ebọp ama abiara, ndien edi se ẹbọpde obufa? Ediwak ini ẹsibọp obufa ẹbọp ke adan̄aemi ẹsụk ẹsan̄ade ke akani oro. Ẹma ẹkụre obufa oro, ẹyewụri akani oro. Kpa ntre n̄ko, edieke iyomde owo etre ndinịm “n̄kani” n̄kpọ emi enye ekesinịmde, emi enye okonyụn̄ amade etieti, ekeme ndidi oyoyom ibem iso in̄wam enye ọdiọn̄ọ onyụn̄ ama “mbufa” n̄kpọ emi enye ekpepde ke Bible, emi enye mîmeheke kan̄a ke nsonso oro. Enye ama ama se enye ekpepde, enye ọyọkpọn̄ se enye ekesinịmde. Ekeme ndida ini mbemiso ikemede ndin̄wam owo anam se itịn̄de emi.—Rome 12:2.

14-15. Didie ke ikeme ndin̄wam mbon emi mîdiọn̄ọke ke Abasi akaduak mme owo ndidu uwem ke nsinsi ke Paradise ke isọn̄?

¹⁴ Edieke inyenede ime ye mbon emi ikwọrọde ikọ inọ, nnyịn idikereke ke akpana akpanikọ emi mmọ ẹkopde ke akpa ini an̄wan̄a mmọ, m̀mê ke akpana mmọ ẹnyịme se mmọ ẹkopde. Utu ke oro, nnyịn ndikere mban̄a mmọ ayan̄wam nnyịn in̄wam mmọ ẹda ini ẹnen̄ede ẹkere se Bible etịn̄de. Ke uwụtn̄kpọ, da nte ke iyom ndinam an̄wan̄a owo ke mme owo ẹyedu uwem ke nsinsi ke Paradise ke isọn̄. Ediwak owo idiọn̄ọke n̄kpọ iban̄a utọ ukpepn̄kpọ oro. Ekeme ndidi mmọ ẹkere ke owo ama akpa, ke eke esie okụre. Mîdịghe edi ke mmọ ẹkere ke kpukpru nti owo ẹdika heaven. Didie ke ikeme ndin̄wam mmọ?

¹⁵ Brọda kiet etịn̄ nte imọ isinamde in̄wam mme owo. Akpa, enye esikot Genesis 1:28. Ekem obụp enyeneufọk m̀mê m̀mọ̀n̄ ke Abasi okoyom mme owo ẹdụn̄, m̀mê enye okoyom uwem etie didie. Ediwak owo ẹsidọhọ ke Abasi okoyom mme owo ẹdu mi ke isọn̄, ẹkop inem uwem. Ekem enye oyokot Isaiah 55:11 onyụn̄ obụp m̀mê Abasi okpụhọ ekikere. Ediwak ini enyeneufọk ọyọdọhọ ke ikpụhọke. Ke akpatre, enye oyokot Psalm 37:10, 11 onyụn̄ obụp m̀mê n̄kpọ editie didie ke ini iso. Enye ada mme itie Bible emi an̄wam ediwak owo ẹkụt ke Abasi osụk oyoyom nti owo ẹdu uwem ke Paradise ke isọn̄ emi.

16-17. Tịn̄ ndusụk usụn̄ emi ikemede ndinanam se idude ke Mme N̄ke 3:27 man iwụt ke imekere iban̄a mme owo.

¹⁶ Ọyọhọ inan̄, nanam n̄kpọ wụt ke emekere aban̄a owo. Ke uwụtn̄kpọ, ekeme ndidi ika ufọk owo ini emi mîfọnke ye enyeneufọk. Imekeme ndidọhọ enye okûyat esịt ke iyafiak idi. Ikpanam didie edieke ikụtde n̄kpri n̄kpri n̄kpọ emi ikemede ndin̄wam enyeneufọk nnam, mîdịghe edi ke enye ikemeke ndiwọrọ n̄ka n̄kpọ, ndien oyom in̄wam enye inam n̄kpọ? Ke  utọ idaha oro, imekeme ndin̄wam enye.—Kot Mme N̄ke 3:27.

¹⁷ Sista kiet etịn̄ eti n̄kpọ emi eketịbede ke enye ama akanam n̄kpọ emi enye akadade nte ekpri n̄kpọ ọnọ owo. Enyene ubon kiet emi eyen mmọ akakpade. Mbọm ama anam sista oro ewet leta ọnọ mmọ. Enye ama esịn ndusụk itie Bible n̄ko ada ọdọn̄ mmọ esịt. Ubon oro ẹkenam n̄kpọ didie ini mmọ ẹbọde leta oro? Mma oro eyen esie akakpade ama ewet sista oro ete: “Ama ọdiọk mi ke idem etieti n̄kpọn̄. Udiọn̄ọke adan̄a nte leta fo oro akan̄wamde nnyịn. Esịt enen̄ede enem mi ke leta emi ekewetde ọdọn̄ nnyịn esịt. Mmekere ke mma n̄kot leta fo oro mbe utịm ike-20 n̄kpọn̄. Se afo ekewetde ama enem mi onyụn̄ ọdọn̄ mi esịt. Sọsọn̄ọ ata etieti.” Ke ini mme owo ẹbọde ufen, ndien nnyin ida nte ke se iwọrọde mmọ oro ọwọrọ nnyịn inyụn̄ inam n̄kpọ in̄wam mmọ, eti n̄kpọ esiwọrọ ke utịt.

18. Nte 1 Corinth 3:6, 7 owụtde, nso ke akpana isiti ke ini ikwọrọde ikọ? Ntak emi ikpesitide?

¹⁸ Inaha ifre se idide udeme utom nnyịn ke utom ukwọrọikọ. Imenyene ubọk ke ndin̄wam mme owo ẹdiọn̄ọ Abasi, edi idịghe udeme utom nnyịn edi akpan n̄kpọ akan. (Kot 1 Corinth 3:6, 7.) Jehovah esinam mme owo ẹdidụk esop. (John 6:44) Ke akpatre, nte esịt owo etiede edinam enye enyịme m̀mê esịn eti mbụk. (Matt. 13:4-8) Ti ke ata ediwak owo ikenyịmeke etop emi Jesus ọkọkwọrọde. Se do-o, Jesus emi akam edide idụhe owo ndomokiet emi ekekemede ndikpep owo n̄kpọ nte enye! Ntre ikpanaha iyak idem emem nnyịn edieke ediwak owo mîmaha ndikpan̄ utọn̄ n̄kop se ikwọrọde.

19. Nso ufọn ke idibọ ima ikere iban̄a mbon emi ikwọrọde ikọ inọ?

¹⁹ Ima iwụt ke imekere iban̄a mme owo ke ini ikwọrọde ikọ, iyọbọ ediwak ufọn. Ukwọrọikọ eyenen̄ede enem nnyịn. Iyenen̄ede ikop inemesịt emi owo esikopde ke ini ọnọde owo n̄kpọ. Iyanam emem utom ọnọ “mbon oro ẹnyenede eti esịt oro edinamde mmọ ẹnyene nsinsi uwem” ndinyịme eti mbụk. (Utom 13:48) Ntre “adan̄a nte inyenede ifet, ẹyak nnyịn inam se ifọnde inọ kpukpru owo.” (Gal. 6:10) Ima inam ntre, iyanam ẹnọ Ete nnyịn eke heaven ubọn̄. Ndien oro eyenem nnyịn etieti.—Matt. 5:16.