1. Nso ke ediwak ikọt Abasi ẹsikere?

APOSTLE PAUL ọkọdọhọ ke imọ idi “owo nditaha.” (Rome 7:24) Esitie ediwak ikọt Abasi ke idem nte eketiede apostle Paul. Ntak-a? Idụhe eke mîsinamke idiọkn̄kpọ sia nnyịn ifọnke ima. Esịt isinemke nnyịn ke ini iduede inam se Jehovah mîmaha. Emi esinam ikere ke nnyịn iwọrọke n̄kpọ m̀mê ke idi mbon nditaha. Ndusụk ikọt Abasi emi ẹnamde akwa idiọkn̄kpọ ẹsinyụn̄ ẹkere ke idiọkn̄kpọ mmimọ okpon akaha, ke Abasi idifenke mmimọ.

2. (a) Didie ke Psalm 34:22 owụt ke ikpanaha itịmede esịt iban̄a idiọkn̄kpọ oro Jehovah ama ekefen? (b) Nso ke idineme ke ibuotikọ emi? (Se ekebe oro “ Ndi Mme Obio Ubọhọ Ẹkeda Ẹban̄a N̄kpọ?”)

² Ikọ Abasi ọdọhọ ke edieke idade Jehovah ke ebiet ubọhọ, ke nnyịn idiyakke esịt amia nnyịn ufen ke idiọkn̄kpọ oro Jehovah ama ekefen nnyịn. (Kot Psalm 34:22.) Nso ke ndida Jehovah ke ebiet ubọhọ nnyịn ọwọrọ? Nso ke ikpanam man Jehovah atua nnyịn mbọm onyụn̄ efen ọnọ nnyịn? Iyekeme ndibọrọ mme mbụme emi edieke idiọn̄ọde se ikanamde Jehovah ọdọhọ ẹnịm mme obio ubọhọ ke Israel. Imọfiọk ke Ibet oro Jehovah ọkọnọde Moses ọkọdọhọ ẹnịm mme obio ubọhọ ke Israel, ndien ke Ibet oro ama etre ke Pentecost isua 33. Edi kûfre ke Jehovah ọkọnọ Ibet oro. Ntre mme obio ubọhọ oro ẹnam ifiọk nte Jehovah  adade idiọkn̄kpọ, nte enye adade mbon oro ẹnamde idiọkn̄kpọ, ye nte enye adade mbon oro ẹkabarede esịt. Yak ineme kan̄a se ikanamde Jehovah ọdọhọ ẹnịm mme obio ubọhọ ye nte mmọ ẹken̄wamde ikọt esie.

3. Nso ke nditọ Israel ẹkesinam owo emi okokoide-koi owot owo?

³ Jehovah ama enen̄ede asua ẹwot owo ekededi ke Israel. Edieke owo okokoide-koi owot owo, akana “osio-usiene iyịp” owot enye n̄ko. Akana “osio usiene iyịp” edi iman akpan̄kpa emi ekekperede akpan̄kpa akan, okonyụn̄ ana edi erenowo. (Num. 35:19) Ndikowot owo emi okokoide-koi owot owo ama anam ẹsio usiene iyịp owo emi enye okowotde. Ndikọsọsọp n̄wot enye ama anam Isọn̄ Un̄wọn̄ọ okûdehe. Emi akanam Jehovah ọdọhọ ete: “Mbufo ẹkûbiat isọn̄ emi mbufo ẹdụn̄de ke esịt; koro edi iyịp anam isọn̄ edehe.”​—Num. 35:​33, 34.

4. Nso ke akana owo emi eduede owot owo anam?

⁴ Nso ke akana eyen Israel emi eduede owot owo anam? Kpa ye oro enye ekeduede-due owot owo, akana ẹwot enye sia enye ama ọduọk iyịp owo. (Gen. 9:5) Edi Jehovah ama ọdọhọ ẹtua utọ owo oro mbọm. Akana enye efehe aka kiet ke otu obio ubọhọ itiokiet oro ẹkesiode ẹnịm, mbak “osio usiene iyịp” idiwot enye. Ikanaha enye ọkpọn̄ obio ubọhọ oro tutu akwa oku akpa.​—Num. 35:​15, 28.

5. Didie ke Jehovah ndikọdọhọ ẹmek mme obio ubọhọ anam itetịm ifiọk enye?

⁵ Idịghe nditọ Israel ẹketọn̄ọ n̄kpọ obio ubọhọ oro, Jehovah ọkọtọn̄ọ. Jehovah ọkọdọhọ Joshua ete: “Dọhọ nditọ Israel ete, ‘Ẹsio mme obio ubọhọ  . . . ẹnịm ẹnọ idem mbufo.’ Jehovah ọkọdọhọ ẹnịm mme obio oro “san̄asan̄a ke edisana.” (Josh. 20:​1, 2, 7, 8) Sia edide Jehovah akanam ẹmek mme obio oro ẹnịm san̄asan̄a, imekeme ndibụp ite: Didie ke emi anam ikụt nte Jehovah esituade owo mbọm? Didie ke oro ekpep nnyịn nte ikemede ndida enye ke ebiet ubọhọ nnyịn?

6, 7. (a) Nso ke akana mbiowo Israel ẹnam ke ini owo eduede owot owo? (Se akpa ndise ibuotikọ emi.) (b) Ntak emi akanade owo emi eduede owot owo aka ebịne mbiowo?

⁶ Akana eyen Israel emi ekeduede owot owo efehe aka obio ubọhọ eketịn̄ se iketịbede ọnọ mbiowo obio ubọhọ ke nto-ndụk inuaotop obio. Mbiowo ẹyemen enye ẹsịn ke obio. (Josh. 20:4) Ekem mmọ ẹyenọ enye aka ebịne mbiowo obio oro enye okowotde owo man mmọ ẹkpe ikpe esie. (Kot Numbers 35:​24, 25.) Edieke mmọ ẹkụtde ke enye ekededue owot owo, mmọ ẹyenọ enye afiak aka obio ubọhọ.

⁷ Ntak emi akanade mbiowo ẹkpe ikpe owo oro? Oro ikayakke nditọ Israel ẹdehe, ama onyụn̄ anam Jehovah atua owo emi ekeduede owot owo mbọm. Ataifiọk kiet emi esinamde ndụn̄ọde aban̄a Bible ọkọdọhọ ke edieke owo oro eduede owot owo mîkaha ibịne mbiowo nte Jehovah ọkọdọhọde, ke enye anam idemesie ibak. Ẹyewot enye, ndien iyịp esie ọyọkọbọ enye. Jehovah ama eben̄e idem nditua owo oro mbọm, edi akana enye anam n̄kpọ owụt ke imoyom ẹtua imọ mbọm. Enye mîfeheke ika kiet ke otu mme obio ubọhọ oro, iman owo emi enye ekeduede owot do ama enyene unen ndiwot enye.

8, 9. Ntak emi eyenete oro anamde akwa idiọkn̄kpọ akpakade ebịne mbiowo man ẹn̄wam enye?

⁸ Mfịn, ana eyenete oro anamde akwa idiọkn̄kpọ aka ebịne mbiowo man ẹn̄wam  enye afiak edi ufan Jehovah. Ntak-a? Akpa, Bible owụt ke Jehovah ọdọn̄ mbiowo ẹkpe ikpe owo emi anamde akwa idiọkn̄kpọ. (Jas. 5:​14-16) Ọyọhọ iba, emi an̄wam owo emi akabarede esịt okûka iso unam idiọkn̄kpọ oro aba, onyụn̄ anam Jehovah ama enye. (Gal. 6:1; Heb. 12:11) Ọyọhọ ita, Jehovah emek mbiowo onyụn̄ ekpep mmọ nte ẹkpen̄wamde owo emi akabarede esịt okûtịmede esịt ukaha, onyụn̄ ọfiọk ke Jehovah ama efen ọnọ owo, efen. Jehovah ọdọhọ ke mbiowo “ẹtie nte ebiet eke ẹdịbede ẹbọhọ ofụm ye ọtọ udak edịm.” (Isa. 32:​1, 2) Jehovah ndimek mbiowo ẹn̄wam nnyịn ntem edi usụn̄ kiet emi enye adade atua nnyịn mbọm.

⁹ Ediwak ikọt Abasi ẹkụt ke ndiyarade idiọkn̄kpọ mmọ nnọ mbiowo man ẹn̄wam mmọ esinam esịt ana mmọ sụn̄. Ke uwụtn̄kpọ, Brọda kiet emi ekerede Daniel ama anam akwa idiọkn̄kpọ, edi ediwak ọfiọn̄ ama ebe enye itịn̄ke n̄kpọ emi inọ mbiowo. Enye ọdọhọ ete: “Sia ediwak ọfiọn̄ ama ekebe, n̄kekere ke inyeneke nte mbiowo ẹkemede ndin̄wam mi aba. Edi idem ama esinyek mi ke usen kiet usen kiet ke ẹyedifiọk se n̄kanamde. Ke ini n̄kesibọn̄de akam, n̄kesibem iso n̄kpe Abasi ubọk nte efen ọnọ mi ke se n̄kanamde.” Daniel ama aka eketịn̄ se enye akanamde ọnọ mbiowo ke akpatre. Enye ọdọhọ ete: “Ikememke ndiketịn̄ se n̄kanamde nnọ mbiowo. Edi ke ini n̄ketịn̄de, eketie nte ẹbiomode mi akamba mbiomo ke ibuot. Idahaemi mmekeme ndibọn̄ akam nnọ Jehovah esịt imiaha mi ufen.” Daniel edi asan̄autom unamutom idahaemi.

10. Nso ke akana owo oro eduede owot owo anam man ẹtua enye mbọm?

¹⁰ Akana owo emi eduede owot owo anam n̄kpọ man ẹtua enye mbọm. Akana enye efehe aka obio ubọhọ oro ekekperede enye akan. (Kot Joshua 20:4.) Edieke enye mîsọpke-sọp ifehe ika obio ubọhọ inyụn̄ ika iso idụn̄ do, ẹyewot enye. Emi ọwọrọ ke akana enye ayak n̄kpọ atak enye. Enye ọyọkpọn̄ utom esie ye ufọk esie, idinyụn̄  ikaha isan̄ tutu akwa oku akpa. * (Num. 35:25) Ndi ndiyak mme n̄kpọ emi atak ifọnke ikan owo ndikpowot enye? Edieke enye ọwọrọde ọkpọn̄ obio ubọhọ, ọwọrọ enye idaha uwem owo oro enye okowotde ke n̄kpọ, oro onyụn̄ ekeme ndinam ẹwot enye.

11. Nso ke owo oro akabarede esịt akpanam man owụt ke imọ idaha mbọm Abasi ibre mbre?

¹¹ Mfịn n̄ko, ke ini owo oro akanamde idiọkn̄kpọ akabarede esịt, ana enye osụk anam n̄kpọ man Jehovah atua enye mbọm. Ana enye etre idiọkn̄kpọ oro ofụri ofụri onyụn̄ etre n̄kpri n̄kpri n̄kpọ oro ẹsiwakde ndinam owo akanam akwa idiọkn̄kpọ. Apostle Paul ama etịn̄ se nditọete oro ẹkekabarede esịt ke Corinth ẹkenamde. Enye ọkọdọhọ ete: “Mbufo ndikop mfụhọ ke ido Abasi, nso akwa ifiopesịt ke enye anam mbufo ẹnyene ntem, nte enye esịnde mbufo ẹkan̄ idem, ẹyat esịt, ẹkop ndịk, ẹnyene ọkpọsọn̄ udọn̄, ẹnyene ifịk, ẹnyụn̄ ẹnen̄ede se ikakwan̄ade!” (2 Cor. 7:​10, 11) Edieke inamde ofụri se ikemede mbak nnyịn ididuọ inyịne ke idiọkn̄kpọ, ida oro iwụt Jehovah ke inemke nnyịn nte ikanamde idiọkn̄kpọ, ye nte ke imọfiọk ke mbọm esie enyene adan̄a.

12. Nso ke ana owo ayak atak man Jehovah aka iso atua enye mbọm?

¹² Nso ke ana owo ayak atak man Jehovah aka iso atua enye mbọm? N̄kpọ ekededi emi ekemede ndinam enye akanam idiọkn̄kpọ, ekpededi enye ama n̄kpọ oro didie. (Matt. 18:​8, 9) Ndi eyenyịme ndidian̄ade nsan̄a ye mbon oro ẹyomde fi anam se Jehovah asuade? Edieke ọsọn̄de fi nditre ọkpọsọn̄ un̄wọn̄ mmịn, ndi eyetre ndika mme itie emi ẹkemede ndinam fi edue ọn̄wọn̄ mmịn akan nte ọkpọn̄wọn̄de? Edieke an̄wanade nditre ndisikere mban̄a idan̄, ndi emetre ndise fim, m̀mê ndika ikpehe Intanet emi ẹsisiode oburobụt ndise? Ndi emetre n̄kpọ ekededi oro ekemede ndinam fi ekere aban̄a idan̄? Ti ke ndinam se ededi oro ikemede man Jehovah aka iso ama nnyịn akam edi ke ufọn nnyịn. Idụhe se isiduọde owo esịt nte ndikere ke Jehovah esịn imọ. Edi idụhe se ifọnde nte ndifiọk ke Jehovah ama nnyịn, ye nte ke enye ayama nnyịn ke nsinsi.​—Isa. 54:​7, 8. 

13. Ntak emi idọhọde ke obio ubọhọ iketiehe nte ufọk-n̄kpọkọbi?

¹³ Owo ikesinamke owo emi efehede okodụn̄ ke obio ubọhọ n̄kpọ aba. Jehovah ọkọdọhọ ntem aban̄a mme obio ubọhọ: “Mmọ ẹyedi ebiet emi mbufo ẹdifehede ẹka.” (Josh. 20:​2, 3) Ke ini ẹbierede ke owo ekededue owot owo, Jehovah ikenyịmeke ẹfiak ẹkpe ikpe esie aba; osio usiene iyịp ikonyụn̄ inyeneke unen ndidụk obio ubọhọ n̄kosio enye n̄wot. Ntre idem ikesinyekke owo emi ekeduede owot owo m̀mê ẹyedisio imọ ẹwot usen kiet usen kiet. Jehovah ama ekpeme enye adan̄a nte enye okodude ke obio ubọhọ oro. Obio ubọhọ iketiehe nte ufọk-n̄kpọkọbi. Owo oro ama enyene ifụre ndinam utom, an̄wam owo, onyụn̄ okpono Jehovah. Enye ikodụn̄ke do nte ofụn.

14. Ntak emi owo oro ama akakabade esịt mîkpetịmekede esịt aba?

¹⁴ Ndusụk mbon oro ẹkenamde ikpọ idiọkn̄kpọ ẹsisụk ẹkekere ke mmimọ iwọrọke n̄kpọ, idem ke mmọ ẹma ẹkekabade esịt yak Jehovah efen ọnọ mmọ. Mmọ ẹsikere ke Jehovah idifreke idiọkn̄kpọ mmimọ tutu amama. Edieke afo esikerede ntre, mbọk fiọk ke oro Jehovah ama ekefen ọnọ fi do, ke enye efre  idiọkn̄kpọ fo! Daniel emi iketịn̄de iban̄a ke ikpehe usụkkiet ama edikụt ke nte Jehovah etiede edi oro. Ke mbiowo ẹma ẹkenen̄ede enye ẹnyụn̄ ẹn̄wam enye, esịt ikafịnake enye aba. Enye ọkọdọhọ ete: “Esịt ama edina mi sụn̄ ke mbiowo ẹma ẹken̄wam mi. Jehovah ama efen ọnọ owo, okụre, sia enye ọdọhọ ke imọ iyemen idiọkn̄kpọ oro ikọduọk ke ata anyan usụn̄. Ntre, enye idibatke idiọkn̄kpọ oro inọ fi aba tutu amama.” N̄kọ emeti ke idem ikesinyekke owo emi efehede okodụn̄ ke obio ubọhọ m̀mê osio usiene iyịp eyedi ediwot imọ. Kpasụk ntre n̄ko, ke ini Jehovah efende ọnọ nnyịn, ikpanaha ikere ke enye ayafiak eketi se ikanamde oro onyụn̄ ọnọ nnyịn ufen.​—Kot Psalm 103:​8-12.

15, 16. Ndifiọk ke Jesus edi Akwa Oku nnyịn ye nte ke enye akakpa afak nnyịn anam fi enịm nso?

¹⁵ Enyene se inamde inen̄ede inịm ke Jehovah ayatua nnyịn mbọm mfịn. Ke Paul ama ọkọdọhọ ke imọ idi owo nditaha ke ntak emi enye mîkekemeke ndinịm ibet Abasi nte akpanade enịm, enye ama ọdọhọ ete: “Mmọkọm Abasi ke Jesus Christ Ọbọn̄ nnyịn!” (Rome 7:25) Paul ama anam ikpọ idiọkn̄kpọ mbemiso enye ekedide Christian, enye okonyụn̄ osụk an̄wan̄wana mbak enye okûka iso unam idiọkn̄kpọ. Edi enye ama enịm ke Jehovah ada iyịp Jesus efen ọnọ imọ sia enye ama akabade esịt. Nnyịn n̄ko imekeme ndibọ emem, esịt onyụn̄ ekeme ndina nnyịn sụn̄ sia Jesus ama akpa afak nnyịn. (Heb. 9:​13, 14) Sia Jesus edide Akwa Oku nnyịn, ‘enye ekeme ndinyan̄a mbon oro ẹsan̄ade ke enye ẹkpere Abasi, koro enye odude uwem kpukpru ini ndinam n̄kpeubọk nnọ mmọ.’ (Heb. 7:​24, 25) Akwa oku ama esin̄wam nditọ Israel ẹfiọk ke Jehovah eyefen idiọkn̄kpọ mmọ. Sia Jesus edide Akwa Oku nnyịn, imenen̄ede inịm ke Jehovah ayatua nnyịn mbọm onyụn̄ owụt nnyịn “mfọnido oro owo mîdotke ke nnennen ini oro nnyịn iyomde un̄wam.”​—Heb. 4:​15, 16.

¹⁶ Ana ibuọt idem ye Jesus edieke iyomde Jehovah edi ebiet ubọhọ nnyịn. Kûsukere kpọt ke Jesus akakpa afak ofụri ubonowo. Edi nịm n̄ko ke enye akakpa ọnọ fi. (Gal. 2:​20, 21) Nịm ke Jehovah efen mme idiọkn̄kpọ fo sia Jesus ama akpa ọnọ fi. Nịm n̄ko ke n̄kpa Jesus ayanam fi odu uwem ke nsinsi. Jehovah ọkọnọ Jesus edikpa ọnọ fi.

17. Nso inam ada Jehovah nte ebiet ubọhọ fo?

¹⁷ Nso ke Jehovah ndikanam ẹnịm mme obio ubọhọ ekpep nnyịn? Emi ekpep nnyịn ke Jehovah edi Abasi mbọm, ye nte ke enye ada uwem owo ke ata akpan n̄kpọ. Ekpep nnyịn n̄ko nte mbiowo ẹkemede ndin̄wam nnyịn ke ini inamde idiọkn̄kpọ, nte ikpowụtde ke imakabade esịt, ye nte ke Jehovah ama efen ọnọ owo, efen. Ndi Jehovah edi ebiet ubọhọ fo? Idụhe ebiet en̄wen emi ikemede ndikụt ubọhọ! (Ps. 91:​1, 2) Iyekpep ke ibuotikọ en̄wen nte mme obio ubọhọ ẹkemede ndin̄wam nnyịn isikpe unenikpe inyụn̄ itua owo mbọm nte Jehovah.