1-3. (a) Didie ke ikpada akpanikọ emi ikpepde ke Bible? Nọ uwụtn̄kpọ. (Se mme ndise oro ẹdude ke page emi.) (b) Mme mbụme ewe ke idibọrọ ke ibuotikọ emi?

MME owo ẹsiwak ndifiak mmen n̄kpọ emi mmọ ẹkedepde ke ufọkurua n̄kayak. Idem ata ediwak mbon emi ẹsidepde n̄kpọ ke Intanet ẹsifiak ẹnọ ẹsọk kọmpeni emi ẹkenyamde ẹnọ mmọ. Ekeme ndidi n̄kpọ oro ifọnke, itiehe nte mmọ ẹkekerede, mîdịghe edi ke mmọ imaha n̄kpọ oro aba. Oro esinam mmọ ẹyom ndikpụhọ mbọ en̄wen mîdịghe ẹdọhọ ẹkpọn̄ okụk mmimọ ẹnọ mmimọ.

² Kpa ye oro ikemede ndinam emi ye n̄kpọurua, nnyịn ikpedehe-dei ‘inyam’ m̀mê imen “nnennen ifiọk” akpanikọ emi ikekpepde ke Bible ikpụhọ ibọ n̄kpọ efen. (Kot Mme N̄ke 23:23; 1 Tim. 2:4) Nte ima iketetịn̄ ke ibuotikọ emi ekebede, ini nnyịn ke ikada idep m̀mê ikpep akpanikọ. Ekeme ndidi ima iyak utom emi ọkpọnọde nnyịn ediwak okụk atak, mbon ubon nnyịn ye mme ufan nnyịn ẹsọn nnyịn, ikpụhọ nte ikesikerede n̄kpọ ye nte ikesinamde n̄kpọ, mîdịghe itre mme ido obio emi Abasi mîmaha. Edi kpukpru se ikayakde atak emi imenke udomo ye se Abasi adade ọdiọn̄ nnyịn.

³ Nte idade akpanikọ etie ukem ukem nte ete kiet akadade  pearl emi enye okokutde ke uwụtn̄kpọ kiet emi Jesus ọkọnọde. Jesus ọkọnọ uwụtn̄kpọ emi ndiwụt ke mbon emi ẹkụtde akpanikọ Obio Ubọn̄ idaha enye ibre mbre. Enye ọkọdọhọ ke owourua emi akasan̄ade oyom nti pearl ama okokụt ata eti pearl. Pearl emi enye okokụtde ekedi ata ọsọn̄urua pearl tutu enye aka “ọkọsọp anyam” kpukpru se enye ekenyenede ada edep. (Matt. 13:45, 46) Ntre n̄ko ke ida akpanikọ emi aban̄ade Obio Ubọn̄ Abasi ye mme akpanikọ en̄wen emi ikpepde ke Ikọ Abasi. Mmọ ẹsọn̄ urua ke enyịn nnyịn tutu nnyịn inyịme ndisọsọp nyak n̄kpọ ekededi atak man inyene mmọ. Edieke ikade iso ida akpanikọ ke ata ọsọn̄urua n̄kpọ, nnyịn ‘idinyamke enye’ tutu amama. Edi ndusụk ikọt Jehovah idaha aba akpanikọ emi mmọ ẹkekpepde ke ọsọn̄urua; mmọ ẹkam ẹmen akpanikọ oro ẹnyam. Ọdiọk etieti. Ẹyak nnyịn ikûdedei unam ntre! Bible ọdọhọ yak ika iso ‘isan̄a ke akpanikọ.’ Ana inam se Bible etịn̄de emi man iwụt ke imenen̄ede ima akpanikọ, ke nnyịn idinyun̄ inyamke enye tutu amama. (Kot 3 John 2-4.) Ndisan̄a ke akpanikọ esịne ndidu uwem nte Bible etemede, nnyụn̄ nnam akpanikọ edi akpa n̄kpọ ke uwem nnyịn. Imọn̄ ineme mme mbụme emi: Nso ikeme ndinam ndusụk owo ‘ẹnyam’ akpanikọ? Didie ke owo ekeme ‘ndinyam’ akpanikọ? Nso ke ikpanam mbak nnyịn ke idem nnyịn idinam utọ akamba ndudue oro? Nso idin̄wam nnyịn ibiere ndika iso ‘nsan̄a ke akpanikọ’?

4. Didie ke ndusụk owo ke eyo Jesus ‘ẹkenyam’ akpanikọ?

⁴ Ke eyo Jesus, ndusụk owo emi ẹkesimade se enye ekekpepde ẹma ẹtre ndisan̄a ke akpanikọ nte ini akakade. Ke uwụtn̄kpọ, ke Jesus ama ọkọnọ akwa otuowo udia ke utịbe utịbe usụn̄ ama, mmọ ẹma ẹtiene enye ẹbe Inyan̄ Galilee ẹka edem n̄kan̄ oko. Ini mmọ ẹsịmde do, Jesus ama etịn̄ ikọ emi akakpade mmọ idem. Enye ọkọdọhọ ete: “Ibọhọke mbufo ẹta obụkidem Eyen owo ẹnyụn̄ ẹn̄wọn̄ iyịp esie, mbufo inyeneke uwem ke esịt mbufo.” Utu ke mmọ ndidọhọ Jesus anam ikọ oro an̄wan̄a mmimọ, mmọ ẹma ẹyak ikọ oro anam mmọ ẹtuak ukot ẹduọn̄ọ. Mmọ ẹma ẹdọhọ ẹte: “Ikọ emi odoro owo ndidien; anie ekeme ndikpan̄ utọn̄?” Ikọ oro ama anam “ediwak mbet esie ẹfiak ẹbịne mme n̄kpọ emi mmọ ẹkekpọn̄de ke edem inyụn̄ isan̄ake aba ye enye.”—John 6:53-66.

5, 6. (a) Nso inam ndusụk owo ẹkpọn̄ esop mfịn? (b) Didie ke owo ekeme ndikpọn̄ esop sụn̄sụn̄ sụn̄sụn̄?

⁵ Inemke nnyịn nte ndusụk owo ẹkpọn̄de esop mfịn. Ndusụk ẹkpọn̄ ke ntak obufa usụn̄ emi ẹnamde itie Bible kiet an̄wan̄a, ke ntak se eyenete emi adade usụn̄ eketịn̄de m̀mê akanamde, ke ntak item emi ẹkedade Bible ẹnọ mmọ, mîdịghe ke ntak mfịna emi mmọ ẹkenyenede ye eyenete. Ndusụk ẹkpọn̄ n̄ko ẹkeda ye mbon mfiakedem ye mbon emi ẹsiyụrọrede se ikpepde. Emi anam ndusụk mmọ ẹkokoi ẹtọn̄ọ “ndiwọn̄ọde n̄kpọn̄” Jehovah ye esop esie. (Heb. 3:12-14) Akpakakam ọfọn ye mmọ ekpedi mmọ ẹma ẹka iso ẹbuọt idem ye Abasi ẹnyụn̄ ẹnịm se Jesus ekpepde, ukem nte apostle Peter akanamde! Ini Jesus okobụpde mme apostle esie m̀mê mmọ n̄ko ẹmọn̄ ẹtiene ẹkpọn̄ imọ, Peter ama ọsọsọp ọbọrọ ete: “Ọbọn̄, nnyịn idinyọn̄ ibịne anie? Afo enyene ikọ nsinsi uwem.”—John 6:67-69.

⁶ Ndusụk owo ẹkekpọn̄ esop sụn̄sụn̄  sụn̄sụn̄, idiọn̄ọke ke mmimọ ke ikpọn̄. Owo emi ọkpọn̄de esop sụn̄sụn̄ etie nte ubom emi adian̄arede sụn̄sụn̄ ọkpọn̄ esụk. Bible ọdọhọ ke utọ mbon oro ‘ẹfọfiọrọ ẹkpọn̄’ akpanikọ. (Heb. 2:1) Mbon emi itiehe nte mbon oro ẹwọn̄ọrede ẹkpọn̄ akpanikọ sia mmọ ikohokoi ikpọn̄. Kpa ye oro, mmọ ikpereke Jehovah aba ndien nte ini akade, mmọ ididịghe aba ufan esie. Nso ke ikpanam mbak nnyịn idinam utọ akamba ndudue oro?

7. Nso idi akpa n̄kpọ emi ikpanamde mbak nnyịn idinyam akpanikọ?

⁷ Se idin̄wamde nnyịn isan̄a ke akpanikọ edi ndinyịme nnyụn̄ nnam kpukpru se Jehovah etịn̄de. Ana ida akpanikọ nte akpa n̄kpọ ke uwem nnyịn, inyụn̄ idu uwem nte Bible etemede. Ini Edidem David ọkọbọn̄de akam ọnọ Jehovah, enye ama ọdọhọ ete: “Ami nyasan̄a ke akpanikọ fo.” (Ps. 86:11) David ama ebiere ndisan̄a ke akpanikọ. Ana nnyịn n̄ko ibiere ndika iso nsan̄a ke akpanikọ emi Abasi ekpepde nnyịn. Edieke nnyịn mînamke ntre, imekeme nditua n̄kpọfiọk mban̄a se ikayakde atak nnyịn man idep akpanikọ, imonyụn̄ ikeme ndidomo ndifiak mbịne ndusụk n̄kpọ emi ikayakde atak. Utu ke ndinam utọ n̄kpọ emi, ana inen̄ede imụm ofụri akpanikọ ikama ubọk ọsọn̄. Imọfiọk ke nnyịn ikemeke ndimemek akpanikọ N̄wed Abasi emi ikpamade ndinịm ye enye emi nnyịn mîdinịmke. Ana isan̄a ke “ofụri akpanikọ.” (John 16:13) Ẹyak ifiak ise n̄kpọ ition emi ikayakde atak ke ntak akpanikọ. Emi ayanam itetịm ibiere ke nnyịn idifiakke ibịne ọkpọkọm kiet ke otu n̄kpọ emi ikayakde atak.—Matt. 6:19.

8. Didie ke Christian ekeme ndikpọn̄ akpanikọ edieke enye mîkpemeke se enye adade ini esie anam? Nọ uwụtn̄kpọ.

⁸ Ini. Ana ikpeme nte idade ini nnyịn inam n̄kpọ mbak nnyịn idifiọrọ ikpọn̄ akpanikọ. Edieke nnyịn mîkpemeke, imekeme nditọn̄ọ ndibiat ini n̄kaha ke se idade inem idem esịt, se isimade ndinam, Intanet, m̀mê ke ndise TV. Mme n̄kpọ emi idiọkke-o, edi edieke ibiatde ini ikaha ke mmọ, sụn̄sụn̄ sụn̄sụn̄ mmọ ẹyeda ini oro isidade ikpep Ikọ Abasi ke idem nnyịn ye ini emi isidade inam n̄kpọ Abasi. N̄kpọ ntre ama etịbe ọnọ Sista kiet emi ekerede Emma. * Enye ama ama enan̄-mbakara toto ke uyen. Ekedi enye ama enyenyene ekpri ini, ọmọn̄ akawat enan̄-mbakara. Ekem ko, ama ọtọn̄ọ ndifịna enye nte enye ekesidade kpukpru ini esie awat enan̄-mbakara. Enye ama afiak ekere n̄kpọ oro, ndien nte ini akakade, enye ama afiak osion̄o ubọk. Mbụk Sista Cory Wells emi ekesibrede mbuba uwat enan̄-mbakara ama an̄wam enye n̄ko. * Idahaemi, Emma esinen̄ede ada ini esie anam n̄kpọ Abasi onyụn̄ enyene ini ọnọ nditọete esie ye mbon ubon esie. Enye enen̄ede ekpere Jehovah akan akpa, esịt onyụn̄ ana enye sụn̄ sia enye ọdiọn̄ọ ke imọ imada ini imọ inam se idide akpan n̄kpọ.

9. Didie ke ndima okụk ye inyene ekeme ndinam nnyịn inụk n̄kpọ Abasi inịm n̄kan̄ kiet?

⁹ Inyene. Edieke iyomde ndika iso nsan̄a ke akpanikọ, inaha ida okụk ye inyene ke akpa n̄kpọ. Ini ikekpepde akpanikọ, n̄kpọ Abasi akakabade edi akpa ke uwem nnyịn, idịghe aba okụk ye inyene. Ekenenem nnyịn ndiyak mmọ ẹtak man  ikeme ndisan̄a ke akpanikọ. Edi nte ini akade, imekeme ndikụt nte mbon en̄wen ẹdepde mbufa fon, TV, ye mme n̄kpọ ntre mîdịghe ikụt nte mmọ ẹdepde se ẹmama. Imekeme nditọn̄ọ ndikere ke n̄kpọ atak nnyịn. Emi ekeme ndinam se inyenede ikemke nnyịn aba, nnyịn inyụn̄ itọn̄ọ ndinụk n̄kpọ Abasi nnịm n̄kan̄ kiet man inen̄ede inyene ini in̄wana n̄kpọ. Utọ n̄kpọ emi anam iti Demas. Demas ‘ndima editịm n̄kpọ emi’ akanam enye etre nditiene apostle Paul. (2 Tim. 4:10) Bible itịn̄ke m̀mê oro ọwọrọ ke enye akama inyene akan n̄kpọ Abasi m̀mê ke enye ikamaha ndiyak n̄kpọ atak enye man ekeme nditiene Paul nnam utom. Nnyịn iyomke ndifiak ntọn̄ọ ndima okụk ye inyene sia mmọ ẹkeme ndinam itre ndima akpanikọ.

10. Nso ke nnyịn mîdinamke edieke iyomde ndika iso nsan̄a ke akpanikọ?

¹⁰ Mbon ubon nnyịn ye mme ufan nnyịn. Edieke iyomde ndika iso nsan̄a ke akpanikọ, inaha iyak mbon en̄wen ẹnam nnyịn inam se mînenke. Ini ikọtọn̄ọde ndisan̄a ke akpanikọ, ndusụk mbon ubon nnyịn ye mme ufan nnyịn ikanamke n̄kpọ aba ye nnyịn nte ẹkesinamde. Ndusụk mmọ ikenyeneke mfịna ye se inịmde, edi ndusụk ẹma ẹtọn̄ọ ndikọbọ nnyịn. (1 Pet. 4:4) Kpa ye emi isidomode ndifọn ido ye mbon ubon nnyịn mînyụn̄ iyomke ndinyene mfịna ye mmọ, ana ikpeme mbak nnyịn idinam se nnyịn mîkpanamke ke ntak emi iyomde ndinem mmọ esịt. Iyodomo nte ikekeme ndidu ke emem ye mmọ. Edi idinen̄ede ikpere mbon emi ẹmade Jehovah sia iyom ndinam se 1 Corinth 15:33 etịn̄de.

11. Nso idin̄wam nnyịn ikûdọn̄ ubọk ke oburobụt n̄kpọ?

¹¹ Ndiọi ekikere ye ndiọi uwem. Ana kpukpru mbon emi ẹsan̄ade ke akpanikọ ẹsana. (Isa. 35:8; kot 1 Peter 1:14-16.) Ini ikodụkde esop, akana kpukpru nnyịn ikpụhọde uwem nnyịn, idu uwem nte Bible ọdọhọde. Ukpụhọde emi ndusụk owo ẹkenamde ama okpon etieti. M̀mê eke nnyịn ama okpon ntre m̀mê ikokponke, inaha ikpọn̄ edisana uwem emi Bible ekpepde nnyịn, ikodu oburobụt uwem nte mbon ererimbot emi. Nso idin̄wam nnyịn ikûdụk utọ afan̄ emi? Edi nnyịn nditi akamba ekọmurua emi Jehovah ekekpede man anam nnyịn isana. Jehovah akada ọsọn̄urua iyịp Jesus Christ Eyen esie afak nnyịn. (1 Pet. 1:18, 19) Nnyịn ndisiti se uwa ufak Jesus anamde ọnọ nnyịn ayan̄wam nnyịn ika iso isana ke enyịn Jehovah.

12, 13. (a) Ntak emi ọfọnde ida mme usọrọ emi Jehovah mîmaha ukem nte enye adade mmọ? (b) Nso ke iyom ndineme idahaemi?

¹² Ido obio emi Abasi mîmaha. Mbon ubon nnyịn, mbon itieutom nnyịn, ye nditọ ufọkn̄wed nnyịn ẹkeme ndidomo ndinam nnyịn itiene inam mme usọrọ emi Abasi mîmaha. Nso idin̄wam nnyịn ikûtiene unam ido obio m̀mê usọrọ emi Jehovah asuade? Edi nnyịn ndida mme usọrọ emi nte Jehovah adade, nnyụn̄ n̄kot se ẹtịn̄de ke mme n̄wed nnyịn ẹban̄a nte utọ usọrọ oro ọkọtọn̄ọde. Ke ini itide idem nnyịn ntak emi N̄wed Abasi akpande nnyịn ndinam mme utọ usọrọ oro, emi esinam itetịm inịm ke isan̄a ke usụn̄ emi “Ọbọn̄ enyịmede.” (Eph. 5:10) Nnyịn ndibuọt idem ye Jehovah nnyụn̄ nnịm akpanikọ emi enye ekpepde nnyịn idiyakke ‘iten̄e owo enyịn.’—N̄ke 29:25.

¹³ Ndisan̄a ke akpanikọ idịghe n̄kpọ mfịn ye n̄kpọn̄, iduak ndinam ntre ke nsinsi. Nso idin̄wam nnyịn ibiere ndika iso nsan̄a ke akpanikọ? Ẹyak ineme n̄kpọ ita.

14. (a) Didie ke nnyịn ndika iso n̄kpep Bible edin̄wam nnyịn ibiere ke nnyịn idinyamke akpanikọ? (b) Ntak emi ọniọn̄, ntụnọ, ye asian ẹdide akpan n̄kpọ?

¹⁴ Akpa, ka iso kpep Bible man ọdiọn̄ọ mme akpanikọ emi ẹdude do, nyụn̄ tie kere se ekpepde. Sisio ini nịm kpep Ikọ Abasi. Emi ayanam enen̄ede ama akpanikọ onyụn̄ anam etetịm ebiere ke imọ idinyamke enye. Mme N̄ke 23:23 ọdọhọ n̄ko ke ana idep “ọniọn̄ ye ntụnọ ye asian.” Ikụreke ke ndifiọk Ikọ Abasi. Ana inanam se ikpepde. Asian edin̄wam nnyịn ikụt ke kpukpru se Jehovah etịn̄de asan̄a ukem. Ọniọn̄ edinam nnyịn inanam se idiọn̄ọde oro. Akpanikọ esitụnọ nnyịn ndusụk ini, anam ikụt ebiet emi nnyịn mînamke ọfọn. Mbọk ẹyak isinyịme Ikọ Abasi ada nnyịn usụn̄ ntem koro emi ọfọn ye nnyịn akan silver.—N̄ke 8:10.

15. Didie ke akpanikọ esikpeme nnyịn?

¹⁵ Ọyọhọ iba, biere ndinam se ekpepde kpukpru usen. Bọbọ akpanikọ ke isịn. (Eph. 6:14) Ke eyo Bible, n̄kpahaisịn ikesiyakke n̄kpọ anam owoekọn̄ isịn ye edak. Edi n̄kpahaisịn oro mîsọn̄ke enye ke isịn, idinen̄ekede inam ufọn inọ enye. Didie ke akpanikọ esikpeme nnyịn nte n̄kpahaisịn? Edieke akpanikọ enen̄erede omụm nnyịn esịt, iyekere n̄kpọ ọfọn, iyonyụn̄ ibiere n̄kpọ ọfọn. Idomo ekpesịm nnyịn mîdịghe ẹkọbọ nnyịn, akpanikọ ayan̄wam nnyịn ika iso inam nnennen n̄kpọ nte ikebierede. Ukem nte owoekọn̄ mîkpekereke-kere ndika ekọn̄ ikpahake n̄kpahaisịn, ikpanaha nnyịn n̄ko ikere ndikpọn̄ akpanikọ m̀mê ndimemek akpanikọ N̄wed Abasi emi ikpamade ndinịm ye enye emi nnyịn mîdinịmke. Utu ke oro, ana idomo nte ikekeme ndidu uwem nte Bible etemede. Ufọn en̄wen emi n̄kpahaisịn ekesinamde ọnọ owoekọn̄ ekedi ndinam enye enyene eti itie emi enye ekemede ndifak akan̄kan̄ esie. Emi anam iti n̄kpọ en̄wen emi edin̄wamde nnyịn ibiere ndika iso nsan̄a ke akpanikọ.

16. Didie ke ndikpep mbon en̄wen akpanikọ edin̄wam nnyịn ibiere ndika iso nsan̄a ke akpanikọ?

¹⁶ Ọyọhọ ita, domo ndisịn idem n̄kpep mbon en̄wen akpanikọ Bible adan̄a nte ekekeme. Bible emen “ikọ Abasi” odomo ye akan̄kan̄. Afo ndisịn idem n̄kpep mbon en̄wen akpanikọ ayan̄wam fi ọsọn̄ọ omụm “ikọ Abasi” akama. (Eph. 6:17) Akpana kpukpru nnyịn idomo ndidi nti mme andikpep emi ‘ẹtịmde ẹsiak ikọ akpanikọ.’ (2 Tim. 2:15) Nte isụk idade Bible in̄wam mbon en̄wen ẹdiọn̄ọ akpanikọ ẹnyụn̄ ẹsịn nsu, ntre ke idinam se Abasi etịn̄de etetịm odụk nnyịn esịt ye ekikere. Emi ayan̄wam nnyịn itetịm ibiere ndika iso nsan̄a ke akpanikọ.

17. Nso inam ada akpanikọ ke ata ọsọn̄urua n̄kpọ?

¹⁷ Akpanikọ emi idiọn̄ọde edi ata ọsọn̄urua enọ emi Jehovah ọnọde nnyịn. Enye anam nnyịn idi ufan ye Ete nnyịn ke heaven; idụhe se idade ke akpan n̄kpọ ikan emi. Jehovah ekpep nnyịn ata ediwak n̄kpọ idahaemi, edi mben edi oro! Enye ọn̄wọn̄ọ ndinọ nnyịn nsinsi uwem ndian do nnyụn̄ n̄kpep nnyịn akpanikọ ke nsinsi. Ntre ọfọn ida akpanikọ ke ata ọsọn̄urua n̄kpọ, nte ata eti pearl. Ka iso “dep akpanikọ kûnyụn̄ unyam enye.” Ama anam ntre, afo ayanam se David ọkọn̄wọn̄ọde ọnọ Jehovah ete: “Ami nyasan̄a ke akpanikọ fo.”—Ps. 86:11.