1. Ntak emi esịt esinen̄erede enem Mme Ntiense Jehovah? (Se akpa ndise ibuotikọ emi.)

MME NTIENSE JEHOVAH ẹdi mbon inemesịt. M̀mê mmọ ẹdu ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄, m̀mê ke Itie Mbono, m̀mê ke itie usọrọ, oyokop mmọ ẹnemede ẹsak ke otu idemmọ. Nso isinam esịt enem mmọ ntre? Akpan ntak kiet edi ke mmọ ẹfiọk Jehovah emi edide “Abasi inemesịt,” ẹtuak ibuot ẹnọ enye, ẹnyụn̄ ẹkpebe enye. (1 Tim. 1:11; Ps. 16:11) Sia Jehovah edide Abasi inemesịt, enye oyom nnyịn ikop inemesịt; enye onyụn̄ anam ediwak n̄kpọ ọnọ nnyịn emi ẹsinamde esịt enem nnyịn.​—Deut. 12:7; Eccl. 3:​12, 13.

2, 3. (a) Nso ke ndikop inemesịt ọwọrọ? (b) Nso ikeme ndinam ọsọn̄ ndikop inemesịt?

² Ndi esịt esinem fi? Ndi esịt ekeme ndinem fi n̄kan nte enemde idahaemi? Ẹdọhọ ke owo ndikop inemesịt ọwọrọ ndisiwak nditie idara idara, ndiyụhọ ye se owo enyenede, ndinen̄ede n̄kop inem uwem, ndinyụn̄ nnen̄ede nyom ndika iso ntie ntre. Bible owụt ke edidiọn̄ Jehovah esinam owo okop ata inemesịt. Edi ekeme ndisọn̄ owo ndikop inemesịt ke ererimbot emi. Nso ikeme ndinam ọsọn̄?

 ³ Ekeme ndisọn̄ ndikop inemesịt ke ini owo nnyịn akpade, ke ini ẹsiode owo nnyịn ke esop, ẹsiode nnyịn ke utom, ndọ nnyịn asuanade, ufọk etiede ikọ ikọ, mbon itieutom nnyịn m̀mê nditọ ufọkn̄wed nnyịn ẹsakde nnyịn, m̀mê ke ini ẹkọbọde nnyịn mîdịghe ẹsịnde nnyịn ke ufọk-n̄kpọkọbi ke ntak emi ikponode Jehovah. Ekeme ndisọn̄ n̄ko ndikop inemesịt edieke isikopde ọkpọsọn̄ mfụhọ, idem nnyịn mîsọn̄ke nte ekesisọn̄de, m̀mê idọn̄ọde uyịre uyịre udọn̄ọ. Edi kûfre ke Jesus emi edide ‘n̄kukụre Andinyene Akwa Odudu, emi onyụn̄ okopde inemesịt’ ama esima ndidọn̄ mme owo esịt nnyụn̄ nnam esịt enem mmọ. (1 Tim. 6:15; Matt. 11:​28-30) Ini Jesus ọkọkwọrọde ikọ ke obot, enye ama asiak ediwak n̄kpọ emi ẹkemede ndinam ikop inemesịt kpa ye afanikọn̄ idiọk ererimbot emi.

4, 5. Idisan̄a didie ikop ata inemesịt?

⁴ Se Jesus ekebemde iso asiak ini enye ọkọkwọrọde ikọ ke obot edi ata akpan n̄kpọ emi edinamde ikop inemesịt. Enye ọkọdọhọ ete: “Mmọ oro ẹkerede ẹban̄a unana mmọ ke n̄kan̄ eke spirit ẹkop inemesịt, koro obio ubọn̄ heaven enyenede mmọ.” (Matt. 5:3) Nnyịn ndikpep Ikọ Abasi, ndinịm ibet Abasi, nnyụn̄ nyak n̄kpọ Abasi edi akpa n̄kpọ ke uwem nnyịn oyowụt ke imekere iban̄a unana nnyịn ke n̄kan̄ eke spirit. Oro ayanam esịt etetịm enem nnyịn, onyụn̄ anam inen̄ede inịm ke Jehovah ayanam kpukpru se enye ọn̄wọn̄ọde. Ndien “utịbe utịbe idotenyịn” oro ikụtde ke Bible ayanam esịt ana nnyịn sụn̄.​—Titus 2:13.

⁵ Ata akpan n̄kpọ emi edinamde ikop ata inemesịt edi ndinen̄ede n̄kpere Jehovah. Abasi ama anam apostle Paul ewet ete: “Ẹdat esịt ke Ọbọn̄ [Jehovah] kpukpru ini. Nyọtọn̄ọ ntak ndọhọ, Ẹdat esịt!” (Phil. 4:4) Ana inyene ọniọn̄ emi Jehovah esinọde man ikeme ndinen̄ede n̄kpere enye. Bible ọdọhọ ete: “Owo emi okụtde ọniọn̄ ye owo emi enyenede mbufiọk, okop inemesịt. Enye edi eto uwem ọnọ mmọ eke ẹmụmde enye ẹkama, ndien mbon oro ẹsọn̄ọde ẹmụm enye ẹkama ẹkop inemesịt.”​—N̄ke 3:​13, 18.

6. Nso idinam nnyịn ika iso ikop inemesịt?

⁶ Edieke iyomde ndika iso n̄kop inemesịt, inaha ikokot Ikọ Abasi kpọt, ana inanam se ikotde. Jesus ama owụt ke enen̄ede ọfọn inanam se ikpepde. Enye ọkọdọhọ ete: “Edieke mbufo ẹfiọkde mme n̄kpọ emi, mbufo ẹyekop inemesịt edieke ẹnamde mmọ.” (John 13:17; kot James 1:25.) Emi edinam nnyịn ikpere Jehovah inyụn̄ ika iso ikop ata inemesịt. Edi idinam didie ikop inemesịt kpa ye ediwak n̄kpọ oro ẹsinamde esịt etịmede owo? Yak ise n̄kpọ en̄wen emi Jesus eketịn̄de ini enye ọkọkwọrọde ikọ ke obot.

7. Didie ke mbon oro ẹfụhọde ẹkeme ndikop inemesịt?

⁷ “Mmọ oro ẹfụhọde ẹkop inemesịt, koro ẹyedọn̄ mmọ esịt.” (Matt. 5:4) Utọ ikọ emi ekeme ndikpa ndusụk owo idem. Mmọ ẹkeme ndikere m̀mê nso ikpanam owo emi ofụhọde okop inemesịt. Jesus iketịn̄ke iban̄a kpukpru mbon oro ẹfụhọde, sia ndiọi owo ẹsikam ẹfụhọ ẹban̄a nsọn̄ọn̄kpọ “ndiọkeyo emi ọsọn̄de ndiyọ” mi. (2 Tim. 3:1) Edi oro ikemeke ndinam mmọ ẹkpere Jehovah sia mmọ ẹkere ẹban̄a ufọn idemmọ kpọt. Mbon oro ẹfiọkde ke imoyom Abasi ke Jesus eketịn̄  aban̄a. Mmọ ẹfụhọ ke ntak emi ata ediwak owo mîyomke Abasi, ẹnyụn̄ ẹnamde se mmọ ẹmade-ma. Mmọ ẹfiọk ke mmimọ ifọnke ima, ẹnyụn̄ ẹkụt kpukpru afanikọn̄ emi idiọkn̄kpọ adade edi. Jehovah okụt utọ mbon oro ẹfụhọde ke ofụri esịt do; enye ada Ikọ esie ọdọn̄ mmọ esịt, anam esịt enem mmọ, onyụn̄ ọn̄wọn̄ọ ndinọ mmọ nsinsi uwem.​—Kot Ezekiel 5:11; 9:4.

8. Didie ke ndinyene ifụre ifụre ido edinam ikop inemesịt?

⁸ “Mmọ oro ẹnyenede ifụre ifụre ido ẹkop inemesịt, koro mmọ ẹyeda isọn̄ ẹnyene.” (Matt. 5:5) Didie ke ndinyene ifụre ifụre ido ekeme ndinam ikop inemesịt? Ediwak owo ẹma ẹkpụhọde ke ini mmọ ẹkedifiọkde akpanikọ emi odude ke Bible. Ndusụk mmọ ẹma ẹsisọn̄ ido, ẹtie ikọ ikọ, ẹnyụn̄ ẹtie afai afai. Edi idahaemi mmọ ẹdidu obufa uwem, ẹnyụn̄ “ẹmen esịt ima emi asan̄ade ye mbọm ẹsịne ọkọrọ ye mfọnido ye nsụhọdeidem ye ifụre ifụre ido ye anyanime.” (Col. 3:​9-12) Emi anam mmọ ẹdu ke emem, inyeneke mfịna ye owo, ẹnyụn̄ ẹkop inemesịt. Bible ọdọhọ ke mmọ “ẹyeda isọn̄ ẹnyene.”​—Ps. 37:​8-10, 29.

9. (a) Didie ke mbon oro ẹnyenede ifụre ifụre ido ‘ẹdida isọn̄ inyene’? (b) Nso ikeme ndinam esịt enem mbon oro “ẹkopde biọn̄ ye nsatitọn̄ edinen ido”?

⁹ Didie ke mbon oro ẹnyenede ifụre ifụre ido ‘ẹdida isọn̄ inyene’? Mbon oro ẹyetde aran ẹyeda isọn̄ ẹnyene ke ini mmọ ẹditiede ke heaven ikara isọn̄ nte ndidem ye mme oku. (Edi. 20:6) Ediwak miliọn mbon eken emi mîdikaha heaven ẹyeda isọn̄ ẹnyene sia Jehovah ayanam mmọ ẹdụn̄ ke isọn̄ ke nsinsi. Enye ayanam mmọ ẹfọn ẹma, ẹdu ke emem, ẹnyụn̄ ẹkop inemesịt. Mmọ ye mbon oro ẹyetde aran ke Jesus ọkọdọhọ ke esịt enem ke ntak emi “ẹkopde biọn̄ ye nsatitọn̄ edinen ido.” (Matt. 5:6) Ke Paradise, Jehovah ọyọnọ mmọ edinen ido oro ọdọn̄de mmọ. (2 Pet. 3:13) Jehovah oyosobo kpukpru ndiọi owo, ndien ndinen owo idifụhọke aba ke ntak ndiọi n̄kpọ emi ndiọi owo ẹnamde.​—Ps. 37:17.

10. Nso ke nditua owo mbọm ọwọrọ?

¹⁰ “Mme atua owo mbọm ẹkop inemesịt, koro ẹyetua mmọ mbọm.” (Matt. 5:7) Ke usem Hebrew, nditua owo mbọm ọwọrọ ‘ndinem itie, nditie ufan ufan, ndinam n̄kpọ sụn̄sụn̄ ye owo, ndiyak mbọm owo esinam nnyịn.’ Ke usem Greek n̄ko, nditua owo mbọm esịne ndiyak mbọm owo anam nnyịn. Edi, nditua owo mbọm ikụreke ke mbọm owo ndinam nnyịn. Bible owụt ke ana inanam n̄kpọ in̄wam owo oro.

11. Nso ke mbụk owo Samaria ekpep nnyịn?

¹¹ Kot Luke 10:​30-37. Uwụtn̄kpọ oro Jesus ọkọnọde aban̄a owo Samaria emi ekedide eti mbọhọidụn̄ anam inen̄ede ikụt se nditua owo mbọm ọwọrọde. Mbọm owo oro mme inọ ẹketịmde do ama anam owo Samaria oro etieti, oro akanam enye an̄wam owo oro. Ke Jesus ama ọkọnọ mbụk oro ama, enye ama ọdọhọ ete: “Afo ka kanam kpasụk ntre.” Ntre ọfọn ibụp idem nnyịn ite: ‘Ndi ke nnam kpasụk ntre? Ndi ke nnam se owo Samaria oro akanamde? Ndi mmekeme ndisitua owo mbọm n̄kan nte nsituade nnyụn̄ n̄n̄wam mbon oro ẹbọde ufen?’ Ke uwụtn̄kpọ, ndi mmekeme ndin̄wam nditọete nnyịn oro ẹma ẹkesọn̄, mme ebeakpa, ye mbon oro ete ye eka mmọ mîdịghe Mme Ntiense Jehovah? Ndi mmekeme nditịn̄ ikọ ndọn̄ mbon oro ‘ẹfụhọde esịt?’​—1 Thess. 5:14; Jas. 1:27.

12. Didie ke nnyịn nditua owo mbọm edinam ikop inemesịt?

¹² Didie ke nnyịn nditua owo mbọm  edinam ikop inemesịt? Esịt eyenem nnyịn ke ini ituade owo mbọm sia esịt esinem owo emi ọnọde owo n̄kpọ. Ata akpan n̄kpọ edi ke imọfiọk ke esịt esinem Jehovah ke ini ituade owo mbọm. (Utom 20:35; kot Mme Hebrew 13:16.) Edidem David ọkọdọhọ ntem ini enye etịn̄de aban̄a owo emi esituade owo mbọm: “Jehovah eyekpeme enye onyụn̄ enịm enye uwem. Ẹyedọhọ ke enye okop inemesịt ke isọn̄.” (Ps. 41:​1, 2) Edieke mbọm mme owo esinamde nnyịn in̄wam mmọ, Jehovah ayatua nnyịn mbọm n̄ko, onyụn̄ anam ikop inemesịt ke nsinsi.​—Jas. 2:13.

13, 14. Nso inam esịt enem mbon oro “esịt asanade”?

¹³ Jesus ọkọdọhọ ke “mmọ oro esịt asanade ẹkop inemesịt, koro mmọ ẹyekụt Abasi.” (Matt. 5:8) Edieke iyomde esịt nnyịn asana, inaha isikere ndedehe n̄kpọ, inaha inyụn̄ ima ndiọi n̄kpọ. Nnyịn mînamke esịt nnyịn asana, Jehovah idinyịmeke utuakibuot nnyịn.​—Kot 2 Corinth 4:2; 1 Tim. 1:5.

¹⁴ Mbon oro esịt asanade ẹkeme ndinen̄ede n̄kpere Jehovah emi ọkọdọhọde ke “mbon oro ẹyetde ọfọn̄idem mmọ . . . ẹkop inemesịt.” (Edi. 22:14) Didie ke mmọ ‘ẹyet ọfọn̄idem’ mmọ? Mbon oro ẹyetde aran ‘ndiyet ọfọn̄idem’ mmọ ọwọrọ ke mmọ ẹsana ke enyịn Jehovah. Enye ayanam mmọ ẹnyene uwem emi mmọ mîkemeke ndikpa, onyụn̄ anam mmọ ẹkop inemesịt ke nsinsi ke heaven. Akwa otuowo emi ẹdoride enyịn ndidu mi ke isọn̄ ndiyet ọfọn̄idem mmọ ọwọrọ ke Jehovah abat mmọ ke ndinen onyụn̄ ayak mmọ ẹdi mme ufan esie. Mmọ ke ‘ẹyet ọfọn̄idem mmọ ẹnyụn̄ ẹnam afia ke iyịp Eyenerọn̄.’​—Edi. 7:​9, 13, 14.

15, 16. Didie ke mbon oro esịt asanade ‘ẹkụt Abasi’?

¹⁵ Didie ke mbon oro esịt asanade ‘ẹkụt Abasi’ ke ini edide “baba owo kiet ikemeke ndikụt [Abasi] iso nnyụn̄ ndu uwem”? (Ex. 33:20) Ikọ Greek oro ẹkabarede “ẹyekụt” ekeme ndiwọrọ ‘ndikere nte n̄kpọ etiede, n̄kpọ ndin̄wan̄a owo, m̀mê ndifiọk n̄kpọ.’ Ntre, ‘ndikụt Abasi’ ọwọrọ ndinen̄ede mfiọk enye nnyụn̄ mma mme edu esie. (Eph. 1:18) Jesus ama enen̄ede ekpebe ete esie, oro akanam enye ọdọhọ ete: “Owo eke okụtde mi okụt Ete n̄ko.”​—John 14:​7-9.

¹⁶ Ke adianade ye ndifiọk mme edu Abasi, nti ikọt Abasi ẹda se enye anamde ọnọ mmọ ‘ẹkụt Enye.’ (Job 42:5) Mmọ ẹnyụn̄ ẹkeme ‘ndikụt’ Abasi n̄ko ke ini mmọ ẹtiede ẹkere nti n̄kpọ oro Jehovah ọn̄wọn̄ọde ndinam nnọ mbon oro ẹkade iso ẹdu edisana uwem ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọde ẹda ẹnam n̄kpọ esie. Mbon oro ẹyetde  aran ẹyekụt Jehovah ke ata enyịn ke ini mmọ ẹdisetde ika heaven.​—1 John 3:2.

17. Nso isinam esịt enem mme anam emem?

¹⁷ Jesus ọkọdọhọ ke “mme anam emem ẹkop inemesịt.” (Matt. 5:9) Esịt eyenem nnyịn ke ini inamde emem. James emi ekedide mbet Christ ọkọdọhọ ete: “Ẹtọ mfri edinen ido ke emem ẹnọ mbon oro ẹnamde emem.” (Jas. 3:18) Ke ini inyenede mfịna ye eyenete m̀mê ye owo ke ubon nnyịn, akpana isiben̄e Jehovah an̄wam nnyịn idi mme anam emem. Jehovah ọyọnọ nnyịn edisana spirit esie, ndien oro ayanam inyene nti edu inyụn̄ ikop inemesịt. Jesus ama owụt ke enen̄ede oyom isinam emem. Enye ọkọdọhọ ete: “Edieke afo adade enọ fo edi itieuwa ndien afo eti do ete ke eyenete fo enyene ikọ ye afo, kpọn̄ enọ fo nịm do ke iso itieuwa, nyụn̄ nyọn̄; kebem iso nam emem ye eyenete fo, ndien ekem, ke ama akafiak edi, wa enọ fo.”​—Matt. 5:​23, 24.

18, 19. Ntak emi ikọt Jehovah ẹkemede ndikop inemesịt idem ke ini ẹkọbọde mmọ?

¹⁸ Jesus ọkọdọhọ ete: “Mbufo ẹkop inemesịt ke ini mme owo ẹsụn̄ide mbufo ẹnyụn̄ ẹkọbọde mbufo ẹnyụn̄ ẹtịn̄de kpukpru orụk idiọkn̄kpọ ke nsu ẹdian mbufo ke ntak mi.” Nso ke ikọ esie ọkọwọrọ? Enye ọkọdọhọ ete: “Ẹdara ẹnyụn̄ ẹfrọ ke idatesịt, koro utịp mbufo omokpon ke heaven; koro kpa ntem ke mmọ ẹkekọbọ mme prọfet emi ẹkebemde mbufo iso ẹdu.” (Matt. 5:​11, 12) Ke ini ẹkemiade mme apostle ẹdọhọ ẹkûkwọrọ ikọ aba, ‘mmọ ẹma ẹdat esịt ẹwọrọ ke iso Sanhedrin.’ Idịghe nte umia oro ekenenem mmọ. Mmọ ẹkenem esịt “koro ẹbatde ẹte mmọ ẹdot ndibọ esuene ke ntak enyịn̄ [Jesus].”​—Utom 5:41.

¹⁹ Esịt esinem ikọt Jehovah ke eyo nnyịn emi n̄ko ke ini ẹnọde mmọ ufen m̀mê ẹkọbọde mmọ ke ntak enyịn̄ Jesus. (Kot James 1:​2-4.) Ukem nte mme apostle, idịghe nte imama ufen. Edi Jehovah ayan̄wam nnyịn iyọ idomo ekededi ye idatesịt edieke isọn̄ọde ida ye enye. Ke uwụtn̄kpọ, ke August 1944, mbon ukara ufịk ẹma ẹkọbi Henryk Dornik ye akpaneka esie. Mbon oro ẹkekọbọde mmọ ẹma ẹdọhọ ke idụhe n̄kpọ ndomokiet emi ekemede ndinam mmọ ẹnam se mmọ mîyomke, ke enenem mmọ ndikpa ke ntak n̄kpọ Abasi. Brọda Dornik ọkọdọhọ ke kpa ye oro mîkọdọn̄ke imọ ndikpa ke ntak n̄kpọ Abasi, ke imọ ndikenyene uko nyọ ukọbọ nnyụn̄ nsọn̄ọ nda ye Jehovah ama anam esịt enem imọ. Enye ama ọdọhọ n̄ko ke ndibọn̄ akam ke ofụri esịt nnọ Jehovah ama anam imọ itetịm ikpere enye, onyụn̄ anam ikụt ke Jehovah edi andin̄wam emi ẹkemede ndiberi edem.

20. Ntak emi enemde nnyịn ndituak ibuot nnọ “Abasi inemesịt”?

²⁰ Ke ini ifiọkde ke “Abasi inemesịt” ama se inamde inọ enye, esịt eyenem nnyịn kpa ye oro idọn̄ọde, isọn̄de, mîdịghe mbon nnyịn m̀mê mbon en̄wen ẹkọbọde nnyịn ke ntak emi ikponode Jehovah. (1 Tim. 1:11) Nti n̄kpọ oro Jehovah Abasi nnyịn, “emi mîkemeke ndisu nsu” ọn̄wọn̄ọde ọnọ nnyịn ẹsinam esịt enem nnyịn n̄ko. (Titus 1:2) Ini Jehovah edinamde kpukpru se enye ọn̄wọn̄ọde, nnyịn iditịghi aba ofụri ufen oro ibọde idahaemi. Jehovah ọyọdiọn̄ nnyịn ke Paradise ke usụn̄ oro nnyịn mîkpekereke. Utọ esịt emi edinemde nnyịn ini oro inemke nnyịn akpa. Ke akpanikọ, ‘ediwak emem ayanam esịt adat nnyịn.’​—Ps. 37:11.