1. Nso akpan n̄kpọ ke Jesus ekeneme ye mbet esie mbemiso ẹwotde enye?

JESUS ama asiak ima ekpere ndisịm utịm ike 30 akpatre okoneyo oro enye okodude ye mbet esie. Enye ama ọdọhọ yak mmọ “ẹma kiet eken.” (John 15:​12, 17) Mmọ ẹyenen̄ede ẹma idemmọ tutu ofụri owo ẹda oro ẹfiọk ke mmọ ẹdi ata mbet Christ. (John 13:​34, 35) Utọ ima emi Jesus eketịn̄de mi idịghe ima inua inua, edi ima emi owo otụkde idemesie anam n̄kpọ ọnọ owo en̄wen. Enye ọkọdọhọ ete: “Idụhe owo emi enyenede ima eke okponde akan emi, owo ndikpayak ukpọn̄ esie nnọ ke ibuot mme ufan esie. Mbufo ẹdi mme ufan mi edieke mbufo ẹnamde se ami n̄wụkde mbufo.”​—John 15:​13, 14.

2. (a) Nso ke mme owo ẹsida ẹfiọk ikọt Jehovah? (b) Mme mbụme ewe ke idibọrọ ke ibuotikọ emi?

² Mme owo ẹfiọk ke Mme Ntiense Jehovah ẹma idemmọ ata ima ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹdiana kiet. (1 John 3:​10, 11) Enem nnyịn etieti ke ikọt Jehovah ẹma idemmọ ata ima inamke n̄kpọ m̀mê mmọ ẹto m̀mọ̀n̄, m̀mê ẹsem ewe usem, m̀mê ẹnyene n̄kpọ m̀mê inyeneke! Edi imekeme ndibụp: ‘Ntak emi  enen̄erede oyom ima nditọete nnyịn idahaemi? Didie ke Jehovah ye Jesus ẹma nnyịn ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọ nnyịn idem? Didie ke kpukpru nnyịn ikeme ndima nnyụn̄ nsọn̄ọ nditọete nnyịn idem?’​—1 Cor. 8:1.

3. Nso ke “ndiọkeyo emi” anam ndusụk owo ẹnam?

³ “Afanikọn̄ ye ọkpọsọn̄ ubiak” okpon etieti ke “ndiọkeyo emi.” Oro anam esịt etịmede ediwak owo. (Ps. 90:10; 2 Tim. 3:​1-5) Uwem odorode ata ediwak owo. Ẹdọhọ ke se ibede owo 800,000 ẹsiwot idem kpukpru isua. Emi ọwọrọ ke sekọn 40 ete ibe, owo kiet owot idem. Abiak nnyịn ndifiọk ke ndusụk nditọete ẹsiyak afanikọn̄ ererimbot emi anam mmọ ẹtiene ẹwot idem.

4. Mmanie ke Bible ọdọhọ ke ẹma ẹyom n̄kpa?

⁴ Afanikọn̄ ama anam uwem odorode ndusụk nti ikọt Jehovah ke eyo Bible tutu mmọ ẹyom n̄kpa. Ubiak ama anam Job ọdọhọ ete: “Ukpọn̄ mi emek ibifịk ndibaba enye, emek n̄kpa utu ke mme ọkpọ mi.” (Job 7:15; 14:13) Ke ini n̄kpọ mîkasan̄ake nte Jonah ekekerede ini Jehovah ọkọdọn̄de enye utom, esịt ama ayat enye tutu enye ọdọhọ ete: “O Jehovah, mbọk men ukpọn̄ mi fep, koro n̄kpa ọfọn akan uwem mi.” (Jonah 4:3) Ama onyụn̄ enyene ini emi esịt eketịmerede prọfet Elijah tutu enye oyom n̄kpa. Enye ọkọdọhọ Jehovah ete: “Ekem ndien! O Jehovah, bọ mi ukpọn̄ mi.” (1 Ndi. 19:4) Jehovah ama ama nti ikọt esie mbita oro etieti. Enye ikoyomke mmọ ẹkpa. Utu ke ndiduọhọ mmọ, enye ama an̄wam mmọ ẹtre ndiyom n̄kpa, onyụn̄ ọsọn̄ọ mmọ idem man ẹka iso ẹnam n̄kpọ esie.

5. Ntak emi enen̄erede oyom isọn̄ọ nditọete nnyịn idem idahaemi?

⁵ Ekpededi uwem idorokede nditọete nnyịn, osụk oyoyom ẹsọn̄ọ ediwak mmọ idem sia mfịna uwem emi anam esịt etịmede mmọ. Ẹkọbọ ndusụk nditọete nnyịn ẹnyụn̄ ẹsak mmọ. Ẹsidọk ndusụk mmọ edidọk ke itieutom. Esikak ndusụk mmọ ke idem ke ntak ẹdọhọde mmọ ẹnam utom ẹbe ini, mîdịghe ke ntak emi ẹsinọde mmọ ediwak utom ẹdọhọ ẹnam ẹma ke ekpri ini. Mfịna ufọk iyakke ndusụk ikọt nnyịn ẹbọ emem. Ekeme ndidi ebe m̀mê n̄wan mmọ oro mîdịghe Ntiense Jehovah isiyakke mmọ ẹmen mmọn̄. Mme mfịna ntem ye mme mfịna en̄wen ẹsinam esịt etịmede ediwak nditọete nnyịn, onyụn̄ anam idem emem mmọ. Anie edisọn̄ọ mmọ idem ẹka iso ẹnam n̄kpọ Abasi?

6. Didie ke Jehovah esisọn̄ọ ikọt esie idem?

⁶ Jehovah ndinam ikọt esie ẹfiọk ke imọ iditreke ndima mmọ esisọn̄ọ mmọ idem. Esịt ama ana nditọ Israel sụn̄ ini Jehovah ọkọdọhọde mmọ ete: “Sia afo ọsọn̄de urua ke enyịn mi, ẹbat ẹte afo omodot ukpono, ndien ami mmama fi. . . . Kûfehe ndịk, koro ami ndude ye afo”! (Isa. 43:​4, 5) Afo n̄ko ọmọfiọk ke Jehovah enen̄ede ama fi sia afo edi asan̄autom esie. * Bible etịn̄ se Jehovah ọn̄wọn̄ọde ọnọ ikọt esie ete: “Sia enye edide Ọkpọsọn̄ Abasi, enye ayanyan̄a fi. Enye ayadat esịt onyụn̄ adara aban̄a fi.”​—Zeph. 3:​16, 17.

7. Didie ke ima oro Jehovah amade nnyịn ebiet eke eka eyen? (Se akpa ndise ibuotikọ emi.)

⁷ Jehovah ọn̄wọn̄ọ ndisọn̄ọ ikọt esie idem nnyụn̄ ndọn̄ mmọ esịt ke ini  afanikọn̄ ekededi esịmde mmọ. Enye ọdọhọ ete: “Mbufo ẹyewap eba. Ẹyemen mbufo ẹfak ke n̄kan̄, ẹnyụn̄ ẹmen mbufo ẹdori ke edọn̄ ẹbre mbre. Kpa nte owo emi eka esie ọdọn̄de enye esịt, kpa ntre ke ami ndọn̄ mbufo esịt.” (Isa. 66:​12, 13) Itie Bible emi ọdọn̄ owo esịt tutu! Se nte edima eka emende eyen esie afak ke n̄kan̄, mîdịghe emen enye odori ke edọn̄ ebre mbre! Jehovah ada ikọ emi owụt adan̄a nte enye amade nti ikọt esie. Kûsuyịk m̀mê Jehovah ama fi.​—Jer. 31:3.

8, 9. Didie ke ima Jesus ekeme ndisọn̄ọ nnyịn idem?

⁸ Enyene n̄kpọ en̄wen emi Jehovah adade owụt ke imama ikọt imọ. John 3:16 ọdọhọ ete: “Abasi ama enen̄ede ama ererimbot tutu enye ọnọ ikpọn̄-ikpọn̄ edibon Eyen esie, man owo ekededi eke ọbuọtde idem ye enye okûtak edi enyene nsinsi uwem.” Jesus ndikakpa nnọ nnyịn owụt ke enye n̄ko ama nnyịn ata ima! Oro n̄ko ọdọn̄ nnyịn esịt. Bible ọn̄wọn̄ọ ke ‘ukụt m̀mê nnanenyịn’ ikemeke ndinam Christ etre ndima nnyịn.​—Rome 8:​35, 38, 39.

⁹ Ke ini inyenede mfịna oro anamde idem emem nnyịn, anamde ikpa ekikere, m̀mê oro anamde n̄kpọ Abasi okûnem nnyịn, nditi ke Christ ama nnyịn ata ima ayanam ikeme ndiyọ. (Kot 2 Corinth 5:​14, 15.) Ima oro Jesus amade nnyịn ekeme ndin̄wam nnyịn ika iso iyọ idem ke ini ẹkọbọde nnyịn, ke ini n̄kpọ mîsan̄ake nte ikekerede, ke ini esịt etịmerede nnyịn, m̀mê ke ini afanikọn̄ ekededi esịmde nnyịn.

10, 11. Edi utom mmanie ndisọn̄ọ nditọete idem? Nam an̄wan̄a.

¹⁰ Jehovah esida esop esie n̄ko ọsọn̄ọ nnyịn idem onyụn̄ owụt ke imama nnyịn. Ke ini imade nditọete nnyịn inyụn̄ isọn̄ọde mmọ idem, nnyịn iwụt ke imama nte Jehovah esisọn̄ọde nnyịn idem. (1 John 4:​19-21) Apostle Paul ọkọdọhọ mme Christian ete: “Ẹka iso ẹdọn̄ kiet eken esịt ẹnyụn̄ ẹbọp kiet eken ọkọri, kpa nte mbufo ẹsụk ẹnamde.” (1 Thess. 5:11) Idịghe mbiowo kpọt ẹnyene ndisọn̄ọ owo idem. Akpana kpukpru nnyịn isisọn̄ọ nditọete nnyịn idem inyụn̄ idọn̄ mmọ esịt ukem nte Jehovah ye Jesus.​—Kot Rome 15:​1, 2.

 ¹¹ Ekeme ndiyom ndusụk nditọete nnyịn oro ẹsinen̄erede ẹfụhọ ẹkekụt dọkta ẹnyụn̄ ẹmen ibọk. (Luke 5:31) Mbiowo ye nditọete eken ke esop ẹfiọk ke mmimọ idịghe mme dọkta emi ẹsin̄wamde mbon oro ẹnen̄erede ẹfụhọ. Edi mmọ ẹfiọk ke Bible ọdọhọ mmimọ ‘isitịn̄ ikọ isọn̄ọ owo eke ofụhọde esịt, in̄wam mbon mmemidem, inyụn̄ inyene anyanime ye kpukpru owo.’ (1 Thess. 5:14) Ana kpukpru ikọt Abasi ẹsiyom usụn̄ ẹfiọk nte n̄kpọ etiede ye nditọete oro idem ememde, ẹme ime ye mmọ, ẹtịn̄ nti ikọ ẹdọn̄ mmọ esịt man ẹsọn̄ọ mmọ idem. Ndi afo emesinam emi? Emekeme ndin̄wam mmọ edieke ọfiọkde nte akpanamde emi.

12. Didie ke mbon esop mme Sista kiet ẹn̄wam enye?

¹² Didie ke ndima mbon oro ẹfụhọde ekeme ndidọn̄ mmọ esịt? Sista kiet ke Europe ọdọhọ ete: “Esitie mi ke idem ndusụk ini nte n̄kpowowot idem. Edi nditọete ke esop nnyịn ẹsin̄wam mi. Mmọ ẹn̄wam mi ndu nsịm mfịn. Mmọ ẹma mi etieti, ẹsinyụn̄ ẹsọn̄ọ mi idem. Kpa ye oro edide ibat ibat owo ke esop nnyịn ẹdiọn̄ọ ke mmesinen̄ede mfụhọ, kpukpru owo ke esop ẹsisọn̄ọ mi idem. Brọda kiet ye n̄wan esie ẹtie nte ete ye eka mi. Mmọ ẹsin̄wam mi etieti, isinyụn̄ ikpọn̄ke mi ikpat kiet.” Imọdiọn̄ọ ke kpukpru nnyịn ikemeke ndin̄wam owo ukem ukem, edi edieke inamde se ikekeme ndin̄wam mbon oro ẹfụhọde, mmọ ẹyebọ ndọn̄esịt. *

13. Nso ke ikpanam edieke iyomde ndidọn̄ owo emi ofụhọde esịt?

¹³ Sinen̄ede kpan̄ utọn̄. (Jas. 1:19) Ndikpan̄ utọn̄ nnọ eyenete nnyịn oro ofụhọde owụt ke imama enye. Kere nte ekpetiede fi ke idem ekpedi se iwọrọde enye ọwọrọ fi. Emekeme ndida mbufiọk mbụp enye mbụme emi edin̄wamde fi etịm ọfiọk nte n̄kpọ etiede ye enye. Oro ayan̄wam fi ekeme ndinen̄ede nsọn̄ọ enye idem. Nte afo akamade iso oyowụt m̀mê emenen̄ede ekere aban̄a enye. Nyene ime kop kpukpru se enye etịn̄de, kûsịbe enye ikọ ke inua. Ndinyene ime n̄kpan̄ utọn̄ n̄kop se enye etịn̄de ayanam fi etịm ọfiọk nte etiede enye ke idem. Oro ekeme ndinam eyenete oro okụt ke emekere aban̄a imọ, idinyụn̄ isọn̄ke enye ndikpan̄ utọn̄ n̄kop se etịn̄de ọdọn̄ enye esịt. Ke ini eyenete okụtde ke amama imọ onyụn̄ enen̄ede ekere aban̄a imọ, oro eyenen̄ede ọdọn̄ enye esịt.

14. Ntak emi nnyịn mîkpọduọhọke owo emi ofụhọde?

¹⁴ Kûduọhọ mmọ. Owo oro ofụhọde ọyọdọdiọn̄ ofụhọ edieke enye ekerede ke idọduọhọ imọ. Oro onyụn̄ ekeme ndinam kpukpru se inamde ndisọn̄ọ enye idem etie nte iduọk mmọn̄ ke edem unen. Mme N̄ke 12:18 ọdọhọ ke “enyene owo emi etịn̄de ikọ ye unana edikere, nte emi akan̄kan̄ ekịmde, edi edeme mbon ọniọn̄ ọkọk unan.” Idịghe nte isikokoi itịn̄ utọ ikọ emi ye owo emi ofụhọde. Edi ana ifiọk ke oyosụk abiak owo ekpededi nnyịn ikohokoi itịn̄. Se idin̄wamde nnyịn ima nditọete nnyịn inyụn̄ isọn̄ọ mmọ idem edi ndikere nte ekpetiede nnyịn ke idem ekpedi se iwọrọde mmọ ọwọrọ nnyịn.​—Matt. 7:12.

15. Ewe akpan n̄wed idin̄wam nnyịn ifiọk nte ikpọdọn̄de owo esịt?

 ¹⁵ Da Ikọ Abasi dọn̄ mme owo esịt. (Kot Rome 15:​4, 5.) Nti ikọ emi ikpadade idọn̄ mme owo esịt ẹyọyọhọ Bible. Nso inam edi ntre? “Abasi emi anamde nnyịn iyọ inyụn̄ ikop ndọn̄esịt” enyene Bible. Esop Abasi ẹnyụn̄ ẹsion̄o ediwak n̄kpọ oro ẹkemede ndin̄wam nnyịn ikpep Bible. Watch Tower Publications Index ye N̄wed Ndụn̄ọde Mme Ntiense Jehovah ẹyen̄wam nnyịn ikụt mme n̄kpọ ke N̄wed Abasi oro ẹdin̄wamde nnyịn iyọ mfịna ekededi. Mme n̄wed ntem ẹkeme ndin̄wam nnyịn itetịm ifiọk nte ikpọdọn̄de nditọete oro ẹfụhọde esịt.

16. Ikpanam n̄kpọ didie ke ini iyomde ndidọn̄ eyenete oro ofụhọde esịt?

¹⁶ Yak mbọm owo esinam fi, sinyụn̄ nam n̄kpọ sụn̄sụn̄. Nnyịn idikemeke ndisọn̄ọ owo idem edieke mbọm esie mînamke nnyịn, edieke nnyịn mînyụn̄ itiehe sụn̄sụn̄. Bible ọdọhọ ke Jehovah edi “Ete mbọm ye Abasi kpukpru ndọn̄esịt.” Mbọm ikọt esie esinam enye. (Kot 2 Corinth 1:​3-6; Luke 1:78; Rome 15:13) Paul ama ekpebe Jehovah. Enye ọkọdọhọ ete: “Nnyịn iketie sụn̄sụn̄ ke otu mbufo, nte emi eka ọbọkde nditọ esiemmọ. Ntre, sia inyenede esịt ima inọ mbufo, nnyịn ima inen̄ede ikop inemesịt, idịghe ke edinọ mbufo eti mbụk Abasi kpọt, edi n̄ko ke edinọ mbufo ukpọn̄ nnyịn, sia nnyịn inen̄erede ima mbufo.” (1 Thess. 2:​7, 8) Jehovah ekeme ndida nnyịn mbọrọ akam owo emi ofụhọde edieke inamde n̄kpọ sụn̄sụn̄ ye owo oro ukem nte Jehovah akpanamde.

17. Nnyịn ndifiọk nso edin̄wam nnyịn ikeme ndisọn̄ọ nditọete nnyịn idem?

¹⁷ Diọn̄ọ ke nditọete fo ifọnke ima. Ti ke mmọ ẹdi owo, idịghe angel. Ndikere ke nditọete fo ikpanamke ndudue edinanam esịt ayat fi. (Eccl. 7:​21, 22) Ti ke Jehovah idọhọke nnyịn inam se enye ọfiọkde ke okpon akan nnyịn. Edieke ikpebede enye, iyekeme ndinyene ime ye nditọete nnyịn ke ini mmọ ẹnamde ndudue. (Eph. 4:​2, 32) Utu ke ndinam etie nte mmọ itọn̄ọke-tọn̄ọ kan̄a, sitoro mmọ ke se mmọ ẹkemede ndinam. Oro ekeme ndisọn̄ọ mmọ idem. Ndisitoro nditọete ke ofụri esịt ayanam mmọ ẹkụt ke imama mmọ, onyụn̄ anam mmọ ẹkop idatesịt ke se mmọ ẹnamde ẹnọ Abasi. Oro ọfọn akan ndisimen mmọ ndomo ye mbon en̄wen.​—Gal. 6:4.

18. Nso ikpanam ika iso isọn̄ọ nditọete nnyịn idem inyụn̄ ima mmọ?

¹⁸ Jehovah ye Jesus emi akakpade afak nnyịn ẹnen̄ede ẹma kpukpru nnyịn. (Gal. 2:20) Nnyịn n̄ko imenen̄ede ima nditọete nnyịn. Ntre yak inam n̄kpọ sụn̄sụn̄ ye mmọ. Iyekeme ndidọn̄ nditọete nnyịn esịt edieke inamde ‘mme n̄kpọ oro ẹnamde emem odu ye mme n̄kpọ oro ẹsọn̄ọde kiet eken idem.’ (Rome 14:19) Enen̄ede ọdọn̄ kpukpru nnyịn ndidu ke Paradise sia ini oro n̄kpọ ndomokiet idinamke nnyịn ifụhọ! Nnyịn idikpaha aba ke ntak idiọkn̄kpọ oro ikadade imana; udọn̄ọ, ekọn̄, ukọbọ, mfịna ufọk, ye afanikọn̄ ekededi idinyụn̄ idụhe aba. Mme owo ẹyefọn ẹma ke Jesus ama akakara ke isua tọsịn kiet ama. Jehovah ayada mbon oro ẹbede akpatre udomo enyene nte nditọ esie, onyụn̄ ọnọ mmọ “ubọn̄ ubọn̄ ifụre nditọ Abasi.” (Rome 8:21) Ẹyak ika iso ima nditọete nnyịn inyụn̄ isọn̄ọ mmọ idem man kpukpru nnyịn ikeme ndibọhọ ndụk obufa ererimbot Abasi!