1, 2. Ntak emi ikpekpemede idem ke mme akpatre usen emi? (Se mme ndise oro ẹdude ke page emi.)

EDIWAK dọkta ye mme nurse ẹsisọbọ mbon oro ẹdọn̄ọde udọn̄ọ emi esibede owo. Mmọ ẹsisọbọ mbon udọn̄ọ emi idem sia iyomke mmọ ẹkpa. Edi ana mmọ ẹkpeme idem mbak udọn̄ọ oro idibe mmọ. Ediwak nnyịn itie nte mme dọkta ye mme nurse emi sia idụn̄ kiet inyụn̄ inam utom kiet ye mbon oro ẹnyenede mme edu ye ido oro Abasi asuade. Nnyịn mîkpemeke, imekeme nditọn̄ọ nditiene mmọ nnam mme n̄kpọ emi Abasi mîmaha.

² Ediwak owo ke mme akpatre usen emi idaha ibet Abasi ke n̄kpọ. Ke udiana leta oro apostle Paul ekewetde ọnọ Timothy, enye ama asiak nsio nsio edu ye ido oro mbon emi mîmaha Abasi ẹsinyenede; Paul ama ọdọhọ ke mme owo ẹyedọdiọn̄ ẹdiọk nte ererimbot emi ekperede utịt. (Kot 2 Timothy 3:​1-5, 13.) Nte mme owo ẹdude uwem ke mme akpatre usen emi ekeme ndidoro nnyịn ediyịk; edi edieke nnyịn mîkpemeke, imekeme ndidue ndu uwem nte mmọ. (N̄ke 13:20) Ke ibuotikọ emi, iyeneme nte edu mbon oro mîmaha Abasi okpụhọrede ye eke ikọt Abasi. Iyonyụn̄ ineme se idin̄wamde nnyịn ikûtiene udu uwem nte mmọ kpa ye oro idomode ndin̄wam mmọ ẹdifiọk Jehovah.

3. Udiana Timothy 3:​2-5 etịn̄ aban̄a mmanie?

 ³ Apostle Paul ọkọdọhọ ke “ndiọkeyo emi ọsọn̄de ndiyọ oyodu ke mme akpatre usen.” Ekem enye ama asiak ndiọi ido 19 oro mme owo ẹdinyenede ke mme akpatre usen emi. Se enye akasiakde emi ebiet mme n̄kpọ oro enye akasiakde ke Rome 1:​29-31. Ndusụk n̄kpọ emi enye akasiakde ke 2 Timothy 3:​2-5 idụhe ke itien̄wed en̄wen ke N̄wed Abasi Christian Usem Greek. Mbemiso Paul akasiakde ndiọi edu oro, enye ọkọdọhọ ete: “Koro mme owo ẹyedi . . . ” Ndi oro ọkọwọrọ ke kpukpru owo ẹdinyene ndiọi edu emi? Ihih, ikọt Jehovah itiehe ntre.​—Kot Malachi 3:18.

4. Mbon n̄kohodeidem ẹsinam n̄kpọ didie?

⁴ Ke Paul ama ọkọdọhọ ke mme owo ẹyedi mme ama idem ye mme ama okụk, enye ama edidọhọ n̄ko ke mme owo ẹyetan̄ idem, ẹseri iseri, ẹnyụn̄ ẹkohode idem. Mbon oro ẹnyenede utọ edu emi ẹsiwak ndikere ke imọfọn ikan mbon en̄wen ke ntak se mmọ ẹkemede ndinam, ke ntak emi mmọ ẹyede, ẹnyenede n̄kpọ, ẹnyụn̄ ẹnyenede akamba itie. Utọ mme owo emi ẹsiyom mbon en̄wen ẹkpokpono mmimọ. Ataifiọk emi anamde ndụn̄ọde aban̄a Bible ọkọdọhọ ke owo n̄kohodeidem enyene ekpri itieuwa ke esịt esie emi enye esituakde ibuot ọnọ idemesie. Ndusụk owo ẹdọhọ ke esikam abiak mbon n̄kohodeidem ke ini mmọ ẹkụtde mbon en̄wen ẹkohorede idem. Se nte n̄kohodeidem ọdiọkde eketre do!

5. Nso ke ndusụk nti ikọt Abasi ẹkenam emi okowụtde ke mmọ ẹkohode idem?

⁵ Jehovah imaha mbon n̄kohodeidem. Enye asasua “enyịn ntan̄idem.” (N̄ke 6:​16, 17) N̄kohodeidem isiyakke owo ekpere Abasi. (Ps. 10:4) Mbon emi ẹkohorede idem ẹkpebe Devil sia ido esie edi oro. (1 Timothy 3:6) Ndusụk nti ikọt Jehovah ẹsikohode idem ndusụk ini. Edidem Uzziah emi akakarade Judah ama ọsọn̄ọ ada anam n̄kpọ Abasi ke ediwak isua. “Edi ke ndondo oro enye okopde odudu, esịt esie eseri iseri tutu ada enye esịm nsobo, ntre enye inamke akpanikọ inọ Jehovah Abasi esie, onyụn̄ ebe odụk temple Jehovah ndifọp incense ke itieuwa ufọp incense.” Edidem Hezekiah ama onyụn̄ okohode idem ke ekpri ini.​—2 Chron. 26:16; 32:​25, 26.

6. Nso ikpakanam David okohode idem, edi ntak emi enye mîkokohokede idem?

⁶ Ndusụk owo ẹsikohode idem ke ntak emi mmọ ẹyede, ẹwọrọde etop, ẹfiọkde ikwọ, ẹnyenede odudu, m̀mê ẹnyenede akamba itie. David ama eye, ọwọrọ etop, ọfiọk ikwọ, enyene odudu, onyụn̄ enyene akamba itie; kpa ye oro, enye ama osụhọde idem ke ofụri eyo uwem esie. Ke David ama okowot Goliath, Edidem Saul ama ọdọhọ ke imọn̄ inọ enye adiaha imọ ọdọ. Edi enye ama ọdọhọ Saul ete: “Ami ndi anie, iman mi kpa ubon ete mi ẹnyụn̄ ẹdi mmanie ke Israel, eke ami n̄kpedide ebe eyen edidem?” (1 Sam. 18:18) Nso ikan̄wam David osụhọde idem? Enye ama ọfiọk ke Jehovah ndisụhọde idem anam imọ idi se imọ idide inyụn̄ inyene se inyenede. (Ps. 113:​5-8) David ama ọfiọk ke Jehovah ọkọnọ imọ kpukpru nti n̄kpọ oro imọ inyenede.​—Men 1 Corinth 4:7 domo.

7. Nso idin̄wam nnyịn isụhọde idem?

⁷ Ikọt Jehovah mfịn ẹdomo ndisụhọde idem nte David. Enem nnyịn etieti ndifiọk ke Jehovah emi okon̄de akan ke ofụri ekondo esisụhọde idem. (Psalm 18:35) Nnyịn ke isịn ukeme inam se Bible ọdọhọde ete: “Ẹmen esịt ima emi asan̄ade ye mbọm ẹsịne ọkọrọ ye mfọnido ye  nsụhọdeidem ye ifụre ifụre ido ye anyanime.” (Col. 3:12) Imọfiọk n̄ko ke ima “inamke inua, ikohokede idem.” (1 Cor. 13:4) Mme owo ẹkeme nditiene nnyịn ndikpono Jehovah ke ini mmọ ẹkụtde ke nnyịn imosụhọde idem. Ukem nte nti edu iban ekemede ndinam mme ebe mmọ ẹdikpono Jehovah, mme owo ẹkeme nditiene nnyịn ndikpono Jehovah edieke isụhọrede idem.​—1 Pet. 3:1.

8. (a) Mme owo ẹda didie nditọ ndisọn̄ ibuot ye ete ye eka mmọ? (b) Nso ke N̄wed Abasi ọdọhọ nditọ ẹnam?

⁸ Paul ama etịn̄ nte mme owo ẹdinamde n̄kpọ ye mbon en̄wen ke mme akpatre usen emi. Enye ọkọdọhọ ke nditọ ẹyesọn̄ ibuot ye mme ete ye eka mmọ. Se ẹwetde ke ndusụk n̄wed ye se ẹsisiode ke ndusụk fim ye edinam TV ẹsinam etie nte ke idiọkke eyen ndisọn̄ ibuot ye ete ye eka esie. Edi, ubon ididụhe ke emem edieke nditọ ẹsọn̄de ibuot, ndien mme ubon mîdụhe ke emem, obio idinyụn̄ idụhe ke emem. Idịghe mfịn ke mme owo ẹfiọk emi. Ke uwụtn̄kpọ, ke Greece eset, owo ikesiyakke eyen emi amiade ete m̀mê eka esie etiene anam mme n̄kpọ oro eyenisọn̄ esinamde; ke ibet mbon Rome, ukem enyịn emi ẹkekamade ẹse owotowo ke ẹkekama ẹse owo emi amiade ete esie. N̄wed Abasi Usem Hebrew ye N̄wed Abasi Christian Usem Greek ẹdọhọ nditọ ẹkpono mme ete ye eka mmọ.​—Ex. 20:12; Eph. 6:​1-3.

9. Nso idin̄wam nditọ ẹkpono mme ete ye eka mmọ?

⁹ Edieke nditọ ẹtiede ẹkere se mme ete ye eka mmọ ẹnamde ẹnọ mmọ, oro idiyakke mmọ ẹsọn̄ ibuot. Eyemem nditọ ndikpono ete ye eka mmọ ke ini mmọ ẹfiọkde ke se Jehovah emi edide Ete nnyịn oyomde mmọ ẹnam edi oro. Ke ini mmọ ẹtịn̄de nti n̄kpọ ẹban̄a ete ye eka mmọ, mme uyen eken ẹyekụt ke ọfọn mmimọ ikpono mme ete ye eka mmimọ n̄ko. Imọdiọn̄ọ ke ekeme ndisọn̄ nditọ ndikpono mme ete ye eka mmọ ke ofụri esịt edieke mme ete ye eka mmọ mînyeneke ndammana ima inọ mmọ. Edi ke ini eyen ọfiọkde ke ete ye eka imọ ẹnen̄ede ẹma imọ, oro ayanam enye esima ndikpono mmọ idem ke ini ọsọn̄de ndinam ntre. Austin ọdọhọ ete: “Ama esidọn̄ mi ndidịbe nnam se ete ye eka mi ẹkedọhọde n̄kûsunam. Mmọ ẹma ẹsinịm ibet ke ufọk, ẹnyụn̄ ẹtịn̄ ntak emi mmọ ẹnịmde mme utọ ibet oro. Mmọ ẹma ẹsima ndineme nneme ye ami. Oro ama an̄wam mi nsikop uyo mmọ. Mma n̄kụt ke mmọ ẹma mi, ntre mma nsidomo ndinam se mmọ ẹdọhọde.”

10, 11. (a) Mme edu ewe ke mme owo ẹnyene emi owụtde ke mmọ imaha mbon en̄wen? (b) Didie ke mme ata mbet Christ ẹkpụhọde ye mbon ererimbot?

¹⁰ Paul ama asiak ndiọi edu en̄wen oro mme owo ẹdinyenede oro owụtde ke mmọ imaha mbon en̄wen. Ke enye ama ọkọdọhọ ke nditọ ‘ẹyesọn̄ ibuot ye ete ye eka,’ enye ama ọdọhọ ke mme owo ẹyenana esịtekọm. Mbon oro ẹnanade esịtekọm isidaha nti n̄kpọ oro ẹnamde ẹnọ mmọ ke n̄kpọ. Enye ama ọdọhọ n̄ko ke mme owo idinyeneke nsọn̄ọnda, idinyịmeke ndidụk ediomi, oro edi, idimaha ndinam emem ye mbon en̄wen. Mme owo ẹyesụn̄i isụn̄i ẹnyụn̄ ẹda owo ẹnọ mme asua. Mmọ ẹyetịn̄ ndiọi ikọ ye owo ẹnyụn̄ ẹkam ẹtịn̄ ye Abasi. Mmọ ẹyenyụn̄ ẹdọk edidọk, oro edi, ẹyesu nsu ẹdian mme owo man ẹbiat mmọ enyịn̄. *

¹¹ Ikọt Jehovah ẹnen̄ede ẹma mme  owo, mmọ itiehe nte mbon ererimbot emi. Ebịghi ikọt Jehovah ẹketọn̄ọ ndima mme owo. Jesus ọkọdọhọ ke n̄kponn̄kan ye akpa ewụhọ ke Ibet Moses edi ndima Jehovah. Enye ama onyụn̄ ọdọhọ ke udiana n̄kponn̄kan ewụhọ edi ndima mbọhọidụn̄ nnyịn. Utọ ima emi onyụn̄ etie nte ima a·ga’pe. (Matt. 22:​37-39) Jesus ama ọdọhọ n̄ko ke ẹdida ima idiọn̄ọ mbon oro ẹdide ata mbet imọ. (Kot John 13:​34, 35.) Mme ata mbet Christ ẹyekam ẹma mme asua mmọ.​—Matt. 5:​43, 44.

12. Nso ke Jesus akanam ndiwụt ke imama mme owo?

¹² Jesus ama enen̄ede ama mme owo. Enye ama esisan̄a ke obio ke obio ọkwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi. Enye ama anam mme nnan ẹkụt usụn̄, mbụn̄ọ ẹsan̄a, mbon akpamfia ẹsana, inan ẹkop n̄kpọ, onyụn̄ anam mme akpan̄kpa ẹset. (Luke 7:22) Kpa ye oro ediwak owo ẹkesuade enye, enye ama akpa man ẹfak ubonowo. Jesus akama mme owo nte Ete esie. Ikọt Jehovah ke ofụri ererimbot ẹma mme owo nte Jehovah amade.

13. Nso ufọn ke mme owo ẹkeme ndibọ edieke imade mmọ?

¹³ Mme owo ẹkeme nditiene nnyịn n̄kpono Jehovah edieke imade mmọ. Ke uwụtn̄kpọ, ama enem ete kiet ke Thailand ndikụt utọ ima oro nditọete ẹmade kiet eken ini enye okodụkde akamba mbono. Ke enye ama ọkọnyọn̄ mbono oro, enye ama ọdọhọ ẹsidikpep imọ Bible ikaba ke urua. Enye ama ọkwọrọ ikọ ọnọ kpukpru iman esie; ke ufan̄ ọfiọn̄ itiokiet ke enye ama ọkọnyọn̄ akamba mbono oro, ẹma ẹnọ enye Edikot Bible ke mbono esop. Bụp idemfo ete: ‘Ndi mmanam ofụri se n̄kemede man n̄n̄wam mme owo ke ubon nnyịn, ke esop nnyịn, ye ke an̄wautom? Ndi mmada mme owo nte Jehovah adade?’ Mme mbụme emi ẹyen̄wam nnyịn ifiọk m̀mê imama mbon en̄wen.

14, 15. Nso ndiọi edu ke mme owo ẹnyene mfịn, edi didie ke ndusụk owo ẹkpụhọde?

¹⁴ Enyene ndiọi edu en̄wen emi mme owo ke mme akpatre usen emi ẹnyenede  oro nnyịn mîkpekpebeke. Mmọ imaha eti ido; ndusụk Bible ẹdọhọ ke mmọ ẹdi “mme asua eti n̄kpọ” m̀mê ke “eti n̄kpọ ababiak mmọ.” Mbon ererimbot emi ẹnana mfara ke idem, ẹnyụn̄ ẹtie obom obom. Ndusụk mmọ ẹsọn̄ ibuot, ẹnam se idụkde-dụk mmọ esịt ikereke m̀mê ayafịna mbon en̄wen.

¹⁵ Ndusụk mbon oro ẹkesidude uwem nte unam ẹma ẹkpụhọde. Isaiah ibuot 11 ama etetịn̄ ke utọ n̄kpọ emi eyetịbe. (Kot Isaiah 11:​6, 7.) Itien̄wed oro ọdọhọ ke idiọk unam nte wolf oyodu ye eyenerọn̄, ekpe oyonyụn̄ osụhọde ana ye eyen ebot; kpukpru mmọ ẹyedu ke emem. Nso idinam mmọ ẹdu ke emem? “Ifiọk Jehovah” edinam. Isaiah 11:9 ọdọhọ ke “ifiọk Jehovah ọyọyọhọ isọn̄ kpa nte mmọn̄ ofụkde inyan̄.” Sia unam mîkemeke ndikpep n̄kpọ mban̄a Jehovah, ọwọrọ itie N̄wed Abasi emi etịn̄ aban̄a nte mme owo ẹdikpụhọrede ndiọi edu mmọ.

16. Didie ke Bible an̄wam mme owo ẹkpụhọde?

¹⁶ Ediwak owo ẹkesitie afai afai nte wolf, edi idahaemi mmọ ẹditie emem emem, sia mmọ ẹdifiọk Jehovah ẹnyụn̄ ẹnam n̄kpọ esie. Emekeme ndika jw.org n̄kokot mbụk ndusụk mmọ ke ibuotikọ emi “Bible Okpụhọde Mme Owo.” Mmọ ibietke mbon oro ẹnyenede enyọn̄ enyọn̄ ido uten̄e Abasi edi emi mîdụhe uwem ekekem ye odudu esie, sia utọ mbon emi ẹkpono Abasi ke n̄kpọkinua. Utu ke oro, mmọ “ẹmen obufa owo ẹsịne emi ẹkebotde ekekem ye uduak Abasi ke ata edinen ido ye akpanikọ.” (Eph. 4:​23, 24) Ke ini mme owo ẹkpepde n̄kpọ ẹban̄a Jehovah, mmọ ẹsikụt ke ọfọn idu uwem nte enye ọdọhọde. Emi esinam mmọ ẹkûnịm se mmọ ẹkesinịmde, ẹkûkere n̄kpọ nte ẹkesikerede, ẹkûnyụn̄ unam n̄kpọ nte ẹkesinamde. Isimemke ndikpụhọde ndu uwem nte Abasi oyomde, edi spirit Abasi esin̄wam mbon oro ẹnen̄erede ẹyom ndinam se Abasi ọdọhọde.

17. Nso idin̄wam nnyịn ikûkpebe ndiọi edu mbon ererimbot?

¹⁷ Idahaemi, isọn̄ke ndifiọk mbon oro ẹnamde n̄kpọ Jehovah ye mbon oro mînamke. Akpana ikpeme mbak nnyịn idikpebe ndiọi edu mbon ererimbot emi. Ntak edi oro ọfọnde inam item Bible oro ọdọhọde iwọn̄ọde ikpọn̄ mbon oro ẹnamde se ẹtịn̄de ke 2 Timothy 3:​2-5. Imọdiọn̄ọ ke idụhe nte iditrede ndinyene mbubehe ye mmọ ofụri ofụri, sia inam utom kiet ye mmọ, ika n̄wed kiet ye mmọ, inyụn̄ idụn̄ ye mmọ. Nso idin̄wam nnyịn ikûkere n̄kpọ nte mmọ, ikûnyụn̄ udu uwem nte mmọ? Edieke ikpepde Bible inyụn̄ inamde ufan ye mbon oro ẹmade Jehovah, emi ayanam nnyịn inen̄ede ikpere Jehovah.

18. Didie ke nte itịn̄de ikọ ye nte inamde n̄kpọ ekeme ndin̄wam mme owo?

¹⁸ Ana isinyụn̄ isịn idem in̄wam mme owo ẹdifiọk Jehovah. Ntre siyom ifet kwọrọ ikọ nọ mme owo, nyụn̄ ben̄e Jehovah an̄wam fi ọfiọk se ekpetịn̄de ye nnennen ini oro ekpetịn̄de. Sinam mme owo ẹdiọn̄ọ ke afo edi Ntiense Jehovah. Edieke mme owo ẹfiọkde ke idi Mme Ntiense Jehovah, mmọ ẹyetoro Jehovah ke ini idude eti uwem utu ke nditoro nnyịn. Jehovah ekpep nnyịn nte ikpọsọnde se idọn̄de ererimbot ye nte ikpodude “uwem ye eti ibuot ye edinen ido ye uten̄e Abasi ke editịm n̄kpọ emi.” (Titus 2:​11-14) Edieke idude uwem nte Jehovah ọdọhọde, mme owo ẹyekụt, ndien ndusụk mmọ ẹkeme ndidọhọ: “Nnyịn iyetiene mbufo ika, koro imokop ite ke Abasi odu ye mbufo.”​—Zech. 8:23.