Ndi esisọn̄ fi ndineme nneme emem emem ye n̄wan m̀mê ebe fo? Ndi nneme mbufo esisụk etie ikọ ikọ? Ndi ndịk esinam fi okûsioro uyo sia mûdiọn̄ọke m̀mê se editịn̄de ọmọn̄ ada utọk edi?

Edieke oro esitịbede ke ufọk mbufo, sọn̄ esịt, ke Bible ekeme ndin̄wam mbufo. Akpa n̄kpọ emi anade anam edi ndifiọk se isidade utọk idi.

Ndikere ke amanam se mûnamke.

Mma kiet emi ekerede Jillian * ọdọhọ ete: “Ndusụk ini mmesidomo nditịn̄ ikọ ye ebe mi, edi ntịn̄ke se nnen̄erede nyom. Mmesinyụn̄ n̄kere ke mmetịn̄ se n̄koyomde nditịn̄ ye enye ke ini mmentịn̄ke. Ndusụk ini, mmesitịn̄ n̄kpọ nnọ enye ke ndap, edi n̄kere ke n̄ketịn̄ ke ererimbot emi.”

Mme owo ẹsikere n̄kpọ nsio nsio.

Inamke n̄kpọ m̀mê mbufo ẹma kiet eken adan̄a didie, mbufo idikereke n̄kpọ ukem ukem kpukpru ini. Emi esinam ndọ enem, kpa enye esinyụn̄ esịn mfịna ke ekese ndọ.

Idiọk uwụtn̄kpọ ete ye eka.

Rachel ọdọhọ ete: “Ete ye eka mi ẹma ẹsitọhọ etieti ẹnyụn̄ ẹsụn̄i kiet eken. Ntre ke mma n̄kọdọ ebe, n̄kesinyụn̄ ntịn̄ ikọ ye enye nte eka emi ekesitịn̄de ye ete emi. N̄kọdiọn̄ọke nte n̄wan okpokponode ebe.”

Se inen̄erede idi ntak.

Se isiwakde ndida utọk ndi isidịghe se iketịbede usen emi utọk oro asiahade. Ke uwụtn̄kpọ, ebe ekeme ndidọhọ n̄wan esie ete: “Afo ebebet ndika n̄kpọ ke ini!” onyụn̄ ọtọn̄ọ utọk. Ekeme ndidi se inen̄erede ibiak enye idịghe n̄wan ndika n̄kpọ ke idiọk ini, edi edi ke n̄wan ama ananam se iyatde enye.

Se ededi oro edide ntak, nditọhọ kpukpru ini ekeme ndinam fi ọdọn̄ọ onyụn̄ ekeme ndisuan ndọ. Nso ke mbufo ẹkpenam man ẹtre utọk?

Se ẹkpenamde man mbufo ẹtre utọk edi ndifiọk se isidade utọk idi. Ke esịt ama okosụhọ mbufo, ẹnam emi ise.

1. Mbufo mbiba ẹda nsio nsio n̄wed ẹwet se ikanamde ẹtọhọ. Ke uwụtn̄kpọ, n̄wan ekeme ndiwet ete: “Eketie ofụri n̄kpọn̄ ye mme ufan fo, ukotke-kot mi utịn̄ ebiet emi odude.” Ebe ekeme ndiwet esie ntem: “Akayat esịt ye ami sia n̄kodude ye mme ufan mi.”

2. Bụp idemfo ke esịt ama okosụhọ fi: Ndi se iketịbede enen̄ede edi se owo ọkpọtọhọde? Ndi idịghe se n̄kpekefrede mban̄a? Owo emi oyomde emem esidiọn̄ọ ke owo iba isikereke n̄kpọ ukem ukem onyụn̄ efre enyịn aban̄a se iketịbede ke ntak ima.—Se Bible etịn̄de: Mme N̄ke 17:9.

Edieke mbufo ẹkerede ke se iketịbede idịghe se owo ọkpọtọhọde, ẹkpe kiet eken ubọk. Ke ẹma ẹkenam oro, yak oro ekem, ẹnyụn̄ ẹfre ẹban̄a n̄kpọ oro.—Se Bible etịn̄de: Colossae 3:13, 14.

Edieke n̄kpọ emi osụk enen̄erede abiak fi m̀mê n̄wan fo, ẹnam ọyọhọ n̄kpọ ita emi.

3. Wet nte eketiede fi ke idem ke ini ẹketọhọde, yak n̄wan m̀mê ebe fo onyụn̄ ewet esie. Ke uwụtn̄kpọ, n̄wan ekeme ndiwet nte: “Eketie mi nte ke amama mme ufan fo akan mi.” Ebe ekeme ndiwet esie ntem: “Akanam etie nte ndi eyenọwọn̄ emi enyenede nditịn̄ ebiet ekededi emi enye odude nnọ ete esie.”

4. Yak se ewetde nọ n̄wan m̀mê ebe fo okot, nyụn̄ bọ esie kot. Ndi omokụt se ikanamde n̄wan m̀mê ebe fo ọtọhọ? Ẹneme se mbufo mbiba ẹkpekenamde mbak utọk edisiaha.—Se Bible etịn̄de: Mme N̄ke 29:11.

5. Ẹneme se ẹkpepde. Didie ke ẹkeme ndida se ẹkpepde emi n̄kọk mfịna mîdịghe ndu uwem ke emem?