Emenyene ufan erenowo emi esinen̄erede ọnọ fi utọn̄ ke ini enyenede mfịna. Mbufo mbiba ẹmesineme se ededi oro ẹyomde. Ekere ke inyụn̄ idi ufan, edi ndi ebe fo ekpekere ntre edieke enye okpokopde kpukpru se mbufo ẹsinemede?

Ekeme ndidi ẹmekpere kiet eken ẹkaha ndien oyom okot idem ọnọ item. Edi mbemiso oro, yak itịn̄ kan̄a se isidade emi idi. *

Esinenem owo. Esinenem iban ke ini irenowo ẹnọde mmọ iso. Emi esinam mmọ ẹkere ke imenen̄ede iye inyụn̄ idi n̄kpọ. Ke ama ọkọdọ ebe, ekeme ndinem fi ndidụk ndụk ye erenowo emi esimade ndinọ fi utọn̄ ke ini enyenede mfịna. Edi diọn̄ọ ke ndiyak erenowo en̄wen ọnọ fi utọn̄ ke ini edide ọmọdọdọ ebe ekeme ndisịn fi ke fehesan̄. Utọ ndụk emi isiyakke n̄wan ama ebe esie nte akpamade.

• Bụp idemfo ete, ‘Nso ke ete emi esinam ọnọ mi emi ebe mi mîkemeke ndinam? Nso ke nsineme ye enye emi mmen̄kemeke ndineme ye ebe mi?’

Nnanenyịn ye ukụt. Bible ọdọhọ ke mbon oro ẹdọde ndọ “ẹyekụt ukụt” ndusụk ini. (1 Corinth 7:28) Ke uwụtn̄kpọ, ekeme ndidi ebe fo inọhọ fi iso, mîdịghe anam nte imọ ikwe kpukpru se anamde. N̄ko edieke edide enye ama anam se ibiakde fi edi anam nte inyeneke se itịbede, esịt ekeme ndiyat fi nte ọmọn̄ obụbede ikan̄. Edieke ebe fo mîsụk imaha nditie ye afo nneme mfịna oro, enyịn ekeme ndinan fi tutu ediyoyom eke ọkpọnọde fi iso. Ndusụk ntaifiọk ẹdọhọ ke edieke ebe ye n̄wan mîtiehe kiet ineme mfịna mmọ, ke ndọ mmọ idinemke, ke emi onyụn̄ ekeme ndisuan ndọ.

• Bụp idemfo ete, ‘Ndi nnyene ufan erenowo sia ebe mi mînọhọ mi iso?’

Diọn̄ọ ke omododụk mfịna. Bible obụp ete: “Ndi owo ekeme ndimen ikan̄ nsịn ke ikpanesịt esie ndien ọfọn̄idem esie itaha ikan̄?” (Mme N̄ke 6:27) Diọn̄ọ ke ndikpere erenowo en̄wen n̄kaha ke ini edide ọmọdọdọ ebe owụt ke omododụk mfịna. (James 1:14, 15) Ntre, kûkere ke imọ idụkke mfịna kan̄a, omodụk, sia ndikpere erenowo en̄wen ntre idiyakke ama ebe fo nte akpamade.

Tre ndibian̄a idem. Ndikpere erenowo en̄wen n̄kaha ekeme ndinam ọtọn̄ọ ndikere ke utọ owo emi ke ikpọkọdọ. Emi ekeme ndinam ekere ke etie nte enye ọfọn akan ebe fo. Utọ ekikere oro ọdiọk etieti. Kûfre ke nte ebe fo okonyụn̄ etiede fi edi oro mbemiso ọdọde enye.—Se Bible etịn̄de: Jeremiah 17:9.

Kpeme idem. Mme owo ẹsisịn n̄kpọ ke moto ye ke ufọk mmọ man inọ ama edi enye anam uyom ndien inọ oro efehe. Emekeme ndinam ukem n̄kpọ emi ye esịt fo mbak erenowo owo en̄wen ediyịp fi. Bible ọdọhọ ete: “Kpeme esịt fo.” (Mme N̄ke 4:23) Ekpekpeme didie esịt fo? Nam emi ise:

• Nam kpukpru owo ẹkụt ke esịt fo esịne ke ndọ fo. Emekeme ndibon ndise ebe fo ke itieutom fo.—Se Bible etịn̄de: Genesis 2:24.

• Biere se edinamde ye se mûdunamke ye erenowo en̄wen. Ke uwụtn̄kpọ, kûka ukûtie uneme mfịna ufọk fo ye erenowo en̄wen, m̀mê ndisisan̄a ye enye n̄ka udia ke ini nduọkodudu.

• Edieke ekperede erenowo en̄wen akaha, sọsọp tre utọ ndụk oro. Edieke ọsọn̄de fi nditre, bụp idemfo ntak. Utu ke ndisụk nyom ntak nnọ man aka iso odụk ndụk ye owo emi, kam sịk kpere ebe fo. Kûyak owo ndomokiet abiat ndọ mbufo.—Se Bible etịn̄de: Mme N̄ke 5:18, 19.