Mfịn, kọmputa ye fon ẹnam ikeme ndinyene ata ediwak ufan ke Intanet. N̄kukụre se inyenede ndinam edi ndisịn enyịn̄ mmọ ke otu mme ufan eken oro inyenede ke Intanet. Nnyịn mînyụn̄ iyomke ndidi ufan mmọ aba, nnyịn isio enyịn̄ mmọ ifep. Edi se iketịbede inọ mma oro ke Britain owụt ke ediwak owo isụk inyeneke nti ufan. Ke nditịm ntịn̄, ndụn̄ọde oro ẹnamde ndondo emi owụt ke mbon oro ẹdide nti ufan nnyịn iwakke aba, kpa ye oro imehede ye ediwak owo.

Anaedi afo n̄ko ọmọdiọn̄ọ ke ọfọn owo enyene nti ufan. Ekeme ndidi ọmọdiọn̄ọ n̄ko ke ufan ikụreke ke ndisịn owo enyịn̄ ke kọmputa m̀mê fon. Edi nso utọ ufan ke afo okpoyom? Nso ke akpanam man edi eti ufan? Nso ke mme ufan ẹkpenam man mmọ ẹdi ufan ẹbịghi?

Kot n̄kpọ inan̄ oro ẹdin̄wamde fi mi nyụn̄ se nte Bible ekemede ndinam edi eti ufan.

wo emi oyomde ndidi eti ufan ọdiọn̄ọ ke emi ayakpa imọ n̄kpọ. Enye ọdiọn̄ọ ke enyene mme n̄kpọ emi anade inam inọ ufan imọ. Enye ọdiọn̄ọ n̄ko ke ana imọ ima inyụn̄ ikere iban̄a ufan imọ. Nte enye anamde mme n̄kpọ emi ye ufan esie, ntre n̄ko ke ufan esie edinyụn̄ inam ye enye. Ndinam emi ayanam mmọ ẹdi itai ye aban̄. Ntre, bụp idemfo ete, ‘Ndi mmesinyịme ndin̄wam mme ufan mi, ndibiat ini ye mmọ, nnyụn̄ mbuana se nnyenede ye mmọ?’ Ti ke edieke oyomde ndinyene eti ufan, ke ana afo ke idemfo ebem kan̄a iso edi eti ufan.

UTỌ UFAN EMI MME OWO ẸSIYOMDE

Irene: “Ndinyene eti ufan onyụn̄ etie nte nditọ in̄wan̄. Edieke oyomde in̄wan̄ fo eye, ana ada ini ese aban̄a in̄wan̄ oro. Kpasụk ntre, edieke oyomde ndinyene nti ufan, bem kan̄a iso di eti ufan. Nen̄ede ma mme ufan fo nyụn̄ kere ban̄a mmọ. Ben̄e idem n̄ko ndisibiat ini fo ye mmọ.”

Luis Alfonso: “Ke ererimbot umaidem emi, idụhe nte mîkpenemke owo ndikụt owo emi enen̄erede ama enye, ikereke m̀mê nso ke enye edinam inọ imọ.”

NSO KE BIBLE ỌDỌHỌ?

“Nte mbufo ẹyomde mme owo ẹnam n̄kpọ ye mbufo, ẹnam kpasụk ntre ye mmọ. Ẹnọ owo n̄kpọ, ndien ẹyenọ mbufo n̄kpọ.” (Luke 6:31, 38) Jesus ọkọdọhọ ifọn ido ye mme owo ikûnyụn̄ ukere uban̄a idem nnyịn kpọt. Se isinamde ufan enem edi emi. Edieke amade ndin̄wam mme ufan fo, ukereke m̀mê mmọ ẹyenyụn̄ ẹn̄wam fi, emi ayanam mmọ ẹma fi.

Mme ufan emi mîsinemeke nneme iditreke ndidian̄ade. Ntre, ẹsineme ẹban̄a se mbufo mbiba ẹmade. Edieke ufan fo enyenede n̄kpọ nditịn̄ nnọ fi, kpan̄ utọn̄ nọ enye kûnyụn̄ unam nte ikọ esie iwọrọke n̄kpọ. Toro enye ke ebiet oro odotde nyụn̄ sọn̄ọ enye idem. Ndusụk ini, ekeme ndiyom ọnọ ufan fo item mîdịghe enen̄ede enye, ndien emi isimemke utom. Edi eti ufan isikopke ndịk ndinen̄ede ufan esie nnyụn̄ nteme enye se akpanamde.

UTỌ UFAN EMI MME OWO ẸSIYOMDE

Juan: “Eti ufan esitịn̄ se enye ekerede aban̄a n̄kpọ, edi iyatke esịt edieke ufan esie mînyịmeke se enye etịn̄de.”

Eunice: “Nsinen̄ede mma ufan mi etie ye mi onyụn̄ akpan̄ utọn̄ okop se ntịn̄de, akpan akpan ke ini nnyenede mfịna.”

Silvina: “Eti ufan esitịn̄ se ufan esie mînamke ọfọn, idem ọkpọkọm ọdiọn̄ọ ke emi ayabiak enye. Enye esinam emi sia iyomke n̄kpọ anam ufan esie.”

NSO KE BIBLE ỌDỌHỌ?

“Yak kpukpru owo ẹsọp ndikop ikọ, ẹkûsọp nditịn̄ ikọ, ẹkûsọp ndiyat esịt.” (James 1:19) Mme owo ẹsiyom mme ufan mmọ ẹkpan̄ utọn̄ ẹkop se mmimọ itịn̄de. Ndimen ofụri ikọ ntịn̄ ikpọn̄ ediwụt ke afo ekere ke se afo etịn̄de ọfọn akan. Mmọdo, sikpan̄ utọn̄ ke ini ufan fo oyomde nditịn̄ mfịna esie nnọ fi. Kûyat esịt edieke enye etịn̄de se mûnamke ọfọn. Mme N̄ke 27:6 ọdọhọ ke ‘unan emi owo ima ọnọde edi unan akpanikọ.’

Nte ikperede ufan nnyịn idem, ntre ke idikụt mme ebiet emi enye mînamke ọfọn. Idụhe eke ọfọnde ama—nnyịn ye mme ufan nnyịn nde. Ntem, ikpanaha ikere ke mme ufan nnyịn idinamke ndudue. Akpakam ọfọn ima nti edu mmọ inyụn̄ idiọn̄ọ ke mmọ ẹyenam ndudue.

UTỌ UFAN EMI MME OWO ẸSIYOMDEv

Samuel: “Isiwak ndikere ke ana kpukpru se mbon en̄wen ẹnamde ẹfọfọn. Imesifre ke mme ufan nnyịn ẹnyụn̄ ẹdi owo nte nnyịn, ke mmọ ẹsinam ndudue.”

Daniel: “Ti ke mme ufan fo ẹyenam ndudue. Ke ini ẹnyenede mfịna, ẹsọsọp ẹbiere mfịna oro ẹnyụn̄ ẹdomo ndifre mban̄a se iketịbede.”

NSO KE BIBLE ỌDỌHỌ?

“Kpukpru nnyịn idedue ediwak ini. Edieke owo ekededi mîduehe ke ikọ, enye edi mfọnmma owo, ekeme ndikara ofụri idem esie n̄ko.” (James 3:2) Ndifiọk emi ayanam idiọn̄ọ nte ikpanamde n̄kpọ ye mme ufan nnyịn. Emi oyonyụn̄ anam isimen iso ifep ke n̄kpri n̄kpri n̄kpọ oro mînemke nnyịn. Bible ọdọhọ ete: “Ẹka iso ẹyọ kiet eken ẹnyụn̄ ẹfen kiet eken ke ofụri esịt edieke owo ekededi enyenede ntak nditọhọ ye owo. . . . Edi, ke adianade ye kpukpru emi, ẹmen ima ẹsịne, koro enye edi mfọnmma mbọbọ edidianakiet.”—Colossae 3:13, 14.

Imọfiọk ke ọfọn asasat mbon emi anamde ufan. Edi emi iwọrọke ke ana anam ufan ye ubọkn̄ka fo kpọt m̀mê mbon emi ẹnyụn̄ ẹtiede nte fo. Ndima nsio nsio owo, inamke n̄kpọ m̀mê mmọ ẹto m̀mọ̀n̄ m̀mê ẹnyụn̄ ẹdi isua ifan̄, esinam uwem enem.

UTỌ UFAN EMI MME OWO ẸSIYOMDE

Unai: “Ndinam ufan ye mbon emi ẹdide ubọkn̄ka fo kpọt ẹnyụn̄ ẹmade se afo amade etie nte ndisịne kọlọ ọfọn̄ emi amade kpukpru ini. Ọkpọkọm ama kọlọ oro didie, oyodorode fi edieke esịnede enye kpukpru ini.”

Funke: “Ndinam ufan ye nsio nsio owo anam nnen̄ede ndiọn̄ọ n̄kpọ. Mmekpep ndimehe ye nsio nsio owo, inamke n̄kpọ m̀mê mmọ ẹto m̀mọ̀n̄ m̀mê ẹnyụn̄ ẹdi isua ifan̄, ndien emi anam ntie ufan ufan nnyụn̄ mma mme owo. Mme ufan emi ẹnyụn̄ ẹma nte ntiede.”

NSO KE BIBLE ỌDỌHỌ?

“Ntre, nte usiene eke ekemde—ntịn̄ nte ntịn̄ nnọ nditọwọn̄—mbufo, n̄ko, ẹtat esịt mbufo.” (2 Corinth 6:13) Bible ọdọhọ inam ufan ye kpukpru orụk owo. Ndinyene nsio nsio ufan ntem esinam uwem enem onyụn̄ anam mbon en̄wen ẹma fi.