Ndiyarade Ndịben̄kpọ Aban̄ade Akakan Enyịn̄

Edi inem n̄kpọ nte ke Koran mbon Muslim ye Bible mme Christian ẹtịn̄ n̄kpọ ẹban̄a akakan enyịn̄ oro. Nneme emi anam ẹdiọn̄ọ se akakan enyịn̄ oro ọwọrọde ye nte enye edide akpan n̄kpọ. Enye n̄ko owụt nte enyịn̄ oro otụkde ofụri ubonowo ye ini iso nnyịn mi ke isọn̄.

EDIWAK miliọn iren ye iban ẹma ẹdu uwem ẹnyụn̄ ẹkpan̄a ke ison̄ emi. Ke ediwak idaha enyịn̄ mmọ ẹsikpa ye mmọ, ndien owo inyụn̄ itịghi mmọ aba. Edi ndusụk ikpọ enyịn̄—utọ nte Avicenna, Edison, Pasteur, Beethoven, Gandhi, ye Newton—ke ẹsụk ẹdodu. Mme enyịn̄ ẹmi ẹnyene ebuana ye se mme andinyene mmọ ẹkenyenede, ẹkefiọhọde, ye mme n̄kpọ oro mmọ ẹkesion̄ode ẹdi.

Nte ededi, odu enyịn̄ oro okponde akan kpukpru mmọ eken. Kpukpru ndyọ ndyọ n̄kpọ eke eset ye eke idahaemi ke ofụri ekondo ẹnyene ebuana ye enye. Kamse, idotenyịn ubonowo kaban̄a anyan ye inem inem uwem enyene ebuana ye enyịn̄ emi!

Ediwak owo ẹmeyom ndidi ndidiọn̄ọ enyịn̄ emi. Mmọ ẹmedụn̄ọde ẹyom enye ẹnyụn̄ ẹbụp ẹban̄a enye, edi mmọ ikwe enye. Enye etie nte ndịben̄kpọ ọnọ mmọ. Ke akpanikọ, owo ndomokiet ikemeke ndidiọn̄ọ enyịn̄ emi ibọhọke Andinyene ayarade ọnọ enye. Nte enemde, ẹma ẹyarade ndịben̄kpọ aban̄ade anana-mbiet enyịn̄ emi. Abasi ke idemesie akanam emi man mbon oro ẹnịmde enye ke akpanikọ ẹkpenyene ifiọk ẹban̄a enye. Enye ama ayarade enyịn̄ esie ọnọ Adam, ekem ayarade ọnọ Abraham, Moses, ye mme anam-akpanikọ asan̄autom Esie eken ke eset.

Ndiyom Akakan Enyịn̄ Oro

Koran etịn̄ aban̄a owo “oro okotịmde ọdiọn̄ọ N̄wed Abasi.” (27:40) Ke ndinam ufan̄ikọ emi an̄wan̄a, uwetn̄kpọ oro ẹdiọn̄ọde nte Tafsīr Jalālayn ọdọhọ ete: “Asaf eyen Barkhiyā ekedi edinen owo. Enye ama ọfiọk akakan enyịn̄ Abasi, ndien ini ekededi emi enye okokotde enyịn̄ oro, ẹma ẹyere enye.” Emi anam nnyịn iti Asaph andiwet Bible, emi ọkọdọhọde ke Psalm 83:18 ete: “Ndien owo eyefiọk ete ke afo emi enyịn̄ fo ikpọn̄ ekerede Jehovah, edi Ata Edikon̄ ke ofụri ererimbot.”

Ke Koran 17:2, nnyịn ikot ite: “Nnyịn ima inọ Moses N̄wed Abasi inyụn̄ inam mmọ ẹdi ndausụn̄ ẹnọ nditọ Israel.” Ke N̄wed Abasi oro, Moses ama etịn̄ ikọ ye Abasi, ọdọhọde ete: “Sese, adan̄aemi ami n̄kade n̄kosịm nditọ Israel, nnyụn̄ ndọhọ mmọ nte, Abasi mme ete mbufo ọdọn̄ mi ntiene mbufo; ndien mmọ ẹdọhọ mi ẹte, Enye ekere didie? ndidọhọ mmọ didie?” Abasi ama ọbọrọ Moses ete: “Ntem ke afo edidọhọ nditọ Israel, ete, Jehovah Abasi mme ete mbufo, Abasi Abraham, ye Abasi Isaac, ye Abasi Jacob, ọdọn̄ mi utom ke ọtọ mbufo: emi edi enyịn̄ mi ke nsinsi.”—Exodus 3:13, 15.

Ke eset, nditọ Israel ẹma ẹfiọk akwa enyịn̄ Abasi emi. Ẹma ẹkam ẹsida enye nte ubak enyịn̄ mmọ. Kpa nte owo okụtde ke enyịn̄ Abdullah idahaemi, emi ọwọrọde “Asan̄autom Abasi,” mme owo ke Israel eset ẹma ẹnyene enyịn̄ nte Obadiah, emi ọwọrọde “Asan̄autom Jehovah.” Eka prọfet Moses ekekere Jochebed, emi ekemede ndiwọrọ  “Jehovah Edi Ubọn̄.” Enyịn̄ oro John ọwọrọ “Jehovah Ọmọfọn Ido.” Ndien enyịn̄ prọfet Elijah ọwọrọ “Abasi Mi Edi Jehovah.”

Mme prọfet ẹma ẹfiọk akwa enyịn̄ emi ẹnyụn̄ ẹda enye ẹnam n̄kpọ ye ntọtụn̄ọ ukpono. Ẹkụt enye awak ebe utịm ike 7,000 ke Edisana N̄wed Abasi. Jesus Christ, eyen Mary, ama owụt nte oro edide akpan n̄kpọ ke ini enye ọkọdọhọde ke akam oro enye ọkọbọn̄de ọnọ Abasi ete: “Mma nyarade enyịn̄ fo nnọ mme owo emi okosiode ke ererimbot ọnọ Mi . . . mmayarade enyịn̄ fo nnọ mmọ, nyenyụn̄ nyarade: man ima emi Afo akamade Mi odu mmọ ke esịt, Ami nnyụn̄ ndu mmọ ke esịt.” (John 17:6, 26) Ke ọwọrọetop uwetn̄kpọ esie ke Koran, Bayḍāwī etịn̄ n̄kpọ aban̄a Koran 2:87, ọdọhọde ete ke Jesus ama esida “akakan enyịn̄ Abasi anam mme owo ẹset ke n̄kpa.”

Nso, ndien, ikotịbe ndinam enyịn̄ oro edi ndịben̄kpọ? Nso ke enyịn̄ oro enyene ndinam ye ini iso nnyịn owo kiet kiet?

Didie ke Enyịn̄ oro Akakabade edi Ndịben̄kpọ?

Ndusụk owo ekere ẹte ke “Jehovah” ke usem Hebrew ọwọrọ “Allah” (Abasi). Edi “Allah” asan̄a ekekem ye ikọ Hebrew oro ʼElo·himʹ, kpa ikọ adade ọnọ uwak ubọn̄ oro ikọ oro ʼelohʹah (abasi) enyenede. Nsunsu ekikere ama edemede ke otu mme Jew oro akakpande mmọ ndikot enyịn̄ Abasi, Jehovah, uyo ọwọrọ. Ke ntre, ke ini mmọ ẹkekotde Edisana N̄wed Abasi ẹnyụn̄ ẹkụtde enyịn̄ oro Jehovah, ama akabade edi ido mmọ ndidọhọ ʼAdho·naiʹ, emi ọwọrọde “Ọbọn̄.” Ke ndusụk itie, mmọ ẹma ẹkam ẹsikpụhọ “Jehovah” ke akpasarade uwetn̄kpọ Hebrew esin ʼAdho·naiʹ.

Mme adaiso ido ukpono Christendom ẹma ẹtiene ukem usụn̄ edinam oro. Mmọ ẹma ẹda “Abasi” (“Allah” ke Arabic) ye “Ọbọn̄” ẹkpụhọ ke itie Jehovah. Oro ama otịp n̄kpọ esịn ke nsunsu ukpepn̄kpọ Abasi-Ita-ke-Kiet ndikọri, emi mînyeneke isọn̄ ndomokiet ke Edisana N̄wed Abasi. Ke ntak emi, ediwak miliọn owo ke ndudue ẹtuak ibuot ẹnọ Jesus ye edisana spirit ẹnyụn̄ ẹkere ke mmọ ẹdi ukem ye Abasi. *

Ntem, mme adaiso ido ukpono mme Jew ye Christendom ẹbuana ẹnyene nduduọhọ kaban̄a ntatara unana ifiọk aban̄ade akakan enyịn̄ oro. Edi Abasi ama etịn̄ prọfesi ete: “Nyemen edisana enyịn̄ mi . . . nnịm ke edisana; ndien mme idụt ẹyefiọk ete ke ami ndi Jehovah.” Ih, Jehovah eyenam ẹfiọk enyịn̄ esie ke otu kpukpru mme idụt. Ntak-a? Koro enye idịghe Abasi mme Jew kpọt m̀mê ndidi eke idụt kiet ekededi m̀mê mme owo. Jehovah edi Abasi ofụri ubonowo.—Ezekiel 36:23; Genesis 22:18; Psalm 145:21; Malachi 1:11.

Akakan Enyịn̄ oro ye Ini Iso Nnyịn

Edisana N̄wed Abasi ọdọhọ ete: “Owo ekededi eke edisemede okot enyịn̄ Jehovah eyebọhọ.” (Rome 10:13) Edinyan̄a nnyịn ke usen ikpe edikọn̄ọ ke nnyịn ndifiọk enyịn̄ Abasi. Ndifiọk enyịn̄ esie abuana ndidiọn̄ọ mme edu, mme utom, ye mme uduak esie nnyụn̄ ndu uwem ekekem ye mme n̄kokon̄ edumbet esie. Ke uwụtn̄kpọ, Abraham ama ọfiọk enyịn̄ Abasi onyụn̄ okot enyịn̄ oro. Nte utịp, enye ama adara eti itie ebuana ye Abasi, ọbuọt idem ke enye, eberi edem ke enye, onyụn̄ okop uyo ọnọ enye. Abraham ke ntre ama akabade edi ufan Abasi. Ukem ntre, ndifiọk enyịn̄ Abasi anam nnyịn isịk ikpere enye onyụn̄ an̄wam nnyịn ndikọri ọkpọkpọ itie ebuana ye enye, isọn̄ọde idu ke ima esie.—Genesis 12:8; Psalm 9:10; Mme N̄ke 18:10; James 2:23.

Ke Bible nnyịn ikot ite: “Jehovah akpan̄ utọn̄, onyụn̄ okop, mmọ ẹnyụn̄ ẹwet n̄wed editi ke iso esie ẹnọ mme abak Jehovah ye mme ẹkere enyịn̄ esie.” (Malachi 3:16) Ntak  emi nnyịn inyenede ‘ndikere mban̄a’ akakan enyịn̄ oro? Enyịn̄ oro Jehovah ke ataata usụn̄ ọwọrọ “Enyeemi Anamde Akabade Edi.” Emi ayarade Jehovah nte Enyeemi anamde idemesie akabade edi Andisu mme un̄wọn̄ọ. Enye kpukpru ini esinam mme uduak esie ẹwọrọ ẹsu. Enye edi ata ọkpọsọn̄ Abasi, kpa n̄kukụre Andibot, emi enyenede kpukpru nti edu. Idụhe ikọ ndomokiet oro ẹkemede ndida ntịn̄ ọyọhọ ọyọhọ mban̄a edisana idaha Abasi. Edi Abasi ama emek akakan enyịn̄ oro—Jehovah—ọnọ idemesie ndien emi eti nnyịn aban̄a kpukpru mme edu ye mme uduak esie.

Ke Edisana N̄wed Abasi, Abasi etịn̄ ọnọ nnyịn aban̄a mme uduak esie kaban̄a ubonowo. Jehovah Abasi okobot owo ndinyene nsinsi uwem inemesịt, ke Paradise. Uduak esie kaban̄a ubonowo edi nte ke kpukpru owo ekpenyene ndidi ubon kiet, ẹdianade kiet ke ima ye emem. Abasi ima eyeyọhọ uduak emi ke n̄kpet n̄kpet ini iso.—Matthew 24:3-14, 32-42; 1 John 4:14-21.

Abasi anam mme ntak ndutụhọ ubonowo an̄wan̄a onyụn̄ owụt nte ke edinyan̄a eyedu. (Ediyarade 21:4) Ke Psalm 37:10, 11, nnyịn ikot ite: “Osụk esisịt idiọkowo ididụhe: ndien ke afo etịn̄de enyịn ke ebiet esie, enye ididụhe. Edi mbon nsụkidem eyeda isọn̄ ẹnyene; ediwak emem ẹyenyụn̄ ẹnem mmọ esịt.”—Se n̄ko Koran 21:105.

Ih, ẹyefiọk Abasi ebe ke akwa enyịn̄ esie. Mme idụt ẹyefiọk ẹte ke enye edi Jehovah. Nso utịbe utịbe ifet ke edi ntem ndifiọk akakan enyịn̄ oro, ndinọ ikọ ntiense mban̄a enye, nnyụn̄ nsọn̄ọ nyịre ke enye! Ke usụn̄ oro, idara idara uduak Abasi eyesu nnyịn owo kiet kiet ke idem: “Koro enye adianade mi, ndien nyenam enye ọbọhọ; nyemenede enye nnịm ke enyọn̄, koro enye ọfiọkde enyịn̄ mi. Enye eyeseme ọnọ mi, ndien nyeyere enye. . . . Nyeda ediwak usen nyụhọ enye, nnyụn̄ n̄wụt enye edinyan̄a mi.”—Psalm 91:14-16.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Ndise ke page 5]

Ke ikọt oro akasakde ikan̄, Abasi ama ayarade idemesie owụt Moses nte ‘Jehovah, Abasi Abraham’

[Ebiet Ẹdade N̄kpọ Ẹto]

Moses ye Ikọt Oro Asakde Ikan̄, eke W. Thomson Sr.