“Mbufo Ẹbịne Jehovah ye Odudu Esie”
“Mbufo Ẹbịne Jehovah ye Odudu Esie”
“Koro enyịn Jehovah ẹsan̄ade ke ofụri ererimbot, ete isọn̄ọ imụm mmọ eke ofụri esịt mmọ odude ye enye ikama.”—2 CHRONICLES 16:9.
1. Nso idi odudu, ndien didie ke mme owo ẹda enye ẹnam n̄kpọ?
ODUDU ekeme ndiwọrọ ediwak n̄kpọ, utọ nte edikara, odudu ukara, m̀mê odudu oro ẹnyenede ke idem mbon en̄wen; ukeme ndinam n̄kpọ m̀mê ndida utịp ndi; ata ata odudu (ukeme); m̀mê ukeme edida utịp eke ekikere m̀mê eke ido uwem ndi. Mme owo iwọrọke eti etop ke ini edide edisịm edida odudu nnam n̄kpọ. Ke etịn̄de aban̄a odudu ke ubọk mbon mbre ukara, Lord Acton, ewetmbụk, ọkọdọhọ ete: “Etie nte odudu ababiat owo ndien ọyọhọ ọyọhọ odudu ababiat owo ofụri ofụri.” Mbụk eyomfịn ẹyọyọhọ ye mme uwụtn̄kpọ ẹwụtde nte mme ikọ Lord Acton ẹdide ofụri akpanikọ. Ke ọyọhọ isua ikie 20, ‘owo akara owo tutu ọnọ enye unan’ akan nte akanam edide. (Ecclesiastes 8:9, NW) Mme mbiara akara-ukara ufịk ẹmeda odudu mmọ ẹnam n̄kpọ ke ata idiọk usụn̄ ẹmenyụn̄ ẹsọhi uwem ediwak miliọn owo ẹfep. Odudu oro mîsan̄ake ye ima, ọniọn̄, ye unenikpe edi n̄kpọndịk.
2. Nam an̄wan̄a nte mme edu Jehovah eken ẹtụkde usụn̄ oro enye adade odudu esie anam n̄kpọ.
2 Ke mîbietke ediwak owo, kpukpru ini Abasi esida odudu esie anam n̄kpọ nte ọfọnde. “Koro enyịn Jehovah ẹsan̄ade ke ofụri ererimbot, ete isọn̄ọ imụm mmọ eke ofụri esịt mmọ odude ye enye ikama.” (2 Chronicles 16:9) Jehovah akara usụn̄ oro enye adade odudu esie anam n̄kpọ. Ime anam Abasi okûsobo mme idiọkowo man ọnọ mmọ ifet ndikabade esịt. Ima onụk enye ndinam utịn esie asiaha ọnọ kpukpru orụk owo—nti ye ndiọi. Unenikpe oyonụk enye ke akpatre ndida anana-utịt odudu esie nsobo enye emi akamade odudu n̄kpa, Satan kpa Devil.—Matthew 5:44, 45; Mme Hebrew 2:14; 2 Peter 3:9.
3. Ntak emi ata ọkpọsọn̄ odudu Abasi edide ntak ndiberi edem ye enye?
3 Akwa odudu Ete nnyịn eke heaven edi ntak ndiberi edem nnyụn̄ nnyene mbuọtidem—ke mme un̄wọn̄ọ esie ye ke ukpeme esie. Ekpri eyen esinyene ifụre ke odude ye isenowo ke ini enye ọsọn̄ọde omụm ubọk ete esie, sia enye ọfiọkde ke ete imọ idiyakke n̄kpọ ekededi ọnọ imọ unan. Kpasụk ntre, Ete nnyịn eke heaven, enye emi ‘ọsọn̄ọde ke edinyan̄a,’ eyekpeme nnyịn osio ke n̄kpọ emi ekemede ndinọ nsinsi unan edieke nnyịn isan̄ade ye enye. (Isaiah 63:1; Micah 6:8) Ndien nte eti Ete, kpukpru ini Jehovah esisu mme un̄wọn̄ọ esie. Anana-utịt odudu esie ọnọ ubiọn̄ nte ke ‘ikọ esie oyokụt unen ke utom emi enye ọdọn̄de enye.’—Isaiah 55:11; Titus 1:2.
4, 5. (a) Nso ikedi utịp ke ini Edidem Asa ọkọbuọtde idem ọyọhọ ọyọhọ ye Jehovah? (b) Nso ikeme nditịbe edieke nnyịn iberide edem ke mme usọbọ ẹtode owo ke mme mfịna nnyịn?
4 Ntak edide ata akpan n̄kpọ nte nnyịn ikûfre ukpeme Ete nnyịn eke heaven? Koro mme idaha ẹkeme ndikan nnyịn ubọk ndien ifre ebiet emi ata ifụre nnyịn otode. Ẹkụt emi ke uwụtn̄kpọ Edidem Asa, eren emi ọkọbuọtde idem ọyọhọ ọyọhọ ye Jehovah. Ke ini ukara Asa, udịmekọn̄ Ethiopia ẹdide owo miliọn kiet ẹma ẹn̄wana ye Judah. Ke ọfiọkde ete ke idaha ekọn̄ ama ọfọn ye mme asua esie akan, Asa ama ọbọn̄ akam ete: “O Jehovah baba kiet ke mîbọhọke afo ikemeke ndinyan̄a ke ufọt n̄kpọsọn̄ owo ye mmeme: nyan̄a nnyịn, O Jehovah Abasi nnyịn; koro nnyịn ibọbuọt idem nnyịn ye afo, inyụn̄ ida enyịn̄ fo ika ndin̄wana ye akwa otu emi. O Jehovah, afo edi Abasi nnyịn; kûyak owo ọsọn̄ akan fi.” (2 Chronicles 14:11) Jehovah ama eyere akam Asa onyụn̄ ọnọ enye edikan.
5 Nte ededi, ke ama akanam utom ediwak isua ke edinam akpanikọ, mbuọtidem Asa ke odudu edinyan̄a Jehovah ama oyok. Man etre ndịghe ekọn̄ oro obio ubọn̄ edem edere Israel ekesịnde, enye akaka ebịne Syria okoyom un̄wam. (2 Chronicles 16:1-3) Okposụkedi ubọkedem oro enye ọkọnọde Edidem Ben-hadad eke Syria eketrede ndịghe oro Israel ekesịnde Judah, ediomi emi Asa akanamde ye Syria okowụt unana mbuọtidem ke Jehovah. Prọfet Hanani ama obụp enye in̄wan̄în̄wan̄ ete: “Nte mme Ethiopian ye mme Libian ikedịghe akwa udịm, ke chariot ye mbon-horse ata ediwak eti-eti? Ndien koro afo ọkọbuọtde idem fo ye Jehovah, enye ada mmọ esịn fi ke ubọk.” (2 Chronicles 16:7, 8) Edi, Asa ama esịn nsuannọ emi. (2 Chronicles 16:9-12) Ke ini isobode mfịna, ẹyak nnyịn ikûberi edem ke mme usọbọ ẹtode owo. Utu ke oro, ẹyak nnyịn iwụt mbuọtidem ke Abasi koro ndibuọt idem ke odudu owo iditreke-tre ndida n̄kesịm edikpu.—Psalm 146:3-5.
Yom Odudu Oro Jehovah Ọnọde
6. Ntak emi nnyịn ‘ikpebịnede Jehovah ye odudu esie’?
6 Jehovah ekeme ndinọ mme asan̄autom esie odudu onyụn̄ ekpeme mmọ. Bible akpak nnyịn ete ‘ibịne Jehovah ye odudu esie.’ (Psalm 105:4) Ntak-a? Koro ke ini nnyịn idade odudu Abasi inam n̄kpọ, nnyịn idida odudu nnyịn inam n̄kpọ ke ufọn mbon en̄wen, utu ke ndinọ mmọ unan. Nnyịn inyene mfọnn̄kan uwụtn̄kpọ aban̄ade emi ke Jesus Christ kpọt, emi akadade “odudu Jehovah” anam ediwak utịben̄kpọ. (Luke 5:17) Jesus ekpekesịn idem ke ndikabade ndi imọ, ọwọrọ-etop, m̀mê idem edidem emi enyenede ofụri odudu. (Luke 4:5-7) Utu ke oro, enye akada odudu emi Abasi ọkọnọde enye nditeme nnyụn̄ nnọ mme owo ukpep, ndin̄wam nnyụn̄ n̄kọk mmọ. (Mark 7:37; John 7:46) Nso eti uwụtn̄kpọ ke emi edi ntem ọnọ nnyịn!
7. Nso akpan edu ke nnyịn ikọri ke ini nnyịn inamde n̄kpọ ke odudu Abasi utu ke eke nnyịn?
7 N̄ko-n̄ko, ke ini nnyịn inamde n̄kpọ ke “odudu eke Abasi ọnọde,” emi ayan̄wam nnyịn ndisụhọde idem. (1 Peter 4:11) Mme owo ẹmi ẹsiyomde odudu ke idemmọ ẹsikohode idem. Uwụtn̄kpọ kiet edi Edidem Esar-haddon eke Assyria, emi okobụrede ete: “Ami mmokop odudu, mmokop odudu n̄kan kpukpru owo, ndi eren uko, mmokon̄ idaha, mmenyene uten̄e.” Ke edide isio, Jehovah “emek n̄kpọ eke edide mmeme ke ererimbot man Enye esuene n̄kpọsọn̄ n̄kpọ.” Ntem, edieke ata Christian obụrede mbụre, enye obụre ke Jehovah, koro enye ọfiọk ete ke se imọ inamde itoho ke odudu idem imọ. ‘Ndisụhọde idem ke idak ọkpọsọn̄ ubọk Abasi’ ayanam ẹmenede owo ẹnịm ke enyọn̄.—1 Corinth 1:26-31; 1 Peter 5:6.
8. Nso ke ana nnyịn inam akpa kan̄a man ibọ odudu ito Jehovah?
8 Nnyịn idisan̄a didie ibọ odudu ito Abasi? Akpa kan̄a, oyom nnyịn iben̄e emi ke akam. Jesus ama ọn̄wọn̄ọ ọnọ mme mbet esie ete ke Ete imọ ayayak edisana spirit ọnọ mmọ eke ẹben̄ede enye. (Luke 11:10-13) Kere nte emi ọkọnọde mme mbet Christ odudu ke ini mmọ ẹkemekde ndikop uyo Abasi n̄kan eke mme adaiso ido ukpono ẹmi ẹkedọhọde mmọ ẹtre ndinọ ikọ ntiense mban̄a Jesus. Ke ini mmọ ẹkebọn̄de akam ẹben̄e un̄wam Jehovah, ẹma ẹbọrọ akam ofụri esịt mmọ, ndien edisana spirit ama ọnọ mmọ odudu ndika iso n̄kwọrọ eti mbụk uko uko.—Utom 4:19, 20, 29-31, 33.
9. Siak ọyọhọ ebiet iba emi odudu eke spirit otode, nyụn̄ siak uwụtn̄kpọ N̄wed Abasi ndiwụt odudu esie.
9 Ọyọhọ iba, nnyịn imekeme ndibọ odudu eke spirit nto Bible. (Mme Hebrew 4:12) Ẹma ẹkụt odudu ikọ Abasi ke eyo Edidem Josiah. Okposụkedi edidem Judah emi ama okososion̄o ndisọi n̄kpọ ukpono ndem efep ke idụt oro, edifiọhọ Ibet Jehovah ke unana idotenyịn ke temple ama onụk enye nditetịm nsịn idem ke ndutịm edinam asana emi. * Ke Josiah ke idemesie ama okokot Ibet emi ọnọ mme owo, ofụri idụt oro ama anam ediomi ye Jehovah, ndien ẹma ẹtọn̄ọ ọyọhọ ubịnikọt iba emi ọkọsọn̄de odudu akan ndin̄wana ye ukpono ndem. Eti utịp emi okosụn̄ọde oto edinam ukpụhọde eke Josiah ekedi nte ke “mmọ i[kọ]wọn̄ọkede ikpọn̄ Jehovah Abasi mme ete mmọ ke ofụri eyo esie.”—2 Chronicles 34:33.
10. Nso idi ọyọhọ usụn̄ ita ndibọ odudu nto Jehovah, ndien ntak emi enye edide akpan n̄kpọ?
10 Ọyọhọ ita, nnyịn ibọ odudu ito Jehovah ebe ke ebuana Christian. Paul ama esịn udọn̄ ọnọ mme Christian ndidụk mme mbono esop kpukpru ini man ‘ẹdemede kiet eken ẹnọ ima ye nti utom’ ẹnyụn̄ ẹsịn udọn̄ ẹnọ kiet eken. (Mme Hebrew 10:24, 25) Ke ini ẹkesiode Peter ke ufọk-n̄kpọkọbi ke utịbe utịbe usụn̄, enye okoyom ndidu ye nditọete esie, ntre enye ama asan̄a nnennen aka ufọk eka John Mark, emi ‘ediwak owo ẹkebonode ẹbọn̄ akam.’ (Utom 12:12) Nte ededi, kpukpru mmọ ẹkpekebono ke ufọk ẹbọn̄ akam. Edi mmọ ẹma ẹmek ndisop idem ọtọkiet mbọn̄ akam nnyụn̄ nsịn udọn̄ nnọ kiet eken ke ọkpọsọn̄ ini oro. Ke ekperede utịt enyene-ndịk anyan isan̄ emi Paul akanamde aka Rome, enye ama osobo ye ndusụk nditọete ke Puteoli ndien ekem osobo ye mbon efen ẹmi ẹkenamde isan̄ ẹdi ndisobo ye enye. Enye akanam didie n̄kpọ? “Ke ini Paul okụtde mmọ [mbon ẹmi ẹkenamde isan̄ ẹdi ndisobo ye enye], enye ọkọm Abasi, onyụn̄ okop nsọn̄esịt.” (Utom 28:13-15) Enye ama ọbọ odudu oto edidu ye mme ekemmọ Christian inikiet efen. Nnyịn n̄ko imekeme ndibọ odudu nto edibuana ye mme ekemmọ Christian. Adan̄a nte nnyịn inyenede ifụre inyụn̄ ikemede ndibuana ye kiet eken, inaha nnyịn idomo ndisan̄a ikpọn̄ ke nsesịre usụn̄ emi adade esịm uwem.—Mme N̄ke 18:1; Matthew 7:14.
11. Siak ndusụk idaha ẹmi ẹyomde “akwa ubom odudu” akpan akpan.
11 Ebede ke akam ofụri ini, edikpep Ikọ Abasi, ye edibuana ye mme ekemmọ andinịm ke akpanikọ, nnyịn ‘iyọsọn̄ọ idem ke Ọbọn̄ ye ke ọkpọsọn̄ odudu Esie.’ (Ephesus 6:10) Nte eyịghe mîdụhe, oyom kpukpru nnyịn ‘isọn̄ọ idem ke Ọbọn̄.’ Ndusụk owo ẹdọn̄ọ udọn̄ọ emi ọbọde owo odudu, mbon efen ẹdu ke mme isua usọn̄ mîdịghe ẹtaba nsan̄a eyouwem. (Psalm 41:3) Mbon efen ẹyọ ubiọn̄ọ otode nsan̄andọ oro mînịmke ke akpanikọ. Mme ete ye eka, akpan akpan mme ete m̀mê eka ẹmi ẹbọkde nditọ ikpọn̄, ẹkeme ndikụt nte ke ndinam utom idịbi udia uyọhọ ini ke adan̄aemi ẹsede ẹban̄a ubon edi mbiomo emi ọbọde owo odudu. N̄kparawa Christian ẹyom odudu ndisọn̄ọ nda mbiọn̄ọ mfịghe ubọkn̄ka nnyụn̄ nsịn n̄kpọsọn̄ ibọk ye oburobụt ido. Baba owo kiet ikpemen̄eke ndiben̄e Jehovah “akwa ubom odudu” ndiyọ mme utọ n̄kpọ-ata oro.—2 Corinth 4:7.
“Ọnọ Mbon Mba Odudu”
12. Didie ke Jehovah ọsọn̄ọ nnyịn idem ke utom ukwọrọikọ Christian?
12 Ke adianade do, Jehovah ọnọ mme asan̄autom esie odudu ke ini mmọ ẹnamde utom ukwọrọikọ mmọ. Nnyịn ikot ke ntịn̄nnịm ikọ Isaiah ite: “Enye ọnọ mbon mba odudu; onyụn̄ anam ukeme awak ọnọ mmọ eke mînyeneke nsọn̄idem. . . . Mmọ eke ẹberede ye Jehovah ẹyekop obufa nsọn̄idem; ẹyedọk ke mba nte ntrukpom; ẹyefen̄e, ndien idikpọtke; ẹyesan̄a, edi idikpaha mba.” (Isaiah 40:29-31) Apostle Paul ke idemesie ama ọbọ odudu ndinam utom ukwọrọikọ esie. Nte utịp, utom ukwọrọikọ esie ama enyene uforo. Enye ekewet ọnọ mme Christian ke Thessalonica ete: “Gospel nnyịn ikedịghe ke ọtọ mbufo nte ikọ ikpọn̄, edi ekedi ke odudu, ye ke Edisana Spirit.” (1 Thessalonica 1:5) Ukwọrọikọ ye ukpepn̄kpọ esie ẹma ẹnyene odudu ndida ikpọ ukpụhọde ndi ke uwem mbon oro ẹkekpan̄de utọn̄ ẹnọ enye.
13. Nso ikọsọn̄ọ Jeremiah idem ndiyọ kpa ye ubiọn̄ọ?
13 Ke ini isobode unana udọn̄ ke efakutom nnyịn—efakutom emi ekemede ndidi ima ikwọrọ ikọ ndien ndien ke ediwak isua ye unana mme owo ndinam n̄kpọ mban̄a—nnyịn imekeme ndikop mmemidem. Ukem ntre, Jeremiah ama okop mmemidem oto ubiọn̄ọ, nsahi, ye unana udọn̄ oro enye okosobode. Enye ama etịn̄ ke idemesie ete: “Ndisiakke aba [Abasi], ndinyụn̄ ndọhọke aba ke enyịn̄ esie.” Edi enye ikekemeke ndidop uyo. Etop esie eketie “nte ikan̄ eke asakde, esịne [enye] ke ọkpọ.” (Jeremiah 20:9) Nso ikọnọ enye obufa odudu kpa ye oro enye okosobode idiọk idaha ntre? Jeremiah ọkọdọhọ ete: “Jehovah odu ye ami nte owo uko eke enyenede ndịk.” (Jeremiah 20:11) Jeremiah ndikọfiọk nte etop esie ye utom emi Abasi ọkọnọde enye ẹkedide ata akpan n̄kpọ ama anam enye enyịme nsịnudọn̄ Jehovah.
Odudu Ndinọ Unan ye Odudu Ndikọk
14. (a) Edeme okop odudu adan̄a didie? (b) Nọ mme uwụtn̄kpọ ndiwụt nte edeme ekemede ndibiat n̄kpọ.
14 Idịghe kpukpru odudu emi nnyịn inyenede oto Abasi nnennen nnennen. Ke uwụtn̄kpọ, edeme enyene odudu ndinọ unan nnyụn̄ n̄kọk. Solomon ọkọtọt ete: “N̄kpa ye uwem ẹdu edeme ke ubọk.” (Mme N̄ke 18:21) Mme utịp ẹsụn̄ọde ẹto ibio nneme oro Satan ekenyenede ye Eve ẹwụt adan̄a nnama emi mme ikọ ẹkemede ndida ndi. (Genesis 3:1-5; James 3:5) Nnyịn n̄ko imekeme ndida edeme mbiat n̄kpọ. Mme ikọ usụhọde owo itie ẹmi ẹtịn̄de ẹban̄a ubom n̄kaiferi ẹkeme ndinam enye anana udọn̄ edidia n̄kpọ. Edisuan edidọk ye unana editịm n̄kere ekeme ndibiat itie ufan emi ama ekebịghi. Ih, oyom ẹkpeme edeme.
15. Didie ke nnyịn ikeme ndida edeme nnyịn mbọp nnyụn̄ n̄kọk?
15 Nte ededi, edeme ekeme ndibọp onyụn̄ ekeme ndiwụri. N̄ke Bible ọdọhọ ete: “Enyene mmọ eke ẹken̄de inua nte ofụt ekịmde: edi edeme mbon eti ibuot ọkọk unan.” (Mme N̄ke 12:18) Mme Christian ẹmi ẹnyenede eti ibuot ẹda odudu edeme ẹnọ mbon mfụhọ ye mbon ẹmi ẹtabade owo ke n̄kpa ndọn̄esịt. Mme ikọ uwụt mbọm ẹkeme ndisịn udọn̄ nnọ mme uyen ẹmi ẹn̄wanade ye idiọk mfịghe ubọkn̄ka. Edeme owo emi owụtde edikere mban̄a ekeme ndisọn̄ọ ntịn̄ nnọ nditọete ẹmi ẹsọn̄de nte ke ẹsụk ẹyoyom ẹnyụn̄ ẹma mmọ. Mme ikọ ẹwụtde mfọnido ẹkeme ndinam usen etie inem inem ọnọ mbon oro ẹdọn̄ọde. Ke akande kpukpru, nnyịn imekeme ndida edeme nnyịn mbuana okopodudu etop Obio Ubọn̄ ye kpukpru mbon oro ẹdikpan̄de utọn̄. Nditan̄a Ikọ Abasi edi n̄kpọ oro ikemede ndinam edieke esịt nnyịn odude ke enye. Bible ọdọhọ ete: “Kûsịn ndida eti n̄kpọ nnọ mmọ eke ẹkpenyenede enye, ke ini ubọk fo ekemede ndinam.”—Mme N̄ke 3:27.
Nnennen Usụn̄ Edida Odudu Nnam N̄kpọ
16, 17. Ke ini ẹdade odudu emi Abasi ọnọde mmọ ẹnam n̄kpọ, didie ke mbiowo, mme ete ye eka, mme ebe, ye ibanndọ ẹkeme ndikpebe Jehovah?
16 Okposụkedi enye edide ata ọkpọsọn̄, Jehovah akara esop ke ima. (1 John 4:8) Ke ndikpebe enye, mme Christian ẹdide mme esenyịn ẹse ẹban̄a otuerọn̄ Abasi ke ima—ẹda odudu mmọ ẹnam n̄kpọ ke eti usụn̄, idịghe ke idiọk usụn̄. Edi akpanikọ, ndusụk ini esiyom mme esenyịn ‘ẹwụt mme owo ndudue mmọ, ẹsua ẹnọ mmọ, ẹkpe ye mmọ,’ edi ẹsan̄a “ye ofụri ime ye edikpep” ẹnam emi. (2 Timothy 4:2) Ntre kpukpru ini mbiowo ẹsitie ẹkere mme ikọ oro apostle Peter ekewetde ọnọ mbon oro ẹkamade odudu ke esop: “Ẹkpeme udịm-erọn̄ Abasi emi odude ke otu mbufo; ẹse ẹban̄a mmọ ke ima esịt nte Abasi oyomde, ẹkûyak etie nte ẹnyenyịk mbufo; ẹkûnam emi ẹban̄a mbukpo udori, edi ẹnam ke edinyịme esịt; ẹkûnyụn̄ ẹbre odudu ye mmọ ẹmi ẹkeyakde ẹsịn mbufo ke ubọk, edi ẹnịm idem nte uwụt-n̄kpọ ẹnọ mme erọn̄.”—1 Peter 5:2, 3; 1 Thessalonica 2:7, 8.
17 Mme ete ye eka ye mme ebe n̄ko ẹnyene odudu emi Jehovah ọnọde mmọ, ndien ẹkpenyene ndida odudu emi n̄n̄wam, mbọk, nnyụn̄ n̄wụt ima. (Ephesus 5:22, 28-30; 6:4) Uwụtn̄kpọ Jesus owụt ke ẹkeme ndikama odudu ke ima ima usụn̄. Edieke ntụnọ adade ukem ukem onyụn̄ enyenede iwụk, esịt ididuọhọ nditọwọn̄. (Colossae 3:21) Ẹnam ndọ ọsọn̄ idem ke ini mme ebe ẹdide Christian ẹkamade itieibuot mmọ ke ima ndien mme ibanndọ ẹnen̄erede ẹkpono ebe emi edide ibuot mmọ utu ke ndinam n̄kpọ mbe ikpehe odudu emi Abasi ọnọde mmọ nnyụn̄ nyom ndikara m̀mê ndinam n̄kpọ ke usụn̄ idemmọ.—Ephesus 5:28, 33; 1 Peter 3:7.
18. (a) Didie ke nnyịn ikpekpebe uwụtn̄kpọ Jehovah ke ndikara iyatesịt nnyịn? (b) Nso ke mbon oro ẹkamade odudu ẹkpedomo ndisịn ke esịt mbon oro ẹdude ke idak mmọ?
18 Mbon oro ẹkamade odudu ke ubon ye ke esop ẹkpenyene ndinen̄ede ntịn̄ enyịn n̄kara iyatesịt mmọ, sia iyatesịt esisịn owo ndịk ke idem utu ke ima. Prọfet Nahum ọkọdọhọ ete: “Jehovah isọpke iyatesịt, enye onyụn̄ okpon odudu.” (Nahum 1:3; Colossae 3:19) Ndikara iyatesịt nnyịn edi idiọn̄ọ ukeme, ke adan̄aemi ediyat esịt edide uyarade mmeme. (Mme N̄ke 16:32) Ke ubon ye ke esop, utịtmbuba edi ndinam ẹnyene ima—ẹma Jehovah, ẹma kiet eken, ẹnyụn̄ ẹma ndinen edumbet. Ima edi okopodudu n̄kan mbọbọ ye okopodudu n̄kan n̄kpọ emi onụkde owo ndinam se inende.—1 Corinth 13:8, 13; Colossae 3:14.
19. Nso ọnọ-ndọn̄esịt un̄wọn̄ọ ke Jehovah ọnọ, ndien nnyịn ikpanam n̄kpọ didie?
19 Ndifiọk Jehovah edi ndidiọn̄ọ odudu esie. Ebede ke Isaiah, Jehovah ọkọdọhọ ete: “Nte afo ufiọkke? Nte afo akanam ukopke? Jehovah emi okobotde mme utịt ererimbot edi nsinsi Abasi; enye ikpaha mba, inyụn̄ ikpọtke.” (Isaiah 40:28) Odudu Jehovah ikemeke ndikụre. Edieke nnyịn ibuọtde idem ke enye utu ke ndibuọt ke idem nnyịn, enye idikpọn̄ke nnyịn. Enye ọn̄wọn̄ọ ọnọ nnyịn ete: “Kûdịghe, koro ami ndude ye afo: kûnyek idem, koro ami ndide Abasi fo: nyọsọn̄ọ fi idem; nditreke ndinyan̄a fi; nditreke ndimụm fi n̄kama ke edinen ubọk nnasia mi.” (Isaiah 41:10) Nnyịn ikpanam n̄kpọ didie iban̄a ima ima ukpeme esie? Ukem nte Jesus, ẹyak nnyịn kpukpru ini ida sededi odudu oro Jehovah ọnọde nnyịn ndin̄wam nnyụn̄ mbọp. Nnyịn ikpakam ikpeme edeme nnyịn man otodo enye ọkọk utu ke ndinọ unan. Ndien kpukpru ini nnyịn ikpakam idu ke ukpeme ke n̄kan̄ eke spirit, isọn̄ọ ida ke mbuọtidem, inyụn̄ ikop odudu ke odudu Akwa Andibot nnyịn, Jehovah Abasi.—1 Corinth 16:13.
[Mme Ikọ idakisọn̄]
^ ikp. 9 Nte an̄wan̄ade, mme Jew ẹkefiọhọ ata akpa n̄wed Ibet Moses, emi ẹkenịmde ke temple ediwak isua ikie ke mbemiso.
Nte Afo Emekeme Ndinam An̄wan̄a?
• Didie ke Jehovah esida odudu esie anam n̄kpọ?
• Ke mme usụn̄ ewe ke nnyịn ikeme ndibọ odudu nto Jehovah?
• Didie ke ẹkpeda odudu edeme ẹnam n̄kpọ?
• Didie ke odudu emi Abasi ọnọde ekeme ndidi edidiọn̄?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 15]
Jesus akada odudu Jehovah ndin̄wam mbon efen
[Mme ndise ke page 17]
Nditan̄a Ikọ Abasi edi n̄kpọ oro ikemede ndinam edieke esịt nnyịn odude ke enye