Mme Andin̄wana ye Abasi Idikanke!

“Mmọ ẹyen̄wana ekọn̄ ye afo; edi idikemeke ubọk ye afo.”—JEREMIAH 1:19.

1. Nso utom ke ẹkedọn̄ Jeremiah, ndien utom esie ekebịghi adan̄a didie?

 JEHOVAH ama ọnọ akparawa oro Jeremiah utom ete edi prọfet ọnọ mme idụt. (Jeremiah 1:5) Emi eketịbe ke ini ukara eti Edidem Josiah eke Judah. Ntịn̄nnịm utom Jeremiah ama aka iso ke ofụri ntịme ntịme ikpehe ini emi okodude mbemiso Babylon akakande Jerusalem onyụn̄ ada esịm ini oro ẹketan̄de ikọt Abasi ẹka ntan̄mfep.—Jeremiah 1:1-3.

2. Didie ke Jehovah ọkọsọn̄ọ Jeremiah idem, ndien ndin̄wana ye prọfet oro ọkọwọrọ nso?

² Mme etop ubiereikpe oro Jeremiah ekenyenede nditan̄a ẹkenyene ndidemede ubiọn̄ọ. Ke ntre, Abasi ama ọsọn̄ọ enye idem eben̄e se ikanade ke iso. (Jeremiah 1:8-10) Ke uwụtn̄kpọ, ẹma ẹdemede spirit prọfet emi ke mme ikọ ẹmi: “Mmọ ẹyen̄wana ekọn̄ ye afo; edi idikemeke ubọk ye afo; koro ami ndude ye afo, man nnyan̄a fi: uyo Jehovah edi emi.” (Jeremiah 1:19) Ndin̄wana ye Jeremiah ọkọwọrọ ndin̄wana ye Abasi. Mfịn, Jehovah enyene otu mme asan̄autom ẹbietde mme prọfet emi utom mmọ edide ukem ye eke Jeremiah. Ukem nte Jeremiah, mmọ ẹtan̄a ntịn̄nnịm ikọ Abasi uko uko. Ndien etop emi otụk kpukpru owo ye idụt ke eti m̀mê ke idiọk, ọkọn̄ọde ke nte mmọ ẹnamde n̄kpọ ẹban̄a enye. Kpa nte ekedide ke eyo Jeremiah, odu mbon ẹmi ẹn̄wanade ye Abasi ebe ke ndibiọn̄ọ mme asan̄autom esie ye mme utom oro Abasi ọnọde mmọ ndinam.

 Ẹn̄wana ye Mme Asan̄autom Jehovah

3. Ntak emi ẹn̄wanade ye mme asan̄autom Jehovah?

³ Ẹn̄wana ye ikọt Jehovah toto ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ọyọhọ isua ikie 20. Ke ediwak idụt, mbon idiọk uduak ẹyom ndibiọn̄ọ—ih, nditre—editan̄a eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi. Akwa Asua nnyịn, kpa Devil, emi ‘oyode nte lion eke okụnide, oyom se editade,’ esịn udọn̄ ọnọ mmọ. (1 Peter 5:8) Ke “ini mme Gentile” ama ekesịm utịt ke 1914, Abasi ama odori Eyen esie ke ebekpo nte obufa Edidem isọn̄, ye ewụhọ emi: “Da ubọn̄ ke otu mme asua fo.” (Luke 21:24; Psalm 110:2) Ke ndiwụt odudu esie, Christ ama osio Satan efep ke heaven onyụn̄ okụk enye esịn ke ikpehe n̄kan̄ isọn̄. Ke ọfiọkde ete ini imọ edi ibio, Devil an̄wan̄a iyatesịt esie ofụk mme Christian ẹmi ẹyetde aran ye nsan̄a mmọ. (Ediyarade 12:9, 17) Nso idi mme utịp en̄wan oro mme andin̄wana ye Abasi ẹn̄wanade ndien ndien mi?

4. Mme idomo ewe ke ikọt Jehovah ẹkesobo ke ini Ekọn̄ Ererimbot I, edi nso iketịbe ke 1919 ye 1922?

⁴ Mme asan̄autom Jehovah ẹmi ẹyetde aran ẹma ẹsobo ediwak idomo mbuọtidem ke ini Ekọn̄ Ererimbot I. Ẹma ẹsak ẹnyụn̄ ẹdọk mmọ edidọk, otu mbon ntịme ẹbịne mmọ, ẹnyụn̄ ẹmia mmọ. Nte Jesus ekebemde iso etịn̄, ‘kpukpru idụt ẹma ẹsua’ mmọ. (Matthew 24:9) Ke ufọt ọkpọsọn̄ ndịk ekọn̄ oro, mme asua Obio Ubọn̄ Abasi ẹkeda usụn̄ oro ẹma ẹkedada ẹnam n̄kpọ ye Jesus Christ. Mmọ  ke nsu ẹkebat ikọt Jehovah ke mbon nsọn̄ibuot, ndien mmọ ẹma ẹn̄wana ye akpan ikpehe esop Abasi oro ẹkụtde ke enyịn. Ke May 1918, ukara ama ọnọ odudu ete ẹmụm etieibuot Watch Tower Society, J. F. Rutherford, ye ata n̄kpet n̄kpet nsan̄a esie itiaba. Ẹma ẹbiere n̄kpọkọbi asan̄ade ye ọkpọsọn̄ ufen ẹnọ owo itiaita ẹmi ẹnyụn̄ ẹnọ mmọ ẹka ufọk-n̄kpọkọbi akwa ukara ke Atlanta, Georgia, U.S.A. Ọfiọn̄ usụkkiet ke ukperedem ẹma ẹsana mmọ ẹyak. Ke May 1919 esop usion̄o ikpe n̄kann̄kụk ama ebiere ete ke asari ama odu ke ikpe oro ẹkekpede ẹnọ mme akan̄idem ẹmi, ndien ke ntre ẹma ẹkpụhọ ubiereikpe oro. Ama oyom ẹfiak ẹkpe ikpe oro, edi ukara ama abiat ikpe oro efep ke ukperedem, onyụn̄ etebe Brọda Rutherford ye nsan̄a esie ikpe ofụri ofụri. Mmọ ẹma ẹfiak ẹtọn̄ọ utom mmọ, ndien mme mbono oro ẹkenịmde ke Cedar Point, Ohio, ke 1919 ye ke 1922 ẹma ẹfiak ẹnọ utom edikwọrọ Obio Ubọn̄ odudu.

5. Ẹkenam n̄kpọ didie ye Mme Ntiense Jehovah ke Nazi Germany?

⁵ Mme ukara ufịk ẹma ẹwọn̄ọ ẹdi ke iduọk isua 1930, ndien Germany, Italy, ye Japan ẹma ẹdiana kiet ndidi odudu Ukara Idụt Ita. Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ iduọk isua oro, ẹma ẹda ibak ibak ukọbọ ẹtiene ikọt Abasi, akpan akpan ke Nazi Germany. Ẹma ẹdori mme ukpan. Ẹma ẹdụn̄ọde mme ufọk, ẹnyụn̄ ẹmụm mme andidụn̄ do. Ẹma ẹtomo ediwak tọsịn ẹdọn̄ ke mme itienna ekikere ke ntak mmọ mîkenyịmeke ndikan̄ mbuọtidem mmọ. Uduak en̄wan oro ẹken̄wanade ye Abasi ye ikọt esie ekedi man ẹsọhi Mme Ntiense Jehovah ẹfep ke ikpehe ukara oro. * Ke ini Mme Ntiense ẹkekade mme esopikpe ke Germany ndin̄wana mban̄a mme unen mmọ, Ufọkutom Ukpeikpe Ukara ama ewet ata ediwak n̄kpọ mbak mmọ ẹdikụt unen. Enye ọkọdọhọ ete: “Inaha mme esopikpe ẹkpu n̄kukụre ke ntak in̄wan̄în̄wan̄ edinam eke ibet; edi ana ẹyom ẹnyụn̄ ẹkụt mme usụn̄ kpa ye mme ata ata n̄kpọsọn̄ idaha, man ẹnam mme n̄kokon̄ utom mmọ.” Emi ọkọwọrọ ete ke owo ikemeke ndinyene unenikpe. Mbon Nazi ẹkedọhọ ẹte ke edinam Mme Ntiense Jehovah ekedi n̄kpọ afanikọn̄, m̀mê se ikamade usua, ama onyụn̄ ‘etịmede ndutịm N̄kaowo eke Idụt.’

6. Nso ukeme ke ẹkesịn nditre utom nnyịn ke ini Ekọn̄ Ererimbot II ye ke oro ebede?

⁶ Ke ini Ekọn̄ Ererimbot II, ẹma ẹkpan ẹnyụn̄ ẹbiọn̄ọ ikọt Abasi ke Australia, Canada, ye mme idụt eken ẹmi ẹkedude ke idak Ukara Britain—ke Africa, Asia, ye mme isuo Caribbean ye eke Pacific. Ke United States, mme asua oro ẹnyenede odudu ye mbon oro mînyeneke nnennen ntọt ẹma ‘ẹbot ibak ke ewụhọ.’ (Psalm 94:20) Edi ẹma ẹmen mme ikpe ẹban̄ade edikọm ọfọn̄ etakubom ye mme ewụhọ ẹkpande ukwọrọikọ eke ufọk ke ufọk ẹka mme esopikpe, ndien mme utebeikpe ke United States ẹma ẹnọ akwa ibetedem kaban̄a ifụre utuakibuot. Ke un̄wam Jehovah, ukeme oro mme asua ẹkesịnde ẹma ẹkpu. Ke ini ekọn̄ okokụrede ke Europe, ẹma ẹdorode mme ukpan oro ẹfep. Ẹma ẹsion̄o ediwak tọsịn Mme Ntiense ẹmi ẹkedọn̄de nte mbuotekọn̄ ke mme itienna ekikere, edi en̄wan oro ikokụreke. Ndondo oro Ekọn̄ Ererimbot II okokụrede, En̄wan Ukaraidem ama ọtọn̄ọ. Mme idụt Edem Usiahautịn Europe ẹma ẹda mfịghe efen efen ẹsọk ikọt Jehovah. Ukara ama anam n̄kpọ ndibiọn̄ọ nnyụn̄ ntre utom edinọ ikọ ntiense nnyịn, ntre edisuan mme n̄wed Bible, ntre an̄wan̄wa mbono nnyịn. Ẹma ẹdọn̄ ekese ke ufọk-n̄kpọkọbi m̀mê ẹnọ ẹka mme itienna ufen.

Ẹka Iso ye Utom Ukwọrọikọ!

7. Nso ke Mme Ntiense Jehovah ẹkesobo ke Poland, Russia, ye mme idụt en̄wen ke mme isua ndondo emi?

⁷ Utom edikwọrọ Obio Ubọn̄ ama ọkọri nte ediwak isua ẹkebede. Poland, okposụkedi okosụk odude ke idak ukara Communist, ama ayak ẹnịm mme mbono usen kiet ke 1982. Ẹma ẹnịm mme mbono ofụri ererimbot do ke 1985. Ikpọ mbono ofụri ererimbot ẹma ẹtiene ke 1989, ye ediwak tọsịn owo ẹmi ẹtode Russia ye Ukraine ẹdụkde. Ke isua oro, Hungary ye Poland ẹma ẹnọ Mme Ntiense Jehovah unyịme oro ekemde ye ibet. Ke ini idọk eke 1989, Ibibene Berlin ama ọduọ. Ọfiọn̄ ifan̄ ke ukperedem,  nnyịn ima ibọ unyịme oro ekemde ye ibet ke East Germany, ndien esisịt ini ke oro ebede ẹma ẹnịm mbono ofụri ererimbot ke Berlin. Ndien ke ntọn̄ọ akpatre iduọk isua eke ọyọhọ isua ikie 20, ẹma ẹnanam ndutịm ndikosobo ye nditọete ke Russia. Ẹma ẹsobo ye ndusụk ikpọ owo ukara ke Moscow, ndien ke 1991, ẹma ẹsịn Mme Ntiense Jehovah enyịn̄ ke n̄wed nte ekemde ye ibet. Toto ke ini oro utom ọkọri akamba akamba ke Russia ye ke mme obio ukara oro ẹkedide ubak akani Soviet Union.

8. Nso iketịbe inọ ikọt Jehovah ke isua 45 ke etienede utịt Ekọn̄ Ererimbot II?

⁸ Ke adan̄aemi ukọbọ okosụhọrede ubọk ke ndusụk itie, enye ama ọkọri ke mme ebiet en̄wen. Ke isua 45 ke etienede utịt ọyọhọ ekọn̄ ererimbot iba, ediwak idụt ẹma ẹsịn ndinọ Mme Ntiense Jehovah unyịme nte ekemde ye ibet. Adianade do, ẹma ẹdori nnyịn m̀mê utom nnyịn ukpan ke idụt 23 ke Africa, 9 ke Asia, 8 ke Europe, 3 ke Latin America, ye 4 ke ndusụk idụt isuo.

9. Nso ke mme asan̄autom Jehovah ẹsobo ke Malawi?

⁹ Mme Ntiense Jehovah ke Malawi ẹma ẹsobo ibak ibak ukọbọ ọtọn̄ọde ke 1967. Ke ntak edida san̄asan̄a mmọ nte mme ata Christian, mme ekemmọ andinịm ke akpanikọ do ikenyịmeke ndidep kad n̄ka ukaraidem. (John 17:16) Ke etienede mbono N̄ka Ufọkmbet Malawi oro ẹkedụkde ke 1972, ẹma ẹfiak ẹtọn̄ọ ibak ye mmọ. Ẹma ẹbịn nditọete ẹsion̄o ke ebietidụn̄ mmọ ẹnyụn̄ ẹsion̄o mmọ ke utom. Ediwak tọsịn ẹma ẹfen̄e ẹkpọn̄ idụt oro mbak ẹdiwot mmọ. Edi nte mme andin̄wana ye Abasi ye ikọt esie ẹma ẹkan? N̄wan̄ansa-o! Ke idaha ama okokpụhọde, n̄wakn̄kan ibat mme asuanetop Obio Ubọn̄ 43,767 ẹketọt ibatutom ke Malawi ke 1999, ndien se ibede owo 120,000 ẹkedụk mme mbono district do. Ẹma ẹbọp obufa ọfis n̄kọk itieutom ke ibuot obio oro.

Mmọ Ẹyom Se Ẹdade Ẹdori Ikọ

10. Nte ẹkenamde ye Daniel, nso ke mbon eyomfịn ẹmi ẹbiọn̄ọde ikọt Abasi ẹnam?

¹⁰ Mbon nsọn̄ibuot, mme ọkwọrọ ederi, ye mmọ eken ikekemeke ndiyọ etop nnyịn emi otode Ikọ Abasi. Ke ẹdide se mme ikpehe ido ukpono Christendom ẹnụkde, mme andibiọn̄ọ ẹyom inua-okot usụn̄ emi ibet enyịmede ndiwụt nte ke en̄wan emi mmimọ in̄wanade ye nnyịn enen. Nso usụn̄ ke ẹsida ndusụk ini? Ọfọn, nso ke mbon odu ẹkenam ke ndin̄wana ye prọfet Daniel? Ke Daniel 6:4, 5, nnyịn ikot ite: “Ikpọ owo ye mbọn̄ oro ẹsịn ubọk ẹyom ndikụt ikọ eke ẹkpedoride Daniel ke edem n̄kpọ obio; edi mmọ ikemeke ndikụt baba n̄kpọ kiet ye idiọk ido kiet eke ẹkpedoride enye, koro enye edide owo akpanikọ, ndien mmọ ikwe baba ndudue kiet, ye baba idiọk ido kiet eke ẹkpedoride enye. Ndien mbon oro ẹdọhọ, ẹte, Nnyịn idikwe baba n̄kpọ kiet eke idade idori Daniel emi, ke mîbọhọke ke ikọ mbet Abasi esie ke nnyịn idikụt se idade idori enye.” Mfịn, mme andibiọn̄ọ ẹsiyom se ẹdade ẹdori ikọ kpasụk ntre. Mmọ ẹsinam uyom ẹban̄a “ndiọi ndedịbe n̄ka” ẹnyụn̄ ẹdomo ndida idiọk enyịn̄ emi nsio Mme Ntiense Jehovah. Ebede ke ediwụt owo ke ukwan̄ usụn̄, ekpọhọikọ, ye abian̄a, mmọ ẹn̄wana ye utuakibuot nnyịn ye edisọn̄ọ nnyịn nyịre ke mme edumbet Abasi.

11. Nso ke ndusụk mme andibiọn̄ọ ẹtịn̄ ke nsu ẹban̄a Mme Ntiense Jehovah?

¹¹ Ke ndusụk idụt, mme esop ido ukpono ye eke ukaraidem ẹsịn ndinyịme nte ke nnyịn inam “ido Abasi eke asanade, mînyụn̄ ideheke ke iso Abasi Ete nnyịn.” (James 1:27) Okposụkedi mme edinam Christian nnyịn ẹkade iso ke idụt 234, mme andibiọn̄ọ ẹdọhọ ke nnyịn idịghe “ido ukpono emi ẹdiọn̄ọde.” Esisịt ini mbemiso mbono ofụri ererimbot ke 1998, n̄wedmbụk n̄kpọntịbe kiet ke Athens ama okot oto ọkwọrọ ederi Greek Orthodox nte ọdọhọde ete ke “[Mme Ntiense Jehovah] idịghe ‘ido ukpono emi ẹdiọn̄ọde,’” kpa ye oro ubiereikpe emi Esopikpe Mbon Europe Kaban̄a Mme Unen Owo ọkọnọde ekedide isio. Usen ifan̄ ke oro ebede, n̄wedmbụk n̄kpọntịbe efen kpa ke obio oro ama okot oto etịn̄ikọ ke ibuot ufọkabasi kiet nte ọdọhọde ete: “[Mme Ntiense Jehovah] ikemeke ndidi ‘esop Christian,’ sia mmọ mînyeneke n̄kpọ ndomokiet ke ebuana ye ido ukpono Christian emi enyenede Jesus Christ.” Emi edi n̄kpọ n̄kpaidem,  koro idụhe otu ido ukpono efen emi odoride nsọn̄uyo ke ndikpebe Jesus akan Mme Ntiense Jehovah!

12. Ke ndin̄wana ekọn̄ eke spirit nnyịn, nso ke ana nnyịn inam?

¹² Nnyịn iyom ndida nnọ nnyụn̄ nda ibet nsọn̄ọ eti mbụk. (Philippi 1:7) Akan oro, nnyịn idikan̄ke mbuọtidem m̀mê ndisụhọde ubọk ke nnyịn ndisọn̄ọ nyịre ke mme idaha edinen ido Abasi. (Titus 2:10, 12) Ukem nte Jeremiah, nnyịn ‘ibọbọ mbọbọ ke isịn nnyịn, inyụn̄ itịn̄ kpukpru se Jehovah etemede nnyịn,’ iyakke mbon ẹmi ẹn̄wanade ye Abasi ẹsịn nnyịn ndịk ke idem. (Jeremiah 1:17, 18) Edisana Ikọ Jehovah owụt in̄wan̄în̄wan̄ se idide nnennen usụn̄ nnyịn ndisan̄a. Nnyịn idehede iyom ndiberi edem ke “ubọk obụk-idem” m̀mê ndiyom ‘ndibuọt idem ke mfụt Egypt,’ oro edi, ererimbot emi. (2 Chronicles 32:8; Isaiah 30:3; 31:1-3) Ke ndin̄wana ekọn̄ eke spirit, ana nnyịn ika iso ibuọt idem ye Jehovah ke ofụri esịt nnyịn, iyak enye ada nnyịn usụn̄, inyụn̄ iberike edem ke asian nnyịn. (Mme N̄ke 3:5-7) Ibọhọke nnyịn inyene ibetedem Jehovah enye onyụn̄ ekpeme nnyịn, kpukpru utom nnyịn ẹdidi “ikpîkpu.”—Psalm 127:1.

Ẹsobo Ukọbọ edi Ikan̄ke Mbuọtidem

13. Ntak emi ẹkemede ndidọhọ ke en̄wan emi Satan akan̄wanade ye Jesus ama okpu?

¹³ Akakan uwụtn̄kpọ ke ediyak idem nnọ Jehovah ye unana edikan̄ mbuọtidem edi Jesus, emi ẹkedoride enye ikọ ke nsu ẹte edi owo nsọn̄ibuot onyụn̄ esịn ntịme. Ke ama okodụn̄ọde ikpe Jesus ama, Pilate ama enyịme ndisana enye nyak. Edi otuowo, emi mme adaiso ido ukpono ẹkenụkde, ẹma ẹfiori ẹte ẹwot Jesus, okposụkedi enye mîkeduehe. Utu ke ndisana enye nyak, mmọ ẹkefiori ẹte ẹsana Barabbas ẹyak—kpa owo emi ẹkekọbide ke ntak ọkọsọn̄de ibuot ye ukara onyụn̄ owotde owo! Pilate ama afiak odomo ndikpan mme anana-ibuot andibiọn̄ọ ẹmi, edi enye ke akpatre ama ayak idem ọnọ uyịre uyịre mfiori mbio obio. (Luke 23:2, 5, 14, 18-25) Okposụkedi  Jesus akakpade ke eto, idiọk en̄wan oro Satan akan̄wanade ye Eyen Abasi emi mîkeduehe ama okpu ofụri ofụri, koro Jehovah ama anam Jesus eset ke n̄kpa onyụn̄ emenede enye enịm ke ubọk nnasia Esie. Ndien ke usen Pentecost 33 E.N., ebede ke Jesus oro ẹnọde ubọn̄, ẹma ẹn̄wan̄a edisana spirit ẹduọk, ẹtọn̄ọde esop Christian—“ẹbot enye obufa.”—2 Corinth 5:17; Utom 2:1-4.

14. Nso ikedi utịp ke ini mbon ido ukpono mme Jew ẹkenamde n̄kpọ ndibiọn̄ọ mme anditiene Jesus?

¹⁴ Esisịt ini ke oro ebede mbon ido ukpono ẹma ẹdịghe mme apostle uwem, edi mme anditiene Christ oro iketreke nditịn̄ mban̄a mme n̄kpọ oro mmọ ẹkekụtde ẹnyụn̄ ẹkopde. Mme mbet Jesus ẹkebọn̄ akam ẹte: “Jehovah, se ikọ ẹmi ẹsịnde mmọ ndịk eke mmọ ẹtịn̄de; nyụn̄ nọ mme asan̄autom Fo odudu nditịn̄ ikọ Fo ke ofụri uko.” (Utom 4:29) Jehovah ama eyere eben̄e mmọ ebe ke ndinam mmọ ẹyọhọ ye edisana spirit nnyụn̄ nsọn̄ọ mmọ idem ndika iso ntan̄a etop mmọ ye unana ndịk. Ikebịghike ẹma ẹfiak ẹwụk mme apostle ẹte ẹtre ndikwọrọ ikọ, edi Peter ye mme apostle eken ẹma ẹbọrọ ẹte: “Nnyịn inyene ndikop uyo Abasi n̄kan uyo owo.” (Utom 5:29) Ndịghe, edimụm, ye edimia ikekemeke ndikpan mmọ nditat utom Obio Ubọn̄ mmọ.

15. Gamaliel ekedi anie, ndien nso item ke enye ọkọnọ mbon ido ukpono oro ẹkebiọn̄ọde mme anditiene Jesus?

¹⁵ Didie ke mme adaiso ido ukpono ẹkenam n̄kpọ? “Esịt ofụt mmọ eti-eti, mmọ ẹnyụn̄ ẹyom ndiwot [mme apostle].” Nte ededi, ekpep Ibet emi ekerede Gamaliel, owo Pharisee, ama odu, ndien enye ekedi owo emi kpukpru owo ẹkekponode. Ke ọdọhọde mme apostle ẹbet esisịt ini ke an̄wa ufọkesop Sanhedrin, enye ama ọnọ mme andibiọn̄ọ oro item ete: “Mbufo mbon Israel, ẹkpeme se mbufo ẹyomde ndinam ye mmọ ẹmi. . . . Nnọ mbufo uyo nte, Ẹdianade ẹkpọn̄ mmọ ẹmi, ẹsana mmọ ẹyak: koro edieke odu emi m̀mê utom emi otode owo, oyowụre: edi edieke otode Abasi, mbufo idikemeke ndiwụri mmọ; mbak mbufo ẹdiyoho idem nte ẹn̄wanade ye Abasi.”—Utom 5:33-39.

Baba N̄kpọ Ekọn̄ Kiet eke Ẹbotde Ẹban̄a Nnyịn Idikwe Unen

16. Ke ikọ idemfo, didie ke afo ekpetịn̄ nsọn̄ọ emi Jehovah ọnọde ikọt esie?

¹⁶ Item Gamaliel ama ọfọn, ndien nnyịn imama nte ndusụk owo ẹsitịn̄de ikọ ke ibuot nnyịn. Nnyịn n̄ko imọfiọk ite ke mme ebiereikpe ẹmi mînyeneke asari ẹsisọn̄ọ ifụre utuakibuot ke mme ubiere esopikpe. Nte ededi, nnyịn ndisọn̄ọ nyịre ke Ikọ Abasi inemke mme ọkwọrọ ederi Christendom esịt ye mme adaiso eken ke Akwa Babylon, kpa ukara ererimbot eke nsunsu ido ukpono. (Ediyarade 18:1-3) Okposụkedi mmọ ye mbon oro mmọ ẹkarade ẹn̄wanade ye nnyịn, nnyịn imenyene nsọn̄ọ emi: “Baba n̄kpọ ekọn̄ kiet eke ẹbotde ẹban̄a fi idikwe unen; afo oyonyụn̄ anam ikọ etịp kpukpru edeme eke ẹdahade ẹda ẹnam ikọ ye afo. Jehovah ọdọhọ ete, Emi edi udeme ikọt Jehovah, edinen ido mmọ onyụn̄ oto ye ami.”—Isaiah 54:17.

17. Okposụkedi mme andibiọn̄ọ ẹn̄wanade ye nnyịn, ntak emi nnyịn inyenede uko?

¹⁷ Mme asua nnyịn ẹn̄wana ye nnyịn ke unana ntak, edi nnyịn ikopke mmemidem. (Psalm 109:1-3) Nnyịn idiyakke mbon ẹmi ẹsuade etop Bible nnyịn ẹsịn nnyịn ndịk ke idem man ikan̄ mbuọtidem nnyịn. Okposụkedi nnyịn idoride enyịn en̄wan eke spirit nnyịn nditetịm nsọn̄ ubọk, nnyịn imọfiọk utịp. Ukem nte Jeremiah, nnyịn iyokụt nte ntịn̄nnịm ikọ emi osude: “Mmọ ẹyen̄wana ekọn̄ ye afo; edi idikemeke ubọk ye afo; koro ami ndude ye afo, man nnyan̄a fi: uyo Jehovah edi emi.” (Jeremiah 1:19) Ih, nnyịn imọfiọk ite ke mme andin̄wana ye Abasi idikanke!

[Mme Ikọ idakisọn̄]

Didie ke Afo Ọkpọbọrọ?

• Ntak emi ẹn̄wanade ye mme asan̄autom Jehovah?

• Ke mme usụn̄ ewe ke mme andibiọn̄ọ ẹn̄wana ye ikọt Jehovah?

• Ntak emi nnyịn ikemede nditịm nnịm nte ke mme andin̄wana ye Abasi idikanke?

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

[Ndise ke page 17]

Ẹma ẹsọn̄ọ ẹnọ Jeremiah nte ke Jehovah oyodu ye enye

[Ndise ke page 18]

Mme andibọhọ itienna ekikere

[Ndise ke page 18]

Afai oro otu mbon ntịme ẹkedade ẹtiene Mme Ntiense Jehovah

[Ndise ke page 18]

J. F. Rutherford ye mme nsan̄a esie

[Ndise ke page 21]

Ke ikpe Jesus, mme andin̄wana ye Abasi ikakanke