Ndikụt Unen ke Ini Uyen Fo

ẸMA ẹdọhọ mme andidụn̄ idụt Europe kiet ẹte ẹmek kiet ke otu n̄kpọ emi: uyai, inyene, m̀mê ini uyen. Akpa n̄kpọ oro ẹkemekde ekedi ini uyen. Ih, mme owo ẹdude ke kpukpru isua emana ẹbat mme isua uyen ye ntọn̄ọ ntọn̄ọ iduọk isua 20 nte akpan ini ke uwem. Ndien kpukpru owo ẹsiyom mme uyen ẹkụt unen nte mmọ ẹwọrọde ke ini uyen ẹdụk akwa owo. Edi didie?

Nte Bible ekeme ndin̄wam? Ibọrọ edi ih. Ẹyak nnyịn idụn̄ọde ikpehe iba emi Ikọ Abasi ekemede ndinen̄ede n̄n̄wam n̄kparawa owo, iso-ọfọn an̄wamde mmọ akan nte an̄wamde mbon isua emana efen ekededi.

Ndinyene Eti Itie Ebuana ye Mbon En̄wen

Jugend 2000 edi ntọt ke ntatara ndụn̄ọde oro ẹkenamde ẹban̄a ido, se ẹbatde ke akpan n̄kpọ, ye edu uwem n̄kparawa owo oro ẹwakde ẹbe 5,000 ke Germany. Ndụn̄ọde oro ayarade nte ke ini mme uyen ẹbịnede mme edinam unọ idem nduọkodudu—utọ nte edikpan̄ utọn̄ nnọ ikwọ, edisịn idem ke mbre mbuba, m̀mê edikam n̄kpọrọde nsan̄a—ekpere ndidi kpukpru ini mmọ ẹsidu ye mbon en̄wen. Eyedi n̄kparawa owo ẹsiyom ndidu ye mme ubọkn̄ka mmọ ẹkan nte mbon isua emana en̄wen ekededi ẹsiyomde. Ke akpanikọ, ndinyene eti itie ebuana ye mbon en̄wen edi kiet ke otu ukpọhọde edikụt unen ke ini uyen.

Edi isidịghe mmemmem n̄kpọ kpukpru ini ndinyene eti itie ebuana ye mbon en̄wen. Ke akpanikọ, itie ebuana owo kiet ye eken edi ikpehe oro n̄kparawa owo ẹnyịmede nte mmimọ isiwakde ndinyene mfịna. Mi Bible ekeme ndidi ata n̄kpọ un̄wam. Ikọ Abasi esịne akpan ndausụn̄ ọnọ mme uyen ke ndikọri eti itie ebuana. Nso ke Bible ọdọhọ?

Ẹkot kiet ke otu ata akpan edumbet itie ebuana owo kiet ye eken Mfọnmma Ibet: “Sededi mbufo ẹyomde owo ẹnam ye mbufo, ẹnam kpa ntre ye mmọ.” Ndinam n̄kpọ ke ukpono, uku, ye mfọnido ye mmọ efen oyonụk mmọ ndinam n̄kpọ ke ukem usụn̄ oro ye afo. Mfọnido ekeme ndikpan utọk ye mfịghe. Edieke ẹdiọn̄ọde fi ke ntak oro afo esiwụtde mbon en̄wen edikere mban̄a, eyedi mmọ ẹyema ẹnyụn̄ ẹnyịme fi. Nte afo ukopke inemesịt ndidi se mbon en̄wen ẹmade?—Matthew 7:12.

Bible eteme fi ete “ma mbọhọidụn̄ fo nte idem fo.” Oyom afo ama idemfo ke usụn̄ifiọk eke edise mban̄a idemfo nnyụn̄ nnyene ukpono idemowo oro adade ukem ukem. Ntak emi oro an̄wamde? Ọfọn, edieke afo mûdaha idemfo ke  n̄kpọ, afo emekeme ndikụt ndudue n̄kaha nnọ mbon efen, edu emi esibiọn̄ọ eti itie ebuana. Edi ukpono idemowo oro adade ukem ukem edi itiat idakisọn̄ oro afo ekemede ndibọp itie ufan oro ọsọn̄de idem ndori.—Matthew 22:39.

Ndondo oro ẹtọn̄ọde itie ufan, oyom ukeme edem mbiba man enye ọsọn̄ọ ada. Ndisịn ini ke itie ufan ekpenyene ndinam fi okop inemesịt, sia “ekese inemesịt [odude] ke ndinọnọ akan nte odude ke ndibọbọ.” Orụk edinọ kiet edi ndifen nnọ, emi abuanade edifụmi n̄kpri ndudue nnyụn̄ ntre ndiyom mfọnmma nto mbon en̄wen. Bible asian nnyịn ete: “Ẹyak kpukpru owo ẹkụt eti ibuot mbufo.” Ke akpanikọ, “ẹn̄wana, nte mbufo ẹkekeme, ndidu ke emem ye kpukpru owo.” Nso edieke ufan emende ndudue fo owụt fi? Didie ke afo akpanam n̄kpọ? Kere ban̄a eti item otode Bible mi: “Kûyak spirit fo ọsọp iyatesịt,” sia “mme unan eke ufan ọnọde ẹdi akpanikọ.” Nte idịghe akpanikọ nte ke mme ufan ẹsikara ekikere, utịn̄ikọ, ye edinam fo? Ntem, Bible odụri owo utọn̄ ete: “Idiọk nsan̄a ababiat eti ido.” Ke n̄kan̄ eken, “owo eke asan̄ade ye mme enyene-ibuot eyenyene ibuot.”—Utom 20:35, NW; Philippi 4:5, NW; Rome 12:17, 18; Ecclesiastes 7:9; Mme N̄ke 13:20; 27:6; 1 Corinth 15:33.

Marco etịn̄ ikọ ke ibuot ediwak n̄kparawa owo ke ini enye ọdọhọde ete: “Mme edumbet Bible ẹdi akwa un̄wam ke ndinyene eti itie ebuana ye mbon en̄wen. Ndusụk owo oro mfiọkde ẹkere ẹban̄a idemmọ kpọt ye se mmọ ẹkemede ndinyene ke uwem. Bible ekpep nnyịn ete ikûkere iban̄a idem nnyịn kpọt, edi ikere iban̄a mmọ en̄wen. Adan̄a nte n̄kemede ndikụt, oro edi mfọnn̄kan usụn̄ ndinyene eti itie ebuana owo kiet ye eken.”

Se n̄kparawa owo nte Marco ẹkpepde ẹto Bible in̄wamke mmọ ke ini uyen kpọt edi ayan̄wam mmọ ediwak isua ke iso. Ndien kaban̄a ini iso oro, nnyịn imokụt usụn̄ en̄wen oro Bible ekemede ndinen̄ede n̄n̄wam n̄kparawa owo.

Editịmede Esịt Mban̄a Ini Iso

Ediwak n̄kparawa owo ẹsinyene ọkpọsọn̄ udọn̄ ndifiọk n̄kpọ. Etie nte mmọ ẹsiyom ndifiọk se itịbede ye ntak oro mmọ ẹtịbede ẹkan mbon isua emana efen ekededi. Ndien Bible, ke akande n̄wed efen ekededi, anam an̄wan̄a ntak emi mme idaha ererimbot ẹtiede ntem onyụn̄ asian nnyịn se nnyịn ikpodoride enyịn ndikụt ke ini iso. Emi edi se n̄kparawa owo ẹyomde ndifiọk. Ntak emi nnyịn ikemede nditịm nnịm emi ke akpanikọ?

Ọfọn, okposụkedi ediwak owo ẹnịmde ke akpanikọ ẹte ke mme uyen ẹdu uwem ẹnọ mfịn kpọt, ndusụk ndụn̄ọde ẹwụt se ikpụhọrede esisịt ye ekikere emi. Mmọ ẹwụt ke mme uyen ẹsiwak nditịm nse se ikade iso ke n̄kann̄kụk mmọ, ndien ekem mmọ ẹsisịm ubiere idemmọ ẹban̄a nte uwem editiede ke ini iso. Uyarade kaban̄a emi edi nte ke 3 ke otu n̄kparawa 4 ẹsikere “ediwak ini” m̀mê “ata ediwak ini” ẹban̄a ini iso. Okposụkedi n̄kparawa owo ke ofụri ofụri ẹsinyenede idotenyịn mfọnọn̄kpọ, ata ediwak n̄kparawa owo ẹsitịmede esịt ẹban̄a ini iso.

Ntak ẹtịmerede esịt? Ediwak n̄kparawa mfịn ẹsịn idem ke ubiatibet, afai, ye edida n̄kpọsọn̄  ibọk ke idiọk usụn̄. N̄kparawa owo ẹtịmede esịt ẹban̄a edinyene eti utom ke n̄kaowo oro ẹnen̄erede ẹmia mbuba. Esidọn̄ mmọ ndibe udomo ọfọn ke ufọkn̄wed m̀mê ndidi akamba owo ke itieutom. N̄kaiferi edide isua 17 ke emana ama eseme ete: “Nnyịn idu uwem ke akan-idem-anyan̄a n̄kaowo. Kpukpru owo ẹdomo ndinam se inemde mmọ. Kpukpru ini afo enyene ndiwụt se afo ekemede ndinam, ndien oro anam mi n̄kop mfụhọ.” Akparawa efen, oro edide isua 22 ke emana, ọkọdọhọ ete: “Mme imọ owo ẹkụt unen ke uwem ẹnyụn̄ ẹkeme ndidu inem uwem. Mme ubuene, oro ke ntak kiet m̀mê eken mîkemeke ndikụt unen ke uwem, ẹkpa ubuene.” Ntak ẹmiade mbuba ntem ke uwem? Nte uwem editie ntem kpukpru ini?

Edinam An̄wan̄a Oro Owụtde Ifiọk

Ke ini n̄kparawa owo ẹtịmerede esịt m̀mê ẹkopde ndịk ẹban̄a n̄kaowo, mmọ—edide ẹfiọk m̀mê ifiọkke—ẹnyịme ye se Bible etịn̄de. Ikọ Abasi owụt nte ke “akan-idem-anyan̄a n̄kaowo” mfịn edi idiọn̄ọ ini emi. Apostle Paul ama ewet aban̄a eyo nnyịn ke leta oro enye ọkọnọde ẹsọk akparawa oro ekekerede Timothy ete: “Ndiọk eyo [“emi ẹsọn̄de ndidu uwem,” NW]  ẹyedu.” Ntak ọdiọkde, ndien ntak ọsọn̄de ndidu uwem? Koro, nte Paul akakade iso ndiwet, mme owo ẹyedi “mme ama idem, ye mme ama inyene; ẹnyụn̄ ẹbụre idiọk mbụre, ẹseri iseri . . . ẹnana esịt ekọm, ẹnana uten̄e Abasi . . . ẹtie obom-obom.” Nte oro idịghe ata nnennen nte ediwak owo ẹnamde n̄kpọ mfịn?—2 Timothy 3:1-3.

Bible ọdọhọ ete ke ndiọkeyo emi edidu “ke ukperedem ini,” mbemiso ẹdade ikpọ ukpụhọde ẹtiene ofụri n̄kaowo. Mme ukpụhọde emi ẹyetụk kpukpru owo, n̄kpri ye ikpọ ukem ukem. Mme orụk ukpụhọde ewe? Ukara eke heaven ọyọsọp ndikara mme mbubehe owo, ndien mme andidu ke idak ukara oro ẹyenyene “ediwak emem” ke kpukpru ebiet. “Nti owo ẹyeda isọn̄ ẹnyene, ẹnyụn̄ ẹdụn̄ ke esịt ke nsinsi.” Editịmede esịt ye ndịk ẹdidi n̄kpọ eset.—Psalm 37:11, 29.

Bible kpọt ọnọ ikike oro ẹkemede ndiberi edem aban̄a ini iso. Ke ini akparawa owo ọfiọkde se iditịbede ke isua ifan̄ oro ẹdide, enye ekeme ndiben̄e idem nnọ se iditịbede onyụn̄ enyene ifụre onyụn̄ enen̄ede akara uwem esie. Ekikere emi esisụhọde mfịghe ye editịmede esịt. Ke usụn̄ emi Bible etịn̄ aban̄a san̄asan̄a udọn̄ n̄kparawa owo—ndifiọk n̄kaowo ye se ini iso edidade idi.

Ndikụt Unen ke Ini Uyen

Nso ke ẹda ẹbiere edikụt unen ke ini uyen? Ndi akwa ifiọkn̄wed, inyene obụkidem, ye ediwak ufan? Ediwak owo ẹkere ntre. Mme isua uyen ye ntọn̄ọ ntọn̄ọ iduọk isua 20 ẹkpenyene ndidi eti ntọn̄ọ nnọ mme isua akwa owo. Ke ikọ efen, ndikụt unen ke ini uyen ekeme ndiwụt se iditịbede ke mme isua akwa owo.

Nte nnyịn ima ikokụt, Bible ekeme ndin̄wam akparawa owo ndikụt unen ke mme isua uyen esie. Ediwak uyen ẹkekụt unen ke uwem mmọ. Mmọ ẹsikot Ikọ Abasi ke usen ke usen ẹnyụn̄ ẹda se mmọ ẹkpepde ẹsịn ke edinam. (Se “Eti Ekikere Otode Akparawa Edide Asan̄autom Jehovah,” ke page 6.) Ke akpanikọ, Bible enen̄ede edi n̄wed enyenede n̄kparawa owo mfịn koro enye ekeme ndin̄wam mmọ ‘ẹnyene ọyọhọ ifiọk, ẹnyụn̄ ẹben̄e idem ke kpukpru nde ndinam eti utom ekededi.’—2 Timothy 3:16, 17.

[Se Ẹwetde ke Ikpọ Abisi ke page 5]

Kiet ke otu ukpọhọde edikụt unen ke ini uyen edi ndinyene eti itie ebuana ye mbon en̄wen

[Se Ẹwetde ke Ikpọ Abisi ke page 6]

Etie nte mme uyen ẹsiyom ndifiọk se itịbede ye ntak oro mmọ ẹtịbede ẹkan mbon isua emana efen ekededi

[Ekebe ke page 6, 7]

Eti Ekikere Otode Akparawa Edide Asan̄autom Jehovah

Alexander edi isua 19 ke emana. Ẹkebọk enye ke ubon Mme Ntiense Jehovah, ndien enye enen̄ede okop inem edisịn ukeme ofụri esịt ke utuakibuot esie. Edi emi ikedịghe ntem kpukpru ini. Alexander anam an̄wan̄a ete:

“Ekeme ndikpa fi idem ndikop nte ke mma mbuana ye Mme Ntiense Jehovah nte akparawa oro mînaha baptism ke se iwakde ibe isua itiaba. Ke ini oro, utuakibuot mi ikedịghe eke ofụri esịt, edi ekedi ikpîkpu edinam ofụri ini. N̄kere ke n̄kakam nnyeneke uko ndidụn̄ọde idemmi ke esịt akpanikọ.”

Ekem Alexander ama okpụhọde edu esie. Enye aka iso ete:

“Ete ye eka mi ye mme ufan ke esop ẹma ẹka iso ndisịn udọn̄ nnọ mi ndikot Bible ke usen ke usen, ndidi ndifiọk Jehovah ọkpọkpọ. Ke akpatre, mma mbiere ndidomo nse. Ntre mma ntek ubọk ke ndise ekebe ndise nnyụn̄ nnam edikot Bible edi ubak edinam mi kpukpru usenubọk. Ke akpatre, mma ntọn̄ọ ndifiọk se isịnede ke Bible. Mma ndikụt nte enye ekemede ndin̄wam mi. Ndien—ke akande kpukpru—mma ndifiọk nte ke Jehovah oyom mi mfiọk imọ. Ke ndondo oro n̄kanamde oro, ọkpọkpọ itie ebuana mi ye enye ama ọtọn̄ọ ndikọri, ndien itie ufan mi ke esịt esop ama enyene uforo. Nso ukpụhọde ke Bible anam ntem ke uwem mi! Mmesịn udọn̄ nnọ kpukpru n̄kparawa owo oro ẹdide mme asan̄autom Jehovah nte ẹkot Bible ke usen ke usen.”

Ediwak miliọn n̄kparawa owo ẹdu ke ofụri ererimbot oro ẹbuanade ye Mme Ntiense Jehovah. Nte afo edi kiet ke otu mmọ? Nte afo akpama ndibọ ufọn nto edikot Bible ofụri ini? Ntak mûkpebeke uwụtn̄kpọ Alexander? Sụhọde ini oro abiatde ke mme n̄kpọ oro mînen̄ekede idi akpan n̄kpọ nyụn̄ nam edikot Bible edi ubak edinam fo eke usen ke usen. Ke akpanikọ afo ọyọbọ ufọn.