Kem Esịt ye Jehovah

“Bot edisana esịt nọ mi, O Abasi; nyụn̄ nam obufa spirit eke ọsọn̄ọde ada, sịn mi ke idem.”—PSALM 51:10.

1, 2. Ntak emi nnyịn ikpenyenede udọn̄ iban̄a esịt nnyịn?

 ENYE ama ọniọn̄ onyụn̄ eye uyai. Ke okụtde enye, prọfet Samuel ama enen̄ede ama enye tutu enye ebiere ete ke akpan Jesse emi edi enye oro Abasi emekde ndidi edidem ke Saul ama akakpa. Edi Jehovah ama ọdọhọ ete: “Kûse [eyen oro] iso, kûnyụn̄ use nte enye okon̄de idaha; koro mmesịn enye . . . koro owo esede enyịn, edi Jehovah ese esịt.” Jehovah ekemek ekperedem eyen Jesse—David—‘owo oro ekekemde esịt ye enye.’—1 Samuel 13:14; 16:7.

² Abasi ekeme ndifiọk esịt owo, nte enye akanamde an̄wan̄a ke ukperedem ete: “Ami Jehovah ndụn̄ọde esịt, ndomo n̄kpọ esịt idem, man nnọ kpukpru owo nte ekemde ke usụn̄ mmọ, ye nte ekemde ke mfri utom mmọ.” (Jeremiah 17:10) Ih, “Jehovah odomo esịt owo.” (Mme N̄ke 17:3) Nte ededi, nso idi esịt owo oro Jehovah odomode? Ndien nso ke nnyịn ikeme ndinam man ikem esịt ye enye?

“Owo Esịtidem”

3, 4. Ke ewe usụn̄ifiọk akpan akpan ke ẹda ikọ oro “esịt” ẹtịn̄ ikọ ke Bible? Nọ mme uwụtn̄kpọ.

³ Ikọ oro “esịt” odu n̄kpọ nte utịm ike-tọsịn kiet ke Edisana N̄wed Abasi. Ke ata ediwak idaha ẹda enye ẹtịn̄ ikọ ke ndamban̄a usụn̄. Ke uwụtn̄kpọ, Jehovah ọkọdọhọ prọfet Moses ete: “Dọhọ nditọ Israel, ete, Yak mmọ ẹda enọ ẹsọk mi: kpukpru owo eke esịt mmọ enyịmede ke mbufo ẹdibọ enọ mi.” Ndien “kpukpru owo eke esịt mmọ edemerede” ẹma ẹda enọ ẹdi. (Exodus 25:2; 35:21) Nte an̄wan̄ade, ikpehe kiet ke ndamban̄a esịt edi udọn̄—odudu esịtidem oro esinụkde nnyịn inam n̄kpọ. Ndamban̄a esịt nnyịn n̄ko esiwụt mme ntụk ye ekikere nnyịn, mme udọn̄ nnyịn ye se nnyịn imade. Esịt ekeme ndiyat m̀mê ndiyọhọ ye ndịk, ndifụhọ m̀mê ndidara. (Psalm 27:3; 39:3; John 16:22; Rome 9:2)  Enye ekeme nditan̄ idem m̀mê ndisụhọde idem, ndima m̀mê ndisua.—Mme N̄ke 16:5; Matthew 11:29; 1 Peter 1:22.

⁴ Nte odotde, ẹsiwak ndida “esịt” n̄kabuan ye odudu oro onụkde owo anam n̄kpọ ye ntụk, ke adan̄aemi “ekikere” akpan akpan enyenede n̄kpọ ndinam ye ikike. Ntem ke mme ikọ emi ẹkpen̄wan̄a nnyịn ke ini mmọ ẹdude ke udọn̄ikọ N̄wed Abasi. (Matthew 22:37; Philippi 4:7) Edi esịt ye ekikere ẹnyene n̄kpet n̄kpet ebuana. Ke uwụtn̄kpọ, Moses ama esịn udọn̄ ọnọ nditọ Israel ete: ‘Kere ke esịt fo [m̀mê “ana afo enyene ke ekikere,” ikọ idakisọn̄ NW], ete ke Jehovah edi Abasi.’ (Deuteronomy 4:39) Jesus ọkọdọhọ mme scribe oro ẹkeduakde idiọk uduak ẹban̄a enye ete: “Nsinam mbufo ẹkerede idiọk ekikere ke esịt mbufo?” (Matthew 9:4) Ẹkeme n̄ko ndida “ọniọn̄,” “ifiọk,” ye ‘ukeme ukere n̄kpọ’ n̄kabuan ye esịt. (1 Ndidem 3:12; Mme N̄ke 15:14; Mark 2:6, NW) Ke ntre, ndamban̄a esịt ekeme n̄ko ndibuana ikike nnyịn—ekikere m̀mê ifiọk nnyịn.

5. Nso ke ndamban̄a esịt ada ọnọ?

⁵ Nte n̄wed ndụn̄ọde kiet ọdọhọde, ndamban̄a esịt ada ọnọ “akpan ikpehe ke ofụri ofụri, kpa esịtidem, ndien ke ntre ada ọnọ owo esịtidem nte owụtde idem ke kpukpru nsio nsio edinam esie, ke udọn̄ esie, ima, ntụk, ọkpọsọn̄ udọn̄, uduak, mme ekikere esie, ifiọk uda n̄kụt n̄kpọ, ndinyene n̄kpọ ke ekikere, ọniọn̄ esie, ifiọk, usọ, se enye enịmde ke akpanikọ ye n̄kọkibuot esie, ibuot uti n̄kpọ esie ye ukeme ufiọk n̄kpọ.” Enye owụt se nnyịn inen̄erede idi ke esịtidem, “owo esịtidem.” (1 Peter 3:4, NW) Se Jehovah esede onyụn̄ odomode edi oro. Ntem, David  ama ekeme ndibọn̄ akam ete: “Bot edisana esịt nọ mi, O Abasi; nyụn̄ nam obufa spirit eke ọsọn̄ọde ada, sịn mi ke idem.” (Psalm 51:10) Didie ke nnyịn ikeme ndinyene edisana esịt?

‘Sịn Esịt’ ke Ikọ Abasi

6. Nso item ke Moses ọkọnọ Israel nte mmọ ẹkenamde nna ke Unaisọn̄ Moab?

⁶ Ke ini ọkọnọde nditọ Israel oro ẹkesopde idem ke Unaisọn̄ Moab item mbemiso mmọ ẹbede ẹdụk Isọn̄ Un̄wọn̄ọ, Moses ọkọdọhọ ete: “Mbufo ẹsịn esịt mbufo ke kpukpru ikọ emi ami ntịn̄de ke otu mbufo mfịn emi, emi mbufo ẹditemede nditọ mbufo, man ẹkpeme ndinam kpukpru ikọ mbet emi.” (Deuteronomy 32:46) Nditọ Israel ẹkenyene “nditịm n̄kpan̄ utọn̄.” (Knox) Ebede ke mmọ nditịm mmehe ye mme mbet Abasi kpọt ke mmọ ẹkekeme ndida mmọ nteme nditọ mmọ.—Deuteronomy 6:6-8.

7. Nso ibuana ke nnyịn ‘ndisịn esịt’ ke Ikọ Abasi?

⁷ Akpan n̄kpọ ẹyomde man ẹnyene edisana esịt edi ndinyene nnennen ifiọk uduak Abasi. Ifiọk oro oto itie kiet kpọt, kpa Ikọ Abasi eke odudu spirit. (2 Timothy 3:16, 17) Nte ededi, ifiọk ibuot kpọt idin̄wamke nnyịn ndinyene esịt oro Jehovah adarade. Man ifiọk otụk se nnyịn inen̄erede idi ke esịtidem, ana nnyịn ‘isịn esịt nnyịn,’ m̀mê ida se ikpepde “isịn ke esịt.” (Deuteronomy 32:46, An American Translation) Didie ke ikeme ndinam emi? David andiwet psalm anam an̄wan̄a ete: “Mmeti eyo oko; mmese ofụri utom fo; mmetie n̄kere se ubọk fo ẹkenamde.”—Psalm 143:5.

8. Mme mbụme ewe ke nnyịn ikeme nditie n̄kere nte nnyịn ikpepde n̄kpọ?

⁸ Nnyịn n̄ko ikpenyene nditie n̄kere ye esịtekọm mban̄a edinam Jehovah. Ke ini ikotde Bible m̀mê mme n̄wed oro ẹkọn̄ọde ke Bible, oyom nnyịn itie ikere mme utọ mbụme nte: ‘Nso ke emi ekpep mi aban̄a Jehovah? Ewe edu Jehovah ke ami n̄kụt nte ẹwụtde mi? Nso ke mbụk emi ekpep mi aban̄a se Jehovah amade ye se enye asuade? Nso idi utịp editiene usụn̄ oro Jehovah amade ye editiene enye oro enye asuade? Didie ke ntọt emi enyene ebuana ye se ami mma n̄kọfọfiọk?’

9. Ọkpọkpọ ukpepn̄kpọ ye editie n̄kere ẹnyene ufọn adan̄a didie?

⁹ Lisa * oro edide isua 32 anam an̄wan̄a nte enye ekedide edifiọk ufọn enyene-uduak ukpepn̄kpọ ye editie n̄kere, ete: “Ke mma n̄kana baptism ke 1994, mma nnen̄ede nnyene ifịk ke akpanikọ ke n̄kpọ nte isua iba. Mma nsidụk kpukpru mbono esop Christian, nyakde hour 30 esịm 40 nsịn ke utom ukwọrọikọ kpukpru ọfiọn̄, nnyụn̄ ndụk nsan̄a ye mme ekemmọ Christian. Ekem mma ntọn̄ọ ndifiọrọ n̄kpọn̄ usụn̄. Mma nnen̄ede n̄kop mmemidem nsịm idem edibiat ibet Abasi. Edi enyịn ẹma ẹdin̄wan̄a mi, ndien mma mbiere ndinam uwem mi asana. N̄kop inemesịt didie ntem nte ke Jehovah ama okụt edikabade esịt mi onyụn̄ afiak ada mi! Mmesiwak ndikere: ‘Ntak emi n̄kọfiọrọde n̄kpọn̄ usụn̄?’ Ibọrọ oro esidụkde mi ekikere kpukpru ini esidi nte ke mma mfụmi enyene-uduak ukpepn̄kpọ ye editie n̄kere. Akpanikọ Bible ikakam isịmke mi esịt. Ọtọn̄ọde ke emi ka iso, ọkpọkpọ ukpepn̄kpọ ye editie n̄kere ẹyedi akpan ubak uwem mi.” Nte ifiọk oro inyenede iban̄a Jehovah, Eyen esie, ye Ikọ esie ọkọride, edi akpan n̄kpọ didie ntem ete nnyịn isio ini inịm inọ editie n̄kere oro enyenede ufọn!

10. Ntak edide usọp usọp n̄kpọ ete nnyịn isio ini inịm inọ ọkpọkpọ ukpepn̄kpọ ye editie n̄kere?

¹⁰ Ke ererimbot oro etiede itọk itọk mi, enen̄ede edi n̄kpọ-ata ndinyene ini nnọ ukpepn̄kpọ ye editie n̄kere. Nte ededi, mme Christian mfịn ẹdu ke idaha edibe ndụk utịbe utịbe Isọn̄ Un̄wọn̄ọ—edinen obufa ererimbot Abasi. (2 Peter 3:13) Mme n̄kpọntịbe oro ẹkamade n̄kpaidem, utọ nte nsobo “Akwa Babylon” ye “Gog, isọn̄ Magog” ndin̄wana ye ikọt Jehovah, ẹnen̄ede ẹkpere. (Ediyarade 17:1, 2, 5, 15-17; Ezekiel 38:1-4, 14-16; 39:2) Se inade ke iso ekeme ndidomo ima oro nnyịn imade  Jehovah. Edi usọp usọp n̄kpọ nte nnyịn idedep ifet idahaemi ndisịn esịt nnyịn ke Ikọ Abasi!—Ephesus 5:15, 16.

‘Tịm esịt fo ndidụn̄ọde Ikọ Abasi’

11. Didie ke ẹkeme ndimen esịt nnyịn ndomo ye isọn̄?

¹¹ Ẹkeme ndimen ndamban̄a esịt ndomo ye isọn̄ oro ẹkemede nditọ n̄kpasịp akpanikọ. (Matthew 13:18-23) Ẹsitetịm ata ata isọn̄ man n̄kpasịp ekeme ndikọri nte ọfọnde. Ukem ntre, nnyịn ikpenyene nditịm esịt nnyịn, m̀mê ndinam enye odu ke eti idaha, man enen̄ede enyịme Ikọ Abasi. Ezra oku “[ama etịm, NW] esịt esie ndidụn̄ọ n̄wed ibet Jehovah, nnyụn̄ nnam.” (Ezra 7:10) Didie ke nnyịn ikeme nditịm esịt nnyịn?

12. Nso idin̄wam nnyịn nditịm esịt nnyịn nnọ ukpepn̄kpọ?

¹² Ata eti usụn̄ nditịm esịt nnyịn ndidụn̄ọde Ikọ Abasi edi ndibọn̄ akam ofụri esịt. Ẹsida akam ẹberede ẹnyụn̄ ẹberi mme mbono esop Christian eke mme ata andituak ibuot. Odot didie ntem nnyịn nditọn̄ọ ikpehe ọkpọkpọ ukpepn̄kpọ Bible kiet kiet ye akam ofụri esịt ndien ekem inen̄ede isịn esịt ke ukpepn̄kpọ oro!

13. Man ikem esịt ye Jehovah, nso ke ana nnyịn inam?

¹³ Ẹnyene nditịm ndamban̄a esịt man ọduọn̄ọ mme ekikere oro ẹma ẹkenyenyene. Mme adaiso ido ukpono eke eyo Jesus ikenyịmeke ndinam emi. (Matthew 13:15) Ke n̄kan̄ eken, Mary eka Jesus ama esịm ubiere “ke esịt esie,” ọkọn̄ọde ke akpanikọ oro enye okokopde. (Luke 2:19, 51) Enye ama akabade edi anam-akpanikọ mbet Jesus. Lydia eke Thyatira ama ọnọ n̄kpan̄utọn̄ ke se Paul eketịn̄de, “Ọbọn̄ onyụn̄ eberede enye esịt, anam enye ọbiọn̄ utọn̄.” Enye n̄ko ama akabade edi andinịm ke akpanikọ. (Utom 16:14, 15) Akpakam nnyịn isọn̄ọke iyịre ke mme ọkpọkpọ ekikere m̀mê mme ukpepn̄kpọ oro imade. Utu ke oro, ẹyak nnyịn inyịme ‘ndiyak Abasi edi akpanikọ, kpukpru owo ẹkpedi mme osu-nsu.’—Rome 3:4.

14. Didie ke nnyịn ikeme nditịm esịt nnyịn ndinọ n̄kpan̄utọn̄ ke mme mbono esop Christian?

¹⁴ Nditịm esịt ndinọ n̄kpan̄utọn̄ ke mme mbono esop Christian enen̄ede edi akpan n̄kpọ. Mme n̄kpọ ẹkeme ndiwọn̄ọde ntịn̄enyịn nnyịn n̄kpọn̄ se ẹtịn̄de. Se ẹtịn̄de idinyeneke odudu ke idem nnyịn edieke nnyịn ikerede iban̄a mme n̄kpọ oro ẹketịbede ke usen oro m̀mê ikerede iban̄a se inade ibet nnyịn n̄kpọn̄. Oyom nnyịn isọn̄ọ ibiere ndikpan̄ utọn̄ nnyụn̄ n̄kpep n̄kpọ edieke nnyịn idibọde ufọn ito se ẹtịn̄de. Nso ufọn ke nnyịn idibọ ntem edieke nnyịn ibierede ndifiọk mme itien̄wed Abasi oro ẹtatde ye nte ẹnamde mmọ ẹn̄wan̄a!—Nehemiah 8:5-8, 12.

15. Didie ke nsụhọdeidem an̄wam nnyịn idi se ẹkemede ndinọ ukpep?

¹⁵ Kpa nte ediduọk nnennen ntọn̄in̄wan̄ ekemede ndifori ata ata isọn̄, ntre nnyịn ndinyene nsụhọdeidem, udọn̄ n̄kpọ eke spirit, mbuọtidem, mbak Abasi, ye ima Abasi ekeme ndifori ndamban̄a esịt nnyịn. Nsụhọdeidem esinam esịt emem, an̄wamde nnyịn idi se ẹkemede ndinọ ukpep. Jehovah ọkọdọhọ Edidem Josiah eke Judah ete: “Koro esịt fo ememde, afo onyụn̄ osụhọrede idemfo enịm ke iso Jehovah, ke ini afo okopde se n̄kọdọhọde . . . onyụn̄ atua eyet ke iso mi; ami n̄ko mmokop.” (2 Ndidem 22:19) Esịt Josiah ama emem onyụn̄ ekeme ndibọ ntọt. Nsụhọdeidem akanam mme mbet Jesus oro “mîkekpepke n̄wed, ẹnyụn̄ ẹdide ndisịme ke ifiọk n̄wed” ẹkeme ndifiọk nnyụn̄ nda akpanikọ eke spirit oro “mbon eti ibuot ye mme asian” mîkọfiọkke, nnam n̄kpọ. (Utom 4:13; Luke 10:21) Nnyịn ikpakam ‘isụhọde idem nnyịn ke iso Abasi’ nte nnyịn idomode ndikem esịt ye Jehovah.—Ezra 8:21.

16. Ntak oyomde ukeme man inyene udọn̄ ndidia udia eke spirit?

¹⁶ Jesus ọkọdọhọ ete: “Inemesịt odu ọnọ mmọ eke ẹdiọn̄ọde ẹban̄a udọn̄ n̄kpọ spirit mmọ.” (Matthew 5:3, NW) Ke adan̄aemi ẹnọde nnyịn udọn̄ n̄kpọ eke spirit, mme mfịghe idiọk ererimbot emi m̀mê utọ edu nte ifem ẹkeme ndiwot udọn̄ nnyịn. (Matthew  4:4) Ana nnyịn inyene ọkpọsọn̄ udọn̄ ndidia udia eke spirit. Idem ọkpọkọm nnyịn ikopke inem ọkpọkpọ edikot Bible ye ukpepn̄kpọ ke akpa, ke isịnde ifịk nnyịn iyokụt nte ke ifiọk ‘eyenem ukpọn̄ nnyịn,’ tutu nnyịn itie ye ọkpọsọn̄ udọn̄ ibet ini ukpepn̄kpọ.—Mme N̄ke 2:10, 11.

17. (a) Ntak emi Jehovah odotde se ikpọbuọtde idem ọyọhọ ọyọhọ? (b) Didie ke nnyịn ikeme ndibuọt idem ye Abasi?

¹⁷ Edidem Solomon ọkọnọ item ete: “Buọt idem fo ye Jehovah ke ofụri esịt fo; ndien kûberi edem ke asian fo.” (Mme N̄ke 3:5) Esịt oro ọbuọtde idem ye Jehovah ọfiọk ete ke se ededi oro Enye oyomde m̀mê etemede ebe ke Ikọ esie esidi nnennen kpukpru ini. (Isaiah 48:17) Ke akpanikọ, Jehovah odot se ikpọbuọtde idem ọyọhọ ọyọhọ. Enye ekeme ndinam kpukpru se enye aduakde. (Isaiah 40:26, 29) Kamse, ke ata ata usụn̄ enyịn̄ esie ọwọrọ “Enye Anam Akabade Edi,” emi ọsọn̄ọde mbuọtidem ke ukeme esie ndinam se enye ọn̄wọn̄ọde! Enye “emenen ke kpukpru usụn̄ esie, onyụn̄ ọfọn ido ke kpukpru se enye anamde.” (Psalm 145:17) Nte ededi, man ibuọt idem ye enye, oyom nnyịn ‘itabi, inyụn̄ ise nte Jehovah ọfọnde’ ebe ke ndida se nnyịn ikpepde ito Bible nsịn ke edinam ke uwem nnyịn ye ke nditie n̄kere ufọn oro osụn̄ọde oto emi.—Psalm 34:8.

18. Didie ke mbak Abasi an̄wam nnyịn ndinyịme ndausụn̄ Abasi?

¹⁸ Ke anyande ubọk owụt edu efen oro ekemede ndinam esịt nnyịn enyịme ndausụn̄ Abasi, Solomon ọkọdọhọ ete: “Ten̄e Jehovah, nyụn̄ kpọn̄ idiọk.” (Mme N̄ke 3:7) Jehovah ama etịn̄ aban̄a Israel eset ete: “Oh, mmọ ẹkpekam ẹnyene orụk esịt emi ke idem mmọ, eke ẹbakde mi, ẹnyụn̄ ẹnịmde ofụri mbet mi kpukpru ini, kpan̄ n̄kpọfọn ye mmọ, ye nditọ mmọ ke nsinsi!” (Deuteronomy 5:29) Ih, mbon oro ẹbakde Abasi ẹkop uyo esie. Jehovah enyene ukeme ‘ndimụm mmọ eke ofụri esịt mmọ odude ye enye n̄kama’ ndinyụn̄ mmia mbon oro ẹsọn̄de ibuot ye enye ufen. (2 Chronicles 16:9) Ukpono ukpono ndịk editre ndiyat Abasi esịt akpakam akara kpukpru edinam, ekikere, ye ntụk nnyịn.

‘Ma Jehovah ke Ofụri Esịt Fo’

19. Nso udeme ke ima enyene ke ndinam esịt nnyịn enyịme ndausụn̄ Jehovah?

¹⁹ Ke akande kpukpru edu en̄wen, ima esinen̄ede anam esịt nnyịn enyịme ndausụn̄ Jehovah. Esịt oro ọyọhọde ye ima Abasi anam owo enyene ọkpọsọn̄ udọn̄ ndikpep se inemde ye se mînemke Abasi esịt. (1 John 5:3) Jesus ọkọdọhọ ete: “Ma Jehovah Abasi fo ke ofụri esịt fo, ye ke ofụri ukpọn̄ fo, ye ke ofụri ekikere fo.” (Matthew 22:37) Nnyịn ikpakam inam ima oro imade Abasi ọkọri ebe ke ndinam edi ido nnyịn nditie n̄kere nti ido esie, ke ndinyene nneme ye enye kpukpru ini nte ikpenyenede ye n̄kpet n̄kpet ufan, ye ke nditịn̄ nnọ mbon en̄wen mban̄a enye ifịk ifịk.

20. Didie ke nnyịn ikeme ndikem esịt ye Jehovah?

²⁰ Ke ndidụn̄ọde: Ndikem esịt ye Jehovah abuana ndiyak Ikọ Abasi akara se nnyịn idide ke esịtidem, owo esịtidem nnyịn. Oyom enyene-uduak ọkpọkpọ ukpepn̄kpọ N̄wed Abasi ye editie n̄kere ye esịtekọm. Mfọnn̄kan usụn̄ ndinam emi edi ndinyene esịt oro ẹtịmde—esịt oro mme ekikere oro ẹma ẹkenyenyene mîdụhe, esịt oro ọyọhọde ye mme edu oro ẹnamde owo edi se ẹkemede ndinọ ukpep! Ih, ye un̄wam Jehovah, ẹkeme ndinyene eti esịt. Nte ededi, nso ke nnyịn ikpanam ndikpeme esịt nnyịn?

[Ikọ idakisọn̄]

Didie ke Afo Ọkpọbọrọ?

• Nso idi ndamban̄a esịt emi Jehovah odomode?

• Didie ke nnyịn ikeme ‘ndisịn esịt nnyịn’ ke Ikọ Abasi?

• Didie ke nnyịn ikpetịm esịt nnyịn ndidụn̄ọde Ikọ Abasi?

• Ke ama okodụn̄ọde ibuotikọ emi, ọdọn̄ fi ndinam nso?

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

[Ndise ke page 17]

David ama etie ekere mme n̄kpọ eke spirit ye esịtekọm. Nte afo emesitie ekere?

[Ndise ke page 18]

Tịm esịt fo mbemiso ekpepde Ikọ Abasi