“Ẹma Kiet Eken”
“Ẹma Kiet Eken”
“Mbufo ẹma ẹma kiet eken, kpukpru owo ẹyeda oro ẹfiọk ẹte mbufo ẹdi mbet Mi.”—JOHN 13:35.
1. Nso edu ke Jesus ọkọsọn̄ọ etịn̄ esisịt ini mbemiso enye akpade?
“N̄KPRI nditọ.” (John 13:33) Inem inem enyịn̄ emi ke Jesus okokot mme apostle esie mbemiso enye akakpade ke mbubịteyo oro. Itie efen idụhe ke mbụk Gospel oro owụtde ke akanam Jesus ama okot mmọ inem inem enyịn̄ emi. Nte ededi, ke akpan okoneyo oro, ama onụk enye ndikot mmọ inem inem enyịn̄ emi ndiwụt ntotụn̄ọ ima oro enye akamade mme anditiene enye. Ke akpanikọ, Jesus ama etịn̄ aban̄a ima n̄kpọ nte utịm ike-30 ke okoneyo oro. Ntak emi enye ọkọsọn̄ọde etịn̄ aban̄a edu emi?
2. Ntak emi ediwụt ima edide akpan n̄kpọ ntre ọnọ mme Christian?
2 Jesus ama anam an̄wan̄a ntak emi ima edide ata akpan n̄kpọ ntre. Enye ọkọdọhọ ete: “Mbufo ẹma ẹma kiet eken, kpukpru owo ẹyeda oro ẹfiọk ẹte mbufo ẹdi mbet Mi.” (John 13:35; 15:12, 17) Ndidi anditiene Christ enen̄ede enyene n̄kpọ ndinam ye ediwụt ima nditọete. Owo idaha esen esen usụn̄ usịnen̄kpọ m̀mê ndusụk esen esen ido edinam idiọn̄ọ ata mme Christian, edi ẹda ufiop ufiop ima emi mmọ ẹnyenede ẹnọ kiet eken ẹdiọn̄ọ mmọ. Ndinyene utọ n̄wọrọnda ima emi edi udiana ke otu akpan n̄kpọ ita oro ẹyomde ẹto mbet Christ, oro ẹketịn̄de ke ntọn̄ọ ibuotikọ oro ekebemde iso. Nso idin̄wam nnyịn ndika iso nnam se ẹyomde emi?
“Ẹdọdiọn̄ Ẹkọri ke Ima”
3. Nso item ke apostle Paul ọkọnọ aban̄a ima?
3 Nte ekedide ye mme anditiene Christ ke akpa isua ikie, ẹkụt n̄wọrọnda ima emi mfịn ke otu ata mbet Christ. Apostle Paul ama ewet ọnọ mme Christian akpa isua ikie ete: “Inaha nte n̄wet n̄kpọ nnọ mbufo mban̄a ima nditọ-ete: koro Abasi ke Idem Esie ke ekpep mbufo ndima kiet eken; mbufo ke ẹnyụn̄ ẹdu uwem ntre ye kpukpru nditọ-ete.” Kpa ye oro, Paul ama adian do ete: “Ẹdọdiọn̄ ẹkọri ke ima.” (1 Thessalonica 3:12; 4:9, 10) Nnyịn nde ikpenyene ndinam item Paul inyụn̄ idomo ‘ndidọdiọn̄ n̄kọri ke ima’ ye kiet eken.
4. Nte Paul ye Jesus ẹkedọhọde, mmanie ke nnyịn ikpowụt san̄asan̄a edikere mban̄a?
4 Ke leta eke odudu spirit oro, Paul ama esịn udọn̄ ọnọ ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ ete “ẹsọn̄ọ mbon iduọ-esịt idem” ẹnyụn̄ “ẹkama mbon mmem-idem.” (1 Thessalonica 5:14) Ke idaha efen, enye ama eti mme Christian ete ke mbon oro ‘ẹkopde idem ẹkpenyene ndibiom mmem-idem mbon mmem-idem.’ (Rome 15:1) Jesus n̄ko ama ọnọ item aban̄a nte ẹkpen̄wamde mbon mmemidem. Ke ama ekebem iso etịn̄ ke Peter ọyọkpọn̄ imọ ke okoneyo oro ẹdimụmde imọ, Jesus ama ọdọhọ Peter ete: “Ke ini editọn̄ọde ntak akabade, sọn̄ọ nditọ-ete fo idem.” Ntak-a? Koro eyedi mmọ n̄ko ẹyekpọn̄ Jesus ndien ke ntre ẹyeyom un̄wam. (Luke 22:32; John 21:15-17) Ntem, Ikọ Abasi eteme nnyịn ete inam ima nnyịn atara esịm mbon oro ẹmemde idem ke n̄kan̄ eke spirit mînyụn̄ ibuanake aba ye esop Christian. (Mme Hebrew 12:12) Ntak emi ikpanamde ntre? In̄wan̄-in̄wan̄ n̄ke iba oro Jesus ekekede ọnọ ibọrọ.
Erọn̄ ye Okụk Emi Ẹkesopde
5, 6. (a) Ewe mbio mbio n̄ke iba ke Jesus ekeke? (b) Nso ke mme n̄ke emi ẹyarade ẹban̄a Jehovah?
5 Man ekpep mme andikpan̄ utọn̄ nnọ enye nte Jehovah esede mbon oro ẹyode ẹkpọn̄ usụn̄, Jesus ama eke mbio mbio n̄ke iba. Kiet akaban̄a ekpemerọn̄. Jesus ọkọdọhọ ete: “Ewe owo ke otu mbufo edinyene erọn̄ ikie, ndien kiet osop, idikpọn̄ke anan̄ ye efịtenan̄ ke desert, ibịne erọn̄ oro osopde, tutu okụt. Ndien ama okụt enye, odori ke afara esie adat esịt. Ndien ke ini enye esịmde ufọk, okot mme ufan ye mbọhọidụn̄ esie ẹdi, ete mmọ, Ẹdara ye ami, koro mma n̄kụt erọn̄ mi emi okosopde. Ndọhọ mbufo nte, Kpasụk ntre ke idara edidu ke heaven aban̄a idiọk owo kiet emi akabarede esịt, akan nti owo anan̄ ye efịtenan̄, emi mînyeneke se ẹkabarede esịt ẹban̄a.”—Luke 15:4-7.
6 Udiana n̄ke akaban̄a n̄wan. Jesus ọkọdọhọ ete: “Ewe n̄wan edinyene mbak silver duop, ndien kiet ọbọhọ enye osop, ididomoke utuenikan̄ ikpọri ufọk itịm iyom, tutu ọfiọhọ. Ndien ama ọfiọhọ, okot mme ufan ye mbọhọidụn̄ esie ẹdi, ete mmọ, Ẹdara ye ami, koro mma mfiọhọ okụk emi okosopde. Ndọhọ mbufo nte, Kpasụk ntre ke idara odu ke iso mme angel Abasi aban̄a owo kiet emi akabarede esịt.”—Luke 15:8-10.
7. Ewe n̄kpọ iba ke nnyịn ikpep ito n̄ke erọn̄ ye okụk silver emi ẹkesopde?
7 Nso ke nnyịn ikeme ndikpep nto mbio mbio n̄ke emi? Mmọ ẹwụt nnyịn (1) nte nnyịn ikpesede mbon mmemidem ye (2) se nnyịn ikpanamde man in̄wam mmọ. Ẹyak nnyịn ikere iban̄a mme akpan n̄kpọ emi.
Osop Edi Ọsọn̄ Urua
8. (a) Didie ke ekpemerọn̄ ye n̄wan ẹkenam n̄kpọ ẹban̄a se ikosopde? (b) Nso ke edinam mmọ asian nnyịn aban̄a nte mmọ ẹkesede n̄kpọ oro okosopde?
8 Ke n̄ke mbiba n̄kpọ ẹma ẹsop, edi tịm fiọk nte mme andinyene ẹkenamde n̄kpọ. Ekpemerọn̄ oro ikọdọhọke ite: ‘Nso ke ndida erọn̄ kiet nnam ke ini nsụk nnyenede erọn̄ 99? Inen̄ekede inyene se ndidade enye nnam.’ N̄wan oro ikonyụn̄ idọhọke ite: ‘Ntak mfịnade idem mban̄a okụk silver kiet? Usụkkiet oro ẹsụhọde ẹkem mi.’ Utu ke oro, ekpemerọn̄ oro ama oyom erọn̄ esie emi okosopde nte n̄kpọ eke enye ekenyenede kiet oro kpọt. N̄wan oro ama etịmede esịt aban̄a okụk silver esie oro okosopde nte n̄kpọ eke enye mîkenyeneke ediwak okụk silver efen. Ke idaha mbiba, se ikosopde okosụk ọsọsọn̄ urua ke enyịn andinyene enye. Nso ke emi owụt?
9. Nso ke edikere mban̄a oro ekpemerọn̄ ye n̄wan emi ẹkewụtde owụt?
9 Tịm fiọk nte Jesus eketrede n̄ke mbiba emi: “Kpasụk ntre ke idara edidu ke heaven aban̄a idiọk owo kiet emi akabarede esịt” ye ‘ndọhọ mbufo nte, Kpasụk ntre ke idara odu ke iso mme angel Abasi aban̄a owo kiet emi akabarede esịt.’ Ke ntre, edikere mban̄a oro ekpemerọn̄ ye n̄wan oro ẹkewụtde owụt ke ekpri udomo nte esitiede Jehovah ye mme edibotn̄kpọ esie eke heaven ke idem. Kpa nte se ẹketabade ọkọsọn̄de urua ke enyịn ekpemerọn̄ ye n̄wan oro, ntre ke mbon oro ẹyode ẹkpọn̄ usụn̄ ẹnyụn̄ ẹtrede ndibuana ye ikọt Abasi ẹsọn̄ urua ke enyịn Jehovah. (Jeremiah 31:3) Mme utọ owo oro ẹkeme ndimem ke n̄kan̄ eke spirit, edi mmọ inen̄ekede idi mbon nsọn̄ibuot. Kpa ye oro mmọ ẹmemde, ekeme ndidi mmọ ke ndusụk udomo ke ẹsụk ẹnanam se Jehovah oyomde. (Psalm 119:176; Utom 15:29) Ntem, kpa nte ekedide ke ini edem, Jehovah isọpke ‘ndimen mmọ ke iso esie nduọk.’—2 Ndidem 13:23.
10, 11. (a) Didie ke ẹyom nnyịn ise mbon oro ẹyode ẹkpọn̄ esop? (b) Nte ekemde ye n̄ke Jesus mbiba, didie ke nnyịn ikpowụt mmọ edikere mban̄a?
10 Ukem nte Jehovah ye Jesus, nnyịn n̄ko imesinen̄ede ikere iban̄a mbon oro ẹmemde mînyụn̄ ibuanake aba ye esop Christian. (Ezekiel 34:16; Luke 19:10) Nnyịn ida owo emi ememde ke n̄kan̄ eke spirit nte erọn̄ emi osopde—idịghe nte erọn̄ oro atakde. Nnyịn isikereke ite: ‘Ntak mfịnade idem mban̄a owo emi ememde? Esop ke osụk akaka iso mfọn mfọn kpa ye oro enye mîdụhe.’ Utu ke oro, ukem nte Jehovah, nnyịn ise mbon oro ẹyode ẹkpọn̄ usụn̄ edi oro ẹyomde ndifiak nnyọn̄ ndi ke ọsọn̄urua.
11 Nte ededi, didie ke nnyịn ikpowụt mmọ edikere mban̄a? N̄ke Jesus mbiba ẹwụt ke nnyịn ikpanam ntre (1) ebe ke ndinam usio-ukot (2) ke ndinam n̄kpọ sụn̄sụn̄, ye (3) ke ndisịn ifịk. Ẹyak nnyịn ikere iban̄a mme ikpehe emi kiet kiet.
Nam Usio-Ukot
12. Nso ke ikọ oro ‘ebịne erọn̄ oro osopde’ asian nnyịn aban̄a edu ekpemerọn̄ emi?
12 Ke akpa ke otu n̄ke iba oro, Jesus ọdọhọ ete ke ekpemerọn̄ ‘eyebịne erọn̄ oro osopde.’ Ekpemerọn̄ anam usio-ukot onyụn̄ okokoi esịn ukeme oyom erọn̄ oro osopde. N̄kpọsọn̄ idaha, n̄kpọndịk, ye anyan usụn̄ ibiọn̄ọke enye. Utu ke oro, ekpemerọn̄ oro esịn ifịk oyom “tutu okụt” erọn̄ oro.—Luke 15:4.
13. Didie ke mme anam-akpanikọ iren eset ẹkenam n̄kpọ ẹban̄a udọn̄ mbon mmemidem, ndien didie ke nnyịn ikpekpebe mme utọ uwụtn̄kpọ Bible oro?
13 Ukem ntre, ndika mbịne owo emi oyomde nsịnudọn̄ ediwak ini esiyom enye emi ọsọn̄de idem anam usio-ukot. Mme anam-akpanikọ iren eset ẹma ẹfiọk se emi ọwọrọde. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini Jonathan, eyen Edidem Saul, okokụtde ke David edima ufan imọ ama oyom nsịnudọn̄, Jonathan ama “adaha ke enyọn̄, aka ekesịm David ke akai, onyụn̄ ọsọn̄ọ enye ubọk ke Abasi.” (1 Samuel 23:15, 16) Ediwak isua ikie ke ukperedem, ke ini Nehemiah andikara okokụtde ke ndusụk nditọete Jew esie ẹmem, enye n̄ko ‘ama adaha ke enyọn̄’ onyụn̄ esịn udọn̄ ọnọ mmọ ‘nditi Jehovah.’ (Nehemiah 4:14) Mfịn, nnyịn n̄ko iyonyụn̄ ‘idaha ke enyọn̄’—inam usio-ukot—ndisọn̄ọ mbon mmemidem idem. Edi mmanie ke esịt esop ẹkpenam ntre?
14. Ke esop Christian, mmanie ẹkpen̄wam mbon mmemidem?
14 Mbiowo Christian, akpan akpan ẹnyene mbiomo ‘ndisọn̄ọ mmeme ubọk, nnyụn̄ nsịn odudu ke edọn̄ eke ẹfụmde’ nnyụn̄ ‘ndọhọ mbon nnyekesịt, ẹte, Mbufo ẹsọn̄ esịt, ẹkûdịghe.’ (Isaiah 35:3, 4; 1 Peter 5:1, 2) Nte ededi, tịm fiọk ete ke idịghe mbiowo kpọt ke Paul eketeme ete “ẹsọn̄ọ mbon iduọ-esịt idem” ẹnyụn̄ “ẹkama mbon mmem-idem.” Utu ke oro, Paul eketịn̄ ikọ emi ọnọ ofụri “ufọk Abasi mbon Thessalonica.” (1 Thessalonica 1:1; 5:14) Ntem, ndin̄wam mbon mmemidem edi utom kpukpru mme Christian. Ukem nte ekpemerọn̄ oro ke n̄ke oro, Christian kiet kiet ekpenyene ‘ndibịne enye oro okosopde.’ Ke akpanikọ, ikeme ndinen̄ede nnam emi ke ini idianade kiet ye mbiowo. Nte afo emekeme ndinam usio-ukot ndin̄wam owo mmemidem ke esop mbufo?
Nam N̄kpọ Sụn̄sụn̄
15. Ntak emi ekpemerọn̄ oro akanamde n̄kpọ ntre?
15 Nso ke ekpemerọn̄ emi anam ke ini enye okụtde erọn̄ oro okosopde? Enye ‘odori enye ke afara esie.’ (Luke 15:5) Nso okopodudu ntọt oro otụkde owo ke emi edi ntem! Ekeme ndidi erọn̄ emi ama oyo ke ediwak usen ke esen esen ebiet, eyedi odude ke ebiet emi ekpe ekemede ndimụm. (Job 38:39, 40) Eyịghe idụhe nte ke biọn̄ ama anam idem emem erọn̄ emi. Enye okop mmemidem akaha ndikeme ndikan mme n̄kpọ ubiọn̄ọ oro enye edisobode nte enye ọnyọn̄de edi ufọkerọn̄. Ke ntre ekpemerọn̄ oro onụhọ emen erọn̄ oro sụn̄sụn̄, onyụn̄ emen enye ebe kpukpru mme n̄kpọ ubiọn̄ọ oro tutu edisịm otuerọn̄. Didie ke nnyịn ikeme ndiwụt ukem ntịn̄enyịn oro ekpemerọn̄ emi owụtde?
16. Ntak emi nnyịn ikpanamde n̄kpọ sụn̄sụn̄ nte ekpemerọn̄ oro akanamde ye erọn̄ oro okosopde usụn̄?
16 Owo emi ọkpọn̄de esop ekeme ndikpa mba ke n̄kan̄ eke spirit. Ukem nte erọn̄ emi okoyode ọkpọn̄ ekpemerọn̄, ekeme ndidi utọ owo oro ama oyo ke afai afai ererimbot emi ye unana uduak. Ye unana ufọkerọn̄, emi edide esop Christian, ndinọ ukpeme, Devil emi ‘oyode nte lion eke okụnide, oyom se editade’ enen̄ede ekeme ndimụm enye nta. (1 Peter 5:8) Ke adianade do, akan̄ eke spirit anam idem emem enye. Ntem, etie nte enye okop mmemidem akaha ndikeme ndikan mme n̄kpọ ubiọn̄ọ oro enye edisobode nte enye afiakde edi esop. Mmọdo, oyom nnyịn inụhọ, yak idọhọ ntre, imen owo mmemidem emi sụn̄sụn̄ idori ke afara, inyụn̄ ida enye ifiak idi. (Galatia 6:2) Didie ke nnyịn ikeme ndinam emi?
17. Didie ke nnyịn ikpekpebe apostle Paul ke ini nnyịn ikade ikese owo mmemidem?
17 Apostle Paul ọkọdọhọ ete: “Anie odu ke mmem-idem, ndien ami ntre nditiene enye n̄kop mmem-idem?” (2 Corinth 11:29; 1 Corinth 9:22) Paul ama esitua mme owo mbọm, esịnede mbon mmemidem. Oyom nnyịn n̄ko itua mbon mmemidem mbọm. Ke ini akade ekese Christian oro ememde ke n̄kan̄ eke spirit, sọn̄ọ tịn̄ nọ enye nte ke enye ọsọn̄ urua ke enyịn Jehovah ye nte ke esinen̄ede ọdọn̄ ekemmọ Mme Ntiense ndikụt enye. (1 Thessalonica 2:17) Nam enye ọfiọk nte ke ekemmọ Mme Ntiense ẹdu ke mben̄eidem ndin̄wam enye ye nte ke mmọ ẹnyịme ndidi ‘eyeneka emi amanade ọnọ ini nnan-enyịn.’ (Mme N̄ke 17:17; Psalm 34:18) Mme ikọ ofụri esịt nnyịn ẹkeme ndimenede enye sụn̄sụn̄ ke enyọn̄ n̄kesịm idaha oro enye ekemede ndifiak ndụk otuerọn̄. Nso ke nnyịn ikpanam ke oro ebede? N̄ke aban̄ade n̄wan oro ye okụk silver oro okosopde ọnọ nnyịn ndausụn̄.
Sịn Ifịk
18. (a) Ntak emi n̄wan oro ke n̄ke oro mîkọduọkke idotenyịn? (b) Nso ifịk ifịk ukeme ke n̄wan oro ekesịn, ndien ye nso utịp?
18 N̄wan oro okụk esie osopde ọfiọk ete ke idu ke nnanenyịn edi ke idotenyịn edifiak n̄kụt okụk oro odu. Edieke ekpedide okụk oro okosop ke ikọt m̀mê ọkọbọhọ odụk editụn̄ọ okpụk okpụk n̄kpọdiọhọ mmọn̄, ekeme ndidi enye akpakadaha ọkpọn̄ okụk oro onyụn̄ enyịme ke imọ idikemeke ndikụt enye. Nte ededi, sia ọfiọkde ete ke okụk oro enyene ebiet anade ke ufọk imọ ye nte ke imekeme ndikụt enye, enye etịm oyom okụk oro ye ifịk. (Luke 15:8) Akpa, enye odomo utuenikan̄ man ọnọ un̄wana ke n̄kịmn̄kịm ufọk esie. Ekem, enye ada ayan̄ ọkpọri ufọk, odoride enyịn ndikop okụk oro anamde uyom. Ke akpatre enye etịm oyom kpukpru itụn̄ ye inụk tutu un̄wana utuenikan̄ anam enye ada okụt okụk silver oro. Ifịk ifịk ukeme oro n̄wan oro esịnde mi enyene utịp!
19. Mme n̄kpọ ewe ẹban̄ade edin̄wam mbon mmemidem ke nnyịn ikpep ito edinam n̄wan oro ke n̄ke aban̄ade okụk silver emi okosopde?
19 Nte ọyọhọ ntọt n̄ke emi etide nnyịn, mbiomo oro N̄wed Abasi ọnọde ete ẹn̄wam mme Christian oro idem ememde isọn̄ke ikan nnyịn. Ke ukem ini oro, nnyịn imọfiọk ite ke oro oyom ukeme. Kamse, apostle Paul ọkọdọhọ mbiowo Ephesus ete: “Mbufo ẹnam utom ntem ẹn̄wam mbio mmem-idem.” (Utom 20:35a) Ti ete ke n̄wan emi ikekwe okụk emi ke ndise n̄kanade ufọk oro enyọn̄ enyọn̄, esede mi ye ko m̀mê ntomo ntomo. Baba, enye okokụt unen koro enye eketịmde oyom “tutu ọfiọhọ.” Kpasụk ntre, ke ini nnyịn idomode ndifiak nnyene owo emi ememde ke n̄kan̄ eke spirit, oyom nnyịn inyene ifịk ye uduak. Nso ke nnyịn ikeme ndinam?
20. Nso ke ẹkpenam man ẹn̄wam mbon mmemidem?
20 Didie ke nnyịn ikeme ndin̄wam owo mmemidem ọkọri ke mbuọtidem onyụn̄ owụt esịtekọm? Ọkpọkpọ ukpepn̄kpọ Bible ke n̄wed Christian oro odotde ekeme ndidi n̄kukụre se ẹyomde. Ke akpanikọ, ndinịm ukpepn̄kpọ Bible ye owo mmemidem anam nnyịn itịm in̄wam enye ke usụn̄ oro enyenede iwụk onyụn̄ etịmde enyene ufọn. Etie nte esenyịn utom ekeme nditịm mbiere owo emi edikemede ndinọ un̄wam oro ẹyomde. Enye ekeme ndinọ ekikere mban̄a mme ibuotikọ oro ẹkpekpepde ye n̄wed oro edinen̄erede enyene ufọn. Ukem nte n̄wan oro ke n̄ke oro akamade mme n̄kpọ oro ẹn̄wamde ndifiọhọ se enye okoyomde, ntre mfịn nnyịn imenyene mme n̄kpọutom oro ẹn̄wamde nnyịn ndikụt unen ke utom oro Abasi ọnọde nnyịn ndin̄wam mbon mmemidem. Iba ke otu mbufa n̄kpọutom, m̀mê n̄wed nnyịn ẹyenen̄ede ẹn̄wam ke utom emi. Mmọ ẹdi n̄wed oro Tuak Ibuot nọ Ata Abasi Kierakiet ye Ẹsan̄a Ẹkpere Jehovah. *
21. Didie ke edin̄wam mbon mmemidem esida mme edidiọn̄ ọsọk kpukpru owo?
21 Ndin̄wam mbon mmemidem esida mme edidiọn̄ ọsọk kpukpru owo. Owo oro ẹn̄wamde esikop inemesịt ndifiak ndidiana kiet ye mme ufan akpanikọ. Nnyịn imesikụt ọyọhọ idatesịt oro edinọ enọ kpọt ekemede ndida ndi. (Luke 15:6, 9; Utom 20:35b) Esop ke ofụri ofụri esikọri ke ima nte andibuana kiet kiet enyenede ima ima udọn̄ ke idem mbon efen. Ndien ke akande kpukpru, ukpono esika ebịne Jehovah ye Jesus, kpa mme Ekpemerọn̄ oro ẹkerede ẹban̄a nnyịn, nte ẹkụtde udọn̄ oro mmọ ẹnyenede ndin̄wam mbon mmemidem ke idem mme asan̄autom mmọ eke isọn̄. (Psalm 72:12-14; Matthew 11:28-30; 1 Corinth 11:1; Ephesus 5:1) Mmọdo, nso nti ntak ke inyene ntem ndika iso ‘nnyene ima ke otu idem nnyịn’!
[Ikọ idakisọn̄]
^ ikp. 20 Mme Ntiense Jehovah ẹsio
Nte Afo Emekeme Ndinam An̄wan̄a?
• Ntak emi ediwụt ima edide akpan n̄kpọ ọnọ nnyịn owo kiet kiet?
• Ntak emi ikpanamde ima nnyịn atara esịm mbon mmemidem?
• Mme n̄kpọ ewe ke n̄ke ẹban̄ade erọn̄ ye okụk oro ẹkesopde ẹkpep nnyịn?
• Nti usio-ukot ewe ke nnyịn ikpanam man in̄wam owo mmemidem?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Mme ndise ke page 16, 17]
Ke ndin̄wam mbon mmemidem, nnyịn inyene ndinam usio-ukot, ndinam n̄kpọ sụn̄sụn̄ nnyụn̄ nsịn ifịk
[Ndise ke page 16, 17]
Ndin̄wam mbon mmemidem esida mme edidiọn̄ ọsọk kpukpru owo