Uwem ke Itienna Mbon Itọkekọn̄

NSO ke afo esikere ke ini afo okopde ikọ oro “itienna mbon itọkekọn̄”? Ndi akanam amaka ekese kiet? Enye akam etetie didie?

Ke ini ẹkewetde ibuotikọ emi, ẹma ẹbọp itienna mbon itọkekọn̄ 13 ke ikpehe n̄kan̄ edem usoputịn Tanzania. Sia ekọn̄ mbio obio ekebịnde n̄kpọ nte owo 500,000 ẹtode mme idụt Africa eken osion̄o ke ufọk mmọ, ukara Tanzania ama adiana ye Akwa Akamautom Edidiana Mme Idụt Emi Esede N̄kpọ Aban̄a Mbon Itọkekọn̄ (UNHCR) an̄wam mmọ. Uwem etie didie ke itienna mbon itọkekọn̄?

Ndisịm Itienna Mbon Itọkekọn̄

N̄kaiferi emi ekerede Kandida anam se iketịbede an̄wan̄a ke ini enye ye ubon esie ẹkekade ẹkesịm ke isua ifan̄ oro ẹkebede: “Mmọ ẹma ẹnọ nnyịn kad ubọ udia ye nọmba idiọn̄ọ, ndien ẹma ẹnọ ubon nnyịn ẹkedụn̄ ke itienna mbon itọkekọn̄ emi odude ke Nyarugusu. Ẹma ẹnọ nnyịn nọmba udeme isọn̄ ye nọmba efak do. Ẹma ẹwụt nnyịn ebiet emi idikpide eto ye ndak ndida mbọp ekpri ufọk nnyịn. Nnyịn ima ida ntan inam kọrikọri. UNHCR ama ọnọ nnyịn ọfọn̄itai ndida mfụk ọkọm. Ekedi ọkpọsọn̄ utom, edi nnyịn ima ikop inemesịt ke ini nnyịn ikokụrede ndibọp ekpri ufọk nnyịn.”

Ẹsikama kad ubọ udia oro kpukpru urua iba ke Wednesday. Kandida aka iso ete: “Nnyịn ima isida ke udịm ke ebiet ubọ udia man ibọ mme akpan udia emi UNHCR ekedemede.”

Udia emi ẹsinọde owo kiet ke usen esiwak didie?

“Ẹsinọ nnyịn owo kiet kiet n̄kpọ nte cup ndom ibokpot 3, cup ọkọti kiet, gram ndom ọkọti 20, ekpri ikpan̄ aran 2, ye ekpri ikpan̄ inụn̄ kiet. Ndusụk ini nnyịn imesibọ esan̄ ọsuọp kiet n̄ko, emi idikamade ke ofụri ọfiọn̄ kiet.”

Nso kaban̄a eti mmọn̄? Ndi enye odu? N̄kaiferi emi ekerede Riziki ọdọhọ ete: “Ih, ẹsibọ mmọn̄ esan̄ukwak emi ẹkotde ẹto n̄kpet n̄kpet inyan̄ ẹsịn ke akamba n̄kpọ udọn̄ mmọn̄. Ẹsisịn chlorine ke mmọn̄ oro man enye ọfọn se ẹn̄wọn̄de mbemiso ẹkotde ẹdọn̄ ke ediwak itie ubọ mmọn̄ ke itienna kiet kiet. Nnyịn isụk  idodomo nditem mmọn̄ oro mbemiso in̄wọn̄de man ikûdọn̄ọ. Nnyịn imesiwak ndinam utom ọtọn̄ọde ke usenubọk tutu esịm mbubịteyo, ibọde mmọn̄ inyụn̄ iyetde mme ọfọn̄ nnyịn ke mme itie ubọ mmọn̄ emi. Ẹsiyak nnyịn ibọ sụk bọket mmọn̄ kiet ye ubak ke usen.”

Edieke afo awatde ebe kiet ke otu mme itienna oro, afo emekeme ndikụt ufọkn̄wed n̄kpri nditọwọn̄, ufọkn̄wed praimari, ye ufọkn̄wed sekọndri. Ufọkn̄wed ikpọ owo ekeme ndikam ndu ke itienna. Itieutom mme bodisi ye itieutom ukara ẹdu ke edem nna oro man ẹkụt ẹte ke itienna oro enyene ukpeme ye ifụre. Afo emekeme ndikụt akamba urua ye ediwak n̄kpri ufọkurua emi mbon itọkekọn̄ ẹkemede ndidep ikọn̄udia, mfri, iyak, unen, ye mme akpan udia eken. Ndusụk mbon n̄kann̄kụk oro ẹsidi urua emi ndinam mbubehe. Edi m̀mọ̀n̄ ke mbon itọkekọn̄ emi ẹsinyene okụk ndida ndep n̄kpọ ekededi? Ndusụk mmọ ẹsitọ ekpri in̄wan̄ ikọn̄udia ẹnyụn̄ ẹnyam mbun̄wụm mmọ ke urua. Mbon eken ẹkeme ndinyam ndusụk ndomuyo m̀mê ọkọti oro mmọ ẹkebọde, ẹdade okụk oro ẹdep unam m̀mê mfri. Ih, itienna ekeme ndibiet akamba obio-in̄wan̄ utu ke ndibiet itienna. Edi ọsọ n̄kpọ ndikụt ndusụk owo ke urua ẹsakde imam ẹnyụn̄ ẹkopde idem inem, kpa nte mmọ ẹkpenamde ke obio emana mmọ.

Edieke afo awahade ufọkibọk, kiet ke otu mme dọkta ẹkeme ndidọhọ fi nte ke ibat ibat itie usọbọidem emi ẹsisọbọde n̄kpri udọn̄ọ ẹdu ke itienna; edi ẹsidọhọ ẹmen mbabuat  n̄kpọntịbe ye mme udọn̄ọ oro ẹsọn̄de ubọk ẹdi ufọkibọk. Nte an̄wan̄ade, edi akpan n̄kpọ ndinyene ikpehe oro esede aban̄a iban idịbi ye ubet uman eyen ke ufọkibọk, ke ẹtide nte ke n̄kpọ nte nseknditọ 250 ẹkeme ndimana ke ọfiọn̄ kiet ke itienna oro mbon itọkekọn̄ 48,000 ẹdụn̄de.

Ndidia Nyụhọ ke N̄kan̄ eke Spirit

Ke ofụri ererimbot, Mme Ntiense Jehovah ẹsitịmede esịt ẹban̄a nditọete mmọ eke spirit emi ẹdụn̄de ke mme itienna mbon itọkekọn̄ ke Tanzania. Mmọ ẹdi n̄kpọ nte owo 1,200 ke ofụri ofụri, ẹtịmde ẹdọn̄ ke esop 14 ye otu 3. N̄kpọ etie didie ye mmọ?

Kiet ke otu akpa n̄kpọ oro mme Christian emi ẹkenamde ke ini mmọ ẹkedide ẹdisịm mme itienna oro ekedi ndiben̄e ekpri isọn̄ ndida mbọp Ufọkmbono Obio Ubọn̄. Emi ayanam mbon itọkekọn̄ ẹfiọk ebiet emi ẹkemede ndikụt Mme Ntiense ye ebiet emi ẹdidụkde mbono esop mmọ eke urua ke urua. Ke itienna Lugufu, esop 7 ẹdu, ye ifịk ifịk mme Christian 659 ke ofụri ofụri. Ke mme mbono esop oro mmọ ẹsinịmde ke Sunday, ibat mme andidụk ke esop 7 emi ke ẹtan̄de ẹdian ẹsiwak ẹsịm n̄kpọ nte owo 1,700.

Mme Ntiense ke kpukpru itienna emi ẹsibọ ufọn n̄ko ẹto n̄kpri ye ikpọ mbono. Owo 2,363 ẹkedụk akpa mbono district oro ẹkenịmde ke itienna Lugufu. Mme Ntiense oro ẹma ẹbọp itie unịm owo baptism ke ebiet oro ọwọrọde ọkpọn̄ an̄wa mbono oro. Itie unịm owo baptism oro ekedi obube, emi ẹdiande ọkpọ man omụm mmọn̄ akama. Nditọete ẹma ẹda enan̄ukwak ẹwat mmọn̄ ẹto inyan̄ emi oyomde usụn̄ ke n̄kpọ nte kilomita iba. Sia mmọ ẹkekemede ndiwat lita mmọn̄ 20 ke ini kiet kiet, oro ọkọwọrọ ndifiak n̄ka ediwak ini. Mbon baptism emi ẹkesịnede ọfọn̄ oro owụtde iso o-bụt, ẹma ẹda ke udịm ndina baptism. Ke ofụri ofụri, owo 56 ẹma ẹna baptism ke ndibụhọ ofụri ofụri ke mmọn̄. Asan̄autom uyọhọ ini kiet emi ẹkedade ẹnam ndụn̄ọde ke akamba mbono oro ama anam an̄wan̄a nte ke imọ inịm ukpepn̄kpọ Bible ye owo 40. Inan̄ ke otu nditọ ukpepn̄kpọ esie ẹma ẹna baptism ke mbono oro.

Ọfis n̄kọk itieutom eke Mme Ntiense Jehovah anam ndutịm ọnọ mme esenyịn oro ẹsan̄ade-san̄a  ndika n̄kese mmọ kpukpru ini. Kiet ke otu mmọ ọdọhọ ete: “Nditọete nnyịn ẹnyene ifịk ke utom ukwọrọikọ. Mmọ ẹnyene akamba efakutom ndikwọrọ ikọ, ndien ke esop kiet, Ntiense kiet kiet esisịn hour 34 ke ọfiọn̄ ke utom ukwọrọikọ. Ediwak owo ẹnịm ukpepn̄kpọ Bible ition m̀mê awakde akan oro ye mbon oro ẹnyenede udọn̄. Asiakusụn̄ kiet [asan̄autom uyọhọ ini] ọkọdọhọ ke imọ ikemeke ndinyene efakutom oro ọfọnde akan emi ke ebiet ekededi. Mme owo emi ẹdude ke mme itienna oro ẹnen̄ede ẹma mme n̄wed nnyịn.”

Mme n̄wed Bible ẹsisan̄a didie ẹsịm mme itienna oro? N̄kọk itieutom esinọ asan̄a ke tren aka Kigoma, kpa obio emi odude ke mbenesụk n̄kan̄ edem usiahautịn N̄kpọdiọhọ Mmọn̄ Tanganyika. Do ke nditọete ẹsibọ mme n̄wed emi ẹnyụn̄ ẹnam ndutịm ndinọ mmọ ẹsọk mme esop. Ndusụk ini mmọ ẹsibọ ubomisọn̄ mbiomo ke ukpe okụk ẹnyụn̄ ẹda mme n̄wed oro ke idemmọ ẹka kpukpru mme itienna oro. Emi esida n̄kpọ nte usen ita m̀mê inan̄ ndiwat ke ata idiọk usụn̄.

Un̄wam N̄kpọ Obụkidem

Mme Ntiense Jehovah ke France, Belgium, ye Switzerland ẹmenen̄ede ẹnọ mbon itọkekọn̄ ke mme itienna emi un̄wam. Ndusụk mmọ ẹmeka ẹkese mme itienna emi ke Tanzania, ẹbọde unyịme ẹto Itieutom Esede Aban̄a Mme Mbubehe Idụt ye UNHCR. Mme Ntiense ke Europe ẹmebọ ata ediwak mmọn̄eba ọkọti, ọfọn̄, ikpaukot, n̄wed ufọkn̄wed, ye suọp. Ẹnọ mme n̄kpọ emi ẹsọk mmọ man ẹdeme ẹnọ kpukpru mbon itọkekọn̄, ke n̄kemuyo ye edumbet Bible emi: “Adan̄a nte ikụtde ifet, ẹyak nnyịn ifọn ido ye kpukpru owo, akpan-akpan ye mmọ emi ẹtode ke ufọk mme andinịm ke akpanikọ.”—Galatia 6:10.

Mme ndutịm unọ un̄wam emi ẹmenyene ata nti utịp, ẹnyụn̄ ẹn̄wam ediwak mbon itọkekọn̄. Kọmiti Itienna Mbon Itọkekọn̄ ke kiet ke otu itienna oro ama etịn̄ mme ikọ esịtekọm emi ete: “Nnyịn ida ke ibuot kpukpru owo ke itienna emi ndikọm mbufo ke un̄wam oro esop mbufo ọnọde utịm ikata . . . Ọfọn̄ oro ẹnọde an̄wam mbon unana esịnede iren, iban, nditọwọn̄, ọkọrọ ye nseknditọ 12,664 . . . Mbon itọkekọn̄ emi ẹdụn̄de ke itienna mbon itọkekọn̄ ke Muyovozi ẹdi owo 37,000 idahaemi. Ke ofụri ofụri, ẹma ẹn̄wam owo 12,654, m̀mê mbahade 34.2 eke ikie ke otu mmọ.”

Ke itienna efen, ẹma ẹnọ kpukpru mbon itọkekọn̄ 12,382 ọfọn̄ ita ita, ndien ẹma ẹnọ itienna efen ediwak tọsịn n̄wed ndikama ke ufọkn̄wed sekọndri ye praimari ye ke mme itie emi ẹsede ẹban̄a nditọwọn̄. Akamba owo UNHCR emi esede n̄kpọ aban̄a ndutịm ke kiet ke otu n̄kann̄kụk oro ọkọdọhọ ete: “Nnyịn imenen̄ede iwụt esịtekọm iban̄a enọ oro ikọbọde emi [oyụhọde] akwa udọn̄ mme owo ke mme itienna itọkekọn̄ emi. Enọ oro ikọbọde ke ndondo emi ekedi mme n̄wed ke n̄kpọ udọn̄n̄kpọ 5, emi mbonutom nnyịn ẹkedemede ẹnọ mbon itọkekọn̄. . . . Ẹsọsọn̄ọ etieti.”

Idem mme n̄wedmbụk n̄kpọntịbe n̄kann̄kụk ẹtịn̄ ẹban̄a un̄wam oro ẹkenọde. Akpan ibuotikọ kiet ke Sunday News eke May 20, 2001, ọkọdọhọ ete: “Ọfọn̄ Mbon Itọkekọn̄ ke Tanzania Edibehe.” Nsiondi esie eke February 10, 2002, ọkọdọhọ ete: “Mbon itọkekọn̄ ẹwụt esịtekọm ẹban̄a enọ oro koro ndusụk nditọwọn̄, emi ẹketrede ufọkn̄wed ke ntak unana ọfọn̄, ke ẹka ufọkn̄wed idahaemi.”

Ẹdu ke Ọkpọsọn̄ Idaha Edi Inanake Un̄wam

Esida n̄kpọ nte isua kiet mbemiso ata ediwak mbon itọkekọn̄ ẹmehede ye obufa usụn̄ uwem ke itienna. Mmọ ẹdu mmemmem uwem. Mme Ntiense Jehovah ke mme itienna emi ẹsida ekese ini mmọ ndibuana ọnọ-ndọn̄esịt eti mbụk otode Ikọ Abasi, kpa Bible, ye ekemmọ mbon itọkekọn̄. Mmọ ẹsitịn̄ ẹban̄a obufa ererimbot, emi kpukpru owo ‘ẹdidade ofụt mmọ ẹdom n̄kpọ ufụn̄isọn̄, ẹnyụn̄ ẹda eduat mmọ ẹdom ikwa udiọn̄-eto: ndien idụt idimenke ofụt itiene idụt, idinyụn̄ ikpepke aba ekọn̄.’ Ini oro, kpukpru owo “ẹyetie ke idak vine mmọ ye ke idak fig mmọ; ndien baba owo kiet eke edinamde mmọ ndịk ididụhe: koro edi inua Jehovah mme udịm ọdọhọ.” Nte an̄wan̄ade, edidiọn̄ Abasi emi edidi ke ererimbot oro mme itienna itọkekọn̄ mîdidụhe.—Micah 4:3, 4; Psalm 46:9.

[Ndise ke page 8]

Mme ufọk ke itienna Nduta

[Mme ndise ke page 10]

Ufọkmbono Obio Ubọn̄ Lukole (nnasia) Baptism ke Lugufu (idak)

[Ndise ke page 10]

Mbono district ke itienna Lugufu