Mbụk Eyouwem

Jehovah Emeteme Mi Toto ke Uyen

NTE RICHARD ABRAHAMSON OBỤKDE

“O Abasi, afo ama eteme mi toto n̄kedi eyenọwọn̄: ndien nsiak mme utịbe n̄kpọ fo tutu esịm ini emi.” Yak ntịn̄ ntak emi ikọ Psalm 71:17 oro enen̄erede enyene se ọwọrọde ọnọ mi.

NDITỌ Ukpepn̄kpọ Bible, nte ẹkesikotde Mme Ntiense Jehovah ini oro, ẹma ẹsobo ye eka mi, Fannie Abrahamson, ke 1924. N̄kedi isua kiet kpọt. Nte ẹkekpepde Mama mme akpanikọ Bible, enye ama esifehe ebịne mme mbọhọidụn̄ akasian mmọ mme n̄kpọ oro enye ekekpepde, enye ama esinyụn̄ ekpep mi ye akpaneka ye adiahaeka mi n̄ko. Mbemiso n̄kọtọn̄ọde ndikot n̄wed, Mama ama an̄wam mi n̄kot ibuot ediwak itie N̄wed Abasi ẹban̄ade mme edidiọn̄ Obio Ubọn̄ Abasi.

Ke utịt utịt iduọk isua 1920, ibat ibat iban ye nditọwọn̄ ẹkenam otu Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible nnyịn ke La Grande, ke Oregon Stet, U.S.A., emi ẹkemande ẹnyụn̄ ẹbọkde mi. Okposụkedi nnyịn ikodude nsannsan, mme asan̄autom emi ẹsan̄ade-san̄a, emi ẹkediọn̄ọde nte mme akaisan̄ ido ukpono, ẹma ẹsidi ẹdise nnyịn ini kiet m̀mê ikaba ke isua. Mmọ ẹma ẹsinọ mme utịn̄ikọ oro ẹnọde nsịnudọn̄, ẹsan̄a ye nnyịn ke utom ukwọrọikọ eke ufọk ke ufọk, ẹnyụn̄ ẹnyene ata udọn̄ ke idem nditọwọn̄. Ndusụk ke otu ndima nditọete oro ẹkedi Shield Toutjian, Gene Orrell, ye John Booth.

Ke 1931 owo ndomokiet ke otu nnyịn ikekemeke ndika mbono ke Columbus, Ohio, emi Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹkedade enyịn̄ oro Mme Ntiense Jehovah. Edi mme otu, nte ẹkesikotde mme esop ini oro, ye n̄kpri otu ẹdude nsannsan emi mîkodụkke mbono oro ẹma ẹsop idem ke August ndinyịme ubiere ndikere obufa enyịn̄ oro. Ekpri otu nnyịn ke La Grande  ama anam emi. Ekem, ke ubịnikọt edisuan ekpri n̄wed oro The Crisis ke 1933, mma mmụm nneme Bible nsịn ke ibuot, ndien mma nnọ ikọ ntiense ikpọn̄ ke ufọk ke ufọk ke akpa ini.

Ke mme iduọk isua 1930, ẹma ẹnen̄ede ẹbiọn̄ọ utom nnyịn. Man iyọ emi, ẹma ẹtan̄ mme otu ẹbok ke se ẹkekotde mme mbahade, emi ẹkesinịmde n̄kpri mbono, ẹnyụn̄ ẹnamde utom ukwọrọikọ, emi ẹkediọn̄ọde nte ubịnikọt mbahade, ini kiet m̀mê ikaba ke isua. Ke mme mbono emi, ẹma ẹsikpep nnyịn mme usụn̄ ukwọrọikọ ẹnyụn̄ ẹwụt nte ikpanamde n̄kpọ ukpono ukpono ye mme bodisi emi ẹbiọn̄ọde. Sia ẹkesiwakde ndimen Mme Ntiense n̄ka iso mme bodisi m̀mê esopikpe, nnyịn ima isinam ndomonse ke mme item ikpe oro ẹkemịn̄de ke babru oro ẹkekotde Ndausụn̄ Ikpe. Emi ama etịm nnyịn idem ndiyọ ubiọn̄ọ.

Nte N̄kọtọn̄ọde Ndikọri ke Akpanikọ Bible

Mma n̄ka iso ndinam n̄kọri ke ifiọk oro n̄kenyenede mban̄a mme akpanikọ Bible ye idotenyịn oro ọkọn̄ọde ke Bible kaban̄a edidu uwem ke nsinsi ke isọn̄ ke idak Obio Ubọn̄ Abasi eke heaven. Ini oro owo ikenen̄ekede iyom mbon oro mînyeneke idotenyịn edikara ke heaven ye Christ ẹna baptism. (Ediyarade 5:10; 14:1, 3) Edi, ẹma ẹsian mi ẹte ke ọkpọfọn nna baptism edieke edide mma mbiere ke esịt mi ndinam uduak Jehovah. Mma nna baptism ke August 1933.

Ke ini n̄kedide isua 12, andikpep mi ama ekere ke mmesinam ọfọn ke editịn̄ ikọ nnọ mme owo, ntre enye ama ọdọhọ Mama anam mi mbọ ukpep efen efen. Mama ama ekere ke emi ekeme ndin̄wam mi nnen̄ede nnam n̄kpọ Jehovah. Ke ntre enye ama esiyet ọfọn̄ andikpep oro ke isua kiet man ọbọ okụk ada ekpe okụk ukpepn̄kpọ mi. Ukpep oro ama enyene ufọn ke utom ukwọrọikọ mi. Ke ini n̄kedide isua 14, mma ndọn̄ọ ndon̄ode nditọwọn̄, emi akanamde ntre n̄wed ke se ibede isua kiet.

Ke 1939, asan̄autom uyọhọ ini kiet emi ekekerede Warren Henschel ama edi edem nnyịn. * Enye ekedi akamba eyeneka mi ke n̄kan̄ eke spirit, emi ekesidade mi ọwọrọ an̄wautom ke ediwak usen. Ikebịghike enye ama an̄wam mi ntọn̄ọ utom usiakusụn̄ ini nduọkodudu, orụk utom ukwọrọikọ uyọhọ ini eke ibio ini. Ke ndaeyo isua oro, ẹma ẹnam ekpri otu nnyịn akabade edi akamba otu. Ẹma ẹmek Warren asan̄autom otu, ẹnyụn̄ ẹmek mi ada Ukpepn̄kpọ Enyọn̄-Ukpeme. Ke ini Warren ọkọkpọn̄de man akanam utom ke Bethel, kpa ibuot itieutom eke Mme Ntiense Jehovah ke Brooklyn, New York, ami mma n̄kabade ndi asan̄autom otu.

Nditọn̄ọ Utom Uyọhọ Ini

Akamba utom oro n̄kenyenede nte asan̄autom otu ama anam udọn̄ mi ndidụk utom uyọhọ ini eke ofụri ini etetịm ọkọri, ndien mma ndụk utom oro ke ini n̄kedide isua 17 ke mma n̄kokụre isua ita ke ufọkn̄wed sekọndri. Papa ikabuanake ke ido ukpono nnyịn, edi  enye ama esinen̄ede ọnọ se ubon nnyịn okoyomde, enye okonyụn̄ edi owo emi enyenede ndikon̄ edumbet. Enye okoyom mi n̄ka akamba ufọkn̄wed. Nte ededi, enye ama asian mi ete ke mmekeme ndinam se ededi oro mmekde ama akam edi ndiyomke ufọk ye udia nto imọ. Ntre mma ntọn̄ọ utom usiakusụn̄ ke September 1, 1940.

Ke ini n̄koyomde ndikpọn̄ ufọk, eka mi ama ọdọhọ mi n̄kot Mme N̄ke 3:5, 6, emi ọdọhọde ete: “Buọt idem fo ye Jehovah ke ofụri esịt fo; ndien kûberi edem ke asian fo. Diọn̄ọ enye ke kpukpru usụn̄ fo, ndien enye eyenen̄ede usụn̄ fo enịm.” Ke nditịn̄ akpanikọ, ndiyak uwem mi nsịn Jehovah ke ubọk kpukpru ini enen̄ede an̄wam mi.

Ikebịghike, mma n̄ka n̄kanam utom ukwọrọikọ ke ufọt ufọt edem edere Washington Stet ye Joe ye Margaret Hart. Efakutom oro ama enen̄ede okpụhọde—in̄wan̄ enan̄, in̄wan̄ erọn̄, mme obio mbon India, ọkọrọ ye n̄kpri obio ye mme obio-in̄wan̄. Ke ini utọ eke 1941, ẹma ẹmek mi asan̄autom otu ke esop oro okodude ke Wenatchee, Washington.

Ke kiet ke otu mbono nnyịn ke Walla Walla, Washington, n̄kanam utom nte adaidaha, ndarade mme owo oro ẹkedụkde ẹdi efe mbono. Mma nda n̄kụt ekpri eyenete eren kiet nte an̄wanade ndinam ndutịm ukwak utịn̄ikọ osioro uyo, edi ikemeke. Ntre mma ndọhọ enye edinam utom mi, ami nnyụn̄ nnam esiemmọ. Ke ini Albert Hoffman, asan̄autom ikpehe, akafiakde edi edikụt ke mma n̄kpọn̄ utom mi, enye ama ada edu ufan asian mi ufọn edisọn̄ọ ndu ke itieutom mi tutu ẹnọ mi utom en̄wen. Mmesiti item emi kpukpru ini.

Ke August 1941, Mme Ntiense Jehovah ẹma ẹdiomi ata akamba mbono ke St. Louis, Missouri. Joe ye Margaret Hart ẹma ẹdori ọkọm ke edem ubomisọn̄ mbiomo mmọ ẹnyụn̄ ẹdọn̄ nnyan n̄kpọitie. Nnyịn mme asiakusụn̄ usụkkiet ima isan̄a ke ubomisọn̄ mbiomo oro ika St. Louis emi ekedide kilomita 2,400. Akada nnyịn n̄kpọ nte urua kiet ke uka ye urua kiet ke unyọn̄. Mme bodisi ẹkedọhọ ke n̄wakn̄kan ibatowo oro ẹkedụkde mbono oro ekedi 115,000. Idem okposụkedi etiede nte ibat mme andidụk ama osụhọde akan oro, ama enen̄ede awak akan n̄kpọ nte Mme Ntiense 65,000 emi ẹkedude ke United States ini oro. Mbono oro ama ọnọ nsịnudọn̄ ke n̄kan̄ eke spirit.

Utom ke Bethel Brooklyn

Ke mma n̄kafiak nnyọn̄ n̄kesịm Wenatchee, mma mbọ leta emi ẹkedade ẹkot mi ndinam utom ke Bethel Brooklyn. Ke mma n̄kedi ndisịm ke October 27, 1941, ẹma ẹda mi ẹka itieutom Nathan H. Knorr, esenyịn ufọk umịn̄n̄wed. Enye ama etịn̄ ke ofụri esịt ọnọ mi nte Bethel etiede onyụn̄ ọsọn̄ọ etịn̄ ete ke edi akpan n̄kpọ ndisọn̄ọ nyịre ye Jehovah man owo okụt unen ke Bethel. Ekem ẹma ẹda mi ẹka Itieutom Unọ N̄wed Ọwọrọ ẹnyụn̄ ẹnọ mi utom ndibọp mme katọn oro ẹdinọde ẹwọrọ.

Ke January 8, 1942, Joseph Rutherford, emi akadade usụn̄ ke otu Mme Ntiense Jehovah ke ofụri ererimbot, ama akpa. Ke usen ition  ẹma ẹkebe mme akamautom N̄ka ẹma ẹmek Brọda Knorr ẹte ada itie esie. Ke ini W. E. Van Amburgh, emi ekedide ewetn̄wed ye akamaokụk N̄ka ke anyan ini, ọkọtọtde emi ọnọ ubon Bethel, enye ama ọdọhọ ete: “Mmeti ini emi C. T. Russell akakpade [ke 1916] J. F. Rutherford onyụn̄ adade itie esie. Ọbọn̄ ama aka iso ndinọ ndausụn̄ nnyụn̄ ndiọn̄ utom Esie. Idahaemi, mmenen̄ede nnịm nte ke utom emi ayaka iso ndikọri ke emi Nathan H. Knorr edide etieibuot mi, koro enye edide utom Ọbọn̄, idịghe utom owo.”

Ke February 1942, ẹma ẹtọt ke ẹmọn̄ ẹtọn̄ọ “Akwa Ukpep ke Utom Ukara Abasi.” Ẹkediomi enye man ẹnọ mbon oro ẹdude ke Bethel ukpep man ẹfori ukeme unam ndụn̄ọde ke mme ibuot nneme Bible, ntịm ntọt mmọ nte odotde, nnyụn̄ nneme enye uforo uforo. Ukpep oro n̄kọbọde ke mbemiso ke editịn̄ ikọ nnọ mme owo ama an̄wam mi ndisọsọp nnam n̄kọri.

Ikebịghike, ẹma ẹnọ mi n̄ka Itieutom Utịmutom, emi ekesede aban̄a utom ukwọrọikọ Mme Ntiense ke United States. Nte ini akakade ke isua oro, ẹma ẹbiere ndifiak ntọn̄ọ ndutịm edinọ mme asan̄autom ẹka ẹkese otu Mme Ntiense. Ekem, ẹkedi ẹdikot mme asan̄autom emi ẹsan̄ade-san̄a mi, mme esenyịn circuit, emi ẹkesikotde mme asan̄autom nditọete. Ke ndaeyo isua 1942, ẹma ẹdiomi ukpepn̄kpọ ke Bethel man ẹnọ nditọete iren ukpep kaban̄a orụk utom emi, ndien mma nsịne ke otu mbon oro ẹkenọde ukpep emi. Mmenen̄ede nti nte Brọda Knorr, kiet ke otu mme andikpep, ọkọsọn̄ọde etịn̄ ọkpọ ikọ emi: “Ẹkûdomo ndinem owo esịt. Ke akpatre mbufo idinemke owo ndomokiet esịt. Ẹnem Jehovah esịt, ndien mbufo ẹyenem kpukpru mbon oro ẹmade Jehovah esịt.”

Ẹketọn̄ọ utom emi ẹsan̄ade-san̄a mi ke October 1942. Ndusụk nnyịn ke Bethel ima isibuana ke utom emi ke ndusụk utịturua, ikade ikese mme esop oro ẹyomde usụn̄ ẹkpọn̄ New York City ke kilomita 400. Nnyịn ima isidụn̄ọde utom ukwọrọikọ esop ye ibat mme andidụk mbono esop, inịm mbono ye mbon oro ẹsede enyịn ke esop, inọ utịn̄ikọ kiet m̀mê iba, inyụn̄ isan̄a ye Mme Ntiense do ke an̄wautom.

Ke 1944, mma nsịne ke otu mbon oro ẹkesiode ke Itieutom Utịmutom ẹnọ ẹka utom oro ẹsan̄ade-san̄a ke ufan̄ ọfiọn̄ itiokiet, nnamde utom ke Delaware, Maryland, Pennsylvania, ye Virginia. Ke ukperedem, ke ufan̄ ọfiọn̄ ifan̄, mma n̄ka n̄kese mme esop ke Connecticut, Massachusetts, ye Rhode Island. Ke mma n̄kafiak nnyọn̄ ndi Bethel, n̄kanam utom ke ibio ini ke ọfis ye Brọda Knorr ye ewetn̄wed esie, Milton Henschel, ke ntre mma mmehe ye utom nnyịn eke ofụri ererimbot. Mma nsinam utom n̄ko ke ibio ini ke Ọfis Abatokụk ke idak W. E. Van Amburgh ye udiana esie, Grant Suiter. Ekem, ke 1946, ẹma ẹnam mi esenyịn ke ediwak itieutom ke Bethel.

Ikpọ Ukpụhọde ke Uwem Mi

Ke adan̄aemi n̄kesikade n̄kese mme esop ke 1945, mma mmehe ye Julia Charnauskas ke Providence, Rhode Island. Etisịm ufọt ufọt 1947 nnyịn ima ikere ndidọ ndọ. Mma mma utom Bethel etieti, edi ini oro, owo ikesinyịmeke ẹda nsan̄a ndọ ẹdi ẹdinam utom ke Bethel. Ntre, ke January 1948, mma n̄kpọn̄ Bethel, ami ye Julia (Julie) inyụn̄ idọ ndọ. Mma nnyene utom ibio ini ke akwa ufọkurua ke Providence, nnyịn ima inyụn̄ itọn̄ọ utom usiakusụn̄ ọtọkiet.

Ke September 1949, ẹma ẹkot mi ndinam utom circuit ke ufọt edem edere ye edem usoputịn Wisconsin. Ekedi akamba ukpụhọde ọnọ mi ye Julie ndikwọrọ ikọ ke n̄kpri obio ye mme obio in̄wan̄ ufene. Ini etuep ẹma ẹsinen̄ede ẹbịt ẹnyụn̄ ẹbịghi, ndien ama esidu ediwak urua emi ẹkesibịtde ẹkan ice, snow ẹnyụn̄ ẹdepde ekese. Nnyịn ikenyeneke ubomisọn̄. Nte ededi, kpukpru ini owo ama esimen nnyịn akayak ke esop en̄wen.

Esisịt ini ke mma n̄kọtọn̄ọ utom circuit, nnyịn ima inyene mbono circuit. Mmeti nte n̄kenen̄erede ndụn̄ọde man n̄kụt nte ke ẹse ẹban̄a kpukpru n̄kpọ, ndien emi ama anam ndusụk owo ẹkop nnyekidem. Ntre Nicholas Kovalak, esenyịn district, ama etịn̄ ifụre ifụre ete ke ama emehe nditọete do ndinam n̄kpọ  nte mmọ ẹfiọkde ye nte ke iyomke ami ndomo ndise mban̄a kpukpru n̄kpri n̄kpọ. Item oro aman̄wam mi ke ini nsede mban̄a ediwak ifetutom toto ke ini oro.

Ke 1950, ẹma ẹnọ mi utom ibio ini—ndise enyịn ke ndiyom ufọkidụn̄ nnọ mbon oro ẹdidụkde akpa ke otu ikpọ mbono nnyịn ke An̄wambre Yankee ke New York City. Mbono oro ekedi n̄kpọ nduaidem tọn̄ọ ke ntọn̄ọ tutu esịm utịt, ndien n̄wakn̄kan ibat mme andidụk emi ẹkedide 123,707 ẹketo idụt 67! Ke mbono oro ama okokụre, ami ye Julie ima ifiak itọn̄ọ utom oro ẹsan̄ade-san̄a. Nnyịn ima inen̄ede ikop inem utom circuit. Nte ededi, nnyịn ikekere ke ikpenyene ndika iso nnọ idem nnyịn ndinam utom ekededi. Ntre kpukpru isua nnyịn ima isisịn eben̄e iyom utom Bethel ye utom isụn̄utom. Ke 1952 nnyịn ima idat esịt ndibọ ikot ndidụk ọyọhọ otu 20 eke Ufọkn̄wed Enyọn̄-Ukpeme Ukpep Bible eke Gilead, emi nnyịn ikọbọde ukpep utom isụn̄utom.

Utom Esenidụt

Ke ima ikokụre ukpep ke 1953, ẹkenọ nnyịn ika Britain, emi n̄kanamde utom district ke edem usụk England. Ke se isụhọrede ikan isua kiet ama ekebe ke utom emi, emi ami ye Julie ikenen̄erede ima, idem ama akpa nnyịn ke ini ẹkedọhọde nnyịn ika Denmark. Ẹma ẹyom obufa owo ekese enyịn ke n̄kọk itieutom Denmark. Ẹma ẹnọ mi n̄ka sia n̄kodude n̄kpere, mma n̄konyụn̄ mbọ ukpep ke Brooklyn ndinam orụk utom oro. Nnyịn ima idụk nsụn̄ikan̄ ika Netherlands inyụn̄ idụk tren do ika Copenhagen, Denmark. Nnyịn ikebehe do ke August 9, 1954.

Kiet ke otu mfịna oro akanade ẹse ẹban̄a ekedi nte ke ibat ibat nditọete oro ẹkekamade ifetutom ikenyịmeke ndausụn̄ otode ibuot itieutom ke Brooklyn. N̄ko, owo ita ke otu owo  inan̄ oro ẹkesikabarede n̄wed nnyịn ẹsịn ke usem Danish ẹma ẹkpọn̄ Bethel ndien ke akpatre ẹtre ndibuana ye Mme Ntiense Jehovah. Edi Jehovah ama eyere akam nnyịn. Asiakusụn̄ iba, Jørgen ye Anna Larsen, emi ẹma ẹkenam utom ukabade n̄wed ibio ini, ẹma ẹnọ idemmọ ndinam ke uyọhọ ini. Ke ntem ẹma ẹka iso ndikabade magazine nnyịn nsịn ke usem Danish ye unana editaba nsiondi ekededi. Jørgen ye Anna Larsen ẹsụk ẹdu ke Bethel ke Denmark, ndien Jørgen edi anam ndutịm Kọmiti N̄kọk Itieutom.

Brọda Knorr ndisidi kpukpru ini ekedi ata n̄kpọ nsịnudọn̄ ini oro. Enye ama esida ini osụhọde etetie onyụn̄ enyene nneme ye owo kiet kiet, obụk mme ifiọkutom oro ẹnamde ẹfiọk nte ẹkemede ndikọk mme mfịna. Ke ini enye ekedide ke 1955, ẹma ẹbiere ke nnyịn ikpenyene ndibọp obufa n̄kọk itieutom emi enyenede ufọk umịn̄n̄wed man nnyịn ikpemịn̄ magazine inọ Denmark. Ẹma ẹdep isọn̄ ke edere edere esịt obio Copenhagen, ndien etisịm ndaeyo 1957, nnyịn ima iwọrọ ika obufa ufọk oro ẹkebọpde. Harry Johnson, emi akasan̄ade ye Karin n̄wan esie edibehe ke ndondo oro ke Denmark ke ẹma ẹkekụre ukpep ọyọhọ otu 26 eke Gilead, ama an̄wam nditan̄ ukwak umịn̄n̄wed nnyịn mbok nnyụn̄ nnam enye ọtọn̄ọ utom.

Nnyịn ima inam n̄kọri ke ndutịm oro ikanamde ndisinịm ikpọ mbono ke Denmark, ndien ifiọk oro n̄kenyenede ke nditịm ikpọ mbono ke United States ama an̄wam mi. Ke 1961 mme owo ẹtode idụt 30 ẹkedụk akamba mbono ofụri ererimbot nnyịn ke Copenhagen. N̄wakn̄kan ibatowo ekedi 33,513. Ke 1969, nnyịn ima inịm mbono oro ekedide n̄kponn̄kan mbono oro akanam ẹnịmde ke Scandinavia, emi n̄wakn̄kan ibatowo ekedide 42,073!

Ke 1963, ẹma ẹkot mi ndidụk ọyọhọ otu 38 eke Gilead. Emi ekedi ukpep oro ẹkenọde ke ọfiọn̄ duop, emi ẹkediomide akpan akpan ẹnọ mme anamutom ke n̄kọk itieutom. Ekedi n̄kpọ inemesịt ndifiak ndu ye ubon Bethel Brooklyn nnyụn̄ n̄kọ ifiọk nto mbon oro ẹma ẹkenam utom ke ediwak isua ndise mban̄a utom ke ibuot itieutom.

Ke mma n̄kokụre ukpep emi, mma mfiak nnyọn̄ Denmark man n̄kese mban̄a utom do. Ke adianade do, mma nnyene ifet edinam utom nte esenyịn zone, n̄kade n̄kese mme n̄kọk itieutom ke n̄kan̄ edem usoputịn ye edem edere Europe man nnọ mbonutom do nsịnudọn̄ nnyụn̄ n̄n̄wam mmọ ẹnam utom mmọ. Mmanam utom emi ke ata ndondo emi ke Edem Usoputịn Africa ye Caribbean.

Ke utịt utịt iduọk isua 1970, nditọete ke Denmark ẹma ẹtọn̄ọ ndiyom ebiet emi ẹkemede ndibọp akamba n̄kọk itieutom kaban̄a n̄kaiso utom edikabade ye edimịn̄ n̄wed. Ẹma ẹkụt ekpri ediye isọn̄ emi oyomde usụn̄ ke n̄kpọ nte kilomita 60 ke edem usoputịn Copenhagen. Mma ntiene ndiomi nnyụn̄ ntịm nte ẹdibọpde obufa n̄kọk itieutom emi, ndien ami ye Julie ima idori enyịn ndidụn̄ ye ubon Bethel ke ediye obufa ufọkidụn̄ esie. Nte ededi, nnyịn ikodụn̄ke.

Ndifiak Nnyọn̄ Brooklyn

Ke November 1980, ẹma ẹkot mi ye Julie idinam utom ke Bethel Brooklyn, nnyịn ima inyụn̄ idi idibehe ke January 1981. Ini oro nnyịn ikodu ke utịt utịt iduọk isua 50, ndien ke ima ikada se ibede mbahade iba ke isua uwem nnyịn inam utom ye ndima nditọete nnyịn ke Denmark, ikememke utom ndifiak nnyọn̄ United States. Edi, nnyịn ikesịnke esịt ke ebiet emi nnyịn ikpamade ndidu edi ikodomo ndiwụk ekikere ke obufa itieutom nnyịn ye n̄kpọ-ata ekededi emi mmọ ẹkamade.

Nnyịn ima idi idisịm Brooklyn inyụn̄ itọn̄ọ utom. Ẹkenọ Julie aka itieutom ubatokụk,  anamde mbiet utom emi enye akanamde ke Denmark. Ẹkenọ mi n̄ka Itieutom Uwetn̄wed man n̄kan̄wam ke nditịm mme n̄wed nnyịn. Ntọn̄ọ ntọn̄ọ iduọk isua 1980 ekedi ini oro nnyịn ikọtọn̄ọde ndinam mme ukpụhọde ke nte nnyịn ikesinamde mme n̄kpọ ke Brooklyn, sia nnyịn ikokpụhọrede ito edida ukwak utaip n̄wed ye edida ufiop n̄ket ntan̄ ikọ mbok idụk edida kọmputa ye ndutịm umịn̄n̄wed eke ndondo emi. N̄kọfiọkke n̄kpọ ndomokiet mban̄a kọmputa edi mma mfiọk nte ẹtịmde utom ye ndinam utom ye mme owo.

Esisịt ini ke oro ebede, ama oyom ẹnen̄ede ẹtịm Itieutom Uwet Ndise nte nnyịn ikọtọn̄ọde ndimịn̄ n̄wed ke ọyọhọ uduot nnyụn̄ nda mbuwed ye ndise oro ẹnyenede ọyọhọ uduot. Okposụkedi mmen̄kọdiọn̄ọke ndiwet ndise, mma n̄n̄wam ndinam ndutịm. Ntre mma nnyene ifet edise mban̄a itieutom oro ke isua usụkkiet.

Ke 1992, ẹma ẹnọ mi n̄kan̄wam Kọmiti Usio N̄wed eke Otu Ukara ndien ekem ẹnọ mi n̄ka Ọfis Abatokụk. Ke n̄ka iso ndinam utom oro enyenede n̄kpọ ndinam ye okụk Mme Ntiense Jehovah mi.

Utom Oro Nnamde Toto ke Uyen

Toto ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ini uyen ye ke ofụri isua 70 oro nsịnde ke utom oro ẹyakde idem ẹnọ, Jehovah amada Ikọ esie, kpa Bible, ye nti nditọete ke utịbe utịbe esop esie eteme mi ke ime. Mmodu ke utom uyọhọ ini mbe isua 63, ndien nnam utom ke isua 55 ke otu emi ye anam-akpanikọ n̄wan mi, Julie. Ke akpanikọ, Jehovah enen̄ede ọdiọn̄ mi.

Ko ke edem ke 1940 ke ini n̄kọkpọn̄de ufọk man n̄kanam utom usiakusụn̄, ete mi ama asak ubiere oro n̄kanamde onyụn̄ ọdọhọ ete: “Eyen mi, ama ọkpọn̄ ufọk aka akanam utom emi, kûkere ke emekeme ndifehe ndiyom un̄wam nto mi.” Akananam nnamke oro ke ofụri isua emi. Jehovah ọmọnọ se inanade mi ke ntatubọk, ediwak ini adade nti ekemmọ Christian ọnọ. Ke ukperedem, ete mi ama edi edima utom nnyịn, ama onyụn̄ akam anam n̄kọri ke ndikpep akpanikọ Bible mbemiso enye akakpade ke 1972. Mama, emi ekenyenede idotenyịn uwem eke heaven, ama aka iso ndinam n̄kpọ Jehovah ke edinam akpanikọ tutu akpa ke 1985, ke ini ekedide isua 102.

Okposụkedi mme mfịna ẹsidemerede ke utom uyọhọ ini, akananam ami ye Julie ikereke ndikpọn̄ utom nnyịn. Jehovah esisọn̄ọ nnyịn idem kpukpru ini ndika iso nnam utom emi. Idem ke ini ete ye eka mi ẹkesọn̄de ẹnyụn̄ ẹyomde un̄wam, adiahaeka mi, Victoria Marlin, ama ese aban̄a mmọ ima ima. Nnyịn imenen̄ede iwụt esịtekọm iban̄a un̄wam esie, emi anamde nnyịn ika iso inam utom uyọhọ ini.

Julie ọmọsọn̄ọ ada ọnọ mi ibetedem ke kpukpru utom nnyịn, adade emi nte ubak uyakidem esie nnọ Jehovah. Ndien okposụkedi ndide isua 80 idahaemi idem mînyụn̄ isọn̄ke mi, Jehovah enen̄ede ọdiọn̄ mi. Mmesinen̄ede mbọ nsịnudọn̄ nto andiwet psalm, emi ke ama ọkọdọhọ ke Abasi eketeme imọ toto ke uyen, ekeben̄ede ete, ‘N̄ko, O Abasi, kûkpọn̄ mi tutu nsiak odudu fo nnọ mmọ eke ẹdidide.’—Psalm 71:17, 18.

[Ikọ idakisọn̄]

[Ndise ke page 20]

Ye Mama ke 1940, ke ini n̄kọtọn̄ọde utom usiakusụn̄

[Ndise ke page 21]

Ye ekemmọ mme asiakusụn̄, Joe ye Margaret Hart

[Ndise ke page 23]

Usen ndọ nnyịn ke January 1948

[Ndise ke page 23]

Ke 1953, ye ekemmọ nsan̄a ubet ukpepn̄kpọ Gilead. To ke ufien ka nnasia: Don ye Virginia Ward, Geertruida Stegenga, Julie, ye ami

[Ndise ke page 23]

Ye Frederick W. Franz ye Nathan H. Knorr ke Copenhagen, Denmark, 1961

[Ndise ke page 25]

Ye Julie mfịn