Uyai Edibotn̄kpọ Jehovah

‘Uwak Inyene Emi Ẹdude ke Inyan̄ibom’

SỤN̄SỤN̄ ofụm mbubịteyo esinam akpa adaha, osiode awawa ọkọtọ mbenesụk. Inem inem uyom awawa emi esinen̄ede enem ediwak owo oro ẹkade esụk man ẹkenọ idem inemesịt. *

Mbeninyan̄ oro ẹniọn̄de ke ediwak tọsịn kilomita ke ofụri ererimbot ẹdi utọ esụk oro. Mbeninyan̄ emi ẹbaharede mmọn̄ ye obot, ẹnyụn̄ ẹnịm adan̄a oro inyan̄ibom etrede. Nte Andibot akanamde mmọ edi oro. Ke etịn̄de aban̄a idemesie, Abasi ọdọhọ ke imọ ‘imenịm ntan ke adan̄a inyan̄.’ Enye adian do ete: “Inyan̄ idibehe enye; ndien odụt [m̀mê, awawa] esie okpot, edi ikanke; oyomo uyom, edi ikan̄ake enye.”—Jeremiah 5:22; Job 38:8; Psalm 33:7.

Mmọn̄ ofụk akamba ikpehe ekondo Isọn̄ nnyịn akan nte ofụkde ekondo efen ekededi. Mmọn̄ ofụk se ikande mbahade 70 eke ikie ke ekondo nnyịn. Ke ini Jehovah eketịmde isọn̄ man mme owo ẹdụn̄, enye ama owụk ete: “Yak mmọn̄ ke idak enyọn̄ oboho ke ebiet kiet, yak edisat isọn̄ onyụn̄ ọwọrọ: ndien edi ntre.” Mbụk oro adian do ete: “Abasi okot edisat isọn̄ ete, Obot; onyụn̄ okot mmọn̄ emi obohode, ete Inyan̄: ndien Abasi okụt ete ẹfọn.” (Genesis 1:9, 10) Nso ufọn ke inyan̄ibom anam?

Inyan̄ibom enyene ediwak n̄wọrọnda ufọn, ndien ẹkenam enye man enịm mme odu-uwem n̄kpọ uwem. Ke uwụtn̄kpọ, mmọn̄ enyene ukeme ndimụm ufiop n̄kama. Ntem, inyan̄ibom etie nte akamba tan̄k emi ẹdọn̄de ufiop ofụm, ndien ufiop ofụm emi isiyakke tuep owot owo ke ini ọkpọsọn̄ etuep.

Mmọn̄ enyene ukeme ndinịm uwem ke usụn̄ en̄wen. Mmọn̄ ekeme ndisọsọp nnam n̄kpọ eyemede akan n̄kpọ efen ekededi. Sia mme ndutịm uwem ẹkọn̄ọde ke nte mmọn̄ibọk ẹnamde utom ke idem owo, oyom mmọn̄ man mme n̄kpatan̄a n̄kpọ ẹtode mmọn̄ibọk ẹbuaha. Mmọn̄ enyene akpan udeme ke ediwak mmọn̄ibọk emi ẹdude ke mme odu-uwem nsen. N̄wed oro The Sea ọdọhọ ete: “Kpukpru orụk odu-uwem n̄kpọ ẹyom mmọn̄—emi akpan akpan enyenede ndito inyan̄ibom, ndien idem mme eto ye mme unam emi ẹdude ke obot ẹyom mmọn̄ inyan̄ibom emi n̄ko.”

Inyan̄ibom enyene akpan udeme n̄ko ke ndinam ofụm asana. N̄kpri eto ye unam oro enyịn mîkwe, emi ẹfiọrọde ke inyan̄ibom ẹsikot ofụm emi ẹkotde carbon dioxide ẹnyụn̄ ẹsion̄o ofụm emi ẹkotde oxygen. Nte anam ndụn̄ọde kiet ọdọhọde, “ke otu eti ofụm [oxygen] oro ẹsibuahade ye ofụm n̄kann̄kụk ke isua kiet kiet, mbahade 70 eke ikie ẹsito n̄kpri mbiet ẹdude ke inyan̄.”

Ẹkeme n̄ko ndinyene mme oto-obot ibọk usọbọ nto inyan̄ibom. Ke ediwak isua ikie, ẹmeda n̄kpatan̄a n̄kpọ ẹtode iyak ẹnam ibọkusọbọ. Ẹmeda aran ọniọk mbakara (Cod-liver oil) ẹnam n̄kpọ ke anyan ini idahaemi. Ke ata ndondo emi, ẹda mmọn̄ibọk ẹsiode ke iyak ye mme unam-mmọn̄ eken ẹsọbọ ikọn̄ obun̄wek ọkọrọ ye kansa, ẹnyụn̄ ẹda ẹwot ifọt udọn̄ọ.

Ẹsịn ukeme ndibat mme ufọn efen efen oro ẹdiade ẹto inyan̄ibom. Ke adan̄aemi owo mîdikemeke ndibat mme ufọn emi mma,  mme anam ndụn̄ọde ẹkere ke ekpere ndidi mbahade iba ke itie ita ke otu mme n̄kpọ oro inyenede ke ekondo nnyịn ẹto inyan̄ibom. Emi ọsọn̄ọ nte ke ẹkenam inyan̄ibom ye uduak—man ọnọ se uwem oyomde onyụn̄ enịm uwem. Emi ekem didie ntem ye se Bible okotde ‘uwak inyene emi ẹdude ke inyan̄ibom’!—Deuteronomy 33:19, NW.

Imọnọ Jehovah ubọn̄ nte Akwa Ọdiọn̄-Ndudiọn̄ ye Andinam mme n̄kpọ emi. Emi ama anam Nehemiah ada mme ikọ emi otoro enye: “Afo edi enye, O Jehovah, afo ikpọn̄: edi afo akanam ikpa-enyọn̄, . . . inyan̄ ye kpukpru se idude ke esịt, afo onyụn̄ enịm kpukpru mmọ uwem.”—Nehemiah 9:6.

[Ikọ idakisọn̄]

[Ekebe/Mme ndise ke page 9]

Mmọn̄, Ofụm, ye Awawa

Mmọn̄ ye ofụm ẹsisio akamba awawa emi ekemede ndinam ata akamba uyom ke ini enye ọtọde ke ufọt ikpọ itiat, nte enye emi ẹkụtde mi ke California, United States. Awawa ẹsiwak ndidi kiet ke otu n̄kpọ oro ẹnamde idem akpa owo aban̄a inyan̄ibom, owutde akwa odudu emi inyan̄ibom enyenede. Mmọ n̄ko ẹdi n̄kpọ ndyọ oro ẹtide owo akwa odudu Andibot. Jehovah edi enye emi “edighịde ke odụt [m̀mê, awawa] inyan̄.” “Enye ada odudu esie osụk inyan̄ ubọk.” (Job 9:8; 26:12) Ke akpanikọ, “Jehovah ke enyọn̄ ọmọsọn̄ akan uyom ediwak mmọn̄, kpa n̄kpọsọn̄ aya inyan̄ ibom.”—Psalm 93:4.

Utatan Emi Ofụm Obokde

Ndusụk ini, ndiye utatan oro ofụm obokde esidu ke mbeninyan̄, utọ nte eboho utatan oro ẹkụtde mi, oro odude ke mbenesụk Namibia, ke usụk usụk Africa. Ofụm esinam utatan emi enyene nsio nsio mbiet. Ke adan̄aemi ndusụk eboho utatan ẹkemede nditie nte n̄kpri ibomibom, mbon eken ẹsikon̄ ẹsịm n̄kpọ nte mita 400. Utọ n̄kon̄kon̄ eboho utatan oro ẹn̄wam nnyịn ndifiọk se ikọ Bible emi, “ntan emi odude ke mben inyan̄,” ọwọrọde. Ẹda enye nditịn̄ mban̄a n̄kpọ emi owo mîkemeke ndibat, emi ọsọn̄de owo ndifiọk. (Genesis 22:17) Nnyịn imeten̄e Andibot, emi akadade utọ utatan oro esịn ọkọ abaha inyan̄ibom.

[Ndise ke page 9]

Usoputịn ke Itụn̄ Mbenesụk Biafra, Cameroon