Armageddon Ata Eti Ntọn̄ọ

ẸDA ikọ oro “Armageddon” ẹto ikọ Hebrew oro “Har–​Magedon,” m̀mê “Obot Megiddo.” Ẹkụt ikọ emi ke Ediyarade 16:16, emi ọdọhọde ete: “Ẹtan̄ mmọ ẹbok ọtọkiet ke ebiet emi ẹkotde ke usem Hebrew, Har–Magedon.” Mmanie ke ẹtan̄ ẹbok ọtọkiet ke Armageddon, ndien ntak-a? Ediyarade 16:14 ọdọhọ ke ẹtan̄ “ndidem ofụri isọn̄,” ẹbok ọtọkiet ẹnọ “ekọn̄ akwa usen Abasi Ata Ọkpọsọn̄.” Ih, idem ikọ emi akam ededemede mme mbụme efen. M̀mọ̀n̄ ke “ndidem” emi ẹdin̄wana ekọn̄ emi? Ntak emi mmọ ẹdin̄wanade, ndien mmọ ẹdin̄wana ye mmanie? Ndi mmọ ẹdida mme n̄kpọekọn̄ oro ẹwotde akpakịp udịmowo ẹn̄wana nte ediwak owo ẹkerede? Ndi mme owo ẹyebọhọ Armageddon? Yak Bible ọbọrọ.

Ndi sia ẹsiakde “Obot Megiddo” ọwọrọ ke ẹdin̄wana Armageddon ke akpan obot kiet ke Ufọt Ufọt Edem Usiahautịn? Baba. Akpa kan̄a, utọ obot oro idụhe—n̄kukụre se idude ke ndon Megiddo eset edi ekpri ibombom emi okon̄de mita 20 kpọt. Ke adianade do, ofụri ikpehe Megiddo ikpekemke kpukpru “ndidem isọn̄ ye udịmekọn̄ mmọ.” (Ediyarade 19:19) Nte ededi, ke Megiddo ke ẹkesin̄wana ndusụk ke otu ata ikpọ ekọn̄ Ufọt Ufọt Edem Usiahautịn man ẹfiọk owo emi enyenede odudu akan. Ntre, Armageddon ada aban̄a ata akamba ekọn̄ oro ẹdade ẹfiọk owo emi enyenede odudu akan, emi owo kiet kpọt enen̄erede ọwọrọ ada nte andikan.—Se ekebe oro “Megiddo—Ata Eti Uwụtn̄kpọ” ke page 5.

Armageddon ikemeke ndidi ikpîkpu ekọn̄ oro ndidem isọn̄ ẹn̄wanade, sia Ediyarade 16:14 ọdọhọ ke “ndidem ofụri isọn̄,” ẹdiana kiet man ẹn̄wana “ekọn̄ akwa usen Abasi Ata Ọkpọsọn̄.” Jeremiah ọkọdọhọ ke ntịn̄nnịm ikọ oro spirit Abasi akanamde enye ewet ete ke “mmọ eke Jehovah ediwotde . . . ẹyetọn̄ọ ke utịt ererimbot ẹna ẹsịm ke utịt ererimbot.” (Jeremiah 25:33) Ntem, Armageddon idịghe ekọn̄ oro mme owo ẹn̄wanade ke akpan ebiet ke Ufọt Ufọt Edem Usiahautịn. Enye edi ekọn̄ Jehovah, ndien enye edin̄wana ekọn̄ emi ke ofụri ekondo.

Nte ededi, fiọk ete ke Ediyarade 16:16 okot Armageddon “ebiet.” Ke Bible, “ebiet” ekeme ndiwọrọ nte n̄kpọ etiede—ntre ikọ emi owụt nte ofụri ererimbot edidianade kiet an̄wana ye Jehovah. (Ediyarade 12:6, 14) Ke Armageddon, kpukpru mme idụt isọn̄ ẹyediana kiet ẹn̄wana ye “mme udịmekọn̄ oro ẹdude ke heaven” emi “Edidem ndidem ye Ọbọn̄ mbọn̄,” Jesus Christ, adade usụn̄.—Ediyarade 19:14, 16.

Nso kaban̄a emi mme owo ẹdọhọde ke Armageddon edidi enyene-ndịk ekọn̄ oro ẹkamade n̄kpọekọn̄ oro owotde mme owo ke ọkwọkudịm, ẹsobo isọn̄, m̀mê emi utịn, mme ntantaọfiọn̄, ye mme ekondo eken ẹdiduọde ẹfụk isọn̄? Ndi Abasi ima akpayak ubonowo ye ebietidụn̄ mmọ, kpa isọn̄, ẹtak ntre ke utọ enyene-ndịk nsobo oro? Baba. Enye etịn̄ in̄wan̄-in̄wan̄ ete ke imọ ikobotke isọn̄ “ke ikpîkpu,” edi ke ikobot “enye man ẹdụn̄ ke esịt.” (Isaiah 45:18; Psalm 96:10) Jehovah ididaha Armageddon ikịm ikan̄ ita isọn̄. Utu ke oro, enye edikam osobo “mmọ oro ẹsobode isọn̄.”—Ediyarade 11:18.

 Armageddon Edin̄wana Ini Ewe?

Ke ediwak isua ikie idahaemi, akpan mbụme oro anamde mme owo ẹnọ akpakịp nsio nsio ekikere edi, Armageddon edin̄wana ini ewe? Ndida se mme itien̄wed en̄wen ke Bible ẹtịn̄de ndụn̄ọde n̄wed Ediyarade ekeme ndin̄wam nnyịn ifiọk ini emi akpan ekọn̄ emi edin̄wanade. Ediyarade 16:15 abuan Armageddon ye Jesus ndidi nte inọ. Ukem uwụtn̄kpọ emi ke Jesus akada etịn̄ aban̄a ini emi enye edidide edisobo editịm n̄kpọ emi.—Matthew 24:43, 44; 1 Thessalonica 5:2.

Nte mme ntịn̄nnịm ikọ Bible oro ẹsude ẹwụtde, mme akpatre usen editịm n̄kpọ emi ẹketọn̄ọ toto ke 1914. * Se Jesus okokotde “akwa ukụt” edidi akpatre ikpehe mme akpatre usen emi. Bible itịn̄ke nte “akwa ukụt” edibịghide, edi afanikọn̄ oro enye edidade edi ọyọdiọk akan orụk eke akanam mîdụhe ke ererimbot. Akwa ukụt oro edikosụn̄ọ ke Armageddon.—Matthew 24:21, 29.

Sia Armageddon edide “ekọn̄ akwa usen Abasi Ata Ọkpọsọn̄,” idụhe owo ndomokiet oro ekemede ndidorode usen oro ẹdin̄wanade ekọn̄ emi. Jehovah ‘enịm ini’ emi ekọn̄  oro editọn̄ọde. Enye idinyụn̄ “ibehe ini.”—Habakkuk 2:3.

Edinen Abasi An̄wana Edinen Ekọn̄

Nte ededi, ntak emi Abasi edin̄wanade ekọn̄ ke ofụri ererimbot? Armageddon edi itai ye aban̄ ye kiet ke otu akpan edu Abasi, oro edi edinen ikpe. Bible ọdọhọ ke “Jehovah [ama] edinen ikpe.” (Psalm 37:28) Enye okụt kpukpru ufịk oro ẹfịkde mme owo tọn̄ọ ẹkebot owo. Se inamde enye ayat esịt ke nnennen usụn̄ edi oro. Ntre, enye emek Eyen esie ete an̄wana edinen ekọn̄ man osobo ofụri idiọk editịm n̄kpọ emi efep.

Jehovah kpọt ekeme ndin̄wana ata edinen ekọn̄ oro ẹsatde-sat owo ẹwot, kpa ekọn̄ emi edinyan̄ade ndinen owo ke ebiet ekededi oro mmọ ẹdude ke isọn̄. (Matthew 24:40, 41; Ediyarade 7:9, 10, 13, 14) Ndien enye kpọt enyene unen ndikara ofụri isọn̄, sia enye okobot isọn̄.—Ediyarade 4:11.

Nso ke Jehovah edida an̄wana ye mme asua esie? Nnyịn ifiọkke. Se nnyịn ifiọkde edi ke enye enyene se enye edidade osobo mme idiọkowo taktak. (Job 38:22, 23; Zephaniah 1:15-18) Nte ededi, mme andituak ibuot nnọ Abasi emi ẹdude ke isọn̄ iditieneke in̄wana ekọn̄ oro. N̄kukụt Ediyarade ibuot 19 owụt ke udịmekọn̄ heaven kpọt ẹditiene Jesus Christ ẹn̄wana ekọn̄ emi. Asan̄autom Jehovah ndomokiet ke isọn̄ iditieneke in̄wana.—2 Chronicles 20:15, 17.

Abasi Ọniọn̄ Ọnọ Ntọt Oro Ekemde

Nso kaban̄a mbon oro ẹdibọhọde? Ke akpanikọ, ikpanaha owo ndomokiet atak ke Armageddon. Apostle Peter ọkọdọhọ ete: “Jehovah . . . [iyomke] owo ndomokiet atak edi oyom kpukpru owo ẹkabade esịt.” (2 Peter 3:9) Apostle Paul n̄ko ọkọdọhọ ke “uduak [Abasi edi] nte kpukpru orụk owo ẹkpenyene edinyan̄a ẹnyụn̄ ẹsịm nnennen ifiọk akpanikọ.”—1 Timothy 2:4.

Man ẹkeme ndinyan̄a kpukpru orụk owo, Jehovah ada ọniọn̄ esie okụt ete ke ẹkwọrọ “eti mbụk obio ubọn̄” ke ofụri ererimbot ke ediwak usem. Ẹnọ mme owo ke kpukpru ebiet ifet ndibọhọ nnyụn̄ nnyene edinyan̄a. (Matthew 24:14; Psalm 37:34; Philippi 2:12) Mbon oro ẹnyịmede eti mbụk ẹkeme ndibọhọ Armageddon nnyụn̄ ndu mfọnmma uwem ke nsinsi ke Paradise isọn̄. (Ezekiel 18:23, 32; Zephaniah 2:3; Rome 10:13) Ndi idịghe se ikpodoride enyịn Abasi ima ndinam edi oro?—1 John 4:8.

Ndi Abasi Ima Ekeme Ndin̄wana Ekọn̄?

Nte ededi, ediwak owo ẹkere nte ata edima Abasi ekemede ndisobo akpakịp udịmowo. Ẹkeme ndimen n̄kpọ emi ndomo ye ufọk oro n̄kpọnta ẹyọhọde. Ndi afo ukereke ke eti enyeneufọk ekpenyene ndiwot n̄kpọnta oro mbak ẹdinọ ubon esie udọn̄ọ?

Kpasụk ntre, ata ima oro Jehovah amade owo akam anam enye oyom ndin̄wana ekọn̄ Armageddon. Abasi aduak ndinam isọn̄ edi Paradise nnyụn̄ nnam ubonowo ọfọn ama onyụn̄ enyene emem, “ndien baba owo kiet eke edinamde mmọ ndịk ididụhe.” (Micah 4:3, 4; Ediyarade 21:4) Nso ndien iditịbe inọ mbon oro mîyakke mme owo ẹdu ke emem ye ifụre? Ke ntak ndinen owo, Abasi enyene ndisobo mme owo oro ẹbietde n̄kpọnta do, oro edi mme idiọkowo oro mîmaha ndikpụhọde edu mmọ.—2 Thessalonica 1:8, 9; Ediyarade 21:8.

Ukara anana-mfọnmma owo ye idiọk edu ufreidụt ẹnam ekese afanikọn̄ ye uwotowo ẹdu mfịn. (Ecclesiastes 8:9) Mme andikara iyomke-yom ndifiọk ke Abasi ama ọtọn̄ọ Obio Ubọn̄ esie sia mmọ ẹyomde kpukpru owo ẹsụk ibuot ẹnọ ukara mmimọ. N̄kpọ ndomokiet idụhe ndiwụt ke mmọ ẹyenyịme ndikpọn̄ ukara nnọ Abasi ye Christ. (Psalm 2:1-9) Ntre, ẹnyene ndisobo utọ ukara oro mfep man edinen ukara Obio Ubọn̄ Jehovah oro Christ akarade ekpedisịm isọn̄. (Daniel 2:44) Ana Armageddon an̄wana man ẹbiere taktak m̀mê anie enyene unen ndikara ekondo emi ye ubonowo.

 Jehovah ndida Armageddon ntre idiọkido akam edi ke ufọn ubonowo. Sia ererimbot ọdiọkde ntem, mfọnmma ukara Abasi kpọt edinọ se ubonowo oyomde. Obio Ubọn̄ Abasi kpọt edida ata emem ye mfọnọn̄kpọ ọsọk ubonowo. Ererimbot emi ekpetie didie edieke Abasi akpayakde enye aka iso ntem ke nsinsi nsinsi? Ndi usua, afai, ye ekọn̄ ikpakaha iso ifịna ubonowo kpa nte ẹfịnade ke ofụri ini oro owo akarade? Ekọn̄ Armageddon edi ata eti n̄kpọ oro edinamde nnyịn inyene emem!—Luke 18:7, 8; 2 Peter 3:13.

Ekọn̄ Oro Editrede Kpukpru Ekọn̄

Armageddon ayanam se akananam ekọn̄ ndomokiet mîkemeke ndinam—nditre ekọn̄ ke nsinsi. Anie mînen̄ekede iyom ndikụt ini emi ekọn̄ edidide n̄kpọ eset? Nte ededi, kpukpru se mme owo ẹnamde man ẹtre ekọn̄ ẹwọrọ ikpîkpu. Ofụri ukeme oro mme owo ẹsịnde nditre ekọn̄ edi mîkemeke, enen̄ede owụt ke ikọ Jeremiah emi edi akpanikọ: “O Jehovah, mmọfiọk nte ke usụn̄ owo idụhe owo ke ubọk: owo eke asan̄ade inyụn̄ ikemeke ndinen̄ede ikpat esiemmọ.” (Jeremiah 10:23) Kop se Bible ọdọhọde nte Jehovah edinamde: “Enye anam ekọn̄ etre tutu esịm ke utịt ekondo; oyobụn̄ utịgha, onyụn̄ esịbe eduat: oyonyụn̄ ọfọp mme chariot ke ikan̄.”—Psalm 46:8, 9.

Ke ini mme idụt ererimbot ẹdidade ndiọi n̄kpọekọn̄ ẹn̄wana ye kiet eken, ẹnyụn̄ ẹbiat isọn̄, Andinam isọn̄ ayada se Bible okotde Armageddon, osobo mmọ! (Ediyarade 11:18) Ntre, ekọn̄ emi ayanam se mme abak-Abasi ke kpukpru emana ẹdoride enyịn ndikụt. Enye oyowụt ke Jehovah Abasi emi edide Andinyene isọn̄, enyene unen ndikara kpukpru se enye okobotde.

Mmọdo, mbon oro ẹmade edinen ido ikpenyeneke ndikop ndịk mban̄a Armageddon. Utu ke oro, enye akam ọnọnọ mmọ idotenyịn. Ekọn̄ Armageddon eyetre kpukpru n̄wo ye idiọkido ke isọn̄ onyụn̄ eberede usụn̄ ọnọ edinen obufa editịm n̄kpọ ke idak ukara Obio Ubọn̄ Messiah Abasi. (Isaiah 11:4, 5) Utu ke ndidi enyene-ndịk ekọn̄ oro osobode ererimbot fapfap, ekọn̄ Armageddon edikam edi ata eti ntọn̄ọ ọnọ nti owo emi ẹdidude uwem ke nsinsi ke Paradise isọn̄.—Psalm 37:29.

[Ikọ idakisọn̄]

[Ekebe/Ndise ke page 5]

MEGIDDO—ATA ETI UWỤTN̄KPỌ

Megiddo eset okodu ke ata eti itie, ekpere edem usoputịn eti isọn̄ Itịghede Jezreel ke edere edere Israel. Mme anyamurua ofụri ererimbot ye mbonekọn̄ ẹkesisan̄a do ẹbe. Ntem, Megiddo ama akabade edi ebiet oro ẹkesin̄wanade ikpọ ekọn̄ man ẹfiọk owo emi enyenede odudu akan. Prọfesọ Graham Davies ewet ke n̄wed esie oro Cities of the Biblical World—Megiddo, ete: “Mme anyamurua ye mme akaisan̄ ke kpukpru ebiet ẹkesiwak ndisan̄a obio Megiddo . . . mbe: edi ke ukem ini oro, edieke obio Megiddo ekenen̄erede okop odudu, enye ama esiyak m̀mê akpan mme anyamurua ye mbonekọn̄ ndisan̄a do mbe. Ntre, ikpaha owo idem ke enye ekedi ebiet oro mme owo ẹkesiwakde ndin̄wana mban̄a, ndien ke ini ẹkande, mme andikan ẹma ẹsinam ofụri se ẹkekeme mbak ẹdibọ mmọ.”

Mbụk en̄wan Megiddo ọkọtọn̄ọ ke ọyọhọ tọsịn isua iba M.E.N., kpa ini oro Thutmose III, andikara Egypt, akakande mme andikara Canaan emi ẹkedụn̄de do. Emi ama aka iso tutu ke 1918, kpa ini emi Edmund Allenby, etubom ekọn̄ Britain, akakande mbonekọn̄ Turkey ke ebiet emi. Ke Megiddo ke Abasi akanam Barak, ebiereikpe Israel, akan Jabin edidem Canaan. (Judges 4:12-24; 5:19, 20) Ke mbọhọ oro ke ebiereikpe Israel oro Gideon akakan Mbon Midian. (Judges 7:1-22) Do n̄ko ke ẹkewot Edidem Ahaziah ye Edidem Josiah.—2 Ndidem 9:27; 23:29, 30.

Odot ndibuan Armageddon ye Megiddo, koro do ke ẹkesin̄wana ikpọ ekọn̄ man ẹfiọk owo emi enyenede odudu akan. Enye edi ata eti uwụtn̄kpọ oro aban̄ade ọyọhọ ọyọhọ edikan oro Abasi edikande kpukpru udịmekọn̄ oro ẹbiọn̄ọde enye.

[Ebiet Ẹdade N̄kpọ Ẹto]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Mme ndise ke page 7]

Ẹnọ mme owo ke ofụri ererimbot ntọt ye ifet ndibọhọ Armageddon

[Ndise ke page 7]

Armageddon edidi ata eti ntọn̄ọ