Mme Mbụme Ẹtode Mme Andikot

N̄kpọ ita ewe ke Jesus okodụri owo utọn̄ aban̄a ke Matthew 5:22?

Ke Ukwọrọikọ esie Oro ke Obot, Jesus ama odụri mme anditiene enye utọn̄ ete: “Ndọhọ mbufo nte owo ekededi eke akade iso ndiyat esịt ye eyenete esie ẹyekot enye ẹte edinam ibat ke esopikpe; edi ẹyekot owo ekededi eke etịn̄de ata idiọk ikọ emiom adian eyenete esie ẹte edinam ibat ke N̄kponn̄kan Esopikpe, amaedi owo ekededi eke ọdọhọde ete, ‘Afo ata ndisịme owo!’ odot se ẹsịnde ke Gehenna eke asakde ikan̄.”—Matthew 5:22.

Jesus akada mme n̄kpọ oro mme Jew ẹkemehede—oro edi esopikpe, N̄kponn̄kan Esopikpe, ye Gehenna eke asakde ikan̄—anam mmọ ẹfiọk ọkpọsọn̄ ufen oro ẹdinọde mbon oro ẹnamde akwa idiọkn̄kpọ.

Akpa, Jesus ọkọdọhọ ke ẹyekot owo ekededi eke akade iso ndiyat esịt ye eyenete esie ẹte edinam ibat ke “esopikpe,” kpa esop obio. Ke eset, esop emi ẹkesidu ke mme obio oro ẹnyenede ikpọ irenowo emi ẹwakde ẹsịm 120 m̀mê akande oro. (Matthew 10:17; Mark 13:9) Mme ebiereikpe ke mme utọ esop oro ẹma ẹnyene odudu ndibiere ikpe, idem ndibiere ikpe nnọ owotowo. (Deuteronomy 16:18; 19:12; 21:1, 2) Ntem, Jesus okowụt ke owo eke akade iso ndiyat esịt ye eyenete esie anam akwa idiọkn̄kpọ.

Ekem, Jesus ama ọdọhọ ke “ẹyekot owo ekededi eke etịn̄de ata idiọk ikọ emiom adian eyenete esie ẹte edinam ibat ke N̄kponn̄kan Esopikpe.” Ikọ Greek emi rha·kaʹ oro ẹkabarede nte “ata idiọk ikọ emiom” ọwọrọ “ndisịme.” N̄wed oro The New Thayer’s Greek-English Lexicon of the New Testament ọdọhọ ke “mme Jew eyo Christ ẹkesida ikọ oro ẹsụn̄i owo.” Ntem Jesus okowụt ke ifọnke ndisua eyenete nnyịn tutu itịn̄ ndek ndek ikọ emiom ye enye. Ikọ esie ọkọwọrọ ke owo idikpehe ikpe owo emi etịn̄de utọ ikọ oro adian eyenete esie ke esop obio, edi ke ẹdikpe ke N̄kponn̄kan Esopikpe Sanhedrin—kpa otu mme ebiereikpe ke Jerusalem emi akwa oku ye owo 70 en̄wen emi ẹdide nyobiowo ye mme ewetn̄wed ẹnamde.—Mark 15:1.

Ke akpatre, Jesus ọkọdọhọ ke edieke owo ọdọhọde kiet eken ete, “Afo ata ndisịme owo!” odot ẹsịn enye ke Gehenna eke asakde ikan̄. Ẹda ikọ emi “Gehenna” ẹto ikọ Hebrew oro geh hin·nomʹ, emi ọwọrọde “Itịghede Hinnom,” emi okodude ke ufọt edem usoputịn ye edem usụk Jerusalem eset. Ke eyo Jesus, itịghede oro ke ẹkesifọp mbio, ọkọrọ ye okpo mme abiatibet oro mîkodotke se ẹbụkde ke eti usụn̄. Ntre, “Gehenna” ekenen̄ede ada aban̄a nsinsi nsobo.

Nso ndien ke ikọ oro “ata ndisịme owo” ọwọrọ? Ikọ oro edi ukem ye ikọ Hebrew oro ọwọrọde “nsọn̄ibuot,” m̀mê “itụn.” Enye ada aban̄a oburobụt owo, owo mfiakedem, ye owo oro ọsọn̄de ibuot ye Abasi. Ntre owo oro okotde eyenete esie “ata ndisịme owo” ọdọhọ ke eyenete esie ekpenyene ndibọ ufen oro ẹkpenọde owo oro ọsọn̄de ibuot ye Abasi, kpa nsinsi nsobo. Abasi ada owo oro okotde owo en̄wen utọ enyịn̄ emi nte enye oro odotde ndibọ ata ọkpọsọn̄ ufen—nsinsi nsobo.—Deuteronomy 19:17-19.

Mmọdo, Jesus ọkọnọ mme anditiene enye edumbet oro okon̄de akan mme edumbet oro ẹkedude ke Ibet Moses. Ke adan̄aemi mme owo ẹkefiọkde ke ẹyekot owotowo “edinam ibat ke esopikpe,” ikọ Jesus okowụt ke ikụreke ke oro. Enye ọkọdọhọ ke mme anditiene imọ ikpesịnke nditọete mmọ ke esịt.—Matthew 5:21, 22.