“Owo Kiet Kiet Oyobiom Mbiomo Idemesie”
“Owo Kiet Kiet Oyobiom Mbiomo Idemesie”
“Owo nnyịn kiet kiet ayanam ibat aban̄a idemesie ọnọ Abasi.”—ROME 14:12.
1. Nso mbiomo ke nditọ Hebrew ita ẹkebiom edifọn edifọn?
N̄KPARAWA Hebrew ita oro ẹkedụn̄de ke Babylon ẹkenyene ndinam ubiere oro ekedide n̄kpọ n̄kpa ye uwem. Ndi akpana mmọ ẹtuak ibuot ẹnọ akwa mbiet, nte ibet idụt oro eketemede? Mîdịghe ndi akpana mmọ ẹtre ndituak ibuot nnọ mbiet oro ndien ẹtomo mmọ ẹdọn̄ ke akwa ikan̄ oro asakde? Ini ikodụhe inọ Shadrach, Meshach, ye Abednego ndikọbọ ekikere nto owo ekededi; ufọn ikonyụn̄ idụhe mmọ ndinam ntre. Ye unana ubiatini, mmọ ẹma ẹdọhọ ẹte: “Fiọk, O edidem, ete ke nnyịn ikwe nte inamde n̄kpọ abasi fo, inyụn̄ ikwe nte ituakde ibuot inọ owo o-gold emi afo ekenịmde.” (Daniel 3:1-18) Nditọ Hebrew ita oro ẹma ẹbiom mbiomo idemmọ.
2. Ke nditịm ntịn̄, mmanie ẹkenam Pilate ebiere ukwan̄ ikpe ọnọ Jesus Christ, ndi oro ama anam enye ọbọhọ nduduọhọ?
2 N̄kpọ nte isua ikie itiokiet ke ukperedem, andikara okop ikọ oro ẹdoride owo kiet. Enye odụn̄ọrede edori ikọ oro onyụn̄ okụt ke owo oro iduehe. Edi otuowo ẹdọhọ enye owot owo oro. Andikara odomo ndisana owo emi nyak, edi utu ke ndibiom mbiomo idemesie nnyụn̄ nnam se inende, enye anam se otuowo ẹdọhọde. Enye ada mmọn̄ eyet ubọk onyụn̄ ọdọhọ ete: “Ami mmasana ke iyịp owo emi.” Ekem enye ayak owo oro ọnọ ẹda ẹkekọn̄ ke eto. Ih, utu ke Pontius Pilate ndibiom mbiomo idemesie nnyụn̄ mbiere ẹsana Jesus Christ ẹyak, enye ayak mbon en̄wen ẹnam ubiere ẹnọ enye. Inamke n̄kpọ m̀mê enye eyet ubọk asana adan̄a didie, enye osụk enyenyene nduduọhọ ke ndibiere utọ ukwan̄ ikpe oro nnọ Jesus.—Matthew 27:11-26; Luke 23:13-25.
3. Ntak emi nnyịn mîkpayakke mbon en̄wen ẹnam ubiere ẹnọ nnyịn?
3 Nso kaban̄a fi? Ndi ebiet nditọ Hebrew ita oro ke ini oyomde ndinam ubiere, mîdịghe ndi ayak mbon en̄wen ẹnam ubiere ẹnọ fi? Imemke utom ndinam ubiere. Oyom owo ọkọri esịm ọyọhọ idaha man ekeme ndinam nti ubiere. Ke uwụtn̄kpọ, oyom mme ete ye eka ẹnam nti ubiere ẹnọ n̄kpri nditọ mmọ. Ke nditịn̄ akpanikọ, esisọn̄ ndinam ubiere ke ini idaha etiede n̄kukọhọ n̄kukọhọ onyụn̄ oyomde ẹnen̄ede ẹkere ẹban̄a ediwak n̄kpọ mbemiso ẹnamde ubiere. Nte ededi, edinam ubiere idịghe ndodobi mbiomo oro ẹkpedade nte “mfịghe,” m̀mê mfịna oro mbon emi “ẹdotde ke n̄kan̄ eke spirit” ẹkemede ndibiom nnọ nnyịn. (Galatia 6:1, 2) Utu ke oro, enye edi mbiomo oro ‘owo nnyịn kiet kiet edinamde ibat iban̄a idemesie inọ Abasi.’ (Rome 14:12) Mmọdo, Bible ọdọhọ ke “owo kiet kiet oyobiom mbiomo idemesie.” (Galatia 6:5) Didie ndien ke nnyịn ikeme ndinam nti ubiere? Akpa, ana ifiọk mmeme nnyịn inyụn̄ ikpep se ikemede ndinam mban̄a oro.
Akpan N̄kpọ Oro Ẹyomde
4. Akpan n̄kpọ ewe aban̄ade edinam ubiere ke nnyịn ikpekpep ito nsọn̄ibuot akpa ebe ye n̄wan?
4 Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ini oro ẹkebotde owo, akpa ebe ye n̄wan ẹma ẹnam ubiere oro akadade ndiọi utịp edi. Mmọ ẹma ẹmek ndidia mfri eto ifiọk eti ye idiọk. (Genesis 2:16, 17) Ntak emi mmọ ẹkenamde utọ ubiere oro? Bible ọdọhọ ete: “Ekem n̄wan okụt nte eto oro ọfọnde ke udia, nte onyụn̄ eyede ke enyịn, nte eto onyụn̄ enemde ndise, ndien enye ada mfri esie adia; onyụn̄ ọnọ ebe esie n̄ko, ndien enye adia.” (Genesis 3:6) Ibụk akanam Eve emek ndidia mfri eto oro. Adam ama ekpebe Eve onyụn̄ etiene adia n̄ko. Nte utịp, idiọkn̄kpọ ye n̄kpa ẹma ‘ẹtara ẹsịm kpukpru owo.’ (Rome 5:12) Nsọn̄ibuot Adam ye Eve ekpenyene ndikpep nnyịn akpan n̄kpọ mban̄a mmeme owo—oro edi, owo ayaka iso ndinam ndiọi ubiere ibọhọke enye etiene ndausụn̄ Abasi.
5. Nso ndausụn̄ ke Jehovah ọnọ nnyịn, ndien nso ke inyene ndinam man inyene ndausụn̄ oro?
5 Nnyịn idat esịt didie ntem ke emi Jehovah Abasi ọnọde nnyịn ndausụn̄! N̄wed Abasi asian nnyịn ete: “Utọn̄ fo ẹyekop uyo ke edem fo, ete, ‘Emi edi ọkpọusụn̄, mbufo ẹsan̄a ke esịt,’ ke mbufo ẹdiwọn̄ọrede ẹka nnasia, m̀mê ẹnyụn̄ ẹka ufien.” (Isaiah 30:21) Jehovah ada Ikọ esie eke odudu spirit, kpa Bible, etịn̄ ikọ ọnọ nnyịn. Ana ikpep N̄wed Abasi man inyene nnennen ifiọk oro odude ke enye. Nnyịn ikpenyene ndidia “ọkpọsọn̄ udia [emi enyenede] mbon oro ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha,” man ikeme ndinam ndinen ubiere. Ke ini ‘idade ukeme ufiọk n̄kpọ nnyịn inam n̄kpọ,’ nnyịn ‘inọ enye ukpep ndidiọn̄ọ se inende ye se idiọkde.’ (Mme Hebrew 5:14) Nnyịn imekeme ndinọ ukeme ufiọk n̄kpọ nnyịn ukpep ebe ke ndinam se ikpepde ke Ikọ Abasi.
6. Nso ke oyom man inyene eti ubieresịt?
6 Ubieresịt oro idade-da imana enen̄ede enyene n̄kpọ ndinam ye ubiere oro inamde. Ubieresịt enyene ukeme ndibiere n̄kpọ, ndien enye ekeme ‘ndibiom nnyịn ikpe mîdịghe etebe nnyịn ikpe.’ (Rome 2:14, 15) Nte ededi, man inyene eti ubieresịt, ana ida nnennen ifiọk Ikọ Abasi inọ ubieresịt nnyịn ukpep inyụn̄ inam se ikpepde ke Ikọ Abasi mbak ubieresịt nnyịn edidoro ufiọn. Mme ido ye edinam n̄kann̄kụk ẹkeme ndisọsọp mbiat ubieresịt oro owo mînọhọ ukpep. Ebiet oro idụn̄de, ọkọrọ ye ekikere mbon en̄wen ẹkeme n̄ko nditụn nnyịn usụn̄. Nso isitịbe inọ ubieresịt nnyịn ke ini itrede ndikop se enye etịn̄de inyụn̄ ibiat mme edumbet Abasi? Nte ini akade, ubieresịt nnyịn oyodoro ufiọn “nte n̄kpọ eke ẹdade ufiop ukwak ẹnịm mbọn,” onyụn̄ akabade etie nte ubọk owo oro esimụmde ufiop eso tutu ubọk esie okpụp, inyụn̄ ikopke aba ubiak. (1 Timothy 4:2) Ke n̄kan̄ eken, ubieresịt oro ẹdade Ikọ Abasi ẹnọ ukpep esinọ eti ndausụn̄.
7. Nso akpan n̄kpọ ke oyom man inam nti ubiere?
7 Do, nnennen ifiọk N̄wed Abasi ye ukeme ndida ifiọk oro nsịn ke edinam edi akpan n̄kpọ oro edin̄wamde nnyịn ibiom mbiomo nnyịn ndinam nti ubiere. Utu ke ndinam ubiere ibụmede ibụmede, oyom ida ini idụn̄ọde mme edumbet Abasi inyụn̄ ida ukeme ukere n̄kpọ nnyịn ida mmọ isịn ke edinam. Idem ke ini anade isọsọp inam ubiere—nte Shadrach, Meshach, ye Abednego ẹkenamde—nnyịn idinyeneke mfịna edieke inyenede nnennen ifiọk Ikọ Abasi ye ubieresịt oro Ikọ Abasi ọnọde ukpep. Ẹyak ineme ikpehe iba oro edikọri nsịm ọyọhọ idaha ekemede ndin̄wam nnyịn inam nti ubiere.
Anie ke Ikpemek nte Nsan̄a?
8, 9. (a) Mme edumbet ewe ẹwụt ke oyom ifep ndiọi nsan̄a? (b) Ndi ndiọi nsan̄a ọwọrọ edidụk ndụk ye mme oburobụt owo kpọt? Nam an̄wan̄a.
8 Apostle Paul ekewet ete: “Ẹkûyak ẹtụn mbufo usụn̄. Idiọk nsan̄a ababiat eti ido.” (1 Corinth 15:33) Jesus Christ ama asian mme mbet esie ete: ‘Mbufo idịghe ubak ererimbot.’ (John 15:19) Ke ima ikedifiọk mme edumbet emi, nnyịn imokụt ke ọfọn ifep ndidụk ndụk ye mbon use, mme esịn efịbe, mme inọ, mme akpammịn, ye mmọ eke ẹtiede ntem. (1 Corinth 6:9, 10) Nte ededi, nte nnyịn inen̄erede ifiọk akpanikọ Bible, nnyịn imedi idikụt ke ndibiat ini ntie nse utọ mbon oro ke ndise senima, ke ekebe ndise, m̀mê ke kọmputa, m̀mê ndikot mban̄a mmọ ke n̄wed ekeme n̄ko ndibiat nnyịn. Kpasụk ntre ke edi ye edinyene nneme ke Intanet ye “mbon mbubịk.”—Psalm 26:4.
9 Ndi ọkpọfọn inam ufan ye mbon oro ẹkemede ndinyene edisana ido uwem edi mîbuọtke idem ye ata Abasi? N̄wed Abasi asian nnyịn ete: “Ofụri ererimbot esịne ke idak odudu andidiọk.” (1 John 5:19) Nnyịn imedi idifiọk ke idịghe sụk mbon oro ẹdude uwem nnam-se-mmade m̀mê oro ẹdude oburobụt uwem ẹdi ndiọi nsan̄a. Ntem, owụt eti ibuot ndinen̄ede nnam ufan ye sụk mbon oro ẹmade Jehovah.
10. Nso isin̄wam nnyịn inam nti ubiere kaban̄a itie ebuana nnyịn ye ererimbot?
10 Owo ikemeke nditre ndidụk ndụk ofụri ofụri ye mbon ererimbot; N̄wed Abasi inyụn̄ idọhọke inam ntre. (John 17:15) Ndikwọrọ ikọ, ndika n̄wed, ye ndika utom ẹnam idụk ndụk ye mbon ererimbot. Christian oro nsan̄a ndọ esie mînịmke ke akpanikọ ekeme ndinen̄ede mbuaha idem ye mbon ererimbot n̄kan nte mbon en̄wen ẹbuahade. Nte ededi, edieke inọde ukeme ufiọk n̄kpọ nnyịn ukpep, nnyịn iyọfiọk ke itie ebuana nnyịn ye ererimbot enyene adan̄a, ndien ke ifọnke inyene n̄kpet n̄kpet itie ebuana ye ererimbot. (James 4:4) Ntem, nnyịn iyekeme ndinen̄ede mbiere m̀mê iyabuana ke mme edinam ufọkn̄wed, utọ nte mbre mbuba ye unek, m̀mê iyodụk usọrọ oro ẹtịmde ẹnọ mbonutom.
Ndimek Utom Oro Idinamde
11. Nso idi akpa n̄kpọ oro ikpekerede iban̄a ke ini iyomde ndimek utom oro idinamde?
11 Ndinen̄ede nda mme edumbet Bible nsịn ke edinam an̄wam nnyịn inam ubiere kaban̄a nte ikpobiomde mbiomo ‘editịm n̄kpọ nnọ ikọt ufọk nnyịn.’ (1 Timothy 5:8) Akpa n̄kpọ oro oyomde ikere iban̄a edi orụk utom oro iyomde ndinam. Enen̄ede akwan̄a ndimek orụk utom oro esịnde udọn̄ ọnọ n̄kpọ oro Bible enen̄erede akpan. Ntre, ata mme Christian isinamke utom oro ekemede ndinyene ebuana ye ukpono ndem, uyịpinọ, edida iyịp nnam n̄kpọ ke idiọk usụn̄, m̀mê mme edinam eken oro N̄wed Abasi akpande. Nnyịn n̄ko idisụhu nsu m̀mê nditụk utụk, idem ọkpọkọm eteutom nnyịn ọdọhọ inam ntre.—Utom 15:29; Ediyarade 21:8.
12, 13. Ke ẹsiode orụk utom oro idinamde ẹfep, nso idi ndusụk akpan n̄kpọ oro oyomde ikere iban̄a ke ini imekde utom oro ikpanamde?
12 Nso edieke utom oro ke idemesie mîbiatke akpan ibet Abasi? Nte ifiọk akpanikọ ye ukeme ufiọk n̄kpọ nnyịn ẹkọride, nnyịn imesidi idifiọk mme n̄kpọ en̄wen oro anade ikere iban̄a ke utom oro imekde ndinam. Nso edieke utom oro ediyomde inam mme n̄kpọ oro N̄wed Abasi akpande, utọ nte edibọrọ ikot urụk ukopikọ ke itieutom mbre mfọniso? Oyom ikere n̄ko iban̄a ebiet oro ẹsidade okụk ẹkpe nnyịn inyụn̄ ikere iban̄a itie oro inamde utom. Ke uwụtn̄kpọ, ndi Christian oro esibọde utom anam ọkpọbọ utom oro abuanade ediyet ndom ke ufọkabasi Christendom ndien ke ntre abuanade ke ndinọ nsunsu ido ukpono ibetedem?—2 Corinth 6:14-16.
13 Nso ke ikpanam edieke eteutom nnyịn ọkpọbọde utom ediyet ndom ke ufọk nsunsu ido ukpono? Ke idaha enye emi, oyoyom ikere iban̄a m̀mê adan̄a didie ke inyene odudu ke utom emi ye adan̄a nte iditienede ibuana. Nso kaban̄a edinam utom oro mîtuahake ye mme edumbet Bible, utọ nte edimen leta nsọk mme owo ke obio, esịnede mme itie oro ẹsịnde udọn̄ ẹnọ ndiọi edinam? Ndi edumbet oro ẹwetde ke Matthew 5:45 idinyeneke ebuana ye emi? Nnyịn ikpofụmike nte edinam utom emi kpukpru usen editụkde ubieresịt nnyịn. (Mme Hebrew 13:18) Ke akpanikọ, ndibiom mbiomo edinam nti ubiere ẹban̄ade utom idịbi udia abuana edinen̄ede nda ukeme ufiọk n̄kpọ nnyịn nnam n̄kpọ nnyụn̄ nnọ ubieresịt nnyịn ukpep.
“Diọn̄ọ Enye ke Kpukpru Usụn̄ Fo”
14. Nso ke ikpodụn̄ọde ifiọk kpukpru ini oro iyomde ndinam ubiere?
14 Nso kaban̄a mme ubiere oro inamde iban̄a mme n̄kpọ en̄wen, utọ nte edika n̄wed ọkọrọ ye orụk usọbọ oro ikpọbọde m̀mê oro mîkpọbọhọ? Ke ini iyomde ndinam ubiere ekededi, ana idụn̄ọde ifiọk mme edumbet Bible oro ẹbuanade ndien ekem ida ukeme ukere n̄kpọ nnyịn ida mmọ isịn ke edinam. Enyene-ọniọn̄ Edidem Solomon eke Israel eset ọkọdọhọ ete: “Buọt idem fo ye Jehovah ke ofụri esịt fo; ndien kûberi edem ke asian fo. Diọn̄ọ enye ke kpukpru usụn̄ fo, ndien enye eyenen̄ede usụn̄ fo enịm.”—Mme N̄ke 3:5, 6.
15. Nso ke nnyịn ikpep ito akpa mme Christian kaban̄a edinam ubiere?
15 Ubiere oro nnyịn inamde ẹsiwak nditụk mbon en̄wen, ndien oyom nnyịn ikere iban̄a emi. Ke uwụtn̄kpọ, mme Christian akpa isua ikie ikenyeneke aba ndibet ediwak udia oro Ibet Moses akakpande. Mmọ ẹma ẹkeme ndidia ndusụk udia oro Ibet Moses akadade nte se mîsanake oro mîkonyụn̄ idiọkke ke mme usụn̄ en̄wen. Nte ededi, apostle Paul ekewet aban̄a unam oro ekemede ndidi ẹma ẹwa ke temple ndem ete: “Edieke udia edinamde eyenete mi atuak ukot ọduọ, nditaha aba unam tutu amama, mbak ndinam eyenete mi atuak ukot ọduọ.” (1 Corinth 8:11-13) Ẹma ẹsịn udọn̄ ẹnọ akpa mme Christian ẹte ẹkere ẹban̄a ubieresịt mbon en̄wen mbak ẹdinam mmọ ẹtuak ukot ẹduọn̄ọ. Ikpanaha ubiere oro inamde ẹnam nnyịn idi ‘ntak iduọ inọ’ mbon en̄wen.—1 Corinth 10:29, 32.
Yom Ọniọn̄ Abasi
16. Didie ke akam ekeme ndin̄wam nnyịn inam ubiere?
16 Akam eyenen̄ede an̄wam nnyịn inam ubiere. Mbet oro James ọdọhọ ete: “Edieke owo mbufo ekededi ananade ọniọn̄, yak enye aka iso eben̄e Abasi, koro enye ọnọ kpukpru owo ke ntatubọk inyụn̄ isueneke owo; ndien ọyọnọ enye.” (James 1:5) Nnyịn imekeme ndibọn̄ akam nnọ Jehovah ye mbuọtidem, inyụn̄ iben̄e enye ọnọ nnyịn ọniọn̄ man ikeme ndinam nti ubiere. Ke ini isiande ata Abasi mfịna nnyịn inyụn̄ iyomde ndausụn̄ esie, edisana spirit ekeme ndinam itie N̄wed Abasi oro nnyịn idụn̄ọrede enen̄ede an̄wan̄a nnyịn onyụn̄ anam iti mbon oro nnyịn mîkekereke iban̄a.
17. Didie ke mbon en̄wen ẹkeme ndin̄wam nnyịn inam ubiere?
17 Ndi mbon en̄wen ẹkeme ndin̄wam nnyịn inam ubiere? Ih, Jehovah ọnọ nnyịn mme owo oro ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha ke esop. (Ephesus 4:11, 12) Nnyịn imekeme ndika mbịne mmọ n̄koyom ndausụn̄, akpan akpan edieke inyenede akpan ubiere ndinam. Mme owo oro ẹnyenede ikike eke spirit ẹnyụn̄ ẹnyenede mbufiọk ẹkeme nditi nnyịn mme edumbet Bible efen oro ẹkemede ndinyene ebuana ye ubiere oro iyomde ndinam, ẹnyụn̄ ẹn̄wam nnyịn “[ifiọk] se idide akpan n̄kpọ ikan.” (Philippi 1:9, 10) Nte ededi, item oro etienede mi enen̄ede odot: Ana nnyịn ikpeme mbak idiyak mbon en̄wen ẹnam ubiere ẹnọ nnyịn. Ana nnyịn ibiom mbiomo nnyịn kaban̄a edinam ubiere.
Ndi Ubiere Oro Ọkọn̄ọde ke Bible Esinyene Nti Utịp Kpukpru Ini?
18. Nso ke ẹkeme nditịn̄ mban̄a utịp nti ubiere?
18 Ndi mme ubiere oro ẹkọn̄ọde ke mme edumbet Bible, oro ẹnyụn̄ ẹnamde ye ntịn̄enyịn ẹsinyene nti utịp kpukpru ini? Ih, ẹsinyene nti utịp ke akpatre. Nte ededi, ndusụk ini, utịp ibio ini ekeme ndisan̄a ye afanikọn̄. Shadrach, Meshach, ye Abednego ẹma ẹfiọk ke mmimọ imekeme ndikpa ke ndibiere nditre ndituak ibuot nnọ akwa mbiet oro. (Daniel 3:16-19) Kpasụk ntre, ke mme apostle ẹma ẹkesian esop Sanhedrin mme Jew ke mmimọ inyene ndikop uyo Abasi nte andikara utu ke uyo owo, ẹma ẹmia mmọ mbemiso ẹkesanade mmọ ẹyak. (Utom 5:27-29, 40) Akan oro, “ini ye unọmọ” ẹkeme ndibiat utịp ubiere ekededi oro inamde. (Ecclesiastes 9:11) Edieke afanikọn̄ esịmde nnyịn kpa ye oro ima ikanam eti ubiere, nnyịn imekeme ndinịm ke Jehovah ayan̄wam nnyịn iyọ, ke enye oyonyụn̄ ọdiọn̄ nnyịn ke akpatre.—2 Corinth 4:7.
19. Didie ke nnyịn ikeme ndibiom mbiomo nnyịn kaban̄a edinam ubiere ye unana ndịk?
19 Ntre, ke ini inamde ubiere, ana idụn̄ọde iyom mme edumbet N̄wed Abasi inyụn̄ ida ukeme ukere n̄kpọ nnyịn ida mmọ isịn ke edinam. Nnyịn iwụt esịtekọm didie ntem iban̄a un̄wam oro Jehovah adade edisana spirit esie ọnọ nnyịn, ọkọrọ ye mme owo oro ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha ke esop. Sia nnyịn inyenede utọ ndausụn̄ ye un̄wam oro, ẹyak ikûkop ndịk ndibiom mbiomo nnyịn kaban̄a edinam nti ubiere.
Nso ke Afo Ekekpep?
• Nso idi akpan n̄kpọ oro ekemede ndin̄wam nnyịn inam nti ubiere?
• Didie ke edikọri nsịm ọyọhọ idaha enyene ebuana ye mme nsan̄a oro imekde?
• Nso idi ndusụk akpan n̄kpọ oro anade ikere iban̄a ke ini imekde orụk utom oro ikpanamde?
• Nso ikeme ndin̄wam nnyịn inam ubiere?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 22]
Nsọn̄ibuot Adam ye Eve ekpep nnyịn akpan n̄kpọ
[Ndise ke page 24]
Dụn̄ọde yom mme edumbet Bible mbemiso anamde akpan ubiere