Jehovah ‘Asiak Akpatre ke Akpa’

‘Enye emi asiakde akpatre ke akpa, ndien ke eset asiak se mînamke kan̄a.’—ISAIAH 46:10.

1, 2. Ntak emi mme n̄kpọntịbe oro ẹban̄ade nte ẹkekande Babylon ẹdide n̄wọrọnda n̄kpọ, ndien nso ke emi owụt aban̄a Jehovah?

 MBONEKỌN̄ mme asua ẹsan̄a ndịbe ndịbe ke isọn̄ Akpa Euphrates ke okoneyo ẹka obio oro mmọ ẹyomde ndikan̄wana, kpa akwa obio Babylon. Nte mmọ ẹsan̄ade ẹkpere inuaotop obio oro, mmọ ẹkụt n̄kpọ emi akpade mmọ idem. Ẹnịm ikpọ adiana-iba itịm Babylon in̄wan̄! Mmọ ẹwọrọ ke isọn̄ Akpa Euphrates ẹdọk ẹdụk Babylon. Obio emi ọduọ usọp usọp. Cyrus, kpa etubom udịmekọn̄ oro, ọtọn̄ọ ndikara obio oro inikiet inikiet, ndien nte ini akade, enye ọnọ ewụhọ ete nditọ Israel oro ẹdude ke ntan̄mfep ẹnyọn̄ọ obio emana mmọ. Ediwak tọsịn nditọ Israel oro ẹdude ke ntan̄mfep ẹnyọn̄ọ ẹka ndikafiak ntọn̄ọ utuakibuot Jehovah ke Jerusalem.—2 Chronicles 36:22, 23; Ezra 1:1-4.

² Mme ewetmbụk eset ẹnen̄ede ẹsọn̄ọ mme n̄kpọntịbe oro ẹkedade itie mi ke isua 539 M.E.N. esịm isua 537 M.E.N. Edi n̄wọrọnda n̄kpọ ndifiọk ke ẹma ẹdiọn̄ọ ke n̄kpọ nte isua 200 ke mbemiso ke mme n̄kpọ emi ẹyetịbe. Jehovah ama ọnọ Isaiah prọfet esie odudu spirit nditọt iduọ Babylon ata anyan ini mbemiso enye ọkọduọde. (Isaiah 44:24–45:7) Abasi ama ayarade se iditịbede ke ini ẹdikande Babylon onyụn̄ asiak enyịn̄ owo emi edidade usụn̄ ke edikan emi. * Jehovah akasian nditọ Israel oro ẹkedide ntiense esie ini oro, ete: “Mbufo ẹti akpa n̄kpọ ke eset; koro ami ndide Abasi, efen mînyụn̄ idụhe; ndi Abasi, ndien baba kiet eke ebietde mi idụhe. Emi nsiakde akpatre ke akpa, ndien ke eset nsiak se mînamke kan̄a.” (Isaiah 46:9, 10a) Ke akpanikọ, Jehovah edi Abasi emi ekemede ndifiọk ke anyan ini se iditịbede ke ini iso.

3. Mme ibọrọ mbụme ewe ke idineme?

³ Abasi ọfiọk ini iso adan̄a didie? Ndi Jehovah ebem iso ọfiọk se nnyịn owo kiet  kiet idinamde? Ndi edi akpanikọ ke ẹma ẹbebem iso ẹbiere se nnyịn ididide ẹnịm? Nnyịn iyeneme ibọrọ oro Bible ọnọde ke mme mbụme emi ye mme mbụme ntre ke ibuotikọ emi ye enye oro etienede.

Jehovah—Abasi Ntịn̄nnịm Ikọ

4. Mme ntịn̄nnịm ikọ oro ẹwetde ke Bible ẹto anie?

⁴ Sia Jehovah ekemede ndifiọk ini iso, enye ama ọnọ mme asan̄autom esie odudu spirit ke ini ẹkewetde Bible ndiwet ediwak ntịn̄nnịm ikọ, emi ẹnamde nnyịn ibem iso ifiọk se Jehovah aduakde ndinam. Jehovah ọdọhọ ete: “Mbemiso n̄kpọ, sese, mmọ ẹdi, ami nnyụn̄ ntịn̄ mbufa n̄kpọ: ke mîka-itịbeke kan̄a, mbụk mmọ nnọ mbufo.” (Isaiah 42:9) Nso akwa ukpono ke ẹnọ ikọt Abasi ntem!

5. Ndibem iso mfiọk se Jehovah edinamde asan̄a ye nso mbiomo?

⁵ Prọfet Amos ọsọn̄ọ etịn̄ ọnọ nnyịn ete: “Koro Ọbọn̄ Jehovah mîdinamke baba n̄kpọ kiet, ke mîbọhọke ini enye ayarade uduak esie ọnọ ikọt esie mme prophet.” Ndibem iso mfiọk uduak Jehovah asan̄a ye mbiomo. Kere ban̄a okopodudu uwụtn̄kpọ oro Amos ọnọde mi: “Lion okụni, anie mîdidịgheke?” Ukem nte n̄kụni lion esinamde mme owo ye mme unam ẹsọsọp ẹfehe ẹkpọn̄ mbọhọ oro lion odude, kpa ntre ke mme prọfet nte Amos ẹkesọsọp ẹtịn̄ se Jehovah ọdọhọde. “Ọbọn̄ Jehovah ọdọhọ, anie mîditịn̄ke prophecy.”—Amos 3:7, 8.

“Ikọ” Jehovah “Okụt Unen”

6. Ke usụn̄ ewe ke “uduak” Jehovah kaban̄a iduọ Babylon okosu?

⁶ Jehovah ama ada Isaiah prọfet esie etịn̄ ete: “Uduak mi ẹyeda, ndien nyanam kpukpru se mmade.” (Isaiah 46:10b) “Uduak” Abasi kaban̄a Babylon ama abuana ndikot Cyrus oto ke Persia edikan Babylon onyụn̄ anam enye ọduọ. Jehovah ama anam ẹbem iso ẹfiọk uduak esie oro ke ata anyan ini. Nte ima ikeneneme, uduak esie oro ama osu nnennen nnennen ke isua 539 M.E.N.

7. Ntak emi nnyịn ikemede ndinyene mbuọtidem ke “ikọ” Jehovah oyokụt unen kpukpru ini?

⁷ Ke n̄kpọ nte isua ikie inan̄ mbemiso Cyrus akakande Babylon, mbuaha udịmekọn̄ mbon Ammon ye Moab ẹma ẹdi ndin̄wana ekọn̄ ye Edidem Jehoshaphat eke Judah. Enye ama ọbọn̄ akam ye mbuọtidem ete: “O Jehovah Abasi mme ete nnyịn, nte idịghe afo edi Abasi ke enyọn̄? Nte idịghe afo akara kpukpru mme idụt ke ererimbot? Nte odudu ye nsọn̄idem idụhe fi ke ubọk? Ndien baba owo kiet eke ekemde ubọk ye afo idụhe.” (2 Chronicles 20:6) Isaiah ama enyene ukem mbuọtidem oro ke ini enye ọkọdọhọde ete: “Jehovah mme udịm amaduak, ndien anie edinam enye okpu? Enye omonyụn̄ anyanade ubọk esie, ndien anie edinụk enye afiak?” (Isaiah 14:27) Ekem, ke ẹma ẹkenam ibuot afiak ọfọn Edidem Nebuchadnezzar, enye ama osụhọde idem ọdọhọ ete: ‘Baba owo kiet eke edituakde Abasi ubọk, onyụn̄ ọdọhọ enye, ete, Afo ananam nso? Idụhe.’ (Daniel 4:35) Ih, Jehovah ọsọn̄ọ etịn̄ ọnọ ikọt esie ete: “Ikọ mi . . . idifiakke itiene mi ubọk-ubọk, tutu enye anam se mmade,  onyụn̄ okụt unen ke utom emi ndọn̄de enye.” (Isaiah 55:11) Nnyịn imekeme ndinyene ọyọhọ mbuọtidem ke “ikọ” Jehovah oyosu kpukpru ini. Uduak Abasi ikemeke ndikpu.

“Nsinsi Uduak” Abasi

8. Nso idi “nsinsi uduak” Abasi?

⁸ Apostle Paul ama etịn̄ ke leta oro enye ekewetde ọnọ ẹsọk mme Christian ke Ephesus ke Abasi enyene “nsinsi uduak.” (Ephesus 3:11) Uduak emi aban̄a ubiere Jehovah ndinam se enye akaduakde ndinam nnọ ubonowo ye isọn̄ ke editọn̄ọ. (Genesis 1:28) Man an̄wam nnyịn ifiọk ke uduak Abasi iditreke ndisu, ẹyak ineme akpa ntịn̄nnịm ikọ oro ẹwetde ke Bible.

9. Didie ke Genesis 3:15 enyene ebuana ye uduak Abasi?

⁹ En̄wọn̄ọ oro odude ke Genesis 3:15 owụt ke ndondo oro Adam ye Eve ẹma ẹkenam idiọkn̄kpọ, Jehovah ama ebiere ke ndamban̄a n̄wan esie ayaman eyeneren, m̀mê mfri. Jehovah ama ebem iso okụt n̄ko se ididide utịp usua oro odude ke ufọt n̄wan esie ye Satan ye ke ufọt mfri mmọ. Okposụkedi Jehovah ediyakde ẹnuak Mfri n̄wan Abasi nditịn̄ikpat, ke edikem ini Abasi, Mfri emi ayanuak urụkikọt, m̀mê Satan kpa Devil, ibuot. Mbemiso emi, uduak Jehovah ama aka iso ndisu ke udịm ubon oro enye ekemekde tutu esịm ini oro Jesus akakabarede edi Messiah oro ẹken̄wọn̄ọde.—Luke 3:15, 23-38; Galatia 4:4.

Se Jehovah Ebemde Iso Ebiere Enịm

10. Ndi Jehovah ama ebem iso ebiere enịm toto ke editọn̄ọ ke Adam ye Eve ẹyenam idiọkn̄kpọ? Nam an̄wan̄a.

¹⁰ Apostle Peter ekewet ntem aban̄a nte Abasi akadade Jesus osu uduak Esie: “Ẹma ẹbem iso ẹfiọk enye [Jesus] mbemiso editọn̄ọ ererimbot, edi ẹkeyarade enye ke utịt ini ke ntak mbufo.” (1 Peter 1:20) Ndi Jehovah ama ebebem iso ebiere enịm toto ke editọn̄ọ ke Adam ye Eve ẹyenam idiọkn̄kpọ ndien ke oyoyom Jesus Christ edinọ uwa ufak? Baba. Ẹkabade ikọ emi “editọn̄ọ” ẹto ikọ Greek oro ke ata ata usụn̄ ọwọrọde “nditop n̄kpasịp nnịm ke isọn̄.” Ndi ẹma ‘ẹtop n̄kpasịp ẹnịm ke isọn̄,’ oro edi ndi Adam ye Eve ẹma ẹnyene nditọ mbemiso mmọ ẹkenamde idiọkn̄kpọ? Baba. Ekedi ke Adam ye Eve ẹma ẹkesọn̄ ibuot ye Abasi ke mmọ ẹketọn̄ọ ndinyene nditọ. (Genesis 4:1) Ntre, ke Adam ye Eve ẹma ẹkesọn̄ ibuot ke ini mmọ mîkenyeneke nditọ kan̄a, Jehovah ama ebem iso ebiere enịm ke “mfri” eyedi. Jesus ndikpa nnyụn̄ nset ekedi ima ima ndutịm ufak emi editrede ndammana idiọkn̄kpọ onyụn̄ abiat kpukpru ukeme Satan.—Matthew 20:28; Mme Hebrew 2:14; 1 John 3:8.

11. Nso ke Jehovah ekebem iso ebiere enịm man osu uduak esie?

 ¹¹ Abasi ama ebem iso ebiere n̄kpọ efen oro editịbede enịm man osu uduak esie. Ẹkụt emi ke se Paul ekewetde ọnọ ẹsọk mbon Ephesus, oro edi ke Abasi ‘ayatan̄ kpukpru n̄kpọ ọdọn̄ ọtọkiet ke Christ, mme n̄kpọ eke ẹdude ke heaven ye mme n̄kpọ eke ẹdude ke isọn̄.’ Ekem, Paul ama etịn̄ aban̄a “mme n̄kpọ eke ẹdude ke heaven,” oro edi, mbon oro ẹmekde ndida udeme nnyene ye Christ, onyụn̄ anam an̄wan̄a ete: “Ẹma ẹbem iso ẹmek nnyịn ẹnịm nte asan̄ade ekekem ye uduak enye emi anamde kpukpru n̄kpọ nte ekemde ye usụn̄ emi ekikere esie etemede.” (Ephesus 1:10, 11) Ke akpanikọ, Jehovah ama ebem iso ebiere enịm ke ibat ibat owo ẹdinam udiana ubak mfri n̄wan Abasi ẹnyụn̄ ẹbuana ye Christ ke ndinam ubonowo ẹbọ ufọn ufak. (Rome 8:28-30) Apostle Peter ọdọhọ ke mmọ ẹdi “edisana idụt.” (1 Peter 2:9) Apostle John ama enyene ifet ndikụt ke n̄kukụt ibat owo oro ẹditienede Christ ẹnyene udeme: kpa owo 144,000. (Ediyarade 7:4-8; 14:1, 3) Mmọ ẹyediana ye Christ emi edide Edidem ‘ẹtoro ubọn̄ Abasi.’—Ephesus 1:12-14.

12. Nnyịn isan̄a didie ifiọk ke Abasi ikebemke iso imek owo 144,000 kiet kiet inịm?

¹² Edibem iso mmek ibat 144,000 nnịm iwọrọke ke ẹma ẹbem iso ẹmek owo 144,000 oro ẹdisọn̄ọde ẹda ẹnam n̄kpọ Abasi. Ke akpanikọ, ẹkewet item oro odude ke N̄wed Abasi Christian Usem Greek akpan akpan man ọnọ mbon oro ẹyetde aran ndausụn̄ onyụn̄ ọsọn̄ọ mmọ idem ndisọn̄ọ nda, nnyụn̄ n̄kama idem mmọ ke usụn̄ oro edinamde mmọ ẹdot ikot oro ẹkekotde mmọ. (Philippi 2:12; 2 Thessalonica 1:5, 11; 2 Peter 1:10, 11) Jehovah ama ọfọfiọk ke owo 144,000 ẹdidot ndinam uduak esie emi. Nte owo mmọ kiet kiet ẹmekde ndidu uwem edibiere m̀mê ẹyemek mmọ m̀mê owo idimekke, mmọdo owo mmọ kiet kiet ẹnyene ndibiere nte ididude uwem.—Matthew 24:13.

Se Jehovah Ebemde Iso Ọfiọk

13, 14. Nte Jehovah adade ifiọk esie kaban̄a ini iso anam n̄kpọ odu ke n̄kemuyo ye nso, ndien ntak-a?

¹³ Sia Jehovah edide Abasi ntịn̄nnịm ikọ ye uduak, didie ke enye esida ifiọk oro enye enyenede aban̄a ini iso anam n̄kpọ? Akpa kan̄a, ẹsọn̄ọ ẹnọ nnyịn ke kpukpru se Abasi anamde ẹdi akpanikọ, ẹnen, ẹnyụn̄ ẹwụt ima. Ke ini apostle Paul ekewetde leta ọnọ ẹsọk mme Christian oro ẹkedide mme Hebrew ke akpa isua ikie E.N., enye ama ọsọn̄ọ ke un̄wọn̄ọ ye uduak Abasi ẹnam “n̄kpọ iba emi mîkemeke ndikpụhọde eke Abasi mîkemeke ndisu nsu ke esịt.” (Mme Hebrew 6:17, 18) Paul ama owụt emi n̄ko ke leta oro enye ekewetde ọnọ ẹsọk mbet oro Titus, ete ke Abasi ‘ikemeke ndisu nsu.’—Titus 1:2.

¹⁴ N̄ko-n̄ko, okposụkedi odudu Jehovah mînyeneke adan̄a, akananam enye inamke ukwan̄n̄kpọ. Moses ọkọdọhọ ke Jehovah edi “Abasi akpanikọ emi mînamke ukwan̄n̄kpọ, enye edi eti ye edinen.” (Deuteronomy 32:4) Se ededi oro Jehovah anamde asan̄a ekekem ye utịbe utịbe edu esie. Mme edinam esie ẹsidu ke n̄kemuyo ye mme akpan edu esie oro ẹdide ima, ọniọn̄, unenikpe, ye odudu.

15, 16. Nso edimek ke Abasi ekenịm Adam ke iso ke In̄wan̄ Eden?

 ¹⁵ Kere ban̄a nte Abasi okowụtde mme akpan edu esie emi ke se iketịbede ke In̄wan̄ Eden. Sia Jehovah edide edima Ete, enye ama ọnọ mme owo kpukpru se mmọ ẹyomde. Enye ama ọnọ Adam ukeme ndikere n̄kpọ, ndikọk ibuot, nnyụn̄ nsịm ubiere. Sia Adam mîkebietke unam emi ẹsinamde n̄kpọ ẹtiene ntụk, enye ama enyene ukeme ndimek se enye edinamde. Ke Abasi ama okobot Adam, enye ama etie ke ebekpo esie ke heaven ese isọn̄ onyụn̄ okụt “kpukpru se enye akanamde, ndien, sese ẹfọn eti eti.”—Genesis 1:26-31; 2 Peter 2:12.

¹⁶ Ke ini Jehovah okowụkde Adam ete okûdia “eto ifiọk, eti ye idiọk,” enye ama ọnọ Adam item oro ekekemde man enye ekpekeme ndibiere se enye edinamde. Jehovah ama ayak Adam adia “kpukpru eto in̄wan̄” ke mîbọhọke eto kiet kpọt, onyụn̄ odụri enye utọn̄ aban̄a ndiọi utịp oro ẹdisụn̄ọde ẹto edidia mfri eto oro imọ ikpande. (Genesis 2:16, 17) Jehovah ama anam an̄wan̄a Adam se ididide utịp edinam esie. Nso ke Adam akanam?

17. Ntak emi ikemede ndidọhọ ke Jehovah esisasat mme n̄kpọ oro enye emekde ndibem iso mfiọk?

¹⁷ Nte an̄wan̄ade, Jehovah ikemekke ndibem iso mfiọk se Adam ye Eve ẹdinamde, idem okposụkedi Enye ekemede ndibem iso mfiọk kpukpru n̄kpọ. Ke ntre, se inemede emi idịghe m̀mê Jehovah ekeme ndibem iso mfiọk ini iso, edi m̀mê enye emek ndinam ntre. Ke adianade do, nnyịn imekeme ndinịm ke Jehovah, emi edide Abasi ima, ikpanamke utọ ibak oro ke ndikokoi mbem iso mbiere nnịm ke Adam ye Eve ẹyesọn̄ ibuot, ke ini edide enye ọfiọk kpukpru ndiọi utịp emi nsọn̄ibuot oro edidade edi. (Matthew 7:11; 1 John 4:8) Ke ntre, Jehovah esisasat mme n̄kpọ oro enye emekde ndibem iso mfiọk.

18. Ntak emi Jehovah ndisasat mme n̄kpọ oro enye oyomde ndibem iso mfiọk mîwọrọke ke enye esinam ndudue?

¹⁸ Ndi Jehovah ndisasat mme n̄kpọ oro enye emekde ndibem iso mfiọk ọwọrọ ke enye esinam ndudue? Baba. Moses ọkọdọhọ ke Jehovah edi “Akwa itiat,” onyụn̄ adian do ete ke “utom esie ọfọn ama.” Owo inyeneke ndiduọhọ enye ke ntak mme utịp idiọkn̄kpọ owo. Nsọn̄ibuot Adam edi ntak mme enyene-ndịk utịp oro kpukpru nnyịn ibọde mfịn. Apostle Paul ama anam an̄wan̄a ke ‘idiọkn̄kpọ okoto owo kiet odụk ke ererimbot, n̄kpa onyụn̄ oto ke idiọkn̄kpọ oro odụk, ndien n̄kpa atara esịm kpukpru owo koro kpukpru mmọ ẹma ẹnam idiọkn̄kpọ.’—Deuteronomy 32:4, 5; Rome 5:12; Jeremiah 10:23.

19. Mme mbụme ewe ke ẹdineme ke ibuotikọ oro etienede?

¹⁹ Ke se inemede emi, nnyịn imokụt ke Jehovah inamke ukwan̄n̄kpọ ndomokiet. (Psalm 33:5) Utu ke oro, ukeme, nti edu, ye mme edumbet Jehovah ẹsan̄a ẹkekem ye uduak esie. (Rome 8:28) Sia Jehovah edide Abasi ntịn̄nnịm ikọ, enye asiak ‘akpatre ke akpa, ndien ke eset asiak se mînamke kan̄a.’ (Isaiah 46:9, 10) Nnyịn imokụt n̄ko ke enye asasat mme n̄kpọ oro enye emekde ndibem iso mfiọk. Ntre, didie ke emi ebehe nnyịn? Didie ke nnyịn ikeme ndikụt nte ke mme ubiere nnyịn ẹsan̄a ẹkekem ye ima ima uduak Abasi? Ndien mme edidiọn̄ ewe ke idinyene ke ndinam ntre? Ẹyeneme mme mbụme emi ke ibuotikọ oro etienede.

[Ikọ idakisọn̄]

Nte Afo Emekeme Ndinam An̄wan̄a?

• Mme uwụtn̄kpọ ewe ke eset ẹwụt ke “ikọ” Abasi esikụt “unen” kpukpru ini?

• Nso ke Jehovah ekebem iso ebiere enịm kaban̄a “nsinsi uduak” esie?

• Didie ke Jehovah esida ifiọk oro enye enyenede aban̄a ini iso anam n̄kpọ?

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

[Ndise ke page 22]

Jehoshaphat ama ọbuọt idem ye Jehovah

[Ndise ke page 23]

Abasi ama ebem iso etịn̄ ke Jesus ayakpa onyụn̄ eset

[Ndise ke page 24]

Ndi Jehovah ama ebem iso ebiere enịm se Adam ye Eve ẹdinamde?