Mme Mbụme Ẹtode Mme Andikot

Sia Bible mîtịn̄ke n̄kpọ iban̄a edinam edimenede akrasi mmịn ke enyọn̄ ke itie mboho mbemiso ẹn̄wọn̄de, ntak emi Mme Ntiense Jehovah mîsitieneke inam emi?

Ebịghi ẹketọn̄ọ edinam edimenede akrasi mmịn ke enyọn̄ ke itie mboho mbemiso ẹn̄wọn̄de. N̄ko okposụkedi nte ẹsinamde enye ekemede ndikpụhọde to ke idụt sịm idụt, edinam emi enen̄ede atara. Ndusụk ini, mbon oro ẹnamde edinam emi ẹsimenede akrasi mmọ ẹketuak sụn̄sụn̄ ye eke owo enye eken. Owo oro anamde emi esiwak nditịn̄ ikọ ndiwụt ke imoyom idatesịt, nsọn̄idem, uforo, ye anyan uwem owo enye eken. Mbon eken oro ẹtienede ẹnam emi ẹkeme ndidọhọ ase-o ndiwụt ke imenyịme, mîdịghe ẹtiene ẹmenede akrasi mmọ ke enyọn̄ mbemiso ẹn̄wọn̄de mmịn mmọ. Ediwak owo ẹkere ke edinam emi idiọkke, ẹnyụn̄ ẹda enye nte edinam mfọnido, edi odu nti ntak oro ẹnamde Mme Ntiense Jehovah ẹkûsutiene ẹbuana ke edinam emi.

Idịghe koro mme Christian mîyomke n̄kpọ ọfọn owo m̀mê mîyomke owo okop inemesịt ye nsọn̄idem. Ke leta oro otu ukara eke akpa isua ikie ẹkewetde ẹnọ ẹsọk mme esop, mmọ ẹma ẹda mme ikọ emi ẹberi: “Ọyọfọn ye mbufo. Ẹtie sụn̄!” (Utom 15:29) Ndien ndusụk ata mme andituak ibuot nnọ Abasi ẹma ẹdọhọ ndidem ẹte: “Yak ọbọn̄ mi, . . . akam odu uwem ke nsinsi,” mîdịghe ẹdọhọ, “Yak edidem akam odu uwem ke nsinsi.”—1 Ndidem 1:31; Nehemiah 2:3.

Mmọdo, didie ke ẹketọn̄ọ edinam edimenede akrasi mmịn ke enyọn̄? Enyọn̄-Ukpeme (Ikọmbakara) eke January 1, 1968, ama okot oto The Encyclopædia Britannica (1910), Eboho 13, page 121 ete: “Etie nte edinam edimenede akrasi mmịn nyom nsọn̄idem mbon en̄wen oto edinam ido ukpono eset, emi ẹkesin̄wọn̄de mmịn nte uwa ẹnọ ndem ye mme akpan̄kpa. Mbon Greece ye mbon Rome ẹma ẹsiduọk mmịn ke isọn̄ nte uwa ẹnọ ndem, ẹnyụn̄ ẹsin̄wọn̄ mmịn nte uwa ẹnọ ndem ye mme akpan̄kpa, ke itie usọrọ.” N̄wed ofụri orụk ifiọk oro adian do ete: “Enen̄ede etie nte ẹkesimenede akrasi mmịn ke enyọn̄ ẹyom nsọn̄idem mbon en̄wen ke ini ẹkesin̄wọn̄de mmịn nte uwa ẹnọ ndem.”

Ndi edinam emi ke enyenyene ebuana ye ndem? International Handbook on Alcohol and Culture, oro ẹkesiode ke 1995 ọdọhọ ete: “Etie nte [edimenede akrasi mmịn ke enyọn̄] edi ikpîkpu edinam emi otode uwa eset, emi ẹkesiduọkde iyịp m̀mê mmịn ke isọn̄ ẹnọ ndem man ndem emi anam se ẹben̄ede enye, kpa akam oro ẹkesidade mme utọ ikọ nte ‘itọn̄ uwem ọsọn̄ fi!’ ẹkeberi.”

Ke akpanikọ, emi iwọrọke ke ata andituak ibuot nnọ Abasi enyene ndibet kpukpru n̄kpọ m̀mê edinam oro otode nsunsu ido ukpono eset, m̀mê oro mbon nsunsu ido ukpono eset ẹkesidade ẹnam n̄kpọ. Da pomegranate ke uwụtn̄kpọ. Ọwọrọetop n̄wed ofụri orụk ifiọk Bible kiet ọdọhọ ete: “Etie nte mme okpono ndem ẹma ẹsinyụn̄ ẹda pomegranate nte edisana idiọn̄ọ ukpono ndem mmọ.” Kpa ye oro, Abasi ama ọdọhọ ẹdọk pomegranate ẹkanade ibụn̄ m̀mê mben isọn̄ ọfọn̄ akwa oku, ndien ẹkenyụn̄ ẹda mbiet pomegranate ẹbana mme adaha okpoho ke temple Solomon. (Exodus 28:33; 2 Ndidem 25:17) Ke adianade do, ama odu ini oro n̄kpanuen ndọ ekenyenede n̄kpọ ndinam ye ido ukpono. Edi ata ekese owo mfịn ifiọkke oro, edi ẹda n̄kpanuen ndọ n̄kukụre nte n̄kpọ oro owụtde ke owo ọdọ ndọ.

Nso kaban̄a edida wine nnam n̄kpọ ido ukpono? Ke uwụtn̄kpọ, ini kiet ko, iren obio Shechem oro ẹketuakde ibuot ẹnọ Baal ẹma “ẹdụk ke ufọk abasi mmọ, ẹdia n̄kpọ, ẹnyụn̄ ẹn̄wọn̄, ẹnyụn̄ ẹsụn̄i Abimelech” eyen Gideon. (Judges 9:22-28) Ndi emekere ke anam-akpanikọ asan̄autom Jehovah ekpeketiene ọn̄wọn̄  n̄kpọ do, ndusụk etienede ọdọhọ abasi mmọ amia Abimelech ufen? Amos eketịn̄ ntem aban̄a ini emi ediwak nditọ Israel ẹkesọn̄de ibuot ye Jehovah, ete: “Mmọ ẹnyụn̄ ẹnyanade ẹna . . . ke n̄kan̄ kpukpru itie-uwa; ẹnyụn̄ ẹn̄wọn̄ wine mbon isop ke ufọk mme abasi mmọ.” (Amos 2:8) Ndi ata mme andituak ibuot nnọ Abasi ẹkpeketiene ẹn̄wọn̄ n̄kpọ do, edide ẹma ẹduọk wine oro ke isọn̄ ẹnọ ndem m̀mê ẹken̄wọn̄wọn̄ kpọt? (Jeremiah 7:18) Mîdịghe ndi ata andituak ibuot nnọ Jehovah ekpekemenede akrasi mmịn esie ke enyọn̄ onyụn̄ ọdọhọ abasi amia owo ufen m̀mê ọdiọn̄ enye?

Odot itịm ifiọk nte ke ndusụk ini, mme andituak ibuot nnọ Jehovah ẹma ẹsimenede ubọk ke enyọn̄ ẹyom n̄kpọ ọfọn ye mmimọ. Mmọ ẹkesimenede ubọk ẹnọ ata Abasi. Nnyịn ikot ite: “Solomon ada ke iso itie uwa Jehovah . . . emenede ubọk esie ke enyọn̄: onyụn̄ ọdọhọ ete, O Jehovah Abasi Israel, Abasi eke ebietde fi idụhe du . . . afo nyụn̄ tie ke ebiet idụn̄ fo ke enyọn̄ kop: ndien ke ini afo okopde, dahado.” (1 Ndidem 8:22, 23, 30) Kpasụk ntre, “Ezra [ama] ọkọm Jehovah . . . Kpukpru owo ẹnyụn̄ ẹbọrọ ẹte, Amen, Amen, ẹnyụn̄ ẹmenede ubọk mmọ ke enyọn̄; ndien mmọ ẹnụhọ, ẹnyụn̄ ẹtuak ibuot ẹnọ Jehovah.” (Nehemiah 8:6; 1 Timothy 2:8) Ana in̄wan̄-in̄wan̄ nte ke mme anam-akpanikọ asan̄autom Jehovah emi ikemenekede ubọk ke enyọn̄ idọhọ utọ abasi nte “Gad,” oro edi, abasi mfọniso, ọnọ mmimọ edidiọn̄.—Isaiah 65:11.

Ekeme ndidi ediwak mbon emi ẹsitienede ẹmenede akrasi mmịn mmọ ke enyọn̄ ke itie mboho mfịn, isikereke ke mmimọ iben̄e ndem n̄kpọ m̀mê edidiọn̄, edi mmọ ikemeke nditịn̄ ntak emi mmọ ẹsimenerede akrasi mmịn ke enyọn̄. Kpa ye oro, mmọ nditre nditie n̄kere kpukpru emi inamke ata mme Christian ẹkere ke akpana itiene mmọ inam n̄kpọ emi.

Mme owo ẹtịm ẹfiọk ke odu mme edinam efen oro ekese owo ẹsibuanade, emi Mme Ntiense Jehovah mîsitieneke ibuana. Ke uwụtn̄kpọ, ediwak owo ẹsidian ubọk ke iso ẹkọm ọfọn̄ etakubom; edi mmọ isidaha mme utọ edinam oro nte edinam utuakibuot. Ata mme Christian isikpanke mme owo ndinam utọ edinam emi m̀mê nditiene nnam. Ke ẹma ẹkefiọk ini emi ẹdinịmde mme utọ edinam emi, ediwak Mme Ntiense ẹsida mbufiọk ẹnam n̄kpọ mbak ẹdiyat mbon en̄wen esịt. Edi, mmọ ẹsibiere ke mmimọ idibuanake ke edinam ufreidụt, kpa se Bible akpande. (Exodus 20:4, 5; 1 John 5:21) Ekeme ndidi ediwak owo idaha edimenede akrasi mmịn ke enyọn̄ ke itie mboho nte edinam oro enyenede ebuana ye ido ukpono. Kpa ye oro, enyene ntak emi anamde ata mme Christian ẹkûsutiene ẹbuana ke edinam emi, oro otode ido ukpono, kpa se ẹdade idahaemi nte ediben̄e edidiọn̄ nto ‘enyọn̄,’ nte n̄kpọ eke ẹben̄ede un̄wam ẹto odudu oro akande eke owo.—Exodus 23:2.