“Anie Enyene Ọniọn̄ ye Ifiọk ke Otu Mbufo?”

“Anie enyene ọniọn̄ ye ifiọk ke otu mbufo? Yak enye ada nti edu esie owụt mme utom esie ke ifụre ifụre ido oro asan̄ade ye ọniọn̄.”—JAS. 3:13.

1, 2. Nso ke ẹkeme nditịn̄ mban̄a ediwak owo oro ẹdade nte mbon ọniọn̄?

 ANIE ke afo ada nte owo emi enen̄ede enyene ọniọn̄? Ndi edi ete ye eka fo, akani owo, m̀mê prọfesọ ufọkn̄wed ntaifiọk? Ekeme ndidi ebiet emi afo otode ye idaha fo ke uwem edinam fi ada ke owo enen̄ede enyene ọniọn̄. Edi mme asan̄autom Abasi ẹsinen̄ede ẹkere nte Abasi esede n̄kpọ emi.

² Idịghe kpukpru owo oro ererimbot ẹdade nte mbon ọniọn̄ ẹnen̄ede ẹnyene ọniọn̄ ke enyịn Abasi. Ke uwụtn̄kpọ, Job ama etịn̄ ikọ ye mbon oro ẹkekerede ke mmimọ iketịn̄ ikọ ọniọn̄, edi enye ama asian mmọ ete: “[N̄kwe] owo ọniọn̄ ndomokiet ke otu mbufo.” (Job 17:10, NW) Apostle Paul ekewet ntem aban̄a ndusụk owo oro ẹkesịnde ifiọk Abasi: “Okposụkedi mmọ ẹsọn̄ọde ẹtịn̄ ẹte imenyene ọniọn̄, mmọ ẹkabade ẹdi ndisịme.” (Rome 1:22) Jehovah ke idemesie ama ada prọfet Isaiah etịn̄ in̄wan̄-in̄wan̄ ete: “Ifọnke fọn inọ mmọ eke ẹsede idem mmọ ke mbon eti ibuot.”—Isa. 5:21.

3, 4. Nso iwụt ke owo enen̄ede enyene ọniọn̄?

³ Nte an̄wan̄ade, oyom ifiọk se inamde owo enen̄ede enyene ọniọn̄ onyụn̄ enyene mfọn Abasi. Mme N̄ke 9:10 ọdọhọ ete: “Editọn̄ọ eti ibuot edi uten̄e Jehovah: ndien ndifiọk Ata Edisana onyụn̄ edi asian.” Ana owo oro enyenede ọniọn̄ enen̄ede eten̄e Abasi onyụn̄ okpono mme idaha esie. Edi oyom se ikande ikpîkpu edinyịme ke Abasi odu onyụn̄ enyene mme edumbet. James mbet Jesus etịn̄ n̄kpọ emi ke usụn̄ oro anamde owo ekere n̄kpọ. (Kot James 3:13.) Tịm fiọk ikọ oro: “Yak enye ada nti edu esie owụt mme utom esie.” Akpana usụn̄ oro afo anamde n̄kpọ ye nte etịn̄de ikọ kpukpru usen ẹwụt ke emenyene ata ọniọn̄.

⁴ Ata ọniọn̄ abuana edinyene ukeme ndinam nti ubiere ye edida mbufiọk nnam n̄kpọ uforo uforo. Nso idiwụt ke imenyene orụk ọniọn̄ oro? James asiak ekese n̄kpọ oro mbon ọniọn̄ ẹsinamde. * Nso ke enye eketịn̄ emi ekemede ndin̄wam nnyịn inyene eti itie ebuana ye nditọete nnyịn ọkọrọ ye mbonan̄wa?

Edinam Ẹwụt ke Owo Enen̄ede Enyene Ọniọn̄

5. Didie ke owo oro enen̄erede enyene ọniọn̄ esinam n̄kpọ?

⁵ Ọfọn ifiak iti ke James akada ọniọn̄ akabuan ye edinyene eti edu. Sia uten̄e Jehovah edide ntọn̄ọ ọniọn̄, owo oro enyenede ọniọn̄ esidomo ndinam se Abasi oyomde. Nnyịn idaha-da ọniọn̄ Abasi imana. Edi imekeme ndinyene enye ke ndikpep Bible kpukpru ini nnyụn̄ ntie n̄kere se ikpepde. Emi ayanam nnyịn inam se ẹtemede nnyịn ke Ephesus 5:1 ẹte: “Ẹdi mme andikpebe Abasi.” Adan̄a nte nnyịn ikpebede Jehovah, kpa ntre ke idinam n̄kpọ ọniọn̄ ọniọn̄. Mme usụn̄ Jehovah ẹnen̄ede ẹkon̄ ẹkan mme usụn̄ owo. (Isa. 55:8, 9) Ntre, nte nnyịn ikpebede Jehovah, mbonan̄wa ẹyekụt ke nnyịn idịghe ukem ye mmimọ.

6. Ntak emi ifụre ifụre ido edide ido owo Abasi, ndien didie ke owo ekeme ndiwụt ke imenyene edu emi?

 ⁶ James ọdọhọ ke usụn̄ kiet oro nnyịn ikemede ndikpebe Jehovah edi ndinyene “ifụre ifụre ido oro asan̄ade ye ọniọn̄.” Okposụkedi emi ifụre ifụre ido edide nditie sụn̄sụn̄, Christian ekeme ndinen̄ede nsọn̄ọ nyịre ke nti ido uwem, ndien emi ayanam enye anam n̄kpọ ke eti ibuot. Okposụkedi emi Abasi enyenede akakan odudu, enye enyene ifụre ifụre ido, ndien nnyịn isikopke ndịk ndisan̄a n̄kpere enye. Eyen Abasi ama enen̄ede enyene ifụre ifụre ido ukem nte Ete esie tutu enye ekeme ndidọhọ ete: “Ẹtiene mi, kpukpru mbufo emi ẹkpade utom ẹnyụn̄ ẹbiomde ndodobi mbiomo, ndien nyọnọ mbufo nduọkodudu. Ẹmen ọkpọnọ mi ẹkọn̄ọ ke itọn̄ mbufo ẹnyụn̄ ẹkpebe mi, koro ami mmenyene ifụre ifụre ido nnyụn̄ nsụhọde esịt, ndien mbufo ẹyekụt nduọkodudu ẹnọ ukpọn̄ mbufo.”—Matt. 11:28, 29; Phil. 2:5-8.

7. Ntak emi ikpadade Moses nte eti uwụtn̄kpọ nsụhọdeidem?

⁷ Bible etịn̄ aban̄a mbon en̄wen oro ẹkenen̄erede ẹsụhọde idem m̀mê ẹnyene ifụre ifụre ido. Moses ekedi owo kiet ke otu mmọ. Okposụkedi emi enye ekenyenede akwa ifetutom, ẹdọhọ ke enye ekedi “ata sụn̄sụn̄ owo, akan kpukpru owo emi ẹdude ke iso ererimbot.” (Num. 11:29; 12:3) Nyụn̄ ti nte Jehovah ọkọnọde enye ukeme ndinam uduak Esie. Jehovah ama ama ndida mbon oro ẹkesụhọrede idem nnam uduak esie.

8. Didie ke mme anana-mfọnmma owo ẹkeme ndinyene “ifụre ifụre ido oro asan̄ade ye ọniọn̄”?

⁸ Mmọdo, mme anana-mfọnmma owo ẹkeme ndinyene “ifụre ifụre ido oro asan̄ade ye ọniọn̄.” Nso kaban̄a nnyịn? Didie ke ikeme ndinen̄ede nnyene edu emi? Ifụre ifụre ido edi ubak mbun̄wụm edisana spirit Jehovah. (Gal. 5:22, 23) Nnyịn imekeme ndibọn̄ akam mben̄e spirit Abasi inyụn̄ inen̄ede isịn ukeme man ision̄o mbun̄wụm esie, ibuọt idem ke Abasi ayan̄wam nnyịn itetịm inyene ifụre ifụre ido. Ikọ andiwet psalm emi ọnọ nnyịn ata akpan ntak emi ikpanamde oro: “[Abasi eyeteme] mbon nsụkidem usụn̄ esiemmọ.”—Ps. 25:9.

9, 10. Nso ukeme ke oyom isịn man inyene ifụre ifụre ido Abasi, ndien ntak-a?

⁹ Nte ededi, ekeme ndiyom isịn ọkpọsọn̄ ukeme man inyene ifụre ifụre ido. Ebiet oro nnyịn itode ekeme ndinam edi ọkpọsọn̄ n̄kpọ ọnọ ndusụk nnyịn ndinyene ifụre ifụre ido. Ke adianade do, mbon oro ẹdude ẹkpere nnyịn ẹkeme ndinam n̄kpọ ekọn̄ ekọn̄, ẹnyụn̄ ẹdọhọ ke owo mîdịghe ukpọtiọ ikwe uwem idu. Edi, ndi emi enen̄ede esịne ifiọk? Edieke ekpri ikan̄ okpobụberede ke ufọk fo, nso ke akpada enịme enye, aran m̀mê mmọn̄? Ndin̄wan̄a aran nduọk ke ikan̄ akpakam ananam enye enen̄ede asak, edi ndiduọk mbịtmbịt mmọn̄ ekeme ndinịme enye. Kpasụk ntre, Bible eteme nnyịn ete: “Sụn̄-sụn̄ ibọrọ akabade ifiopesịt efep: edi uyat ikọ edemede iyatesịt.” (N̄ke 15:1, 18) Ndi imekeme ndinam n̄kpọ ke ifụre ifụre ido nnyụn̄ n̄wụt ke imenyene ata ọniọn̄ ke ini esịt ayatde nnyịn, edide ke esịt esop m̀mê ke an̄wa?—2 Tim. 2:24.

¹⁰ Nte ima iketetịn̄, ediwak owo oro ẹnyenede edu ererimbot emi isụhọkede idem, itiehe emem emem, isinyụn̄ imụmke idem ikama. Utu ke oro, mbon nsọn̄ido ye mbon n̄kohodeidem ẹwak ẹkan. James ama ọfiọk emi, ntre enye ama odụri mme owo utọn̄ ke esop mbak mmọ ẹdiyak orụk edu emi abiat mmọ. Nso en̄wen ke ikeme ndikpep nto item esie?

Edu Mbon Oro Mînyeneke Ọniọn̄

11. Mme edu ewe ẹtuaha ye ọniọn̄ Abasi?

¹¹ James ama etịn̄ in̄wan̄-in̄wan̄ aban̄a nte ẹkemede ndifiọk mme edu oro ẹtuahade ye ọniọn̄ Abasi. (Kot James 3:14.) Ufụp ye ndomoidem ẹdi ubọkutom obụkidem, idịghe mbun̄wụm spirit. Kere se isitịbede ke ini ekikere obụkidem enen̄erede ọsọn̄ ubọk. Inua-okot otu Christian itiokiet ẹse ẹban̄a ndusụk ikpehe Edisana Ufọkabasi Sepulchre ke Jerusalem, emi ẹdọhọde ke ẹbọp ke ebiet oro ẹkewotde  ẹnyụn̄ ẹbụkde Jesus. Mmọ ẹsitọhọ kpukpru ini. Ke 2006, magazine Time ama etịn̄ aban̄a se iketịbede mbemiso isua oro, emi mme mọn̄k “ẹketọhọde ke ediwak hour, . . . ẹda nnyan eto ufak tiande ẹmia kiet eken.” Mmọ ẹnen̄ede ẹnyene eyịghe ẹban̄a kiet eken tutu ẹyak ukpọhọde ufọkabasi oro ẹnọ owo Muslim akama.

12. Nso ikeme nditịbe edieke ọniọn̄ mîdụhe?

¹² Ke akpanikọ, ikpanaha utọ ebeubọk utọk oro odu ke esịt esop Abasi. Nte ededi, ndusụk ini unana mfọnmma esinam ndusụk owo ẹsọn̄ọ ẹyịre ke ekikere mmọ. Oro ekeme ndisịn utọk ye eneni. Apostle Paul ama okụt emi ke esop Corinth, ntre enye ama ewet ete: “Adan̄a nte ufụp ye utọk ẹdude ke otu mbufo, nte mbufo idịghe mbon obụkidem, nte mbufo inyụn̄ isan̄ake nte mme owo ẹsan̄ade?” (1 Cor. 3:3) N̄kpọ mmọn̄eyet emi ama odu ke anyan ini ke esop emi ke akpa isua ikie. Ntre, oyom nnyịn ikpeme mbak utọ edu oro edidu ke esop mfịn.

13, 14. Nọ mme uwụtn̄kpọ emi ẹwụtde ke owo enyene edu ererimbot.

¹³ Didie ke utọ edu oro ekeme ndinyọni ndụk esop? Ekeme nditọn̄ọ nsịtnsịt. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini ẹbọpde Ufọkmbono Obio Ubọn̄, mme owo ẹkeme ndinọ nsio nsio ekikere ẹban̄a nte ẹkpenamde n̄kpọ. Eyenete kiet ekeme nditọhọ ke ntak oro owo mînyịmeke ekikere esie, enye akam ekeme nditịn̄ n̄kpọ mbiat ubiere oro ẹnamde. Enye akam ekeme nditre nditiene nnam n̄kpọ ekededi ke utom oro! Ọkpọwọrọ ke owo oro anamde n̄kpọ ntre efre ke ifụre ifụre edu oro esop ẹnyenede esinam ẹkụt unen ke utom esop, idịghe akpan usụn̄ oro ẹdade ẹnam n̄kpọ. Jehovah imaha utọk, edi akam ama ifụre ifụre ido.—1 Tim. 6:4, 5.

¹⁴ Uwụtn̄kpọ en̄wen ekeme ndidi edieke mbiowo ke esop ẹkụtde ke ebiowo kiet, okposụkedi emi ama akanam utom ke ediwak isua idahaemi, isịmke aba mme n̄kpọ N̄wed Abasi oro ẹnamde owo odot. Ke ama okokụt ke eyenete emi idaha item oro ẹkenọde enye isịn ke edinam, esenyịn circuit enyịme ye mmọ eken ete ẹbọ enye ifetutom nte ebiowo. Enye edise emi didie? Ndi enye ayada nsụhọdeidem ye ifụre ifụre ido enyịme ubiere otu mbiowo emi onyụn̄ esịn idem anam se N̄wed Abasi etịn̄de man afiak odot ndidi ebiowo? Mîdịghe, ndi enye ayayat esịt onyụn̄ efịbe mbon en̄wen ke emi enye mîdịghe aba ebiowo? Ufọn emi owo akpanamde nte imodot ndidi ebiowo ke adan̄aemi enye ke nditịm ntịn̄ mîdotke? Nte ikpakam inen̄ekede iwụt ifiọk ndisụhọde idem nnyụn̄ nnyịme ubiere mbon en̄wen?

15. Ntak emi afo ekerede ke item eke odudu spirit emi odude ke James 3:15, 16 enen̄ede edi akpan n̄kpọ?

¹⁵ Edi akpanikọ ke odu mme usụn̄ en̄wen oro owo ekemede ndiwụt edu n̄kohodeidem. Edi inamke n̄kpọ m̀mê nso itịbe, ana nnyịn inam n̄kpọ ndibiọn̄ọ utọ edu oro. (Kot James 3:15, 16.) James mbet Jesus ọkọdọhọ ke utọ edu oro “edi eke isọn̄” koro mmọ ẹdi mme ubọkutom obụkidem, inyụn̄ isan̄ake n̄kpọ ye ọniọn̄ Abasi. Mmọ ẹdi eke “obụkidem” sia mmọ ẹto mme ekikere obụkidem, ukem nte eke mme unam emi mînyeneke ibuot. Mme  utọ edu oro ẹdi “eke mme demon” koro mme demon ẹsinyene orụk edu emi. Ọkpọdiọk ọsọn̄ edieke Christian enyenede mme edu emi!

16. Mme ukpụhọde ewe ke oyom inam, ndien didie ke ikeme ndinam mmọ?

¹⁶ Ọfọn kpukpru owo ke esop ẹdụn̄ọde idemmọ ẹnyụn̄ ẹnam n̄kpọ nte ẹkekeme man ẹtre mme edu emi. Mme esenyịn emi ẹdide mme andikpep ke esop ẹkpenyene ndisịn ofụri ukeme man ẹtre ndinyene ndiọi edu. Imemke utom nditre mme edu emi ke ntak unana mfọnmma nnyịn ye odudu ererimbot emi. Nnyịn ndidomo ndinam emi ekeme nditie nte ndidomo ndidọk mfọfiọnọ obot. Edieke n̄kpọ mîdụhe ndimụm ubọk, nnyịn imekeme ndifiọnọde nduọ. Edi nnyịn imekeme ndikụt unen edieke inen̄erede inam item Bible, inyụn̄ ibọde un̄wam ito esop Abasi.—Ps. 73:23, 24.

Mme Edu Oro Mbon Ọniọn̄ Ẹsidomode Ndinyene

17. Didie ke mbon ọniọn̄ ẹsinam n̄kpọ ke ini ẹdomode mmọ man ẹnam idiọk?

¹⁷ Kot James 3:17. Nnyịn imekeme ndibọ ufọn nto ndineme ndusụk edu emi “ọniọn̄ eke otode ke enyọn̄” edinamde nnyịn inyene. Nnyịn ndisana abuana ndinana ntọi ye ndek ke edinam ye ekikere nnyịn. Oyom isọsọp isịn ndiọi edinam. Oro ekpenyene ndidi ndammana edu nnyịn. Yak idọhọ ke owo odomo ndisịn fi ubọk ke enyịn. Afo ọsọsọp ekep enyịn. Emi esitịbe ke ndammana usụn̄; ufọn idụhe nditetie n̄kere se akpanamde. Ukem emi ekpesitịbe ke ini ẹdomode nnyịn man inam idiọk. Edisana idaha nnyịn, ọkọrọ ye ubieresịt oro Bible ọnọde ukpep ẹkpenyene ndisọsọp nnam nnyịn isịn se idiọkde. (Rome 12:9) Bible ọnọ uwụtn̄kpọ aban̄a mbon oro ẹkenamde ntre, utọ nte Joseph ye Jesus.—Gen. 39:7-9; Matt. 4:8-10.

18. (a) Nso ke nditie emem emem ọwọrọ? (b) Nso ke ndidi anam-emem ọwọrọ?

¹⁸ Ọniọn̄ Abasi oyom itie emem emem n̄ko. Emi oyom itre ndinam n̄kpọ ekọn̄ ekọn̄, itre ndinyene edu en̄wan, m̀mê ndinam n̄kpọ oro ekemede ndibiat emem. James ama etịn̄ aban̄a n̄kpọ emi ke ini enye ọkọdọhọde ete: “Ẹtọ mfri edinen ido ke mme emem emem idaha ẹnọ mbon oro ẹnamde emem.” (Jas. 3:18) Tịm fiọk ke itie N̄wed Abasi emi etịn̄ aban̄a ‘ndinam emem.’ Ndi ẹdiọn̄ọ nnyịn ke esop nnyịn nte mme anam-emem m̀mê nte mbon utọk? Ndi imesiwak nditọhọ ye mbon en̄wen, isọp iyatesịt m̀mê inam mbon en̄wen ẹyat esịt? Ndi imesiyịre ite mbon en̄wen ẹda nnyịn nte nnyịn itiede, mîdịghe ndi imesisụhọde idem idomo ndikpụhọde mme edu oro mbon en̄wen mîsimaha?  Ndi mbon en̄wen ẹfiọk nnyịn nte mbon oro imade ndinam emem, isọp ndifen nnọ mbon en̄wen inyụn̄ ifre iban̄a idiọk oro ẹkenamde nnyịn? Ndinen̄ede ndụn̄ọde idem nnyịn ekeme ndinam nnyịn ikụt ebiet oro oyomde inam ukpụhọde man inyene ọniọn̄ Abasi ke mme n̄kpọ emi.

19. Ẹda nso ẹfiọk ke owo enyene eti ibuot?

¹⁹ James ama asiak ndinyene eti ibuot ke otu n̄kpọ oro ẹwụtde ke owo enyene ọniọn̄ eke otode ke enyọn̄. Ndi ẹdiọn̄ọ nnyịn nte mbon oro ẹsinyịmede se mbon en̄wen ẹtịn̄de ke adan̄aemi ndinam ntre mîbiatke mme edumbet N̄wed Abasi, ye mbon oro mîsọn̄ọke iyịre ite ẹtiene ọkpọkpọ edumbet nnyịn? Ndi ẹdiọn̄ọ nnyịn nte mbon oro ẹtiede sụn̄sụn̄ ẹnyụn̄ ẹkemede ndida nnyene nneme ifụre ifụre? Ndinam ntre owụt ke imenyene eti ibuot.

20. Nso iditịbe edieke inyenede mme edu oro ẹnemede mi?

²⁰ Esop ekpenem didie ntem edieke nditọete iren ye iban ẹkpenen̄erede ẹsịn idem ẹnam n̄kpọ man ẹnyene mme edu oro James ekewetde aban̄a! (Ps. 133:1-3) Ke akpanikọ, ndisụhọde idem, ntie emem emem, nnyụn̄ nnyene eti ibuot ke ini inamde n̄kpọ ye kiet eken ẹyenam inyene eti itie ebuana ye mmọ ẹnyụn̄ ẹwụt ke imenyene “ọniọn̄ eke otode ke enyọn̄.” Nnyịn imọn̄ ineme nte ndise mbon en̄wen nte Jehovah esede mmọ ekemede ndin̄wam nnyịn inyene mme edu emi.

[Ikọ Idakisọn̄]

Nte Afo Emekeme Ndinam An̄wan̄a?

• Nso iwụt ke Christian enen̄ede enyene ọniọn̄?

• Didie ke ikeme ndinen̄ede nnyene ọniọn̄ Abasi?

• Nso idi edu mbon oro mînyeneke “ọniọn̄ eke otode ke enyọn̄”?

• Mme edu ewe ke afo ebiere ndinen̄ede nnyene?

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

[Ndise ke page 23]

Nso ikeme ndisịn utọk mfịn?

[Ndise ke page 24]

Ndi edi ndammana edu fo ndisịn se idiọkde?