Nam Mme Owo Ẹkụt N̄kọri Fo
Nam Mme Owo Ẹkụt N̄kọri Fo
“Tie kere mme n̄kpọ emi; sịn idem ke mmọ ofụri ofụri, man kpukpru owo ẹkpekụt n̄kọri fo.”—1 TIM. 4:15.
1, 2. Nso ke ifiọk iban̄a Timothy, ndien nso iketịbe ke ini enye ekedide n̄kpọ nte isua 20?
TIMOTHY okodụn̄ ke Galatia emi ẹdiọn̄ọde idahaemi nte Turkey. Ẹma ẹsiak ediwak esop ke obio oro ke ediwak isua ama ekebe tọn̄ọ Jesus akakpa. Nte ini akakade, Timothy, eka esie, ye ekaeka esie, ẹma ẹbọ akpanikọ ẹnyụn̄ ẹbuana ifịk ifịk ke kiet ke otu mme esop oro. (2 Tim. 1:5; 3:14, 15) Ama enen̄ede enem Timothy ndidu ke ebiet emi enye ekemehede mi nnam n̄kpọ Abasi. Edi ikebịghike, n̄kpọ ama okpụhọde.
2 Etie nte Timothy ekedi n̄kpọ nte isua 20 ke ini apostle Paul akafiakde aka obio mmọ. Onyụn̄ etie nte ini emi Paul akakade ndise esop ke Lystra ke enye okokop nditọete “[ẹtịn̄de] nti ikọ ẹban̄a” Timothy. (Utom 16:2) Anaedi Timothy ama enen̄ede anam n̄kpọ nte akwa owo. Edisana spirit ama anam Paul ye mbiowo esop mme Timothy ẹdori enye ubọk ẹte ese aban̄a ndusụk n̄kpọ ke esop.—1 Tim. 4:14; 2 Tim. 1:6.
3. Ewe san̄asan̄a ifet ke ẹkenọ Timothy?
3 Ẹma ẹnọ Timothy san̄asan̄a ifet, oro edi, ndisan̄a ye Paul nnam utom isụn̄utom. (Utom16:3) Kere nte esịt ekenemde enye. Emi ọwọrọ ke enye ekenyene ndisan̄a ye Paul ke ediwak isua, mîdịghe asan̄a ye mbon en̄wen anam se mme apostle ye mbiowo ẹdọhọde. Enye ama asan̄a ye Paul ọsọn̄ọ nditọete idem. (Kot Utom 16:4, 5.) N̄kọri emi Timothy akanamde ama anam ẹnen̄ede ẹdiọn̄ọ enye. Ke apostle Paul ama akasan̄a ye Timothy anam utom ke n̄kpọ nte isua duop, enye ama ewet ọnọ mbon Philippi ete: “Nnyeneke owo en̄wen eke enyenede edu emi ebietde eke [Timothy] emi editịmde ese aban̄a mme n̄kpọ oro ẹban̄ade mbufo. . . . Mbufo ẹmefiọk uyarade oro enye ọkọnọde aban̄a idemesie, ete, nte eyen emi odude ye ete enye ama asan̄a ye ami anam utom ọkpọsọn̄ ke ndisuan eti mbụk.”—Phil. 2:20-22.
4. (a) Ewe akwa ifetutom ke ẹkenọ Timothy? (b) Se Paul eketịn̄de ke 1 Timothy 4:15 ekeme ndinam ẹbụp ewe mbụme?
4 Ke iduọk ini emi Paul ekewetde leta ọnọ mbon Philippi, ke enye ọkọnọ Timothy odudu ndimek mbiowo ye mme asan̄autom unamutom ke esop. (1 Tim. 3:1; 5:22) Oro owụt ke Timothy ekedi esenyịn oro ẹkemede ndiberi edem. Kpa ye oro, Paul ọkọdọhọ Timothy ‘anam kpukpru owo ẹkụt n̄kọri esie.’ (1 Tim. 4:15) Ndi oro ọwọrọ ke Timothy ikanamke mme owo ẹnen̄ede ẹkụt n̄kọri esie? Nso ke ikọ Paul ọkọwọrọ, ndien nso ufọn ke item emi enyene ọnọ nnyịn?
Nte Ikemede Ndinam Ẹkụt N̄kọri Nnyịn
5, 6. Nso idiọk idaha ikodu ke esop Ephesus, ndien nso ke Timothy ekenyene ndinam mbak ẹdibiat esop?
5 Ẹyak ise se Paul eketịn̄de aban̄a mbemiso ewetde se idude ke 1 Timothy 4:15. (Kot 1 Timothy 4:11-16.) Mbemiso Paul ekewetde ikọ itien̄wed emi, enye ama ọdọhọ Timothy osụhọ ke Ephesus yak imọ ibe ika Macedonia. Ntak-a? Ndusụk owo ẹma ẹda nsunsu ukpepn̄kpọ ẹtọ ubahade ke esop. Ntre, akana Timothy odu do mbak ndiọi owo ẹdibiat esop. Nso ke enye akanam? Enye ekenyene ndinịm eti uwụtn̄kpọ nnọ nditọete.
6 Paul ọkọdọhọ Timothy ete: “Di uwụtn̄kpọ nọ mme anam-akpanikọ ke ikọ, ke edu uwem, ke ima, ke mbuọtidem, ke edisana ido.” Paul ama adian do ete: “Tie kere mme n̄kpọ emi; sịn idem ke mmọ ofụri ofụri, man kpukpru owo ẹkpekụt n̄kọri fo.” (1 Tim. 4:12, 15) N̄kọri emi ikedịghe ndinyene ifetutom, edi ekedi ndidu uwem nte Christian. Utọ n̄kọri emi ke kpukpru Christian ẹkpenam mme owo ẹkụt.
7. Nso ke ẹyom kpukpru owo ke esop ẹnam?
7 Nte ekedide ke eyo Timothy, mme owo ẹkama nsio nsio ifetutom ke esop Abasi mfịn. Ndusụk ẹdi mbiowo, mbon eken ẹdi mme asan̄autom unamutom. Ndusụk ẹdi mme asiakusụn̄. Mbon eken ẹdi mme esenyịn oro ẹsan̄ade-san̄a. Ndusụk ẹnam utom ke Bethel, mîdịghe ẹnam utom isụn̄utom. Mbiowo ẹsinọ ukpep ke esop, ke n̄kpri ye ikpọ mbono. Edi kpukpru nnyịn—n̄kpri ye ikpọ, iren ye iban—imekeme ndinam mme owo ẹkụt n̄kọri nnyịn. (Matt. 5:16) Ukem nte Timothy, oyom mbon oro ẹnyenede san̄asan̄a ifetutom ke esop ẹnam kpukpru owo ẹkụt ke mmimọ ke inam n̄kọri ke n̄kan̄ eke spirit.
Di Uwụtn̄kpọ ke Ikọ Inua
8. Nso ke se itịn̄de ekeme ndinam ye utuakibuot nnyịn?
8 Usụn̄ kiet oro akanade Timothy enịm uwụtn̄kpọ ekedi ke nte enye esitịn̄de ikọ. Didie ke ikeme ndinam mme owo ẹkụt n̄kọri nnyịn ke nte isitịn̄de ikọ? Se itịn̄de ke ẹsida ẹdiọn̄ọ se nnyịn idide. Jesus ọkọdọhọ ke “oto uyọhọ esịt inua osio etịn̄.” (Matt. 12:34) James eyeneka Jesus n̄ko ama ọfiọk ke se itịn̄de ekeme ndinam Abasi enyịme m̀mê esịn utuakibuot nnyịn. Enye ekewet ete: “Edieke owo ekededi ekerede ke orụk utuakibuot imọ enen edi enye ifarake edeme esie, edi aka iso ndibian̄a esịt esie, orụk utuakibuot owo emi edi ikpîkpu.”—Jas. 1:26.
9. Didie ke ikeme ndidi uwụtn̄kpọ ke nte itịn̄de ikọ?
9 Se itịn̄de ekeme ndinam mme owo ke esop ẹfiọk m̀mê ke inam n̄kọri. Ntem, utu ke nditịn̄ ikọ oro mîwụtke ukpono inọ kiet eken, m̀mê ikọ oro ayatde owo esịt, mme Christian emi ẹnamde n̄kọri ẹsitịn̄ ikọ emi ọsọn̄ọde owo idem, ọdọn̄de owo esịt, enemde owo ke utọn̄, onyụn̄ esịnde udọn̄ ọnọ owo. (N̄ke 12:18; Eph. 4:29; 1 Tim. 6:3-5, 20) Ndidu ke mben̄eidem nditịn̄ se inịmde ke akpanikọ nnọ mme owo nnyụn̄ nnam mmọ ẹfiọk ntak emi idude uwem nte Bible etemede owụt ke imenen̄ede ima Abasi. (Rome 1:15, 16) Mbon emi ẹmade Abasi ẹsikpan̄ utọn̄ ẹkop nte itịn̄de ikọ ẹnyụn̄ ẹkpebe nnyịn.—Phil. 4:8, 9.
Di Uwụtn̄kpọ ke Edu Uwem ye ke Edisana Ido
10. Ntak emi mîkpanaha idi mbubịk edieke iyomde ndinam n̄kọri?
10 Idịghe nditịn̄ nti ikọ kpọt anam owo edi Christian oro enịmde eti uwụtn̄kpọ. Edieke owo etịn̄de eti ikọ edi mînamke se enye etịn̄de, ọwọrọ ke enye edi mbubịk. Paul ama enen̄ede ọdiọn̄ọ nte mme Pharisee ẹsibịkde mbubịk, ye ndiọi utịp oro mmọ ẹkebọde. Ntre, enye ama ọnọ Timothy item ediwak ini ete enye okûtiene udu utọ uwem mbubịk oro. (1 Tim. 1:5; 4:1, 2) Emi iwọrọke ke Timothy ekedi mbubịk koro Paul ọkọdọhọ ke ọyọhọ leta iba emi enye ekewetde enye ete: “Mmeti mbuọtidem emi odude fi ke esịt, eke mîsan̄ake ye mbubịk.” (2 Tim. 1:5) Kpa ye oro, akana Timothy anam mme owo ẹdiọn̄ọ ke imọ idi ata Christian. Akana enye edi uwụtn̄kpọ ke edu uwem.
11. Nso ke Paul eketịn̄ ọnọ Timothy aban̄a inyene?
11 Paul ama eteme Timothy nte ẹkpedude uwem ke leta iba emi enye ekewetde Timothy. Ke uwụtn̄kpọ, enye ama ọdọhọ Timothy okûma inyene. Paul ọkọdọhọ enye ete: “Ima okụk edi orụn̄ kpukpru orụk idiọkn̄kpọ, ndien ke edinyanade mbịne ima emi, ndusụk owo ẹma ẹtụn usụn̄ ẹkpọn̄ mbuọtidem ẹnyụn̄ ẹkịm ofụri idem mmọ ẹnọ ediwak unan.” (1 Tim. 6:10) Ndima inyene owụt ke owo ọtọn̄ọ ndimem ke n̄kan̄ eke spirit. Edi owo emi oyụhọde ye se enye enyenede, oro edi, “n̄kpọ udu uwem ye edisịnen̄kpọ,” owụt ke imanam n̄kọri ke n̄kan̄ eke spirit.—1 Tim. 6:6-8; Phil. 4:11-13.
12. Didie ke edu uwem nnyịn ekeme ndinam mme owo ẹkụt n̄kọri nnyịn?
12 Paul ọkọdọhọ Timothy ke ọfọn iban emi ẹdide Christian “ẹbana idem ke ndisịne ọfọn̄ eke etịmde odot, ye nsụkidem ye eti ibuot.” (1 Tim. 2:9) Iban emi ẹsụkde idem ẹnyụn̄ ẹnyenede eti ibuot ẹsinịm eti uwụtn̄kpọ ke nte ẹkpesịnede ọfọn̄, ẹkpekamade idem, ye nte ẹkpedude uwem. (1 Tim. 3:11) Se itịn̄de emi etiene ebehe irenowo. Paul ọkọdọhọ ke akpana esenyịn “afara ke idem, enyene eti ibuot, anam n̄kpọ ke nde ke nde.” (1 Tim. 3:2) Mme owo ẹyekụt n̄kọri nnyịn edieke inamde emi ke usen ke usen.
13. Nso ke ikpanam man idi uwụtn̄kpọ ke edisana ido ukem nte Timothy?
13 Akana Timothy edi uwụtn̄kpọ ke edisana ido n̄ko. Ke ini Paul ọkọdọhọde Timothy edi uwụtn̄kpọ ke edisana ido, enye eketịn̄ aban̄a use. Ikanaha Timothy anam n̄kpọ ye iban ke usụn̄ oro mînọhọ Abasi ubọn̄. Utu ke oro, enye ekenyene ndinam n̄kpọ ye “n̄kani iban nte mme eka, [onyụn̄ anam ye] n̄kparawa iban nte nditọeka iban ke ata edisana ido.” (1 Tim. 4:12; 5:2) Ekpedi owo edịbe ke ndudu anam idiọkn̄kpọ, Abasi okụt, ndien emi iditreke ndiyarade nte ini akade. Ukem ntre ke edi ye nti n̄kpọ emi isinamde, mmọ isidịbeke. (1 Tim. 5:24, 25) Kpukpru nnyịn imekeme ndinam mme owo ẹkụt n̄kọri nnyịn ke edu uwem ye ke edisana ido.
Ima ye Mbuọtidem Ẹdi Akpan N̄kpọ
14. Didie ke Bible owụt ke ndima kiet eken enen̄ede edi akpan n̄kpọ?
14 Ata akpan n̄kpọ oro ẹdade ẹdiọn̄ọ ata mme Christian edi ima. Jesus ọkọdọhọ mbet esie ete: “Edieke mbufo ẹnyenede ima ke otu idem mbufo, kpukpru owo ẹyeda emi ẹfiọk ẹte mbufo ẹdi mbet mi.” (John 13:35) Didie ke ikeme ndiwụt ke imama kiet eken? Bible ọdọhọ isiyọ “kiet eken ke ima,” ‘ifọn ido ye kiet eken, itua owo mbọm, ifen kiet eken ke ofụri esịt,’ inyụn̄ ima ndikama isenowo. (Eph. 4:2, 32; Heb. 13:1, 2) Apostle Paul ekewet ete: “Ẹda ima nditọete ẹnyene esịt ima ẹnọ kiet eken.”—Rome 12:10.
15. Ntak anade kpukpru owo, akpan akpan mme esenyịn, ẹma ima?
15 Edieke Timothy ekesisọn̄de ido ye nditọete, oro akpakabiat kpukpru nti n̄kpọ oro enye ekekpepde mmọ. (Kot 1 Corinth 13:1-3.) Edi nte enye ekenen̄erede ama mmọ, ọfọn ido, esinyụn̄ anam n̄kpọ ọnọ mmọ ama anam ẹnen̄ede ẹkụt n̄kọri esie. Ntak edi oro apostle Paul ekewetde Timothy ete edi uwụtn̄kpọ ke ima ke adianade ye nti edu eken.
16. Ntak emi okoyomde Timothy enyene ọkpọsọn̄ mbuọtidem?
16 Timothy ama osobo idomo ke ini enye okodude ke Ephesus. Ndusụk owo ẹma ẹtọn̄ọ ndikpep nsunsu ukpepn̄kpọ. Mbon eken ẹtọn̄ọ ndisuan “nsunsu mbụk” mîdịghe ẹnam ndụn̄ọde oro mînyeneke ufọn ndomokiet inọ esop. (Kot 1 Timothy 1:3, 4.) Paul ọkọdọhọ ke owo eke anamde utọ n̄kpọ oro “okohode idem, ifiọkke n̄kpọ ndomokiet, edi ọdọn̄ọ ke ekikere aban̄a mme mbụme ye mme eneni emi ẹban̄ade mme ikọ.” (1 Tim. 6:3, 4) Ndi Timothy ama enịm utọ nsunsu ekikere emi ekebede odụk esop mi? Baba-o, koro Paul ọkọdọhọ enye ete: “N̄wana eti en̄wan mbuọtidem.” “Wọn̄ọde kpọn̄ ikpîkpu ikọ oro ẹsabarede se isanade ye mme ntuaha oro ẹkotde ke nsu ẹte ‘ifiọk.’” (1 Tim. 6:12, 20, 21) Timothy ama anam se Paul eketemede.—1 Cor. 10:12.
17. Nso ikeme ndidomo mbuọtidem nnyịn mfịn?
17 Ẹma ẹdọhọ Timothy ete ke “ukperedem ini ndusụk owo ẹyeduọ ẹkpọn̄ mbuọtidem, ẹkpan̄ utọn̄ ẹnọ mme ikọ odudu spirit ye ukpepn̄kpọ mme demon emi ẹtụnde owo usụn̄.” (1 Tim. 4:1) Oyom kpukpru owo ke esop, ọkọrọ ye mbiowo, ẹkpebe Timothy, ẹnyụn̄ ẹnyene ọkpọsọn̄ mbuọtidem emi mîkemeke ndisehede. Edieke isọn̄ọde ida ibiọn̄ọ nsunsu ekikere mbon mfiakedem, kpukpru owo ẹyekụt n̄kọri nnyịn, iyonyụn̄ inịm uwụtn̄kpọ inọ mme owo ndikpebe mbuọtidem nnyịn.
Domo Ndinam Mme Owo Ẹkụt N̄kọri Fo
18, 19. (a) Nso ke ikpanam man kpukpru owo ẹkụt n̄kọri nnyịn? (b) Nso ke idineme ke ibuotikọ oro etienede?
18 Ke akpanikọ, n̄kọri oro ata Christian anamde inyeneke n̄kpọ ndomokiet ndinam ye idaha esie, ukeme oro enye enyenede, nte enye ọwọrọde etop, m̀mê adan̄a ibat isua emi enye odude ke esop. Utu ke oro, mme owo ẹdikụt n̄kọri nnyịn edieke itịn̄de ikọ, ikerede n̄kpọ, inyụn̄ idude uwem nte Jehovah etemede. (Rome 16:19) Akpana ima kiet eken inyụn̄ inen̄ede inyene mbuọtidem nte Bible ọdọhọde. Mmọdo, ẹyak itie ikere mme item emi Paul ọkọnọde Timothy, isịn idem ke mmọ ofụri ofụri, man kpukpru owo ẹkpekụt n̄kọri nnyịn.
19 Ndikop idatesịt, emi edide ubak mbun̄wụm spirit Abasi, edi n̄kpọ en̄wen oro owụtde ke imanam n̄kọri ke n̄kan̄ eke spirit. (Gal. 5:22, 23) Ke ibuotikọ oro etienede, iyeneme se ikpanamde man ika iso ikop idatesịt ke eyo afanikọn̄ emi.
Didie ke Afo Ọkpọbọrọ?
• Nso ke ikọ nnyịn edinam mme owo ẹfiọk?
• Nso ke ikpanam man mme owo ẹkụt n̄kọri nnyịn ke edu uwem ye ke edisana ido?
• Ntak emi mme Christian ẹkpedide uwụtn̄kpọ ke ima ye mbuọtidem-e?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 11]
Timothy akanam n̄kpọ nte akwa owo
[Mme ndise ke page 13]
Ndi mme owo ẹkụt n̄kọri fo?