BIBLE etịn̄ in̄wan̄-in̄wan̄ ete yak ebe “ama n̄wan esie nte enye amade idem esie.” Kpasụk ntre n̄ko, ana n̄wan “enen̄ede okpono ebe esie.” Mmọ mbiba ẹnyene ndidiana kiet nnam n̄kpọ nte “obụk kiet.” (Eph. 5:33; Gen. 2:23, 24) Nte ini akade, ebe ye n̄wan ẹsinen̄ede ẹdiana kiet ẹnyụn̄ ẹtetịm ẹma kiet eken. Emekeme ndimen emi ndomo ye eto iba emi ẹdade kiet, emi orụn̄ mmọ awan̄ade ye kiet eken. Nte etiede n̄wan ke idem, ntre ke edinyụn̄ itie ebe.

Edi nso isitịbe ke ini n̄wan m̀mê ebe owo akpade? Ọwọrọ n̄kpa adian̄ade owo iba emi ẹkedide itai ye aban̄. Owo emi n̄wan m̀mê ebe akpade ọkpọn̄ mi esikop iduọesịt, okop ndobo, akam ekeme n̄ko ndiyat esịt mîdịghe ọduọhọ idemesie. Ke ofụri isua 58 emi Daniella ọdọde ndọ, enye ama ọfiọk ediwak mbon emi n̄wan m̀mê ebe mmọ akpade. * Edi enye ọkọdọhọ ke ini ebe esie akakpade ete: “N̄kọfiọkke se ebe owo ndikpa ọwọrọde. Idin̄wan̄ake fi edieke mîwọrọke fi.”

Mme anam-ndụn̄ọde ẹdọhọ ke idụhe n̄kpọ emi abiakde owo nte ata edima n̄wan m̀mê ebe esie ndikpa. Ediwak mbon emi n̄kpọ emi ọwọrọde ẹnyịme ye se mmọ ẹtịn̄de emi. Ebe Millie akakpa ata ediwak isua emi ẹkebede. Kop se enye eketịn̄de mi aban̄a ndidi ebeakpa, “Esitie mi nte ndi mbụn̄ọ.” Nte eketiede enye ke idem  edi oro ke ini ebe esie akakpade ke mmọ ẹma ẹkedọ ndọ ke isua 25.

Susan ekesikere ke ifọnke n̄wan ofụhọ n̄kpa ebe esie ebịghi akaha. Edi ebe esie ama akpa ke mmọ ẹma ẹkedọ ndọ ke isua 38. Isua 20 ẹbe tọn̄ọ ebe esie akakpa, edi enye ọdọhọ ete: “Idụhe usen emi mmentịghi ebe mi.” Mmọn̄eyet esiwak ndisiaha enye sia esidọn̄ enye ndikụt ebe esie.

Bible enyịme ke esinen̄ede abiak owo ebighi edieke n̄wan m̀mê ebe esie akpade. Ke ini Sarah akakpade, Abraham ebe esie ama “ofụhọ aban̄a Sarah onyụn̄ atua enye.” (Gen. 23:1, 2) Kpa ye emi Abraham ekenịmde ke mme owo ẹyeset, enye ama enen̄ede ofụhọ ke ini edima an̄wan esie akakpade. (Heb. 11:17-19) Jacob ikọsọpke ifre Rachel edima an̄wan esie ke ini enye akakpade. Enye ama esitịn̄ ikọ mbọm mbọm aban̄a enye.—Gen. 44:27; 48:7.

Nso ke mme uwụtn̄kpọ Bible emi ẹkpep nnyịn? Mbon emi n̄wan m̀mê ebe mmọ akpade ẹsifụhọ n̄kpa emi ke ediwak isua. Ke ini ikụtde nte mmọ ẹtuade m̀mê ẹfụhọde, ikpanaha ida nte ke mmọ ẹmem ẹkaha, edi akpana ifiọk ke n̄kpa esịn emi. Ekeme ndiyom ika iso idọn̄ mmọ esịt inyụn̄ in̄wam mmọ ke ata anyan ini.

Isidịghe n̄wan m̀mê ebe owo ama akpakpa enye ekeme ndisọsọp mfiak ndu uwem nte owo emi mîdọhọ ndọ. Ke erenowo ama ọkọdọ ndọ ebịghi, enye esifiọk nte ọkpọdọn̄de n̄wan esie esịt ye nte akpanamde n̄wan esie okop inemesịt ke ini enye ofụhọde. Edieke enye akpade, idụhe owo emi edinamde mme n̄kpọ emi inọ n̄wan emi. Kpasụk ntre, nte n̄wan ọdọde ndọ ebịghi, ntre ke enye editetịm ifiọk ndinam ebe esie enyene uku onyụn̄ okop inemesịt. Iwakke se isinemde erenowo nte n̄wan esie nditụk enye, ntịn̄ ndinem ikọ, nnyụn̄ mma ndinam se enye amade onyụn̄ oyomde. Edieke n̄wan oro akpade, ekeme nditie erenowo oro nte ke eke imọ okụre. Ntem, ndusụk mbon emi n̄wan m̀mê ebe mmọ akpade ẹsitịmede esịt ẹban̄a ini iso, ndien emi esinam mmọ ndịk. Ewe edumbet Bible ekeme ndin̄wam mmọ?

“Ẹkûtịmede esịt ẹban̄a n̄kpọn̄, koro n̄kpọn̄ eyenyene editịmede esịt esie. Afanikọn̄ usen ekem ye usen.” (Matt. 6:34) Ikọ Jesus emi enen̄ede aban̄a mme n̄kpọ udu-uwem, edi enye an̄wam ediwak owo ẹyọ ubiak n̄kpa owo mmọ. Ediwak ọfiọn̄ ke n̄wan Charles ama akakpa, enye ọkọdọhọ ete: “N̄kpa Monique an̄wan mi ke ababiak mi tutu esịm emi, esinyụn̄ etie ndusụk ini nte ke ndikemeke ndiyọ aba. Edi mmọfiọk ke nte esitiede edi oro, ke ubiak emi oyosụhọde nte ini akade.”

Charles ama ọyọ tutu ubiak emi osụhọde nte ini akakade. Enye akanam didie ọyọ n̄kpọ emi? Enye ọkọdọhọ ete, “Jehovah ama an̄wam mi n̄kûfịna idem mban̄a nte n̄kpọn̄ editiede.” Mfụhọ esie ikokụreke ke ediyịp enyịn, edi enye ikayakke n̄kpọ emi emen enye emen. Edieke n̄wan m̀mê ebe fo akpade, kûfịna idem uban̄a nte  n̄kpọn̄ editiede, sia udiọn̄ọke un̄wam m̀mê nsịnudọn̄ emi edibọde n̄kpọn̄.

Jehovah ikoyomke owo akpa. N̄kpa akam edi kiet ke otu “utom Devil.” (1 John 3:8; Rome 6:23) Satan ada n̄kpa ye ndịk n̄kpa anam ediwak owo ẹnana idotenyịn ẹnyụn̄ ẹdụk ufụn ẹnọ enye. (Heb. 2:14, 15) Esinenem Satan ndikụt nte mme owo ẹkerede ke mmimọ idikopke inem uwem, idem ke obufa ererimbot Abasi. Ntem, mfụhọ emi mme owo ẹsikopde ke ini n̄wan m̀mê ebe mmọ akpade esito idiọkn̄kpọ Adam ye nsọn̄ibuot Satan. (Rome 5:12) Jehovah ayafiak ọdiọn̄ ofụri se Satan abiatde onyụn̄ osio n̄kpa efep. Ediwak mbon emi n̄wan m̀mê ebe mmọ akpade ẹyetiene ẹwọrọ ufụn ndịk n̄kpa emi Satan esịnde mme owo. Afo esịne ke otu mmọ edieke edide se iwọrọde fi edi emi.

Ata ediwak ukpụhọde ẹyedu ke ini mme owo ẹdisetde ẹdidu uwem ke isọn̄. Kere nte ẹdinamde mme ete ye eka, mme ete ete, ete eka, eka ete, eka eka ye mbon eken emi ẹkekpan̄ade ẹset ẹdidu uwem ye nditọ ye nditọ nditọ mmọ. Mmọ ẹyefọn ẹma nte ini akade. Kpukpru afanikọn̄ emi ẹsisan̄ade ye usọn̄ ididụhe aba. Ekeme ndidi mme owo idisehe ikpọ owo ini oro nte ẹsede idahaemi. Ndien mme ukpụhọde emi ẹyenam uwem enen̄ede enem.

Imekeme ndinyene ediwak mbụme mban̄a se iditịbede inọ mbon oro ẹdinamde ẹset, utọ nte mbon oro akpa ye udiana owo emi mmọ ẹkedọde ẹkekpade. Mme Sadducee ẹma ẹbụp  Jesus ẹban̄a mma kiet emi akpa ebe esie akakpade, ekem udiana edikpa, ntre ntre tutu ọyọhọ itiaba akpa n̄ko. (Luke 20:27-33) Nso ididi itie ebuana mmọ ke ini mme owo ẹdisetde? Nnyịn idiọn̄ọke, ufọn inyụn̄ idụhe nditịn̄ se mîsịneke ke Bible m̀mê ndifịna idem mban̄a n̄kpọ emi nnyịn mîdiọn̄ọke. Edi ana inen̄ede ibuọt idem ye Abasi. Se ifiọkde edi ke se ededi oro Jehovah edinamde ke ini iso ọyọfọn, edinyụn̄ idi n̄kpọ emi enemde nnyịn, idịghe n̄kpọ emi anamde nnyịn ndịk.

Kiet ke otu ukpepn̄kpọ N̄wed Abasi emi enen̄erede an̄wan̄a nnyịn edi ke Abasi ayanam mbon nnyịn oro ẹkpade ẹset. Mme mbụk Bible emi ẹban̄ade nte ẹkenamde mme owo ẹset ẹnen̄ede ẹwụt ke “kpukpru mme andidu ke udi editi [ẹyekop Jesus] uyo ẹwọn̄ọ ẹdi.” (John 5:28, 29) Mbon emi ẹdidude ini oro ẹyenen̄ede ẹkop inemesịt ndikụt nte mme owo ẹsetde. Nnyịn ikemeke nditịn̄ nte esịt edinemde mbon emi ẹdinamde ẹset.

Isọn̄ eyenen̄ede enem ke ini mme owo ẹdisetde. Ediwak biliọn owo emi ẹkpade ẹyefiak ẹdidu uwem. (Mark 5:39-42; Edi. 20:13) Nditie n̄kere mban̄a utịben̄kpọ emi ẹdinamde ke ini iso mi ekeme ndidọn̄ kpukpru mbon emi owo mmọ akpade esịt.

Ndi odu n̄kpọ ndomokiet emi edinamde mme owo ẹfụhọ? Bible ọdọhọ ke idụhe. Isaiah 25:8 ọdọhọ ke Jehovah “eyemen n̄kpa emen ke nsinsi.” Oro esịne editre mfụhọ n̄kpa ofụri ofụri, koro ntịn̄nnịm ikọ oro aka iso ete: “Akakan Ọbọn̄ Andikara oyonyụn̄ ọkwọhọde mmọn̄eyet efep ke iso kpukpru owo.” Edieke ofụhọde idahaemi ke ntak emi n̄wan m̀mê ebe fo akpade, ayafiak okop inemesịt ke ini mme owo ẹdisetde.

Idụhe owo ndomokiet emi ọfiọkde kpukpru se Abasi edinamde ke obufa ererimbot. Jehovah ọdọhọ ete: “Kpa nte enyọn̄ okon̄de akan isọn̄, kpa ntre ke mme usụn̄ mi ẹkon̄ ẹkan mme usụn̄ mbufo, mme ekikere mi ẹnyụn̄ ẹkon̄ ẹkan mme ekikere mbufo.” (Isa. 55:9) Edieke enịmde se Jesus ọkọn̄wọn̄ọde aban̄a ediset ke n̄kpa, ọwọrọ  ke ọmọbuọt idem ye Jehovah kpa nte Abraham ọkọbuọtde. Akpan n̄kpọ emi Christian kiet kiet enyenede ndinam edi ndinam kpukpru se Abasi ọdọhọde nnyịn inam man idot nditiene mbon oro ẹdinamde ẹset ‘nnyene editịm n̄kpọ oro.’—Luke 20:35.

Nyene idotenyịn utu ke nditịmede esịt mban̄a ini iso. Ediwak owo inyeneke idotenyịn. Edi Jehovah ọnọ nnyịn idotenyịn. Nnyịn idiọn̄ọke nte Jehovah edisan̄ade inọ nnyịn se inanade ye se imade, edi ikpanaha iyịk m̀mê enye eyekeme ndinam emi. Apostle Paul ekewet ete: “Edieke ẹkụtde se ẹkedoride enyịn, owo idorike enyịn aba, koro owo ekeme didie ndidori enyịn ke se enye okụtde? Edi edieke nnyịn idoride enyịn ke se nnyịn mîkwe, nnyịn ika iso ibet enye ke ime.” (Rome 8:24, 25) Afo eyekeme ndiyọ edieke enen̄erede odori enyịn ke mme un̄wọn̄ọ Abasi. Edieke ọyọde, ke ini iso, Jehovah “ọyọnọ fi se esịt fo oyomde.” Enye “[oyoyụhọ] udọn̄ kpukpru mme odu-uwem n̄kpọ.”—Ps. 37:4; 145:16; Luke 21:19.

Ke ekperede ini emi Jesus okoyomde ndikpa, mme apostle esie ẹma ẹnen̄ede ẹfụhọ ẹnyụn̄ ẹkop ndịk. Jesus ama ọdọn̄ mmọ esịt ete: “Ẹkûyak esịt etịmede mbufo. Ẹbuọt idem ye Abasi, ẹbuọt idem n̄ko ye ami.” Enye ama aka iso ete: “Ami ndikpọn̄ke mbufo nte nditọakpa. Mmọn̄ ndi mbịne mbufo.” (John 14:1-4, 18, 27) Ikọ esie emi anam mme anditiene enye oro ẹyetde aran ke ofụri emana ẹnyene idotenyịn ẹnyụn̄ ẹyọ. Ikpanaha mbon emi enen̄erede ọdọn̄ mmọ ndikụt mbon mmọ oro ẹkpade ẹyịk m̀mê mmọ ẹyesụk ẹset. Jehovah ye Eyen esie idikpọn̄ke mmọ. Imenen̄ede inịm emi ke akpanikọ!