1. Nso n̄waidem ke mme owo ẹsinam, ndien ntak emi mmọ ẹnamde emi?

MME owo ẹsinyịme ndiwa idem nnam n̄kpọ emi mmọ ẹdade nte akpan n̄kpọ. Mme ete ye eka ẹsida ini, okụk, ye odudu mmọ ẹnam n̄kpọ ẹnọ nditọ mmọ. Nditọwọn̄ emi ẹyomde ndika mbuba Olympic ẹsida ediwak hour ẹtịm idem ẹnyụn̄ ẹbọ ukpep utu ke ndibre mbre nte mme uke mmọ. Jesus n̄ko ama awa idemesie anam mme n̄kpọ emi enye akadade nte akpan n̄kpọ. Enye ikoyomke ikpọ n̄kpọ, ikonyụn̄ inyeneke nditọ. Utu ke oro, enye akakam ada ofụri odudu esie anam utom Obio Ubọn̄ Abasi. (Matt. 4:17; Luke 9:58) Mme anditiene enye n̄ko ẹma ẹyak ediwak n̄kpọ ẹtak mmọ man ẹkeme ndinam utom Obio Ubọn̄ Abasi. Obio Ubọn̄ Abasi ekedi akakan n̄kpọ ke uwem mmọ, ntre mmọ ẹma ẹwa idemmọ ẹnọ enye. (Matt. 4:18-22; 19:27) Ntem, imekeme ndibụp idem nnyịn ite, ‘Nso ke nda nte ata akpan n̄kpọ ke uwem mi?’

2. (a) Nso n̄waidem ke ana kpukpru ata mme Christian ẹnam? (b) Nso en̄wen ke ndusụk mmọ ẹwa idem ẹnam?

² Enyene n̄waidem emi anade kpukpru ata mme Christian ẹnam man mmọ ẹkpekeme ndika iso ndi ufan Jehovah. Emi esịne ndida ini ye odudu nnyịn mbọn̄ akam, n̄kot Bible, nnịm utuakibuot ubon, nnyụn̄ n̄kwọrọ ikọ. * (Josh. 1:8; Matt. 28:19, 20; Heb. 10:24, 25) Ukeme oro isịnde ye un̄wam Jehovah anam utom ukwọrọikọ aka iso, ndien ediwak owo ke ẹbụn̄ọ ẹka “obot ufọk Jehovah.” (Isa. 2:2) Ediwak owo ẹwa idemmọ ẹdu ke Bethel, ẹn̄wam ndibọp mme Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ye mme Ufọk Mbono, ẹtịm mme mbono, mîdịghe ẹn̄wam mbon emi oto-obot afanikọn̄ esịmde. Se ibatde emi idịghe mme  n̄kpọ emi anade owo anam mbemiso enyenede nsinsi uwem, edi edi mme n̄kpọ emi anade ẹnam man utom Obio Ubọn̄ aka iso.

3. (a) Nso ididi utịp nnyịn edieke iwade idem kaban̄a Obio Ubọn̄? (b) Mme mbụme ewe ke ikpobụp idem nnyịn?

³ Enen̄ede oyom isịn idem inam utom Obio Ubọn̄ idahaemi. Esịt esidat nnyịn ndikụt ata ediwak owo ẹwade idem ẹnọ Jehovah ke edinyịme esịt. (Kot Psalm 54:6.) Edieke itienede inam emi, iyokop inemesịt ke adan̄aemi itiede ibet Obio Ubọn̄ Abasi. (Deut. 16:15; Utom 20:35) Edi ana inen̄ede idụn̄ọde idem nnyịn. Ndi enyene mme usụn̄ en̄wen emi ikemede ndiwa idem kaban̄a Obio Ubọn̄? Nso ke isida ini, okụk, odudu, ye usọ nnyịn inam? Edi nso ke mîkpanaha ifre ke ini inamde n̄waidem? Ẹyak ineme se ikemede ndikpep nto ndusụk uwa unyịmesịt emi nditọ Israel ẹkesiwade. Emi ayanam inen̄ede ikop idatesịt.

4. Nso ufọn ke nditọ Israel ẹkesibọ ke ndiwa uwa nnọ Abasi?

⁴ Nditọ Israel ẹkenyene ndiwa uwa man ẹfen idiọkn̄kpọ mmọ. Ama esiyom mmọ ẹwa uwa man Jehovah ama mmọ. Ndusụk ẹkedi uwa emi Ibet ọkọdọhọde ẹwa, ndusụk ẹdi ke unyịmesịt. (Lev. 23:37, 38) Ẹma ẹsifọp ofụri edifọp uwa ẹnọ Jehovah nte uwa unyịmesịt m̀mê enọ. Uwa emi ẹkewade ke ini ẹkeyakde temple ẹnọ Abasi ke eyo Solomon owụt nte ẹkesiwade mme uwa emi.—2 Chron. 7:4-6.

5. Didie ke Jehovah ekekere aban̄a mme ubuene?

⁵ Sia Jehovah edide ima, enye ama ọfiọk ke idịghe kpukpru owo ẹdikeme ndinọ ukem n̄kpọ, ndien ke ntre ama enyịme owo kiet kiet ọnọ nte ukeme esie edide. Ibet Jehovah ama oyom ẹduọk iyịp unam, emi ekenyenede ndidi “mbukpọn̄ nti n̄kpọ eke ẹdidide” ebe ke Eyen esie, Jesus. (Heb. 10:1-4) Edi Jehovah ama enyịme owo awa se enye enyenede. Ke uwụtn̄kpọ, Abasi ama enyịme owo awa mbomon̄kuku edieke enye mînyeneke erọn̄ m̀mê ebot. Ke ntem, ọkpọkọm owo edi ubuene, enye ama ekeme ndikop idatesịt nditiene n̄wa uwa nnọ Jehovah. (Lev. 1:3, 10, 14; 5:7) Okposụkedi emi ẹkesiwade nsio nsio unam, odu n̄kpọ iba emi ẹkeyomde kpukpru owo emi ẹkewade uwa unyịmesịt ẹnam.

6. Nso ke ẹkeyom kpukpru owo emi ẹkeyomde ndiwa uwa ẹnam, ntak emi ekedide ata akpan n̄kpọ ndinam se ẹkeyomde ẹnam oro?

 ⁶ Akpa, akana owo ọnọ mfọnn̄kan n̄kpọ oro enye enyenede. Jehovah ọkọdọhọ idụt Israel ke se ededi oro mmọ ẹwade ẹkenyene ndiye idem man imọ ‘ikpenyịme ndibọ.’ (Lev. 22:18-20) Edieke unam obiomode ndo, Jehovah ikenyịmeke ndibọ. Ọyọhọ iba, owo emi awade uwa ekenyene ndisana nte Ibet etemede. Edieke enye mîsanake, enye ekenyene ndibem iso nnọ uwa idiọkn̄kpọ m̀mê uwa ubiomikpe man asana ke enyịn Jehovah mbemiso ọnọde uwa unyịmesịt. (Lev. 5:5, 6, 15) Emi ikedịghe n̄kpọ mbubru. Jehovah ama owụk ete ẹwot owo emi mîsanake edieke enye etienede ata uwa ebuana; ndien uwa unyịmesịt ekedi kiet ke otu uwa ebuana. (Lev. 7:20, 21) Edi ke ini owo emi awade uwa asanade ke enyịn Jehovah, uwa esie mînyụn̄ ibiomoke ndo, andinọ ama enen̄ede okop idatesịt.—Kot 1 Chronicle 29:9.

7, 8. (a) Didie ke ediwak owo ẹkop idatesịt ke ntak emi ẹnamde n̄waidem kaban̄a Obio Ubọn̄? (b) Nso ye nso ke inyene emi ikemede ndida nnam n̄kpọ Jehovah?

⁷ Kpasụk ntre mfịn, ediwak owo ẹnyịme ndiwa idem nnam utom Jehovah, ndien esịt esidat Jehovah aban̄a emi. Ndinam n̄kpọ nnọ nditọete nnyịn esinam nnyịn ikop idatesịt n̄ko. Eyenete kiet emi esitienede ọbọp Ufọkmbono Obio Ubọn̄ onyụn̄ an̄wamde mbon oro oto-obot afanikọn̄ ọnọmọde ọdọhọ ke inua ikemeke nditịn̄ idatesịt oro imọ isikopde ke ini inamde emi. Enye ọdọhọ ete, “Ke ini n̄kụtde nte nditọete ẹkopde inemesịt ẹnyụn̄ ẹwụtde esịtekọm ke ini mmọ ẹdade ke obufa Ufọkmbono Obio Ubọn̄ mmọ m̀mê ke ini ẹnọde mmọ un̄wam ke oto-obot afanikọn̄ ama ọkọnọmọ mmọ, emi esinam esịt enen̄ede adat mi.”

⁸ Esop Jehovah eyomfịn esiyom ifet kpukpru ini ndinọ un̄wam ke utom Jehovah oro inamde. Ke 1904, Brọda C. T. Russell ekewet ete: “Owo kiet kiet enyene ndida ke Ọbọn̄ emek imọ ibiere nte ididade ini, odudu, okụk, ye mme n̄kpọ eken oro inyenede inam n̄kpọ. Enye okponyụn̄ oyom ndida enọ emi nnam n̄kpọ ke ofụri ukeme esie man ọnọ Eteufọk esie ubọn̄.” Okposụkedi emi isibọde ediwak edidiọn̄, esikpa nnyịn n̄kpọ ndiwa uwa nnọ Jehovah. (2 Sam. 24:21-24) Ndi imekeme  ndinen̄ede nda se inyenede nnam n̄kpọ Jehovah?

9. Nso ke Luke 10:2-4 ekpep nnyịn aban̄a nte ikpadade ini nnyịn inam n̄kpọ?

⁹ Ini nnyịn. Esida ekese ini ye ukeme ndikabade nnyụn̄ mmịn̄ mme n̄wed nnyịn, ndibọp mme itie utuakibuot, nditịm mme mbono, nditiene nnọ mbon emi oto-obot afanikọn̄ ọnọmọde un̄wam, nnyụn̄ nnam ediwak utom eken. Nnyịn inyene hour 24 kpọt ke usen. Jesus ama ọnọ edumbet emi ekemede ndin̄wam nnyịn. Ke ini enye okosiode mme mbet esie ọdọn̄ ẹkekwọrọ ikọ, enye ama ọdọhọ mmọ ete “[ẹkûtuak] ẹda ẹkọm owo ke usụn̄.” (Luke 10:2-4) Nso ikpanam Jesus ọnọ orụk item oro? Ata ekpep n̄kpọ mban̄a Bible ọdọhọ ete: “Ekọm nditọ Edem Usiahautịn ikedịghe sụk edinụhọ nnọ owo, m̀mê edikọm owo ubọk nte nnyịn isinamde, edi ẹma ẹsifat owo ediwak ini, ẹnụhọ, ẹnyụn̄ ẹsikam ẹduọ ẹna ke isọn̄. Kpukpru emi ama esida ini.” Jesus ikọdọhọke mme anditiene enye ẹnam n̄kpọ nsọn̄ido nsọn̄ido. Edi okoyom mmọ ẹfiọk ke mmimọ inyeneke ini ye nte ke mmọ ẹkenyene ndida esisịt ini oro ẹnyenede nnam se idide ata akpan n̄kpọ. (Eph. 5:16) Ndi imekeme ndida edumbet emi nsịn ke edinam man ikpenyene ekese ini inam utom Obio Ubọn̄?

10, 11. (a) Nso idi ndusụk n̄kpọ emi ẹsidade se nnyịn itịpde kaban̄a utom ofụri ererimbot ẹnam? (b) Ewe edumbet oro ẹwetde ke 1 Corinth 16:1, 2 ekeme ndin̄wam nnyịn?

¹⁰ Okụk nnyịn. Ẹyom ediwak okụk ndida nnam utom Obio Ubọn̄. Kpukpru isua, ẹsida ata ediwak okụk ẹse ẹban̄a mme esenyịn oro ẹsan̄ade-san̄a, mme akpan asiakusụn̄, ye mme isụn̄utom. Toto ke 1999, ẹbọp se ibede Ufọkmbono Obio Ubọn̄ 24,500 ke mme idụt oro mînen̄ekede inyene n̄kpọ. Ke oyoyom ẹbọp n̄kpọ nte Ufọkmbono Obio Ubọn̄ 6,400. Ẹsimịn̄ n̄kpọ nte Enyọn̄-Ukpeme ye Ẹdemede miliọn 100 kpukpru ọfiọn̄. Ẹda enọ imaesịt ẹnam kpukpru emi.

¹¹ Apostle Paul ama etịn̄ edumbet emi ikpetienede ke ini iyomde nditịp n̄kpọ. (Kot 1 Corinth 16:1, 2.) Enye ama ada odudu spirit eteme nditọete ke Corinth ete ẹkûsubet tutu utịturua man ẹse se iyọhọde isụhọ, edi utu ke oro, yak mmọ ẹsisio n̄kpọ nte mmọ ẹkemede ẹnịm ke ntọn̄ọ urua. Kpa nte ekedide ke eyo mme apostle, nditọete ke eyo nnyịn ẹsisụhọde ẹtie ẹdiomi se mmọ ẹdinọde nte ekemde ye idaha mmọ. (Luke 21:1-4; Utom 4:32-35) Jehovah enen̄ede ama utọ edu ntatubọk emi.

12, 13. Nso ikeme ndinam ndusụk owo ẹtre ndida odudu ye usọ mmọ nnam utom Obio Ubọn̄, edi didie ke Jehovah ekeme ndin̄wam mmọ?

¹² Odudu ye usọ nnyịn. Jehovah esin̄wam nnyịn ke ukeme oro isịnde ndida odudu ye usọ nnyịn nnam n̄kpọ Obio Ubọn̄. Enye ọn̄wọn̄ọ ke iyan̄wam nnyịn ke ini ikpade mba. (Isa. 40:29-31) Ndi emesikere ke unyeneke usọ ukem nditiene nnam utom Obio Ubọn̄? Ndi ekere ke odu mbon oro ẹdotde ẹkan fi? Ti ke Jehovah ekeme ndifori usọ owo ekededi, kpa nte okoforide eke Bezalel ye Oholiab.—Ex. 31:1-6; se akpa ndise ibuotikọ emi.

¹³ Jehovah eteme nnyịn ete ikûyak n̄kpọ ndomokiet ọbiọn̄ọ nnyịn ndisịn ofụri ukeme nnyịn. (N̄ke 3:27) Ke ini ẹkefiakde ẹbọp temple, Jehovah ama asian mme Jew oro ẹkedụn̄de ke Jerusalem ete ẹtịm ẹkere se mmọ ẹkenamde ẹban̄a utom oro. (Hag. 1:2-5) Mme n̄kpọ en̄wen ẹma ẹwọn̄ọde ntịn̄enyịn mmọ, mmọ ikonyụn̄ idaha utom oro nte akpan n̄kpọ. Ọfọn ikere m̀mê se idade  nte akpan n̄kpọ ẹdi se Jehovah adade nte akpan n̄kpọ. Ndi imekeme ‘nditịm n̄kere usụn̄ nnyịn’ man ikpenen̄ede isịn idem ke utom Obio Ubọn̄ ke mme akpatre usen emi?

14, 15. (a) Didie ke uwụtn̄kpọ nditọete nnyịn emi mînyeneke n̄kpọ esịn udọn̄ ọnọ nnyịn? (b) Nso ke nnyịn ikpebiere ndinam?

¹⁴ Ediwak owo ẹdụn̄ ke ebiet emi n̄kpọ ọsọn̄de m̀mê emi mme owo ẹbuenede etieti. Esop Abasi esidomo ndin̄wam nditọete emi ẹdụn̄de ke mme utọ idụt oro. (2 Cor. 8:14) Edi idem nditọete emi mînen̄ekede inyene n̄kpọ ẹsinen̄ede ẹma nditiene ntịp n̄kpọ. Esidat Jehovah esịt ke ini mbon oro mînyeneke n̄kpọ ẹtienede ẹtịp n̄kpọ ke idatesịt.—2 Cor. 9:7.

¹⁵ Ke idụt kiet emi ẹbuenede etieti ke Africa, ndusụk nditọete ẹsisio ikpehe kiet ke in̄wan̄ mmọ ẹnịm ẹnyụn̄ ẹda okụk emi mmọ ẹnyamde n̄kpọ ikpehe in̄wan̄ oro ẹn̄wam ke utom Obio Ubọn̄. Kpasụk ke idụt oro, ẹma ẹduak ndibọp Ufọkmbono Obio Ubọn̄. Ama ọdọn̄ nditọete do nditiene n̄n̄wam. Edi ẹkeyom nditọn̄ọ utom oro ke ata ini utọ. Sia okosụk enen̄erede ọdọn̄ mmọ nditiene nnam utom oro, mmọ ẹma ẹsitiene ẹbọp Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ọtọn̄ọde ke usenubọk, ndien ama ekem mbubreyo mmọ ẹka in̄wan̄ ẹketọ n̄kpọ. Nso n̄waidem ke emi ekedi ntem! Emi eti nnyịn nditọete ke Macedonia eyo mme apostle. Mmọ ẹkedu ke “ọkpọsọn̄ unana,” kpa ye oro, mmọ ẹma ẹkpe ubọk ẹyom ifet nditiene n̄n̄wam ke utom oro ẹkekamade ke ubọk. (2 Cor. 8:1-4) Kpasụk ntre, kpukpru nnyịn ikpakam itiene ‘inọ nte ekemde ye edidiọn̄ emi Jehovah Abasi nnyịn ọnọde nnyịn.’—Kot Deuteronomy 16:17.

16. Nso ke ikpanam man enen̄ede enem Jehovah esịt ndibọ n̄waidem nnyịn?

¹⁶ Ke ini inamde n̄waidem, oyom ikpeme mbak idifụmi se idide ata akpan n̄kpọ, utọ nte ubon nnyịn. Kpasụk nte ekedide ke Israel eset, ana ikụt ite ke uwa unyịmesịt oro iwade enem Jehovah esịt. Ana iti ke ubon nnyịn ye utuakibuot nnyịn ẹdi ata akpan n̄kpọ ke uwem nnyịn. Ikpanaha ida ini ye inyene nnyịn inam n̄kpọ inọ mbon en̄wen tutu nnyịn in̄wamke aba ubon nnyịn ẹka iso ẹdi ufan Abasi inyụn̄ inọhọ mmọ aba se inanade mmọ. Ke nditịm ntịn̄, oro ọkpọwọrọ ndinọ se nnyịn mînyeneke. (Kot 2 Corinth 8:12.) Ke adianade do, ana nnyịn ke idem nnyịn ika iso idi ufan Abasi. (1 Cor. 9:26, 27) Edi fiọk ete ke edieke idade mme edumbet Bible idu uwem, ke n̄waidem nnyịn ayanam inen̄ede ikop inemesịt, ndien emi ‘eyenen̄ede enem Jehovah esịt ndibọ.’

17, 18. Nnyịn ise didie kpukpru mbon oro ẹnamde n̄waidem kaban̄a Obio Ubọn̄, ndien nso ke kpukpru nnyịn ikpekere iban̄a?

¹⁷ Ediwak nditọete nnyịn ‘ẹsin̄wan̄a idemmọ ẹduọk nte edin̄wọn̄ uwa’ ke utom oro mmọ ẹnamde man ẹn̄wam ke utom Obio Ubọn̄. (Phil. 2:17) Imenen̄ede ikọm mbon oro ẹnyenede utọ edu ntatubọk oro. Imọkọm n̄ko iban ye nditọ nditọete oro ẹdade iso ke utom Obio Ubọn̄ ke ntatubọk ye n̄waidem mmọ.

¹⁸ Oyom ẹnam ekese utom man ẹnam mme n̄kpọ Obio Ubọn̄. Kpukpru nnyịn ikpakam ibọn̄ akam iban̄a nte ikemede ndisịn ifịk nnam adan̄a nte ikekeme. Emekeme nditịm nnịm ke utịp enen̄ede okpon idahaemi, ndien ke ọyọdọdiọn̄ okpon akan oro “ke editịm n̄kpọ emi edidide.”—Mark 10:28-30.