Kpebe Mbuọtidem Mmọ

Enye Ama Ọsọn̄ọ Ada ye Ata Abasi

ELIJAH ke ese nte otuowo ẹsan̄ade mba mba ẹdọk Obot Carmel. Kpa ye oro eyo mîtịmke in̄wan̄a, idụhe owo oro mîkwe ke akan̄ ye unana ẹnọmọ mme owo emi. Uwem ama enen̄ede ọsọn̄ ye mmọ ke ntak edịm mîkedepke ke ofụri isua ita ye ubak.

Prọfet Baal 450 ẹsịne ke otu emi, ke ẹsan̄a ntan̄idem ntan̄idem, ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹsua Elijah prọfet Jehovah. Ọbọn̄ an̄wan Jezebel ama owot ediwak mme asan̄autom Jehovah, edi Elijah ke an̄wan̄wana man ẹsọhi utuakibuot Baal ẹfep. Mmọn̄ọ, m̀mê enye eyekeme ndin̄wana oro mma? Ekeme ndidi mme oku Baal emi ẹkere ke owo kiet emi kpọt idikemeke ubọk ye mmimọ. (1 Ndidem 18:3, 19, 20) Edidem Ahab ke edi n̄ko, awat ke chariot ubọn̄ esie. Enye n̄ko imaha Elijah.

Prọfet emi ọmọn̄ okụt se akanam enye mîkwe. Enye ke ese nte ẹben̄ede idem ẹnọ utọ en̄wan oro akanam ererimbot mîkwe, en̄wan ke ufọt eti ye idiọk. Eketie Elijah didie ke idem ke eyo ama akan̄wan̄a? Enye ama okop ndịk sia enye ekedide ‘owo nte nnyịn.’ (James 5:17) Nnyịn imenen̄ede ifiọk ite ke ini mme anana-mbuọtidem emi ye ama mfiakedem edidem mmọ, ọkọrọ ye ndiọi oku emi ẹkekande Elijah ẹkụk, ekenen̄ede etie Elijah nte ke imọ inyeneke owo.—1 Ndidem 18:22.

Nso ikada Israel idisịn ke utọ nnanenyịn emi. N̄ko, nso ke afo ekeme ndikpep nto mbụk emi? Bible esịn udọn̄ ọnọ nnyịn ete itịn̄ enyịn ise nte nti mme asan̄autom Abasi ẹsinamde n̄kpọ inyụn̄ ‘ikpebe mbuọtidem mmọ.’ (Mme Hebrew 13:7) Ẹyak ise nte Elijah akanamde n̄kpọ.

En̄wan Anyan Ini Edisịm Utịt

Elijah ama okụt nte ẹkpọnọrede utuakibuot Jehovah ẹnịm n̄kan̄ kiet, kpa se ikenen̄erede idi akpan n̄kpọ inọ enye ye nditọ Israel eken ke obio mmọ, edi enye ikekemeke ndinyan̄a. Omokụt do ke ebịghi ẹketọn̄ọ en̄wan nsunsu ido ukpono ye eke ido ukpono akpanikọ, en̄wan ke ufọt mme andituak ibuot nnọ Jehovah Abasi ye mme idụt ukpono ndem oro ẹkekande Israel ẹkụk. En̄wan emi ama enen̄ede ọsọn̄ ubọk ke eyo Elijah.

Edidem Ahab ọkọdọ Jezebel, eyen edidem Sidon. Jezebel ama ebiere ndinam ido ukpono Baal ọyọhọ ke ofụri itụn̄ ye inụk Israel, nnyụn̄ nsọhi utuakibuot Jehovah mfep. Ahab ama ọsọsọp ayak idem ọnọ enye. Enye ama akam ọbọp itieuwa ọnọ Baal onyụn̄ ada usụn̄ ke ndituak ibuot nnọ ndem emi. Enye ama enen̄ede ayat Jehovah esịt.—1 Ndidem 16:30-33. *

Ntak ekenen̄erede ọdiọk ntre ndituak ibuot nnọ Baal-e? Baal ama atap ediwak nditọ Israel ọkpọn̄ ata Abasi. Enye n̄ko ekedi ndek ndek ido ukpono oro owo mîkesituaha owo mbọm. Iren ye iban use temple ẹma ẹsidu do, ẹma ẹsinyụn̄ ẹnam idan̄ ẹbe ubọk, ẹsinyụn̄ ẹwa nditọwọn̄. Jehovah ama osio Elijah ọdọn̄ ete akasian Ahab ke edịm ididepke tutu prọfet Abasi emi ọdọhọ edịm edep. (1 Ndidem 17:1) Isua ifan̄ ẹma ẹbe mbemiso Elijah okowụt Ahab idem, onyụn̄ ọdọhọ enye anam nditọ Israel ye mme prọfet Baal ẹsop idem ke Obot Carmel.

Nso ke kpukpru emi ẹwọrọ ẹnọ nnyịn? Ndusụk  owo ẹkeme ndidọhọ ke mbụk Baal inyeneke ufọn mfịn, sia mme temple ye mme itieuwa Baal mîdụhe ke obio nnyịn. Edi n̄kpọntịbe emi idịghe ikpîkpu mbụk eset. (Rome 15:4) “Baal” ọwọrọ “andinyene” m̀mê “eteufọk.” Jehovah ọkọdọhọ ikọt esiemmọ ete ẹmek imọ nte “baal” m̀mê ebe mmọ. (Isaiah 54:5) Nte afo unyịmeke ke mme owo ke ẹnyenyene nsio nsio eteufọk utu ke Ata Ọkpọsọn̄ Abasi? Ke akpanikọ, edide mme owo ẹnen̄ede ẹsịn idem ẹyom okụk, ubọkọkọ, unọ idem inemesịt, ndiyụhọ udọn̄ idan̄, m̀mê mme n̄kpọ efen oro mme owo ẹyakde idem ofụri ofụri ẹsịn, utu ke ndinam n̄kpọ Jehovah, eteufọk mmọ edi oro. (Matthew 6:24; Rome 6:16) Mmọdo, mme owo ke ẹnanam mme n̄kpọ oro mme andikatuak ibuot nnọ Baal ẹkesinamde. N̄kpọntịbe eset oro ẹkedade ẹwụt m̀mê Jehovah edi ata Abasi m̀mê Baal ekeme ndin̄wam nnyịn imek enye emi idituakde ibuot inọ.

Didie ke “Ẹsọk Ukot”?

Sia Obot Carmel ekenen̄erede okon̄, ẹma ẹkeme ndida do n̄kụt ebiet ekededi ke Israel—ọtọn̄ọde ke Itịghede Kishon ekesịm Akwa Inyan̄ (Inyan̄ Mediterranean) oro okodude ekpere, ada ekesịm mme obot Lebanon oro ẹdude ko ke edere edere. * Nte utịn akasiahade usen emi, isọn̄ oro ama enyene mbọm. Ediye isọn̄ oro Jehovah ọkọnọde nditọ Abraham mi ikọwọrọke aba usiene. Anainai eyo ye ndisịme ido ikọt Abasi ẹkebiat isọn̄ emi! Ke mme owo emi ẹma ẹkesop idem, Elijah ama asan̄a ekpere mmọ onyụn̄ obụp ete: “Adan̄a didie ke mbufo ẹsọk ukot ke edem mbiba? Edieke Jehovah edide Abasi, mbufo ẹtiene enye: edi ama edi Baal, ẹtiene enye.”—1 Ndidem 18:21.

Nso ke Elijah ndikọdọhọ “mbufo ẹsọk ukot ke edem mbiba” ọkọwọrọ? Nte ededi, mbon oro ikọfiọkke ke mmimọ inyene ndimek m̀mê idikpono Jehovah m̀mê Baal. Mmọ ẹkekere ke mmimọ imekeme ndikpono Jehovah ye Baal—oro edi, ke imekeme ndisịn idem ke oburobụt edinam oro enemde Baal esịt inyụn̄ idọhọ Jehovah Abasi an̄wam mmimọ. Ekeme ndidi mmọ ẹkekere ke Baal edinam ufene ye se mmimọ itọde ẹsene, ke adan̄aemi “Jehovah mme udịm” ekpemede mmimọ ke ekọn̄. (1 Samuel 17:45) Edi ama odu ata akpan n̄kpọ oro mmọ ẹkefrede—emi ediwak owo mînyụn̄ itịghi mfịn—nte ke Jehovah iyomke ẹnyene abasi efen ẹkọrọ ye imọ. Enye odot onyụn̄ oyom ẹtuak ibuot ẹnọ imọ ikpọn̄-ikpọn̄. Enye iyomke ndibuana utuakibuot esie ye owo m̀mê n̄kpọ en̄wen. Utọ utuakibuot oro esiyayat enye esịt!—Exodus 20:5.

Ke ntem, nditọ Israel oro ẹkenam n̄kpọ nte owo oro odomode ndisan̄a usụn̄ iba ini kiet. Ediwak owo ẹnam ukem ndudue oro mfịn, ẹnyụn̄ ẹyak mme n̄kpọ en̄wen ẹda ini mmọ tutu mmọ inyeneke aba ini inọ Abasi! In̄wan̄-in̄wan̄ item oro Elijah ọkọnọde aban̄a emi ekeme ndin̄wam nnyịn ifiak idụn̄ọde se idade nte ata akpan n̄kpọ, ye nte ituakde ibuot inọ Abasi.

Akpatre Udomo

Ekem Elijah esịn udomo. Udomo emi ikọsọn̄ke. Enye ọkọdọhọ mme oku Baal ẹdiọn̄ itieuwa ẹnyụn̄ ẹdori unam, ekem ẹbọn̄ akam yak abasi mmọ anam ikan̄ obụbede asak. Elijah ekenyene ndinam kpasụk ntre. Enye ọkọdọhọ ete: “Abasi emi edidade ikan̄ ọbọrọ edi Abasi.” Elijah ama etịm ọfiọk enye emi edide ata Abasi. Mbuọtidem esie ke Abasi ama enen̄ede okpon tutu enye ọdọhọ mme prọfet Baal ẹbem iso ẹbọn̄ akam ẹnọ abasi mmọ. Enye ama anam n̄kpọ enen̄ede emem ọnọ mme asua esie emi, ke ndikayak mmọ ẹmek enan̄ oro mmọ ẹdidade ẹnam uwa, ẹnyụn̄ ẹbem iso ẹbọn̄ akam ẹnọ Baal. *—1 Ndidem 18:24, 25.

Utịben̄kpọ idụhe aba idahaemi. Edi Jehovah ikpụhọkede. Nnyịn imekeme ndisụk mbuọt  idem ke Jehovah kpa nte Elijah ọkọbuọtde. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini mme owo ẹfan̄ade se Bible ekpepde, ndịk ikpanamke nnyịn ndiyak mmọ ẹbem iso ẹtịn̄ se mmọ ẹnyenede nditịn̄. Nnyịn ikpenyene ndiyak Abasi ebiere n̄kpọ oro kpa nte Elijah akanamde. Man inam emi, inaha iberi edem ke asian nnyịn, edi inyene ndiyak Ikọ Abasi anam utom esie, sia Abasi ọkọnọ spirit ẹda ẹwet Ikọ Esie man ẹda ‘ẹnen̄ede mme n̄kpọ.’—2 Timothy 3:16.

Mme prọfet Baal ẹma ẹdiọn̄ uwa mmọ ẹnyụn̄ ẹfiori ediwak ini ẹkot abasi mmọ ẹte: “O Baal, yere nnyịn.” Mmọ ẹma ẹka iso ẹfiori ke anyan ini, edi Bible ọdọhọ ke “baba uyo kiet [ikodụhe], baba owo kiet eke eyerede inyụn̄ idụhe.” Edikem ke ufọt uwemeyo, Elijah ọtọn̄ọ ndisak mmọ nsahi ete ke anaedi Baal inyeneke ini ndibọrọ mmọ, nte ke ekeme ndidi enye aka ndiken̄ idem, mîdịghe, ekeme ndidi enye edede, ntre yak owo ekedemede enye. Elijah ama ọdọhọ mme prọfet abian̄a oro ete: “Mbufo ẹsọn̄ uyo ẹkot.” Ke akpanikọ, Elijah ama ọfiọk ke Baal idịghe Abasi, enye okonyụn̄ oyom ikọt Abasi ẹfiọk emi.—1 Ndidem 18:26, 27.

Emi ama anam mme oku Baal ẹnen̄ede “ẹmenede uyo ẹfiori, ẹnyụn̄ ẹda ikwa ye akadan̄ ẹkpi idem mmọ nte [ẹsikam] ẹnamde, tutu iyịp eyere mmọ ke idem.” Edi ufọn ikodụhe! “Uyo [ikonyụn̄] idụhe, baba owo kiet eke eyerede idụhe, baba n̄kpan̄-utọn̄ inyụn̄ idụhe.” (1 Ndidem 18:28, 29) Ke akpanikọ, Baal ikodụhe. Satan okosio Baal edi man adianade mme owo ọkpọn̄ Jehovah. Ukem ntre mfịn, ndimek eteufọk efen ke mîbọhọke Jehovah ayada ntakurua ye bụt edi.—Psalm 25:3; 115:4-8.

Ibọrọ Udomo

Ke eyo ama ọkọsọn̄, ini Elijah ama edikem ndien. Enye ama ọdiọn̄ itieuwa Jehovah oro ekemede ndidi mme asua Abasi ẹkewụri. Enye akada itiat 12 anam emi, ekeme ndidi man eti ediwak mbon esien Israel 10 nte ke mmọ ẹkenyene ndisụk nnịm Ibet oro ẹkenọde esien Israel 12. Ekem enye ama odori uwa esie ke itieuwa onyụn̄ ọdọhọ ẹkoi mmọn̄, eyedi mmọn̄ Inyan̄ Mediterranean oro okodude ekpere, ẹdin̄wan̄a ẹfụk ke itieuwa imọ. Enye ama etịbi ukpe akan itieuwa oro okụk, onyụn̄ ọdọhọ ẹdọn̄ mmọn̄ ẹyọhọ. Ke adan̄aemi Elijah akayakde mme prọfet Baal ẹbem iso ẹnam se ededi oro mmọ ẹkemede man ikan̄ obụbede asak ke itieuwa mmọ, enye akakam anam esie ke usụn̄ oro edisọn̄de ikan̄ ndibụbede nsak, sia enye ama enen̄ede enyene mbuọtidem ke Abasi esie.—1 Ndidem 18:30-35.

Ke ẹma ẹkekụre kpukpru n̄kpọ, Elijah ama ọbọn̄ akam. Akam esie ikawakke n̄kukọhọ, edi ama anam mme owo ẹfiọk se ikenen̄erede idi akpan n̄kpọ inọ enye. Akpa kan̄a, enye okoyom mme owo ẹfiọk ke Jehovah edi ‘Abasi ke Israel,’ idịghe Baal. N̄ko, enye okoyom kpukpru owo ẹfiọk ke imọ ikedi sụk asan̄autom Jehovah, ndien ke kpukpru ubọn̄ ye itoro ẹkpenyene Abasi. Ke akpatre, enye ama owụt ke isụk imama ikọt mmimọ, sia ama ọdọn̄ enye ndikụt nte Jehovah anamde mmọ ‘ẹkabade esịt.’ (1 Ndidem 18:36, 37) Kpa ye kpukpru afanikọn̄ oro unana edinam akpanikọ mmọ akadade edi, Elijah okosụk amama mmọ. Ndi nnyịn n̄ko imekeme nditoro enyịn̄ Abasi ke akam nnyịn, isụhọde idem, inyụn̄ iwụt ke imekere iban̄a mbon oro ẹyomde un̄wam?

Mbemiso Elijah ọkọbọn̄de akam, anaedi otuowo ẹma ẹyịk m̀mê Jehovah ọyọbọrọ akam Elijah sia Baal mîkọbọrọke akam ikọt esie. Nte ededi, ke Elijah ama ọkọbọn̄ akam ama, ibọrọ ama ana in̄wan̄-in̄wan̄. Bible ọdọhọ ete: “Ndien ikan̄ Jehovah ọduọ, ata uwa oro, ye ifia, ye itiat, ye ntọn̄, onyụn̄ edei mmọn̄ emi odude ke ukpe.” (1 Ndidem 18:38) Nso n̄wọrọnda ibọrọ ke emi ekedi ntem! Edi mme owo ẹkenam n̄kpọ didie?

Kpukpru mmọ ẹma ẹfiori ẹte: “Jehovah edi Abasi! Jehovah edi Abasi!” (1 Ndidem 18:39) Mmọ ẹma ẹdifiọk akpanikọ ke akpatre. Nte ededi, mmọ ikowụtke kan̄a ke imenyene  mbuọtidem. Ke akpanikọ, ndinyịme ke Jehovah edi ata Abasi ke ẹma ẹkekụt Abasi ọbọrọde akam Elijah onyụn̄ anam ikan̄ oto heaven edita uwa esie, ikowụtke ke mmọ ẹnyene ata mbuọtidem. Elijah ama ọdọhọ mmọ ẹnanam n̄kpọ ẹwụt ke imenyene mbuọtidem. Enye ama onyụn̄ ọdọhọ mmọ ẹnam se Ibet Jehovah eketemede—oro mmọ ẹkpekenamde ke anyan ini ko. Ibet Abasi ọkọdọhọ ẹwot kpukpru mme prọfet nsu ye mme okpono ndem. (Deuteronomy 13:5-9) Mme prọfet Baal emi ẹkedi ata mme asua Jehovah Abasi, emi ẹkesikoide-koi ẹbiọn̄ọ uduak Abasi. Ndi ọkpọkọfọn ẹtua utọ mbon emi mbọm? Ufọn ikodụhe nditua mmọ mbọm sia mbọm nseknditọ oro mmọ ẹkesifọpde ke ikan̄ ẹnọ Baal mîkesinamke mmọ. (Mme N̄ke 21:13; Jeremiah 19:5) Ikpokodotke ẹtua mmọ mbọm ke usụn̄ ndomokiet! Ntre Elijah ama ọnọ uyo ete ẹwot kpukpru mmọ, ẹma ẹnyụn̄ ẹwot mmọ.—1 Ndidem 18:40.

Ndusụk mbon nsụkuyo ẹdọhọ ke ikpakanaha ẹwot mme prọfet nsu ye mme oku Baal oro. Mbon eken ẹdọhọ ke emi ekeme ndinam mbon ido ukpono oro ẹsiduọde obom ẹdọhọ ke itiene uwụtn̄kpọ Elijah. N̄ko, edi n̄kpọ mbọm nditịn̄ nte ke ediwak ido ukpono mfịn ẹsinam n̄kpọ afai afai. Edi Elijah ikedịghe owo afai. Enye akanam nnennen n̄kpọ oro Jehovah akpakanamde. N̄ko-n̄ko, ata mme Christian ẹfiọk ke mmimọ ikemeke ndida akan̄kan̄ n̄wot ndiọi owo nte Elijah akanamde. Ke Messiah ama ekedi, enye ama edinọ kpukpru mme mbet esie ndausụn̄ oro mmọ ẹkpetienede. Christ ọkọdọhọ Peter ete: “Sịn akan̄kan̄ fo ke itie esie, koro kpukpru owo eke ẹmende akan̄kan̄ ẹdikpa ke akan̄kan̄.” (Matthew 26:52) Jehovah ayada Eyen esie ekpe edinen ikpe ke ini iso.

Ana ata Christian enyene mbuọtidem. (John 3:16) Usụn̄ kiet oro ikemede ndinam emi edi ndikpebe uwụtn̄kpọ mme anam-akpanikọ irenowo nte Elijah. Enye okokpono Jehovah ikpọn̄-ikpọn̄ onyụn̄ esịn udọn̄ ọnọ mbon en̄wen ẹnam ntre. Enye ama ada uko uko ayarade ido ukpono oro Satan akadade anam mme owo ẹdianade ẹkpọn̄ Jehovah. Enye ama ayak Jehovah ebiere n̄kpọ oro, utu ke ndidomo ndibiere ke idemesie. Ke akpanikọ, Elijah ama ọsọn̄ọ ada ye ata Abasi. Nnyịn ikpakam ikpebe uwụtn̄kpọ mbuọtidem esie!

[Mme Ikọ Idakisọn̄]

[Se ẹwetde ke ikpọ abisi ke page 20]

Ndimek eteufọk efen ke mîbọhọke Jehovah ayada ntakurua edi

[Ndise ke page 21]

“Jehovah edi Abasi!”