Ukpọhọde Inemesịt Ubon

Ndifiak Nnyene Mbuọtidem ke Idem Kiet Eken

Steve *: “N̄kekereke ke Jodi an̄wan mi ekpesịn efịbe. N̄kekemeke ndinyene mbuọtidem aba ke idem esie. Ama enen̄ede ọsọn̄ mi ndifen nnọ enye.”

Jodi: “An̄wan̄a mi ntak emi ebe mi mîkekemeke ndinyene mbuọtidem aba ke idem mi. Ama ada mi ediwak isua mbemiso n̄kemede ndiwụt enye ke mmatua n̄kpọfiọk.”

BIBLE ọdọhọ ke ebe ekeme ndisio n̄wan ndọ edieke n̄wan esịnde efịbe, n̄wan onyụn̄ ekeme ndiwọrọ ndọ edieke ebe esie esịnde efịbe. * (Matthew 19:9) Steve emi isụk itịn̄de iban̄a mi ama ebiere ke imọ idisioho n̄wan imọ ndọ. Mmọ mbiba ẹma ẹnyịme ndika iso ndọ kiet eken. Edi mmọ ẹma ẹdikụt ke ndinyịme ndika iso ndọ kiet eken ikụreke ke ndika iso ndụn̄ kiet. Ntak-a? Ikọ mmọ ẹwụt ke efịbe emi ama abiat mbuọtidem emi mmọ ẹkenyenede ke idem kiet eken. Akana mmọ ẹnen̄ede ẹnam n̄kpọ sia mbuọtidem mîdụhe ke ndọ, ndọ ifọnke.

Imọfiọk ke idimemke utom ndinam ndọ mbufo afiak ọfọn ke owo mbufo kiet ama ekesịn efịbe. Ke ndondo oro ọfiọkde ke ebe m̀mê n̄wan fo esịn efịbe, uwem idinemke mbufo aba ke ediwak ọfiọn̄. Edi iyom ndinam fi ọfiọk ke ẹmekeme ndifiak nnam ndọ mbufo ọfọn. Didie? Item ọniọn̄ oro ẹdude ke Bible ẹkeme ndin̄wam. Yak ise ndusụk item emi ise.

1 Tịn̄ Akpanikọ. Apostle Paul ọkọdọhọ ete: “Ke emi mbufo ẹma ẹkeduọn̄ọ nsu, yak owo mbufo kiet kiet etịn̄ akpanikọ.” (Ephesus 4:25) Ntre, tịn̄ ofụri akpanikọ. Ndisu nsu, ndisiak mmọn̄ ke akpanikọ, m̀mê ndidodop ebe fo m̀mê n̄wan fo uyo idiyakke enye enyene mbuọtidem ke idem fo. Mmọdo, tịn̄ ofụri akpanikọ nọ enye.

Efịbe oro ekeme ndinen̄ede ndiọk fi esịt ke nsonso oro tutu enen̄ede ọmiọn̄ọ fi nditịn̄ n̄kpọ ndomokiet mban̄a emi. Edi nte ini akade, afo  ekpenyene nditịn̄ se iketịbede, usụhu nsu. Emekeme nditre ndibabat kpukpru se iketịbede nte owo abat ibat, edi ifọnke ndidodop uyo. Jodi oro iketịn̄de iban̄a ọdọhọ ete: “Ke nsonso oro, ama enen̄ede etek mi esịt onyụn̄ afịna mi nditịn̄ n̄kpọ mban̄a efịbe oro. Esịt ama esimia mi ufen tutu nyomke-yom ndifiak nti utọ n̄kpọ oro aba.” Edi ndinyụn̄ ndodop uyo ama ada mfịna efen edi. Didie? Ebe esie ọdọhọ ete: “N̄wan mi ndikodop uyo ntre akakam ananam mi n̄kere ke enyene se enye edịpde mi.” N̄wan esie ọdọhọ ete: “Mma ndikụt ke ndikodop uyo ntre akakam ababiat n̄kpọ ọnọ mi.”

Imọfiọk ke edieke n̄wan m̀mê ebe esịnde efịbe, ke esinen̄ede abiak mmọ ndineme n̄kpọ mban̄a efịbe oro. Debbie emi ebe esie ekesịnde efịbe ye ewetn̄wed esie ọdọhọ ete: “Mma n̄kere enyọn̄ ye isọn̄. Utọ n̄kpọ emi akpasasan̄a didie ọwọrọ mi? Ntak emi utọ n̄kpọ emi etịbede ọnọ mi? Nso ye nso ke mmọ ẹkesineme? N̄kekere emi emi ke ediwak urua tutu ibuot ekpere ndibe mi.” Paul ebe esie ọdọhọ ete: “Ndusụk ini, ami ye n̄wan mi ima isitọhọ ke ini inemede n̄kpọ emi. Edi se ikan̄wamde nnyịn ifiak ikpere kiet eken edi ke ima isikpe kiet eken ubọk ke ima ikọtọhọ.”

Nso ke akpanam mbak nneme mbufo edisidi utọk utọk? Se idin̄wamde fi edi nditi ke uyomke ndimia enye ufen, edi ke oyom ndikpep n̄kpọ nto se iketịbede nnyụn̄ nda oro nnam ndọ mbufo ọfọn. Ke uwụtn̄kpọ, ke Chul Soo ama ekesịn efịbe, enye ama etie ye Mi Young an̄wan esie ekere se ikpanamde utọ n̄kpọ oro etịbe. Chul Soo ọdọhọ ete: “Mma ndikụt ke n̄kesiyom ufọn idemmi kpọt. N̄kpọ en̄wen edi ke n̄kesinen̄ede n̄kere se n̄kpanamde man mme owo ẹma mi. Ntre n̄kenen̄ede nsịn idem nnam n̄kpọ man esịt enem mmọ tutu nnyeneke aba ini nnọ n̄wan mi.” Ndifiọk emi ama an̄wam Chul Soo ye n̄wan esie ẹnam ukpụhọde oro akanamde ndọ mmọ afiak ọfọn nte ini akakade.

NAM EMI ISE: Edieke edide afo esịn efịbe, kûdomo nditịn̄ ikọ nnyan̄a idem m̀mê ndidọhọ ke ebe m̀mê n̄wan fo anam esịn efịbe. Nyịme ke se ikanamde ama ọdiọk ye nte imọdiọn̄ọ ke n̄kpọ emi enen̄erede abiak enye. Edieke n̄wan fo m̀mê ebe fo esịnde efịbe, kûduat m̀mê ndifiori enye n̄kpo ke utọn̄, kûnyụn̄ usụn̄i enye. Edieke anamde emi, uduyakke enye ekeme ndisioro aba uyo. Edi edieke mûnamke emi, oro ayanam enye etịn̄ kpukpru se iketịbede.—Ephesus 4:32.

2 Ẹdiana Kiet. Bible ọdọhọ ete: “Owo iba ẹfọn ẹkan owo kiet, koro mmọ ẹnyenede eti utịp ke ọkpọsọn̄ utom mmọ. Koro edieke owo mmọ kiet ọduọde, enye eken ekeme ndimenede nsan̄a esie.” (Ecclesiastes 4:9, 10) Itie Bible oro ekeme ndin̄wam mbufo ẹfiak ẹbuọt idem ke kiet eken.

Mbufo mbiba ẹmekeme ndidiana kiet n̄n̄wana ye n̄kpọ ekededi emi mîyakke mbufo ẹfiak ẹnyene mbuọtidem ke idem kiet eken. Edi ana mbufo mbiba ẹbiere ke imoyom ndinam ndọ mbufo afiak ọfọn. Edieke mbufo mîdianake kiet inam emi, oro ekeme ndiman afanikọn̄ en̄wen. Ẹdọhọ ke ubọk mmụm ubọk mmụm enye otụt ukpa.

Se ikan̄wamde Steve ye Jodi an̄wan esie edi oro. Jodi ọdọhọ ete: “Ama enen̄ede ebịghi mbemiso n̄kpọ afiakde ọfọn, edi ami ye ebe mi ima idiana kiet ikụt ite ke imanam ndọ nnyịn ọfọn. Mma nnen̄ede mbiere ke ndifiakke nnam enye utọ n̄kpọ oro aba. Okposụkedi emi esịt ekenen̄erede ayat Steve, enye ama ebiere ke imọ idiyakke ndọ nnyịn abiara. Mmesinam n̄kpọ kpukpru usen ndiwụt enye ke n̄kpakpa n̄kpa ye enye. Enye n̄ko itreke ndiwụt mi ke imọ imama mi nde. Ndifreke se ebe mi anamde emi tutu amama.”

NAM EMI ISE: Ẹbiere ndidiana kiet nnam n̄kpọ man ẹfiak ẹnyene mbuọtidem ke idem kiet eken.

3 Ẹkpụhọde Edu Mbufo. Ke Jesus ama ọkọdọhọ mme owo ẹkûsịn efịbe, enye ama ọnọ item emi ete: “Edieke enyịn nnasia fo oro anamde fi atuak ukot ọduọ, wụbede enye  top duọk.” (Matthew 5:27-29) Edieke edide afo ekesịn efịbe, kere ban̄a mme ntaha ntaha edu oro okpotopde ọduọk man ndọ mbufo afiak ọfọn.

Enye emi idịghe-di se ẹtetịn̄ ẹnọ fi, ọmọfiọk ke ana etre ndụk ye owo emi ekesịnde efịbe emi ye afo. * (Mme N̄ke 6:32; 1 Corinth 15:33) Paul emi iketịn̄de iban̄a ama okpụhọ ini emi enye esinamde utom onyụn̄ okpụhọ nọmba telefon esie mbak mma oro enye ekesịnde efịbe edikot enye aba. Edi mma emi ekesisụk okokụt enye. Ekem Paul ama enen̄ede oyom n̄wan esie okụt ke imọ idinamke aba utọ n̄kpọ emi. Nso ke enye akanam? Enye ama ọkpọn̄ utom oro ofụri ofụri, otop telefon esie ọduọk, akabade akama eke n̄wan esie. Ndi kpukpru emi ama enyene ufọn? Kop se n̄wan esie etịn̄de mi: “Kpa ye oro edide isua itiokiet ẹbe tọn̄ọ ebe mi ekesịn efịbe, mmesikere ndusụk ini m̀mê mma oro ayafiak okot enye. Edi mmenen̄ede nnịm ke ebe mi idinamke utọ n̄kpọ oro aba.”

Ọyọfọn okpụhọde edu fo edieke edide afo ekesịn efịbe. Ke uwụtn̄kpọ, ekeme ndidi emesibre mbre akaha ye iban m̀mê irenowo, mîdịghe, ekeme ndidi emesitie ekere nte ekpenyenede ebuana ye iban m̀mê irenowo en̄wen. Ke edide ntre, ‘sio akani owo oro duọk.’ Kpụhọde edu fo nyụn̄ tọn̄ọ ndidu utọ uwem oro edinamde n̄wan m̀mê ebe fo afiak enyene mbuọtidem ke idem fo. (Colossae 3:9, 10) Ndi mme ebe ke edem mbufo isidọhọke iban mmọ ke imama mmọ? Edieke edide ntre, domo ndidọhọ n̄wan fo ediwak ini ke imama enye okposụkedi emi edisọn̄de fi ndinam ke nsonso oro. Item emi ebehe iban n̄ko. Steve emi ikadade itọn̄ọ nneme emi ọdọhọ ete: “N̄wan mi esiwak nditụk mi ima ima onyụn̄ ọdọhọ mi ediwak ini ke imama mi.”

Ke nsonso oro, ọyọfọn esitịn̄ kpukpru se anamde ke usen ke usen ọnọ n̄wan m̀mê ebe fo. Mi Young emi iketịn̄de iban̄a ke enyọn̄ emi ọdọhọ ete: “Ebe mi ama esitịn̄ kpukpru se iketịbede ke usen ke usen ọnọ mi, ọkọrọ ye mme n̄kpọ oro mîdịghe akpan n̄kpọ, ndiwụt ke inyeneke se imọ idịpde mi.”

NAM EMI ISE: Dọhọ ebe fo etịn̄ se akpanamde man afiak enyene mbuọtidem ke idem esie. Ebe nyụn̄ nam kpa ntre. Ẹwet mme n̄kpọ oro ẹbon, ẹnyụn̄ ẹtọn̄ọ ndinam mmọ. Ẹtọn̄ọ n̄ko ndinam n̄kpọ emi mbufo mbiba ẹsimade.

4 Diọn̄ọ Ini Emi Akpanamde N̄kpọ. Kûsọsọp ukere ke ini ekem nditọn̄ọ ndidu uwem nte ẹkesidude. Mme N̄ke 21:5 ọdọhọ ete: “Kpukpru owo eke ẹnamde n̄kpọ ke ibụmede iditreke ndidu ke unana.” Esida ini—ndusụk ediwak isua—mbemiso ẹfiakde ẹnyene mbuọtidem ke idem owo emi ekesịnde efịbe.

Edieke n̄wan m̀mê ebe fo ekesịnde efịbe, kûkere ke eyekeme ndisọsọp mfen nnọ enye. Mi Young emi ikebemde iso itịn̄ iban̄a ọdọhọ ete: “Mma nsikere m̀mê nso ikpanam n̄wan okûfen ọnọ ebe esie edieke enye esịnde efịbe. N̄kọdiọn̄ọke se ikpanamde n̄wan ọtọhọ ntre ye ebe esie ebịghi. Edi n̄kpọ emi ama edin̄wan̄a mi ndien ke ebe mi ama ekesịn efịbe. Imemke utom ndifen nnọ esịn efịbe.” Ndifen nnọ nnyụn̄ mfiak nnyene mbuọtidem ke idem owo emi ekesịnde efịbe isidịghe n̄kpọ usen kiet.

Ecclesiastes 3:1-3 ọdọhọ ke “ini eke ẹkọkde unan” odu. Edieke ebe fo esịnde efịbe, ekeme nditie fi nte ke mfọnn̄kan n̄kpọ oro akpanamde ini esịt osụk ayatde fi do edi nditre nditịn̄ nte etiede fi ke idem nnọ enye. Edi fiọk ete ke ndinyụn̄ nnam ntre mbịghi n̄kaha idiyakke ekeme ndifiak nnyene mbuọtidem ke idem esie. Se idin̄wamde edi afo ndiyom usụn̄ mfen nnọ enye, nnyụn̄ n̄wụt ke imefen inọ enye ke nditọn̄ọ nditịn̄ nte etiede fi ke idem nnọ enye. Sịn udọn̄ n̄ko nọ enye nditịn̄ se enye ekerede ye nte etiede enye ke idem.

Kûyat esịt ke nsinsi, domo ndifen nnọ enye. (Ephesus 4:32) N̄kpọ en̄wen emi ekemede ndin̄wam fi edi nditi nte Abasi akanamde n̄kpọ ke ini ikọt esie ke eset ẹkekpọn̄de enye ẹbịne  mme abasi en̄wen. N̄kpọ emi ama enen̄ede abiak Jehovah. Eketie Jehovah ke idem nte ebe emi n̄wan akade owo. (Jeremiah 3:8, 9; 9:2) Edi enye ‘ikayatke esịt ke nsinsi.’ (Jeremiah 3:12) Ke ini ikọt esie ẹkenen̄erede ẹkabade esịt, enye ama efen ọnọ mmọ.

Kpukpru n̄kpọ ẹyefiak ẹketie nte ẹketiede ke mbufo mbiba ẹma ẹkekụt ke imanam ukpụhọde oro anade ẹnam. Ke n̄kpọ ama akafiak ọfọn, mbufo mbiba ẹyetọn̄ọ ndien ndinam mme n̄kpọ en̄wen utu ke ndisụk n̄kere nte ẹkpenamde ndọ mbufo afiak ọfọn. Kpa ye oro n̄kpọ ama akafiak ọfọn, ọyọfọn ẹsise nte ẹnamde n̄kọri ke ini ke ini. Idịghe ọmọfiọk ke ọwọk ewọk isifreke enyịn ke enịm. Ntre, anam anam, ẹse m̀mê owo mbufo ndomokiet afiak ọtọn̄ọ nsịtnsịt ndidu idiọk uwem ẹnyụn̄ ẹnam n̄kpọ inikiet inikiet ẹban̄a oro. Nam ebe m̀mê n̄wan fo okụt ke esịt fo esịne ke ndọ fo.—Galatia 6:9.

NAM EMI ISE: Utu ke ndisụk n̄kere nte akpanamde ndọ fo afiak enem nte ekenemde, nam nte ọdọ ndọ obufa, nyụn̄ domo ndinam ndọ fo akam enem akan nte ekenemde akpa.

Emekeme Ndinam Ndọ Fo Afiak Ọfọn

Ini ekededi oro etiede nte udukemeke ndinam ndọ fo afiak ọfọn, ti ete ke Abasi ọkọtọn̄ọ ndọ. (Matthew 19:4-6) Abasi ekeme ndin̄wam fi anam ndọ fo afiak ọfọn. Kpukpru ebe ye n̄wan oro isiakde ke ibuotikọ emi ẹma ẹda item ọniọn̄ oro ẹdude ke Bible ẹdu uwem, ndien emi ama anam ndọ mmọ afiak ọfọn.

Isua 20 ẹbe tọn̄ọ Jodi oro ikadade itọn̄ọ nneme emi ekesịn efịbe. Steve ebe esie etịn̄ ibio ibio se ikan̄wamde mmimọ ete: “Se ikenen̄erede in̄wam nnyịn ekedi ukpepn̄kpọ Bible oro ikọtọn̄ọde ye Mme Ntiense Jehovah. Idụhe n̄kpọ en̄wen emi akan̄wamde nnyịn ntem. Ndida se ikekpepde ke Bible ndu uwem ekenen̄ede anam ikeme ndikan kpukpru afanikọn̄ oro.” Jodi an̄wan esie ọdọhọ ete: “Esịt enen̄ede enem mi nte ikekemede ndiyọ ofụri ini afanikọn̄ oro. Nditie ọtọkiet n̄kpep Bible nnyụn̄ nnen̄ede nda se ikpepde ndu uwem anam ndọ nnyịn enem etieti idahaemi.”

[Mme Ikọ Idakisọn̄]

BỤP IDEM FO . . .

▪ Ntak emi n̄kebierede ndika iso ndọ owo emi ke mma n̄kọfiọk ke enye esịn efịbe?

▪ Nso nti edu ke enye enyene idahaemi?

▪ Didie ke n̄kesinam n̄kpọ ye enye ke ini ikọtọn̄ọde-tọn̄ọ ima, ndi mmekeme nditọn̄ọ ntak nnam ntre idahaemi?