Inamke n̄kpọ m̀mê esinam nso utọ utom, fiọk ete ke “kpukpru orụk utom enyene ufọn.” (Mme N̄ke 14:23) Nso utọ ufọn? Akpa kan̄a, ndisịn idem nnam utom ayanam inyene se idiade. Imọdiọn̄ọ ke Abasi ọn̄wọn̄ọ ndinọ mbon oro ẹkponode enye ke ofụri esịt se inanade mmọ. (Matthew 6:31, 32) Edi enye iyomke nnyịn ikpakpan̄ ubọk itie ise imọ, edi oyom isịn idem inam utom man ikpenyene se idiade.—2 Thessalonica 3:10.

Ntem, ikpenyene ndise utom nte n̄kpọ emi inamde man inyene se iyomde. Utom ayan̄wam nnyịn inam se akpanade inam. Joshua emi edide isua 25 ọdọhọ ete: “Edi ata akwa n̄kpọ owo ndinam utom n̄keme ndise mban̄a idemesie. Edieke afo ekemede ndinyene okụk nnam se anade anam, ọwọrọ utom enyene ufọn ọnọ fi.”

N̄ko, owo emi ekemede ndinam ọkpọsọn̄ utom esikop inemesịt. Edieke isịnde idem inam utom—idem ọkpọkọm utom oro ọsọsọn̄ mîdịghe ododorode nnyịn—iyokop inemesịt sia imanam se akpanade inam. Ndinyịme ndinam ọkpọsọn̄ utom owụt ke nnyịn idịghe ifu. (Mme N̄ke 26:14) Ndien utom esinam owo okop inemesịt. Aaron, oro iketịn̄de iban̄a ke akpa ibuotikọ, ọdọhọ ete: “Esịt esinem mi ke mma n̄kanam utom tutu mbubreyo. Utom oro ekeme ndikak mi—ndien ọkpọkọm owo ikekwe se n̄kanamde—esịt esinem mi ke mma nsụk nnam n̄kpọ.”

Bible otoro “owo emi enyenede usọ ke utom esie” ye n̄wan emi amade ndida ubọk nnam utom. (Mme N̄ke 22:29; 31:13) Edi ndinyene usọ idịghe n̄kpọ usen kiet. Isinemke owo ndinam n̄kpọ emi enye mîdiọn̄ọke ndinam. Ekeme ndidi se inamde ediwak owo ẹkûkop inem utom mmọ edi oro; mmọ isịnke idem man ẹkpekeme ndidiọn̄ọ utom oro.

Se idude edi ke owo ekeme ndikpep ndikop inem utom ekededi emi enye anamde edieke enye esịnde idem ekpep utom oro ọdiọn̄ọ. William emi edide isua 24 ọdọhọ ete: “Idụhe se isinemde owo nte enye ndisịn idem nnam utom nnyụn̄ n̄kụt ufọn utom oro enye anamde. Edi edieke enye esinamde utom esie enyọn̄ enyọn̄ mîdịghe ọdọhọde yak inam ekpri se ikemede, enye idikopke inemesịt.”

Kûtak ke ndikere m̀mê esidia okụk ifan̄ ke utom oro anamde. Utu ke oro, bụp idemfo mme utọ mbụme nte: ‘Nso inam utom emi enyene ufọn? Nso ikpetịbe edieke owo mînamke utom emi? Nso ikponyụn̄ itịbe edieke owo mînamke enye ọfọn? Didie ke mbon en̄wen ẹdia ufọn utom mi?’

Enen̄ede ọfọn ikere iban̄a akpatre mbụme emi, sia utom esinen̄ede enem ke ini ikụtde nte mbon en̄wen ẹdiade ufọn utom oro. Jesus ọkọdọhọ ete: “Inemesịt odu ke ndinọnọ akan ke ndibọbọ.” (Utom 20:35) Ke ẹsiode eteutom ye mbon mbubehe nnyịn ẹfep, mbon en̄wen emi ẹsitienede ẹdia ufọn utom nnyịn ẹdi mbonubon nnyịn ye mbon oro ẹyomde un̄wam.

Mbonubon nnyịn. Edieke ibuot ubon esịnde idem anam utom man etịm ese aban̄a ubon esie, enye anam n̄kpọ iba ke nsụhọde n̄kaha ọnọ mmọ. Akpa, enye esikụt ete imọnọ mmọ udia, ọfọn̄, inyụn̄ inam mmọ ẹnyene itie udakibuot. Ntem ke enye anam utom emi Abasi ọnọde enye ete etịm n̄kpọ ọnọ mbonufọk esie. (1 Timothy 5:8) Ọyọhọ iba, owo emi esịnde idem anam utom man etịm akama ufọk esie enịm eti uwụtn̄kpọ ọnọ mmọ. Shane, oro iketịn̄de iban̄a ke akpa ibuotikọ, ọdọhọ ete: “Ete mi enịm ata eti uwụtn̄kpọ ke ndisisịn idem nnam utom. Enye edi anamusọ eto tutu esịm mfịn emi isinyụn̄ idiaha inọ ke utom esie. Enye ekpep mi ndida ubọk nnam n̄kpọ, ndinam mme n̄kpọ emi ẹdinyenede ufọn inọ mbon en̄wen.”

Mbon oro ẹyomde un̄wam. Apostle Paul ọkọdọhọ mme Christian ‘ẹnam ọkpọsọn̄ utom man ẹkpenyene n̄kpọ ndideme nnọ owo eke odude ke unana.’ (Ephesus 4:28) Edieke isịnde idem inam utom man inyene se idade ise iban̄a idem nnyịn ye ubon nnyịn, ekeme ndidi iyenyene n̄ko se idade in̄wam mbon oro ẹyomde un̄wam. (Mme N̄ke 3:27) Ntre, ọkpọsọn̄ utom ekeme ndinam inyene se inọde mbon en̄wen inyụn̄ ikop inemesịt emi mbon oro ẹsinọde owo n̄kpọ ẹsikopde.

Ke ukwọrọikọ oro Jesus ọkọkwọrọde ke obot, enye ọkọdọhọ ete: “Edieke owo emi enyenede odudu enyịkde fi ete asan̄a itiat kiet, san̄a itiat iba ye enye.” (Matthew 5:41) Didie ke item emi ekeme ndin̄wam nnyịn ke utom nnyịn? Utu ke ndinam sụk se ẹdọhọde anam, yom usụn̄ nam kan oro. Biere se edinamde ke usen ke usen. Domo ndisọp ubọk nnyụn̄ nnam utom fo ọfọn akan nte esinamde. Kûda utom fo ubre mbre, idem ke ini anamde n̄kpri n̄kpri n̄kpọ.

Etie nte oyokop inem utom fo edieke anamde akan se ẹdọhọde anam. Ntak idọhọde ntre? Sia anam se anamde ke imaesịt, owo inyịkke-nyịk fi. (Philemon 14) Emi anam iti se ẹwetde ke Mme N̄ke 12:24. Itie oro ọdọhọ ete: “Ubọk mbon nsịnifịk ẹyekara, edi ẹyenyịk mme ọnuọn-ubọk ẹnam ọkpọsọn̄ utom.” Imọfiọk ke ediwak nnyịn ididịghe ifịn, owo idinyụn̄ inyịkke nnyịn inam ọkpọsọn̄ utom. Edi esitie owo emi ọdọhọde yak inyụn̄ inam ekpri se ikemede nte ẹsịn enye ke ufụn; etie enye nte n̄kpọ eke ẹnyịkde-nyịk enye kpukpru ini anam utom. Edi owo emi anamde akan se ẹdọhọde enye anam esinam emi ke imaesịt, idụhe eke enyịkde enye.

Ọfọn ndinam ọkpọsọn̄ utom, edi oyom iti ke inaha iyak utom adia nnyịn idem. Imọfiọk ke Bible ọdọhọ isịn ifịk inam utom. (Mme N̄ke 13:4) Edi enye idọhọke iwowot idem. Ecclesiastes 4:6 ọdọhọ ete: “Esisịt nduọkodudu ọfọn akan ekese ọkpọsọn̄ utom ye edifehe mbịne ofụm.” Nso ke emi ekpep nnyịn? Owo emi ayakde utom esie adia enye idem isinyeneke ini inọ n̄kpọ en̄wen, ntre enye ididiaha ufọn utom esie. Utom esie editie nte “edifehe mbịne ofụm.”

Bible ekeme ndin̄wam nnyịn isịn idem inam utom ikûnyụn̄ uyak utom adia nnyịn idem. Okposụkedi emi enye ọdọhọde isịn idem inam utom, enye ọdọhọ n̄ko ‘idụn̄ọde ifiọk se idide akpan n̄kpọ ikan.’ (Philippi 1:10) Nso idi akpan n̄kpọ emi? Akpan n̄kpọ kiet edi ndisidu ye ubon nnyịn ye mme ufan nnyịn. Ata akpan n̄kpọ en̄wen edi ndinam n̄kpọ Abasi, utọ nte ndisikot Ikọ Abasi nnyụn̄ ntie n̄kere se ikotde.

Mbon emi ẹsịnde idem ẹnam utom mînyụn̄ iyakke utom adia mmọ idem ẹsinen̄ede ẹkop inem utom mmọ. William oro iketịn̄de iban̄a ọdọhọ ete: “Akani eteutom mi kiet esisịn idem anam utom edi iyakke utom adia enye idem. Enye idaha utom esie ibre mbre, inyụn̄ inyeneke mfịna ye mbon emi enye esinamde utom ọnọ sia enye esinam utom esie ediye ediye. Edi ke ini enye okụrede utom esie, enye esifre aban̄a utom, ọnyọn̄ ekese aban̄a ubon esie onyụn̄ anam n̄kpọ Abasi. Ndien enye enen̄ede okop inemesịt!”