Ndi Imenen̄ede Iben̄e Idem Ndidọ Ndọ?
Ibuot 30
Ndi Imenen̄ede Iben̄e Idem Ndidọ Ndọ?
Omokụt owo oro odotde ye afo emi oyomde ndidọ, ndien ebịghi ẹketọn̄ọ ndinam ufan tutu mbufo ẹkere ke ẹmama idem mbufo. Idem editie fi urua urua sia ibịghike ẹmọn̄ ẹdọ ndọ. Ndi idịghe ntre? Nte osụk ẹben̄ede idem ndinam kiet ke otu n̄kponn̄kan ubiere ke uwem mbufo, afo ọtọn̄ọ ndikere . . .
Ndi imenen̄ede iben̄e idem ndidọ ndọ?
IDIỌKKE ndikere m̀mê ndọ fo editie didie, idem ke ini amade owo oro oyomde ndidọ. Sia ediwak mbon oro ẹdọde ndọ mfịn mîkopke inemesịt, ibat mbon oro ẹdian̄arede ndọ ẹnyụn̄ ẹdiọn̄de-diọn̄ ẹwak, ọfọn etịm ekere mbemiso anamde akpan ubiere oro edikpụhọrede uwem fo mi. Akpanam didie ọfiọk m̀mê emeben̄e idem ndidọ ndọ? Idahaemi ke oyom etre ndinyene ndap ndap ekikere mban̄a ndọ, edi akam ekere aban̄a se isitịbede ke ini owo ọdọde ndọ. Ke uwụtn̄kpọ:
NDAP NDAP EKIKERE 1 “Ima ikam imama idem nnyịn, oro ekem.”
Se isitịbede: Ima idikpehe isọn mbufo idinyụn̄ itreke nsọn̄ọn̄kpọ. Ke nditịm ntịn̄, mme anam-ndụn̄ọde ẹdọhọ ke okụk esikama mfịna akan ke ufọt ebe ye n̄wan, ke enye esinyụn̄ anam ẹdian̄ade ndọ. Ndima okụk ekeme ndikpan fi ndinam n̄kpọ Abasi onyụn̄ etịmede fi ekikere; enye n̄ko ekeme ndibiat itie ebuana fo ye nsan̄a ndọ fo. (1 Timothy 6:9, 10) Nso ke ekpep oto emi? Kûbet tutu mbufo ẹnam ndọ mbemiso ẹnemede n̄kpọ ẹban̄a okụk!
Bible ọdọhọ ete: “Anie ke otu mbufo emi oyomde ndibọp tọwa mîdibemke iso isụhọde itie ibat se iditakde?”—Luke 14:28.
Ekikere oro ẹnọde: Sụhọde tetie ye owo emi oyomde ndidọ ẹneme n̄kpọ ẹban̄a okụk—ẹnam oro mbemiso ẹdọde ndọ. (Mme N̄ke 13:10) Ẹbọrọ mme utọ mbụme nte: Didie ke idibiat okụk nnyịn? Edieke idisịnde okụk ke ban̄k, ndi edidi enyene esie esịn, mîdịghe ndi idisịn okụk ke enyịn̄ kiet? Anie ke otu nnyịn edinen̄ede ekeme ndiwet se ẹbiatde enịm onyụn̄ okụt ete ke ẹkpe isọn oro ikamade? a Okụk ifan̄ ke owo ekeme ndida ndep n̄kpọ emi enye mîkebemke iso isian owo enye eken? Idahaemi ke oyom ẹtọn̄ọ ndidiana kiet nnam n̄kpọ!—Ecclesiastes 4:9, 10.
NDAP NDAP EKIKERE 2 “Nnyịn idinyeneke mfịna ima idọ ndọ sia nnyịn isifan̄ake n̄kpọ ndomokiet.”
Se isitịbede: Edieke edide akanam mbufo ifan̄ake n̄kpọ, ekeme ndidi edi koro mbufo ẹmesifep mme n̄kpọ oro ẹkemede ndida mfịna ndi. Edi ẹma ẹdọ ndọ, oyoyom ẹsineme kpukpru n̄kpọ. Se idude edi ke idụhe anana mfọnmma owo iba emi mîdinyeneke mfịna ye kiet eken, ntre ẹdisụk ẹnyenyene isio isio ekikere ke ndusụk n̄kpọ. (Rome 3:23; James 3:2) Idịghe mme n̄kpọ oro ẹsinyịmede kpọt ke ẹkpekere ẹban̄a, edi oyom ẹkere n̄ko ẹban̄a nte ẹsinamde n̄kpọ ke ini mbufo ẹnyenede isio isio ekikere ẹban̄a n̄kpọ. Owo iba oro ẹnyịmede ke imesinyene mfịna, ẹsinyụn̄ ẹdianade kiet ẹse ẹban̄a mfịna mmọ ke emem ẹsikop inemesịt.
Bible ọdọhọ ete: ‘Kûyak utịn osụhọde edisịm iyatesịt fo.’—Ephesus 4:26.
Ekikere oro ẹnọde: Da ini kere ban̄a nte esibierede mfịna oro esinyenede ye ete ye eka fo, ọkọrọ ye nditọuka. Nam ukem chart oro odude ke page 93 ke n̄wed emi m̀mê enye oro odude ke page 221 ke Ọyọhọ Eboho 2. Wet akpan n̄kpọ ifan̄ oro ẹsifan̄ade, se akanamde, ye se afo ekerede ke ekpedi akanam ntre ke ọkpọkọfọn akan oro. Ke uwụtn̄kpọ, edieke esiwakde ndisọp nyat esịt n̄wọrọ nnyọn̄ ubet fo nnyụn̄ ntọ usụn̄ ke iyatesịt, wet se akpakanamde man ọkọk mfịna oro utu ke ndinam mfịna oro ọdọdiọn̄ ọsọn̄ ubọk. Edieke ekpepde ndise mban̄a mfịna idahaemi, ọyọfiọk nte ekpesede aban̄a mfịna ke usụn̄ oro edinamde mbufo ẹkop inemesịt ke ndọ mbufo.
NDAP NDAP EKIKERE 3 “Mma ndọdọ ndọ, nyoyụhọ udọn̄ idan̄ mi ini ekededi oro nyomde.”
Se isitịbede: Ndidọ ndọ iwọrọke ke ayanam idan̄ ini ekededi oro oyomde. Ti ete ke nsan̄a ndọ fo edi owo nte afo, ndien ke ana ekere aban̄a nte etiede enye ke idem. Se idude edi ke enyene mme ini emi idan̄ mîdidọn̄ke nsan̄a ndọ fo. Ndọ inọhọ fi unen ndikọn̄ nyịre ke ana oyụhọ udọn̄ fo. (1 Corinth 10:24) Ke nditịm ntịn̄, oyom mbon oro mîdọhọ ndọ ye mbon oro ẹdọde ndọ ẹfara ke idem.—Galatia 5:22, 23.
Bible ọdọhọ ete: ‘Ana owo mbufo kiet kiet ọfiọk nte akpakarade ndido esie ke edisana ido ye ukpono, idịghe ke idiọk udọn̄ idan̄.’—1 Thessalonica 4:4, 5.
Ekikere oro ẹnọde: Sụhọde tetie ye owo emi oyomde ndidọ ẹneme ẹban̄a nte udọn̄ idan̄ mbufo etiede, ẹnyụn̄ ẹneme nte emi ekemede nditụk ndọ mbufo ke ini iso. Ke uwụtn̄kpọ, ndi omodụk ufụn ọnọ ibụk ibụk edinam nte edifiọn̄ọ ndido idan̄ n̄kop uyụhọ? Ndi emesidịbe ese ndise idan̄? Ndi emesise owo isio uduot tutu udọn̄ idan̄ edemede fi? Bụp idemfo ete, ‘Edieke mmen̄kemeke ndikara udọn̄ idan̄ mi mbemiso ndọde ndọ, ndikeme didie ndinam emi mma ndọ ndọ?’ (Matthew 5:27, 28) N̄kpọ en̄wen edi: Ndi emesinyene mfụmmfụm ima, ebre ndisịme mbre ye iban tutu edidi se ẹkotde fi ebe iban? Ndi esidi emen idem ọkọtọ erenowo enye emi emen ọkọtọ enye oko? Edieke edide ntre, edinam didie etre ido emi ke ama ọkọdọ ndọ sia owo kiet kpọt ke ediyak ofụri esịt fo ọnọ, oro edi, nsan̄a ndọ fo?—Mme N̄ke 5:15-17.
NDAP NDAP EKIKERE 4 “Ndọ ayanam n̄kop inemesịt.”
Se isitịbede: Owo emi mîkopke inemesịt ke ini enye mîdọhọ ndọ isiwakke ndikop inemesịt ke ama ọkọdọ ndọ. Ntak-a? Sia idịghe nte n̄kpọ etiede ye owo esinam enye okop inemesịt, edi akam edi nte enye esede idaha esie ke uwem. (Mme N̄ke 15:15) Mbon oro ẹsisemede kpukpru ini ẹban̄a nte n̄kpọ etiede ye mmọ ẹsiwak ndiwụk ntịn̄enyịn ke mme n̄kpọ oro nsan̄a mmọ mînyeneke utu ke ndiwụk ke se mmọ ẹnyenede. Ọfọn ndikam ntọn̄ọ idahaemi mûdọhọ ndọ mi n̄kpep ndisikop inemesịt. Ndien ama ọdọ ndọ, eyenen̄ede okop inemesịt onyụn̄ anam nsan̄a ndọ fo etiene fi okop inemesịt.
Bible ọdọhọ ete: “Se enyịn okụtde ọfọn akan se ukpọn̄ asan̄ade oyom.”—Ecclesiastes 6:9.
Ekikere oro ẹnọde: Ndiyom mme n̄kpọ oro owo mîkemeke ndinyene isiyakke owo okop inemesịt. Da ekpri babru wet n̄kpọ iba m̀mê ita emi afo ekerede ke ndọ ayanam ọnọ fi. Kot se ewetde oro nyụn̄ bụp idemfo ete: ‘Ndi mmekeme ndinyene se nyomde emi, mîdịghe ndi mbiat ini mi n̄kere mme n̄kpọ oro mmendikemeke ndinyene? Ndi se nsisede ke TV nnyụn̄ n̄kotde ke n̄wed anam nyom mme n̄kpọ emi? Ndi se nyomde emi enen̄ede aban̄a se n̄kpamade ndọ anam ọnọ mi—ke uwụtn̄kpọ, anam n̄kûkop ndobo aba, anam nyụhọ udọn̄ idan̄ mi, anam mme ufan mi ẹnen̄ede ẹkpono mi?’ Edieke edide ntre, oyom etre ndisikere mban̄a idemfo kpọt, edi ekere n̄ko aban̄a se idifọnde ye owo emi edidọde. Man ekeme ndinam emi, wet n̄kpọ iba m̀mê ita emi ediyomde ndọ anam ọnọ fi ye owo emi edidọde.
Mme ndap ndap ekikere oro inemede ke ibuotikọ emi ẹkeme ndinam okûkop inemesịt ke ndọ fo. Ntre sion̄o utọ ekikere oro fep ke esịt fo nyụn̄ kere ban̄a se isikam itịbede ke ndọ. Mme mbụme oro ẹbụpde ke page 216 ye 217 ẹkeme ndin̄wam fi ye owo oro edidọde nte mbufo ẹben̄ede idem ndidụk kiet ke otu n̄kpọ oro ẹkemede ndidi n̄kponn̄kan edidiọn̄ ke uwem mbufo—kpa inem inem ndọ!—Deuteronomy 24:5; Mme N̄ke 5:18.
Ekeme ndibiak fi nte oyom ndikpakpa edieke owo emi okoyomde ndidọ ọkpọn̄de fi. Didie ke ekeme ndiyọ?
[Ikọ idakisọn̄]
a “Eti n̄wanndọ” oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke Mme N̄ke 31:10-28 ekeme ndise mban̄a ikpọ mbiomo oro ẹnyenede n̄kpọ ndinam ye okụk ubon. Se ufan̄ikọ 13, 14, 16, 18, ye 24.
AKPAN ITIE N̄WED ABASI
“Erenowo [ọyọkpọn̄] ete ye eka esie onyụn̄ akadiana ye n̄wan esie ndien mmọ ẹyekabade ẹdi obụk kiet.”—Genesis 2:24.
ITEM
Nyene nneme ye ebe ye n̄wan emi ẹma ẹkedọ ndọ ke ediwak isua, nyụn̄ dọhọ mmọ ẹteme fi se ebe ye n̄wan oro ẹdọde ndọ obufa ẹkpenamde man ndọ mmọ ọfọn.—Mme N̄ke 27:17
NDI AMA ỌFIỌK . . . ?
Man ndọ okụt unen, ana ebe ye n̄wan ẹda kiet eken nte ufan, ẹsineme nneme, ẹfiọk nte ẹbierede mfịna, ẹnyụn̄ ẹda ndọ mmọ nte nsinsi mbọbọ.
SE NDINAMDE
Man ndu uwem ọfọn ye owo emi ndidọde, edu oro oyomde n̄kpụhọde idahaemi edi ․․․․․
Se ndibụpde ete ye eka mi mban̄a n̄kpọ emi edi ․․․․․
AFO EKERE DIDIE?
● Ke ndusụk idụt, ata ediwak mme ọdọ ndọ ẹsidian̄ade ndọ. Ekere ke nso idi ntak?
● Ntak emi mîfọnke ndidọ ndọ sia onyụn̄ oyomde ndibọhọ mfịna ke ufọk mbufo?
● Ntak emi ediyomde aka iso etiene mme edumbet Bible ke ama ọkọdọ ndọ?
[Se ẹwetde ke ikpọ abisi ke page 220]
“Ndọ idịghe ifia ubọk kiet. Ọfọn enen̄ede ọfiọk se ndọ edide onyụn̄ ọfiọk owo emi oyomde ndidọ.”—Audra
[Ekebe/Ndise ke page 216, 217]
Utomufọk
Ndi Emeben̄e Idem Ndidọ Ndọ?
Kere ban̄a mme mbụme oro ẹdude ke page iba oro ẹtienede mi. Emekeme ndineme se idude ke mme page emi ye owo emi edidọde. Mbọk kot mme itie N̄wed Abasi oro ẹsiakde ẹsịn.
Okụk
□ Afo esise okụk didie?—Mme Hebrew 13:5, 6.
□ Nso ke anam idahaemi ndiwụt ke eyekeme ndin̄wana okụk nda n̄kama ufọk fo?—Matthew 6:19-21.
□ Ndi amakama owo isọn? Edieke edide ntre, nso ke anam man ekpe isọn emi?—Mme N̄ke 22:7.
□ Edibiat okụk ifan̄ ke ndọ fo? Ndi emekere ke owụt eti ibuot ndibọbuọt okụk nda nnam ndọ? Okụk ifan̄ ke ọkpọbuọt?—Luke 14:28.
□ Ke ẹma ẹkedọ ndọ, ndi oyoyom afo ye nsan̄a ndọ fo ẹnam utom? Edieke edide ntre, didie ke ẹdise ẹban̄a nsio nsio ndutịm mbufo ye nte ẹdisisan̄ade ẹka utom?—Mme N̄ke 15:22.
□ M̀mọ̀n̄ ke afo ye nsan̄a ndọ fo ẹdidụn̄? Ufọk, udia, ọfọn̄, ye mme n̄kpọ eken ẹdikpa n̄kpọ nte okụk ifan̄, ndien ẹdinam didie ẹnyene okụk emi?—Mme N̄ke 24:27.
Ubon
□ Didie ke esinam n̄kpọ ye ete ye eka fo ọkọrọ ye nditọuka?—Exodus 20:12; Rome 12:18..
□ Didie ke esibiere mfịna ke ubon mbufo?—Colossae 3:13.
□ Edieke edide n̄kaiferi, didie ke owụt ke emenyene “sụn̄sụn̄ ye ifụre ifụre edu”?—1 Peter 3:4.
□ Ndi ẹmeyom ndinyene nditọ? (Psalm 127:3) Edieke mbufo mîyomke, nso ke ẹdinam man ẹkpan uyomo idịbi?
□ Edieke edide akparawa, didie ke edise aban̄a ubon fo ke n̄kan̄ eke spirit?—Matthew 5:3.
Edu
□ Ndi emesisịn idem anam utom?—Mme N̄ke 6:9-11; 31:17, 19, 21, 22, 27.
□ Didie ke esiwụt ke imenyene edu n̄waidem?—Philippi 2:4.
□ Edieke edide akparawa, didie ke ọtọn̄ọ idahaemi owụt ke eyekpebe Christ ke nte edikamade itieibuot fo?—Ephesus 5:25, 28, 29.
□ Edieke edide n̄kaiferi, didie ke ọtọn̄ọ idahaemi owụt ke oyosụk ibuot ọnọ ebe fo?—Ephesus 5:22-24.
[Ndise ke page 219]
Kûbebụmede udụk ndọ nte emi owo ọkpọfrọde odụk mmọn̄ ke ini enye mîfiọkke nte mmọn̄ oro etiede
Ekeme Ndidi Ayama Mmọ Emi N̄ko
MME UYEN YE N̄KPARAWA
N̄kparawa Owo Ẹbụp
Mme mbụme emi n̄kparawa owo ẹsiwakde ndibụp mban̄a idan̄, mme ufan, mme ete ye eka, ufọkn̄wed, ye mme n̄kpọ en̄wen.
